Sáu Huỳnh vừa đi vừa nói với tôi:

- Sao vô ngàm rồi hả mậy? Đêm bảy ngày ba vô ra không tính hả? Hí..hí... mày có số đào hoa từ hồi nhỏ, nhưng lận đận hoài hoài.

- Chơi choi vậy chớ rồi trớt he thôi anh Sáu ơi! Hai ba cô một lúc rốt cuộc chẳng cô nào.

- Nghe nói thằng cha mặt rỗ muốn bắt mày làm phò mã hả?

- Tôi không chịu ở trong cái triều đình R đó đâu. Ba-ke không hà. Mình chơi không hợp rơ.

- Ở đâu lại không có Ba-ke? Nam cờ là thuộc địa của Bắc cờ. Sông có thể cạn núi có thể mòn nhưng chân lý đó không bao giờ thay đổi. Giải phóng rồi mày sẽ thấy cái chân lý đó một lần nữa. Lót đường: Nam cờ. Dựng ổ đẻ: Nam cờ. Ăn muối: Nam cờ. Đội B52: Nam cờ và Bắc cờ. Cổ dọn ra: toàn thể Bắc cờ xực ráo. Địt mẹ! Xong cuộc tao về làm ruộng.

Tôi đoán cái bụng bất mãn của anh phải to bằng bồ. Quận đội trưởng năm 1947, 1964 vẫn thượng úy, trong lúc những kẻ cấp dưới anh đã là trugn tá, thượng tá.

- Tao xì ra với mày thôi, nghe chưa?

- Tôi hiểu, tôi hi...iểu mà anh Sáu!

- Rồi bây giờ mày định cưới đứa nào, con chị hay con em?

- Duyên chị mà lại tình em. Tơ xe lộn mối.

- Bậy mày. Mày lấy mật con người ta rồi quất ngựa chuối dông hả?

- Tình hình này, anh bảo tôi làm sao?

- Thì cưới rồi để cho nó ở với má nó, lâu lâu mày về tẩm bổ vài ngày rồi đi.

- Cái Củ Chi rồi cứ như thế này mãi sao anh?

- Tới đâu tính tới đó, ăn chuối đâu cần lột cả trái mới ăn. Tao nay mai rồi chẳng ở đây nữa đâu.

- Sao vậy anh?

- Không hợp rơ với thằng mắt toét. Ở trên có tin tụi dưa hấu mình bao giờ. Mày không biết hay sao? Nam kỳ mình toàn lãnh chức phó cối, phó nhòm, phó cạo. - Sáu Huỳnh. xoay qua vụ thằng em tôi - Kỳ này tuy móc không được nhưng mày cũng đã nhẹ trách nhiệm rồi. Mày đã viết thơ, mấy chả đã biết địa chỉ của nó, vậy móc được hay không là do mấy chả, không phải do mày. Tao cố gắng đưa nó ra đây cho mấy chả gặp là tao phủi tay luôn.

- Anh không dự vô việc này sao?

- Thằng mắt toét lo. Nó không tin dân Nam kỳ. Vậy càng tốt! Nếu thất bại nó không đổ cho tao. Tình anh em tao nói riêng với mày đó.

- Anh bảo tôi nên thế nào?

- Thì tao đã nói hôm trước rồi.

Hai người quẹo vào nhà dì Chín Bánh Bò. Sáu Huỳnh bảo:

- Đây là cơ sở của thằng mắt toét. Bà ta thứ hai, nhưng bây giờ cả xóm kêu là dì Chín vì bả bồ của Chín Lộc. Bà ta có tới bốn đứa con gái có tên hay lắm Suối, Trong, Xanh, Biếc. Chồng bị cà-nông chết hồi năm ngoái. Bà ta muốn dời ra ấp chiến lược Cây Bài, nhưng mắt toét ngăn cản. Bốn đứa nhỏ coi cũng khớ khủm. Con Xanh đẹp lắm. Nó mà ăn mặc khá lên thì chẳng thua gái thành. Mắt nó sắc, mày nó cong lá liễu mày ạ. Hổm rày có đứa qua bên này coi mắt lén mày nhưng mày bị nhốt đằng quán. Bữa nay mày qua tụi nó mừng lắm.

Hôm trước tôi có xung phong bắt được một con chồn. Nó lọt xuống hầm bí mật. Hầm này bị bay nắp vì loạt đạn đêm nhậu ở nhà bà ngoại. Con chồn hoảng hồn bò lang thang nên rơi xuống hầm không lên được. Dì Chín Bánh Bò ra vườn thấy hầm mất nắp bèn ngó xuống thấy con chồn cho Chín Lộc hay. (Hầm này của Chín Lộc.) Chín Lộc sợ để miệng hầm tô hố người ta trông thấy, nhưng y lại không dám xuống bắt. Y cũng không cho đám thanh niên trong cơ quan biết, nên gọi tôi đến. Tôi đến thì cả nhà lẫn cơ quan bu lại xem, thành ra bị bật mí hoàn toàn. Chín Lộc phải đào cái hầm khác, vất vả vô cùng. Cho nên y nổi cáu gọi con chồn là chồn lùi. Bữa nay cả cơ quan làm thịt nhậu.

Vào đến nhà thấy Chín Lộc ngồi hút thuốc mũi phì khói như tàu dầu. Thấy tôi và Sáu Huỳnh vào, Chín Lộc quay vào trong, bảo suông suông:

- Đứa nào đem ra đây vài cái bánh bò coi!

Một cô gái xinh xắn, mặc bà ba đen cổ trái tim cầm dĩa bánh bước ra để trên bàn, không chào hỏi gì cả rồi trở vô. Sáu Huỳnh nháy tôi. Tôi biết ngay đó là cô bé anh vừa đề cập tới. Mắt toét cũng tinh lắm. Y cười khè khè, diễu cợt bằng giọng Bắc:

- Nhà cháu có những bốn cháu cơ đấy ạ, anh có một cháu giai làm sao cho xuể ạ!

Sáu Huỳnh liếc thấy phía trước không có ai bèn đáp cũng bằng giọng Bắc:

- Dạ, cháu giai bé cuỗm cô nào thì cuỗm, còn nại bao nhiêu cháu giai lớn xin nôm cả ạ?

- Ối giáo... thế thì không được đâu ạ!

Vừa đến đó thì dì Chín xuất hiện. Vừa trông thấy tôi, dì thốt lên ngay:

- Chú em này đây hả?... Hèn chí! Hổm rày tôi nghe cả xóm bàn tán... Coi tốt tướng quá.

- Bà coi chọn đứa nào gã cho chú ấy đi. Con Suối, con Trong, con Xanh hay con Biếc? Con Biếc thì chưa tới tuổi, vậy ba đứa lớn phải chọn một đứa, để mụ chủ quán bắt rể đó.- Chín Lộc nói một hơi như chủ gia đình - Bánh bò rễ tre thật khéo đem ra thêm vài cái nữa đãi khách.

Dì Chín háy ông tình nhân Bắc kỳ:

- Mấy ông đi làm thịt con chồn đi. Mấy đứa nhỏ không.dám cắt cổ đâu!

Sáu Huỳnh nháy tôi:

- Chỉ có mày là anh rũng vậy thừa thắng xông nên đi! Kẻo nó nùi mất.

Vừa lúc đó thì Út Biếc đi đâu về. Thấy tôi nàng khựng lại rồi chạy tuốt vô bếp. Tôi đi ra sau. Sáu Huỳnh cũng đi. theo. Anh nhìn mấy chị em đang xúm quanh lò hấp bánh và nói:

- Đây là cái người bây háo hức được biết hổm rày, bữa nay tao dẫn đến cho bây coi mắt đó. Hễ đứa nào ưng thì trầu rượu nói với tao, tao đứng ra làm lễ tiên bố cho!

Cô Ba nguých, cô Tư lườm, cô Năm dãy nãy, chỉ có cô Út Biếc là điềm nhiên:

- Con gái gì coi mắt con trai, con trai coi mắt con gái mới phải chớ bác Sáu..

- Ừ thôi, ai coi ai cũng được! Cháu đi lấy con dao thiệt bén đưa đây.

- Chi vậy bác?

- Cắt cổ con chồn, cháu có sợ không?

- Sợ gì mà sợ. Mấy ông Việt Minh đập đầu chôn sống Cao Đài ở trong Bàu Lách còn không sợ kìa.

Sáu Huỳnh gạn ngang.

- Hồi đó mày mấy tuổi mà mày biết?

- Cháu mới nghe anh Năm Cội nói kìa. Ảnh nói mấy ổng đập riết mỏi tay, mấy ổng chỉ cầm búa quất ẩu bất kể trúng trật, rồi đạp xuống giếng, thành ra chưa chết, lấp đất lại ở dưới rên hừ hừ, ghê quá hà.

Dì Chín nạt:

- Mày biết gì nói chuyện người lớn?

- Ba con Chia cũng vô Cao Đài bị đập phải không má?

- Tao hổng biết!

Út không sợ thất chính trị, cứ hỏi tới:

- Sao người ta đập Cao Đài vậy má?

Dì Chín bỏ đi và nói:

- Ai biết đâu, hỏi bác Sáu mày kìa.

Sáu Huỳnh bị kẹt bất ngờ nên bỏ đi lên nhà trên. Anh thừa biết đây là công tác của ông Ba Tô Ký và ông Hai Bứa hồi 46-47. Mấy ổng cho bắt hết tín đồ Cao Đài mà mấy ổng gọi một cách miệt thị là dân một mắt ở miệt Cầu Xe Trảng Cỏ, Lộc Thuận. Đêm nào cũng xỏ cả xâu đàn bà con nít đem vô những lô cao su hoặc rừng Trà Dơ, Bà Thiên, Bàu Lách đập đầu quăng xuống giếng nhà mũ. Tiếng kêu la thảm thiết hằng đêm, rúng động cả vùng. Có nhiều người trồi lên được bò vô xóm van xin tha chết, nhưng cán bộ Việt Minh bắt bỏ vô bao bố dồn đá xanh vào rồi đem ném xuống sông Sài gòn.

- Việt Minh là cái gì ác vậy bác Sáu?

- Ai biết đâu, lên hỏi bố Chín mày ấy!

Út móc trong túi ra một chiếc nhẫn trắng tinh. Chín Lộc vừa đi xuống nhát trông thấy, reo lên:

- Con bé bắt được nhẫn ngà voi ấy à? Đưa bố xem tí!

- Không phải ngà voi, xương Cao Đài đó!

Chín Lộc thét lên.

- Hả! mày nói gì?

Sáu Huỳnh ngoảnh mặt, tôi đứng lặng câm, còn Út thì thao thao kể tới:

- Anh Năm Cội cho tôi một chiếc đây. Ảnh bảo đây là xương Cao Đài thật mà. Nó linh lắm. Ai đeo nó súng bắn bom nổ đều trớt lớt hết: Còn ma quỉ đi lánh xa. Té sông cũng không chết.

Tên Nam kỳ giải phóng và tên Bắc kỳ xâm lược cảm thấy nhột nhạt nên rút lui. Chỉ còn tôi ở lại đối đáp:

- Có thật linh không?

- Anh Năm Cội nói vậy mà. Nếu anh muốn em chạy qua xin cho anh một chiếc.

- Xương ở đâu mà ảnh có vậy?

- Ảnh nói ảnh với anh Hai Coi đào hầm bí mật ở bên Bàu Lách đào trúng một cái giếng lạn gặp xương chồng chất như củi, lớp dài lớp ngắn, lục cục lòn hòn. ảnh nói ảnh ớn quá ảnh có lượm được mấy cái răng vàng, một chiếc cà rá có khắc tên, một chiếc bông tòng teng, một cái móng cọp. Ừ chắc là móng cọp bùa đeo cổ con nít cho khỏi bị con sát bắt. Anh Năm Cội bảo nếu moi sâu chắc còn nhiều nữa, nhưng sợ công an thấy ảnh có vàng rồi nghi ngờ nên ảnh lấp lại để hòa bình sẽ đào lên lấy cho hết, ảnh chỉ lấy mấy khúc xương đem về nhà, một số ảnh cho em ảnh ở công trường làm cà rá, một số ảnh giữ lại cũng làm cà rá. Mấy ông Sáu Mả Tử và Năm Đầu Ban ở trên Hố Bò thường hay đi đào bom và đầu cà-nông lép với ảnh nghe ảnh nói cà rá linh nên cũng xin ít khúc đem về làm.

Tôi nhớ những khúc xương ở dưới rể bụi trúc hôm qua. Dưới trào Việt Minh thịt da người làm phân bón cho cây. Còn xương thì không tan cũng như tội ác còn lưu truyền trên miệng người thế gian.

Thịt chồn chỉ ướp nghệ xào lăn với củ hành tàu là ngon nhất. Ăn thịt rừng nhớ rừng, nhớ trường Trung Sơ nơi có thằng Hùng Cối, nhớ trường pháo có Bùi Khanh tay thiện xạ bá phát bá trúng, nhớ vụ thằng Châm bắn chết thằng Liêm trong một buổi săn đêm, nhớ tụi con Tiến con Huê, nhớ thằng cuBình, nhớ Mai Khanh đóng kịch câm thiệt tài tình. Nhớ dài dài tới Xóm Mới, nhớ quẹo sang bà khu ủy viên cô độc đa tình. Trạm giao liên của anh Liên khu nem là giới tuyến giữa rừng và đồng bằng. Nhớ Chín Hung người Bến Tre có vợ trong ấp chiến lược. Không biết cô bé Thanh còn ở dưới cái hang chuột ngập nước đó không? Bao nhiêu kỷ niệm gần xa tự nhiên ùn ùn trở về trong đầu pha vào ly rượu vừa cay vừa ngọt vừa làm cho tâm trí ngây ngất vừa làm cho nó tỉnh tuồng. Nó như tấm kính trong veo lộ rõ những bước chân tôi trên quãng đường gian lao vô tả từ Hà Nội về đây. Thằng Trần Chánh Lý ngồi chết ngon lành bên gốc cây rừng Trường Sơn.

Cứ sau mỗi bữa tiệc thì sự đời cứ mất, cứ xa thêm: tình bạn, tình yêu và những hi vọng càng ngày càng mờ mịt. Sau tiệc này cái gì sẽ đến? Trước mắt là sẽ phải xa Chia và Ua, xa Sáu Huỳnh là người anh đồng hương có nhiều tâm sự và dám bảo tôi những chuyện trật đường rầy. Xứ này tôi không có ai, ngoài Tư Linh. Bỗng nghe tiếng réo vang ngoài sân:

- Anh Hai có đó không?

Tôi biết ngay là bà chằn con. Ua đi vô với bộ mặt hớt hãi nhưng không quạo quọ như mấy lần tìm gặp tôi ở đằng quán.

- Vô nhậu áp-sanh nè nhỏ.

- Chồn a a... phải không? Chú Tư Minh bảo là ở đằng này đang làm thịt nó, cháu chạy riết lại coi con chồn lùi ra sao. Chú bảo chồn này hiếm có. Đi mau, để thấy nó còn sống. Con chồn lùi đâu rồi bác, cho cháu xem chút.

Mọi người cười ngã nghiêng trước nét mặt ngây ngô của cô bé.

- Mày không biết con chồn lùi thiệt hả Ua?

- Thiệt mà, đây là lần thứ nhất cháu nghe nói.

Tôi ngoắc Ua lại, rỉ tai. Ua nhảy tưng lên, với tay đập trên lưng Sáu Huỳnh thùm thụp. Sáu Huỳnh vừa né qua vừa la:

- Con nhỏ này kỳ cục chưa. Làm gì đánh tao?

- Ai biểu chú Tư Minh trát cháu?...Cháu về cháu vặt râu chú cho coi!

Nói xong Ua quày quả trở ra thì đụng nhằm Năm Trong:

- Cô làm gì diện dữ vậy cô Hai?

- Diện gì đâu! Tao đi chợ thì phải vậy chớ bận đồ tèm nhèm đi được à?

- Thôi mà! Cô Hai lúc rày vui vẻ lắm phải không?

- Ừ đó! Nè, đừng có bắt xác anh Hai tao nghe bốn con nhền nhện!

- Còn mày con gì?

- Con gì kệ tao miễn tao có anh thôi.

- Anh gì?

- Anh gì cũng được mày đừng xía vô.

- Anh gì mà ngủ chung với em?

- Anh yêu dấu, rồi sao nào? Bởi vậy bọn nhền nhện mày đừng có rớ vào tao bẻ càng trụi lủi đó.

Tôi nghiêng đầu ra bảo:

- Về đi em! Anh chơi chút rồi về đằng ngoại.

Thế là cô bé lặng thinh rút lui. Sáu Huỳnh nói:

- Con nhỏ dữ quá nhưng mà được việc.

Chín Lộc lắc đầu:

- Chỉ có cao bồi Sài gòn mới trị nó nổi thôi!

Xong tiệc, chúng tôi uống trà, thì một cô bé lạ lại tới. Sáu Huỳnh bảo:

- Lại một nàng Thủy Long công chúa tới coi mắt mày.

- Ai vậy anh?

- Con Nhánh, em gái thằng anh hùng diệt Mỹ Năm Cội. Nhà nó ở xéo xéo kia cà. - Sáu Huỳnh quay lại hỏi cô bé đã đi khuất vào trong - Thằng Cội có ở bển không Nhánh?

- Dạ không, ủa có.

- Không ủa có là sao?

- Ảnh dặn cháu là ai hỏi thì nói ảnh không có ở nhà. Nhưng với bác thì cháu không nói vậy được.

- Nó làm gì ở bển, về kêu nó qua đây có chuyện.

- Dạ ảnh đang cưa bom với hai anh Mã Tử và Đầu Ban.

- Trời đất quỷ thần, cưa bom hả? Bộ nó muốn chầu trời sớm hay sao chớ!

Tôi nói:

- Lâu nay tôi cũng có nghe danh ông anh hùng, nay gặp dịp may để tôi qua xem cho biết cái công binh xường của ổng chút. Khi tôi về H6 thế nào cũng liên hệ với mấy ổng.

- Bom ở đâu mà nó có?

- Dạ ảnh đi đào ở ngã ba Cây Diệp được một trái lớn lắm, ảnh mượn xe bò chở về hôm qua.

- Ba má mày chắc tản cư hết rồi hả?

- Dạ ảnh che chòi ngoài đồng chớ không có cưa trong nhà.

Nhánh nói xong thụt luôn. Sáu Huỳnh bảo tôi:

- Gà này mới lú hộp bắp thôi chưa đá cựa mày ạ!

Chín Lộc lắc đầu:

- Nhưng mà nó có mòng rồi. Đỏ thén đó thấy chưa? Đá được chớ còn chờ gì nữa.

Sáu Huỳnh đang hớp nước trà bỗng đặt tách xuống bàn:

- Cha nói gì mà mòng... đỏ then, ác vậy cha?

- Thì ông nói gà, gà thì có mòng, không có mòng thì là con gì? Mòng nó đỏ tức là nó đang sung sức không đúng à?

- Gà nhưng là gà mái giò, đá gì mà đá, mòng đâu mà mòng?

Hai ông nhậu ba gù bắt đầu gài nhau vô lãnh vực tiếu lâm cho hả hơi. Chín Lộc nheo nheo cặp mắt bù lạch ăn, mí mắt đỏ lên vì men rượu, như hai con vắt nằm quanh. Y nói:

- Bộ ông tưởng hễ cái thì không có mòng, còn đực mới có hay sao?

- Đã là giống cái thì không thể có mòng được!

Chín Lộc cười khục khục rồi xoa tay:

- Để tôi chứng minh một cái định ní ngoại nệ cho ông và ông thầy pháo coi.

Sáu Huỳnh la to:

- Mấy đứa nhỏ đâu, tránh hết đi nghen

- Tránh gì, tụi nó núp trong vách rình nghe dáo chơn dáo chọi. Hì hì... Hồi xưa có hai ông bà đó mê nhau mà không lấy nhau được.

Sáu Huỳnh xỏ ngọt:

- Chắc hai ông bà đó cũng quá sồn rồi hả anh Chín?

Chín Lộc xỏ lại.

- Ừ! Có con rồi. Nhưng còn muốn thiếm xực.

- Xực lâu rồi chớ muốn gì!

Chín Lộc xua tay:

- Để tôi kể cho nghe, chuyện này mê cu xanh lắm. Bữa đó cũng nhậu thịt chồn lén như tụi mình vầy nè. Ông ấy bèn cao hứng thuyết trình đề tài: "Tất cả những con gì có mòng đều là giống đực." Ông ta vừa nêu ra cái định lý đó thì có một bàgiơ tay phản đối: "Không nhất thiết, không nhất thiết. " Ông ta thách thức: "Vậy thì bà hãy chứng minh xem nào!" Bà ta bảo: "Ai có xem tôi chứng minh thì hãy nhắm mắt lại, trừ một mình ông thôi. " Mọi người làm bộ nghe theo yêu cầu của bà, nên nhắm mắt hí hí. Bà ta liền leo lên thoát y hạ bán thân và gắt hỏi: "Đây thuộc giống cái mà có mòng thì ông tính sao?" Mọi người vỗ tay hoan nghinh nhiệt liệt cho rằng đây là một phát minh mới có tính chất củng cố hòa bình thế giới.

Mọi người cười khoái trá. Chín Lộc hấp háy cặp mắt bù lạch ăn và tiếp:

- Bà ta thừa thắng xông lên lấy thịt đè người.

Sáu Huỳnh nói:

- Đâu có đè mà anh nói đè.

Chín Lộc xua tay:

-Để chốc nữa sẽ hay. Bà ta bèn đưa ra một phản đề đối lập chan chát với cái định đề của ông ta: "Tất cả những con gì có trứng đều là giống cái?" Ông ta lắc đầu: "Không nhất thiết! không nhất thiết! Tôi xin chứng minh." Ông ta bèn leo lên bàn làm một cử chỉ cương quyết như bà kia lúc nãy và quắc mắt hét: "Con này có trứng đây, nhưng nó có phải là giống cái đâu thưa bà! " Thế là hai người được xem cái của quý của nhau mà không ai bắt bẻ gì được hết.

Tôi phụ họa.

- Lại còn ham!

Sáu Huỳnh hớp miếng trà tiếp:

- Thằng cha đó chắc là vừa nhậu thịt chồn... của Chín Lộc nấu?

Xong tiệc, tôi đi theo cô bé Nhánh sang nhà Năm Cội.

Sáu Huỳnh đi ra đường với tôi còn dặn:

- Mày có coi thì phải cẩn thận. Mày chưa lãnh công tác mà vô bệnh viện thì tao bị khiển trách đó. Mày nhớ hồi kháng chiến chống Pháp mấy ông Binh Công xưởng, vô đề tô lựu đạn VTF (Võ thành Phát) bị nổ cụt tay hoài không. Họ ngồi sau một miếng sắt dày có khoét hai lỗ để thọc tay ra, nên khi bị nạn chỉ bị nhẹ. Đó là lối đề phòng đơn sơ nhưng ít ra cũng giảm bớt nguy hiểm, còn bây giờ tụi nó cưa bom như cưa gỗ và tháo kíp nổ như bắt ốc mò cua vậy. Hễ nổ là rụm thôi.

Ông già của Năm Cội vừa gặp tôi đã khẩn khoản ngay (Thấy tôi đeo súng ngắn ông cho là ở trên xuống):

- Ông làm ơn làm phước bảo nó nghỉ tháo gỡ ba cái đầu cà-nông và bom lép đó dùm tôi. Nó là tay ngang chớ biết ất giáp gì. Khổ quá! Không biết kỳ lên trên R nó được tiên dương công trạng như thế nào mà về nhà nó đi răm tối ngày. Chỗ nào có bom lép nó cũng đào xới moi móc. Vừa rồi nó bươi được mấy trái cho xe bò đem về, tui biểu nó đem ra ngoài ruộng. Nó che chòi ở ngoài đó với hai chú đâu trên Hố Bò xuống...

Tôi nói.

- Hai người đó cũng chuyên môn đào bom lép, tên là Năm Đầu Ban và Sáu Mã Tử đó bác.

- Có một chú tháo hột nổ gì đó bị nổ dem hết một con mắt. Thằng em của thằng Cội đi du kích thì cũng được rồi không biết ai rủ ren mà nó lội qua Bưng Còng làm trong Binh Công xưởng, chế tạo lựu đạn đạp lôi gì đó. Hai anh em công tác toàn là loại độc địa không thôi. Chậc! - ông già ngưng một chút rồi tiếp - Nghe nói Trung Hoa với Liên Xô có mần nhiều thứ võ khí bảnh lắm sao không cho mình, để mình phải đến nổi xài thứ lép vậy chú em.

- Dạ thì mình làm thêm đó bác.

Tôi miễn cưỡng đáp chứ sự thật thì tôi thừa biết là lão Khơ chỉ cho ta có hai ngàn cây mút-cơ-tông thời Nga Hoàng. Vừa rồi thằng giáo sư Liên Xô sang tận đây để xem tình hình vũ khí ở trên bảo các đơn vị trưng ra toàn súng bắn ruồi để kêu rêu với đàn anh. Cô Nhánh thấy ông già phàn nàn bèn đem ra một chiếc túi nhái vung vung và nói:

- Anh Năm em có đeo cà rá này nên ảnh không sợ gì hết đó anh Hai.

- Cà rá gì vậy em?

- Cà rá làm bằng xương Cao Đài bị đập hồi nẵm. Anh Năm em đào hầm bí mật bắt được cả giếng vậy đó.

- Con quỉ! Mày hùa với thằng Cội, có ngày Mỹ nó càn, mày chạy sút trứng mày ra!

Ông già quơ cây chổi định đập con gái, nhưng Nhánh đã vọt ra sân và ngoắc tôi. Tôi nói với ông già:

- Để cháu ra cháu bảo mấy ảnh dùm bác.

Ra đồng, gặp Năm Cội tôi nói ngay:

- Ông già không mấy thích công việc của chú, chú Năm! (Thấy Cội còn trẻ cỡ tuổi em tôi nên tôi gọi bằng chú.)

Cội không trả lời mà nói sang chuyện khác.

- Hì hì.. Nghe anh xuống lâu rồi, nay mới gặp. Tụi em tính học nghề pháo của anh chút đỉnh để đem ra chơi với tụi Đồng Dù.

- Học thì được nhưng pháo đâu mà chơi?

- Trên quận hứa rồi.

Tôi đưa mắt nhìn quanh. Mái chòi lá xiêu vẹo, mấy quả bom mấy đầu đạn cà-nông dính đầy đất sét đỏ như những củ khoai bí khổng lồ. Bên cạnh đó là những kềm, búa, đục, xà-beng, mấy thùng thiếc, một lô hộp sữa... Một cây cưa sắt mắc trên đầu cột. Đó là tất cả những vật liệu và dụng cụ của ông kỹ sư chế vũ khí đánh Mỹ. Tôi thấy mà não lòng nhưng không dám nói. Tội nghiệp dân Nam kỳ! Giặc chưa đánh được đã chết rồi. Nhánh lấy một tấm ván để trước mặt tôi rồi mở miệng chiếc túi nhái dốc ngược xuống, Nào nhẫn xương, nhẫn bạc, nhẫn đồng, nhẫn trơn, nhẫn mặt vuông có khắc chữ...,hốt gom ắt được một bụm. Sáu Mã Tử và Năm Đầu Ban mỗi người xách một cái vỏ cà-nông lót đít ngồi xung quanh, Năm Cội đem một chiếc ghế gỗ cho tôi và bảo:

- Anh Hai muốn chiếc nào cứ lấy, lấy vài chiếc cũng được! Đeo càng nhiều tai nạn càng ít.

Sáu Mã Tử đưa tay lên trỏ chiếc cà rá xương và nói:

- Tôi nhờ đeo chiếc đặc biệt này nên hôm trước cạy hột nổ bị xẹt mà mắt mũi không sao hết.

- Linh dữ vậy à?

Năm Cội vừa soạn những chiếc cà rá vừa đáp:

- Linh chớ anh. Tôi đeo ba chiếc, nè anh coi. Bởi vậy nên tôi tháo gỡ đào bới biết bao bom đạn lép mà đâu có sao! Ba tôi ổng sợ hờ vậy thôi chớ tôi có Thánh Thần hai bên vai phù hộ mà.

Tôi vừa nhặt vài chiếc để lên tay vừa hỏi.

- Chú định làm loại vũ khí gì đó?

- Lựu đạn gài. Loại nổ chụp.

- Là sao?

- Là thay vì mình gài dưới đất, kỳ này mình gài trên cây.

- Làm chi cho khó khăn vậy?

- Tụi tôi tính mần đám giang thuyền trên sông anh ạ. Tụi này khôn lắm. Mỗi lần đổ bộ tụi nó bắn cả trăm M79 lên bờ, nếu mình gài lựu đạn dưới đất thì nổ hết. Tụi tôi hụt ăn mấy phát rồi. Kỳ này thay đổi chiến thuật, gài trên cây lòn dây xuống đất. Nó đạp dây là lựu đạn nổ chụp xuống đầu. Đây là chuyện bất ngờ, nó đâu có biết mà đề phòng, mà có đề phòng cũng không được!

- Không chơi ngựa trời nữa à?

- Lạc hậu rồi.

- Có chế thứ nào đánh xe tăng không?

- Có chớ!

Cội nhanh nhẹn bước lại góc chòi mỡ nắp thùng thông (loại của Mỹ vứt đi) ngoắc tôi:

- Anh lại đây xem. Tụi nó lần nào vô Bàu Lách tôi cũng lượm ít nhất một cặp.

Tôi nhìn thấy mấy trái mìn hiệu Năm Cội và hỏi.

- Cấu tạo thế nào?

- Cũng xài của tụi nó thôi nhưng mình cải tiến.

-Thuốc lấy ở đâu?

- Cưa bom ra.

- TNT cứng như đá, làm sao cạy ra?

- Nấu!

-Trời đất! không sợ... à?

- Mình canh chừng lửa già lửa non chớ anh. Ban đầu thì sợ Bây giờ quen rồi. Tôi liệu chừng được thì ngưng rồi lấy muống múc đổ vô vỏ mìn.

- Vỏ mìn ở đâu?

- Cũng của Mỹ. Thứ lép nó vứt lại.

- Coi chừng mìn nổ chậm rồi tướng mìn lép nghe chú!

- Tôi đợi hai ba ngày không nổ thì mới vớt về.

- Bằng cách nào?

- Xe bò hoặc khiêng hoặc đèo xe đạp.

Tôi nghe nói cách thức chế tạo vũ khí của Cội mà run gân. Tội nghiệp! Tội nghiệp cho những người nông dân hiền lành chất phác coi mạng sống của mình không bằng cái lông... chim. Thời chống Pháp tôi từng biết những anh hùng cấp tỉnh cấp khu dùng súng trường bao vây pháo kích đồn bót mà lính phải rút lui, dùng lựu đạn gài, hầm chông mà ngăn hẳn hoặc làm chậm lại những cuộc hành quân của địch. Đó là điều có thể hiểu được vì Pháp không có trực thăng, không có cà-nông, không có đổ chụp nhảy cóc, còn xe tăng thì không mấy khi xuất hiện, máy bay cánh quạt thì chậm rì và ít khi có. Còn bây giờ? Trung ương chỉ huy cả một chiến trường Miền Nam mà không hiểu đối phương một cách đầy đủ, thậm chí hiểu sai lạc hẳn. Dân Nam bộ hi sinh nhiều quá (mà chẳng được gì) chẳng khác một thứ hi sinh vật trong mâm cổ của bọn Bắc kỳ. Thấy Năm Cội hăng hái bao nhiêu tôi càng lo cho anh bấy nhiêu. Anh ta còn định khoe với tôi vài sáng kiến nữa, nhưng tôi lấy cớ bận công tác nên xin rút lui.

Năm Cội trở lại mớ cà rá:

- Anh thích chiếc nào? Anh cứ lấy đi. à chiếc đó hả, để tôi khắc tên anh lên mặt vuông nghen.

- Làm sao mà chú khoét được lỗ tròn như vậy?

Năm Cội moi trong thùng mấy lóng xương đã cắt ngắn đưa cho tôi xem.

- Xương ống quyển và xương đùi nó có lỗ sẵn anh ạ? Đây! ở trong đó là tủy. Thịt rả thì tủy cũng tiêu luôn. Anh ngửi thử xem không có mùi gì hết. Nếu mình không nói thì ai thấy cũng tưởng xương bò xương cọp gì!

Năm Cội cầm hai khúc xương gõ vào nhau nghe cắc cắc và ca:

Năm Cội ngưng và nói:

- Bản Kim Tiền của ông Phạm Sang mới sáng tác, tôi học chưa thuộc. Ổng biểu tôi làm dùm mấy cái phím đờn và cặp nhịp sánh cho đoàn văn công của ổng. Xương này làm nhạc cụ đó thì số dách. Tiếng kêu rất đặc biệt...

- Đặc biệt là sao?

- Tôi không biết, nhưng tôi nghe ông Phạm Sang nói vậy thì hay vậy. Ổng biểu tôi làm sao oánh được một chiếc xe tăng hoặc giết được một tên Mỹ để ổng lấy đề tài sáng tác

- Chú đã đánh được một chiếc hồi năm 64 ở Đồng Chà Dơ rồi kìa mà!

- Dạ thì có thiệt. Và ổng cũng làm rồi một bài Bình Bán vắn.

- Chú còn nhớ không?

- Dạ còn nhớ ít câu. Thỉnh thoảng tôi có nghe trên đài giải phóng hát.

- Tên là bài gì?

- Dạ bài Anh hùng đánh xe tăng.

- Đâu chú kể lại trận đánh đó cho tôi nghe để rút kinh nghiệm chút!

Năm Cội lấy làm hứng thú, lấy một cục đất gạch gạch trên nền nhà nói:

- Đây là Bàu Cạp, đây là đường I làng, đây là.... Suối Bà Cả Bảy, đây là Đồng Dù. Muốn qua Bàu Cạp hoặc Bàu Lách thì xe tăng phải nhờ trực thăng móc chớ nó không lội suối được Trực thăng móc thì mau lắm, mau hơn từ hồi anh lại đây tới bây giờ, thì chúng tôi bị rượt chạy tóe khói rồi.

- Bộ nó qua cầu Suối Bến Mương không được sao mà phải trực thăng móc?

- Không được? Cầu yếu lắm, chỉ xe bò qua được thôi. Nghe nói nó rào châu vi ra tới Bến Mương và sẽ làm lại cây cầu này nay mai. Nó vừa ủi sập và làm rồi. Tôi với Hai Coi, Tư Gừng và thằng Ưng vác súng chạy lũi. Riêng tôi thì vác trái mìn tân tạo bằng đầu cà-nông lép. Đất ruộng lởm chởm và đầy lỗ nẻ, tôi không chạy được bèn đến mé lộ đường I làng nhủi đại nó vô bụi rậm cho nhẹ để thoát thân. Anh phải biết là xe tăng nó vừa bắn vừa chạy, vừa chạy vừa bắn chớ không phải chỉ chạy không thôi. Mà bắn ác lắm, bắn trước đầu, bắn sau đít, bắn hai bên hông đều được cả, chớ có phải nó chạy êm ru đâu! Bởi vậy chạy đua với nó là túm giò không có chạy được.

- Rồi chú bố trí trận địa làm sao?

- Tôi nhủi trái mìn vô bụi cây rồi phóng như tên bắn chớ có bố trí gì, nhưng thằng Mỹ lạc đường, nó chạy xà quần một hồi rồi cán lên trái mìn. Mìn nổ lật xe. Có vậy thôi.

Tôi vỗ vai anh chàng dũng sĩ.

- Vậy cũng là giỏi lắm! Nếu người khác thì ném trái mìn xuống đìa.

Năm Cội hào hứng kể tiếp:

- Do đó trên đại hội bầu tôi làm anh hùng đánh xe tăng toàn miền Nam và bảo tôi phổ biến kinh nghiệm. Chời ơi chời? Tôi có kinh nghiệm gì đâu nè chời! Mấy ông nhà báo nhà đài bu theo tôi chất vấn tôi mắc cỡ rùng mình. Lại còn gắn cái bông bự tổ nái bít hết ngực tôi, trong đại hội ai cũng dòm, nhất là mấy bà phụ nữ tóc quăn cứ.theo hỏi chuyện tôi hoài.

Tôi bảo:

- Ráng đánh thêm chiếc nữa đi rồi ông Phạm Sang làm cho bài nữa!

Năm Cội le lưỡi lắc đầu:

- Hồi trước dễ, bây giờ thì khó rồi.

- Sao vậy?

- Hồi trước nó mới tới loe hoe vài thằng, ban đêm nó ngủ bừa bãi trong tăng, ngoài ruộng, súng ống, đạn dược, đồ ăn, mền mùng bỏ vương vãi tùm lum, tôi với thằng Ựng bò vô lấy đồ hộp và lựu đạn nữa mà. Bữa nào cực ăn là đêm đó tụi tôi mò vô Đồng Dù kiếm chát. Nhưng bây giờ vô phương. Xe tăng nó đi là có trực thăng, pháo dọn đường, nó về cũng làm y bài bản như lúc nó đi, mình khó chơi lắm.

Nhánh chạy vào trong nhà nãy giờ trở ra với gói kẹo đậu phộng trong lúc Sáu Mã Tử đã nấu xong ấm nước. Năm Đầu Ban dọn mâm trà với những cái ly làm bằng võ đạn cà-nông 20 ly. Sáu Mã Tử rót đưa tôi một ly.

- Anh Hai uống chút trà cho khoẻ, anh Hai!

- Chà! ly này thiệt đặc biệt.

Ba anh em ngồi bên mâm trà bàn luận chiến thuật. Tôi thấy vừa cảm phục vừa thương hại những người nông dân này. Trong tay không có gì cả mà dám chọi với xe tăng.

Tôi hỏi Năm Cội:

- Chú chắc mình đánh tụi Đồng Dù nổi không?

Năm Cội làm thinh. Tôi bảo:

- Ông Phạm Sang đã xuống địa đạo hát cho bộ đội mình nghe ở dưới đít Đồng Dù trong lúc một thằng ca sĩ Mỹ hát cho lính Mỹ nghe ở trên mặt đất, chú có đi nghe lần đó không?

- Hồi nào anh?

Tôi nói tiếp:

- Nếu chú đi theo ổng thì chú sẽ biết đường. Một khi biết đường rồi thì chú đem mìn tân tạo của chú đặt ngay đó rồi chui lên cho nó nổ một cái bay nguyên cả cái Đồng Dù, hai ngàn lính Mỹ tan xác, mình chiến thắng khỏe ru, tôi cần gì phải pháo cho mệt.

- Anh Hai nói giỡn tụi em hoài anh Hai.

Tôi cười ngất:

-Thiệt mà!

- Thiệt cái gì mà thiệt! Địa đạo tụi tôi đào đây chớ ai, sao tụi tôi không biết.

- Chú biết ở Bàu Lách thôi chớ làm sao biết hết cả một hệ thống dài 250 cây số xã liền xã thôn liền thôn.

- Tôi biết ở đây chưa được hai trăm thước.

- Cả thế giới người ta phúc lăn Củ Chi mình vì cái địa đạo này đó. Chú không hay gì hết sao?

- Làm gì mà thế giới biết được!

Tôi nháy Năm Cội.

- Chời ơi chời! Năm ngoái có nhà báo Pháp, Liên Xô, Úc tới đây mà chú không hay à?

- Ờ ờ tôi có nghe con Mô nó đi về nó thuật lại cái trận địa đạo chiến của đội nữ nó. Phải mấy ổng đó không?

Tôi gật. Năm Cội kêu lên:

- Ối chời! tưởng cái gì ai dè cái đó. Phải tôi hay, tôi cho quay phinh cái của tôi còn bảnh hơn nhiều.

- Ờ để khi nào họ có tới tôi dẫn xuống đây gặp chú nghe!

- À mà quên, đó là tôi nói hồi nẵm kìa, chớ bây giờ sập mẹ nó hết rồi.

- Sao vậy?

- Từ ngày pháo vô Đồng Dù và nhất là sau khi B52 cày láng từ Hố Bò tới chợ An Nhơn, tụi tôi hết dám chui nữa. Bỏ bê không ai săn sóc nên lớp lỡ, lớp rễ cây ăn xuyên, bít hết, chắc còn vài khúc nhưng không có kế hoạch sửa chữa.

Bỗng Năm Cội lên gân - Bây giờ Mỹ vô nhiều, Mỹ chết càng nhiều, mình phải nắm thắt lưng Mỹ mà đánh chớ ở đó chui sao anh Hai?

- Vậy chú không chơi địa đạo chiến nữa hả?

- Địa đạo chiến là gì?

- Là nghe địch tới, mấy chú ở dưới hầm ló lên bắn sẻ rồi thụt xuống đậy nắp hầm di chuyển sang chỗ khác rình địch tới lại bắn, rồi lại rút lui... Vậy đó!

Năm Cội ngẩn. tò te hồi lâu rồi lảm nhảm:

- Chời ơi chời! Ai nói với anh vậy?

- Thì cô nữ dũng sĩ Bảy Mô đã biểu diễn cho người ta quay phinh mà!

Năm Cội vỗ đùi reo.

- Con nhỏ khôn thiệt! Coi lẫm rẫm mà khôn tổ trời!

- Khôn sao?

- Nó gạt mấy ông ngoại quốc chớ sao. Địa đạo là để chui trốn địch chớ chiến cái gì được mà kêu là địa đạo chiến. Miệng hầm phải mở trong rừng. Trong rừng chỉ có xe tăng càn thôi, lính nó đâu có thèm đi cho mệt. Nó đi ngoài đường xe bò, đường cái, bộ mình rinh cái miệng hầm ra đó được à? Tụi nó khôn lắm! Nó đang đi ở đây, cái nó kêu máy bay tới xúc đổ đằng kia. Mình đang chờ nó tới ở trước mặt chẳng ngờ nó bọc hậu, chạy hộc gạch chớ ở đó mà địa đạo chiến!

Tôi gạn hỏi tiếp:

- Vậy hồi nào tới bây giờ chú chưa áp dụng địa đạo chiến lần nào à?

- Để tôi nói cho anh nghe. Miệng địa đạo là phải giữ bí mật. Anh bắn nó xong rồi biến mất là nó biết anh chui xuống địa đạo chớ bộ nó ngu sao? Mà thiệt ra tôi chưa dám chơi kiểu đó. Vì đó chẳng khác nào lạy ông con ở bụi này. Nó chỉ cần biết hướng thôi là nó sẽ khoanh vùng này kêu pháo bắn. Rồi kêu phản lực dệnh bom, nắp hầm bật hết.

-Mình chạy qua xã khác!

- Chạy cách nào?

- Thì luồn dưới địa đạo. Nó dài tới hai trăm cây số bao quanh cả Đồng Dù nữa kia mà!

- Chời ơi chời! Bộ anh nói giỡn sao chớ! Cái khúc địa đạo của tôi không có tới hai trăm thước mà cũng không có ăn thông ra địa đạo của ai hết.

- Vậy tôi nghe nói địa đạo rộng lắm, đi xổng lưng như chơi và có hai ba từng, có nhiều ngã rẽ nếu không có ai dẫn đường người đi dưới đó sẽ bị lạc không biết đường ra.

Sáu Mã Tử và Năm Đầu Ban cười hắc hắc. Năm Đầu Ban nói:

- Chưa đủ đâu anh Hai! Nay mai tụi em còn đem xe lam xuống đưa khách nữa đó!

Năm Cội cười nhe bộ răng xếu xáo:

- Ừ phả i? Há há...

Sáu Mã Tử nghiêm chỉnh hỏi:

- Anh về dưới này ở lâu không anh Hai?

- Tôi ở luôn Củ Chi.

- Vậy anh dạy tụi em bắn pháo với!

- Ừ! Tôi vừa dạy sơ sơ đội nữ của con Út Nhỡ rồi. Sẽ mở một lớp cho ba huyện Trảng Bàng, Củ Chi, Bến Cát.

Năm Đầu Ban nhảy tưng lên.

- Dạy như vậy sao anh? Vậy anh dạy luôn tụi em đi để tụi nó bào láng tụi Đồng Dù không còn cho tụi em chơi đó.

Năm Cội ngạc nhiên:

- Bắn pháo khó không anh Hai?

- Khó khiếc gì, hồi đánh tây bộ đội có học hành gì cũng bắn được vậy.

- Anh ở ngoải học mấy năm?

- Hai năm, đi Trung Quốc bổ túc một năm.

Năm Đầu Ban kêu lên.

- Trời! Sao anh dạy tụi nó có một buổi?

- Chiến trường này không cho phép kéo dài, mình phải dạy tắt!

Vừa đến đó thì một chú bé chạy đến, vừa thở hổn hển vừa nói đằng mũi:

- Anh Nă...năm, họ nói biệt kích thằng Gắc...

- Ở đâu?

- Không biết ở đâu.

- Không biết sao báo cáo?

- Dạ người ta chạy gần gần.

Năm Cội bảo Năm Đầu Ban và Sáu Mã Tử dọn dẹp cái Binh Công xưởng chụp cây trường bá đỏ.

- Anh Hai ở đây, có gì mấy đứa nó dắt cho lặn.

- Để tôi đi ra ngoài đó với mấy chú.

Thế là tôi theo Năm Cội. Cô Nhánh đang ở trong nhà thấy tôi chạy ngang thì dúi cho một gói nho nhỏ. Tôi không biết món gì trong đó, cứ quơ lấy và chạy vụt đi. Cô bé này coi bộ cũng mết anh Hai lắm, nhưng nó cũng như cô Út Biếc, thuộc loại gà giò chưa biết gáy.

Năm Cội kéo ngọn chạy thẳng một hơi ra cây xoài múc. Đây là một cây xoài già gốc to và cao nhất trong vùng. Tôi đã đi qua đi lại đây nhiều lần. Mỗi lần đi qua thì tôi nghĩ nó có thể làm điểm cho máy bay tìm mục tiêu như cái nhà mũ trên Hố Bò. Nay mới biết Năm Cội xử dụng nó như một cái sân thượng gác lính xuất hiện tứ hướng. Đứng dưới gốc xoài xum xuê như tàng lọng mà nhớ Trường Sơn. Những cây cổ thụ che mắt máy bay rất tốt nhưng nếu tróc gốc thì nó lại giết người một cách dã man nhất. Nó đè thân người bẹp như chú nhái bén. Tôi đã từng chứng kiến rồi. Năm Cội ngước lên:

- Đứa nào ở trên đó?

- Tôi là thằng Kềnh.

Thằng Ựng cũng ngó theo, hả họng nhắm mắt nói ngọng và cà lăm tối đa:

- Cái mà...à anh Năm với anh Hai chớ không phải lính đâu đừng có gun té lũng guột nghe!

Năm Cội hỏi:.

- Có thấy gì không Kềnh?

- Có mấy chấm đen đen đi ở ngoài phía Đồng Dù. Tôi nghi lính thằng Rắc biệt kích nên biểu thằng Ựng chạy về cho anh hay để bố trí trận địa.

Năm Cội quát:

- Đi xuống, để tao lên coi!

Tôi hỏi thằng Rắc là thằng nào. Năm Cội xì một tiếng rồi lên giọng:

- Đây là tụi biệt kích con ở ở ngoài Củ Chi do thằng Rắc chỉ huy. Tôi không ngán bọn này đâu. Chỉ sợ nó đi ban đêm mình đang ngủ, nó thọc vô, chớ ban ngày tôi đoán được hướng nó đi thì tôi cho nó ăn mìn tân tạo ngay thôi. Nhưng nói thì nói chớ vừa rồi nó luồn vô rất êm, giết một tổ trinh sát của tiểu đoàn 7 đang di chuyển từ Phú Hòa về Bàu Trăn....

Thằng Kềnh đã tuột xuống đất. Năm Cội dợm leo lên, tôi bảo cho tôi lên với. Năm Cội hỏi:

- Anh tập kết mà cũng biết leo à?

- Tập kết thì không biết leo hay sao? Tôi với chú thi đua chơi!

Năm Cội leo tới đâu tôi bườn lên tới đó. Lên đến quá nửa thân cây thì có một tấm ván lót trên chảng ba. Năm Cội ngồi nép một bên chừa cho tôi một bên. Tôi ghé đít và tựa vào nhánh cây to sau lưng cảm thấy rất an toàn vì tàng lá quá rậm ri không ai có thể nhìn thấy. Nhánh cây chắc chắn không có thể tét được. Nhưng có một điều không an toàn.

- Rủi pháo bắn làm sao tuột xuống kịp, chú?

- Tuột đại, được khúc nào hay khúc nấy còn bao nhiêu thì nhảy thí mạng. Chời ơi chời, có lần tôi và thằng Ựng lên bị nó giã gạo, thằng Ựng hoảng quá, còn một khúc xa mà nó phóng ẩu bị trẹo giò, cả tháng còn đi cà xẹo.

Tôi bảo Năm Cội chỉ hướng cho tôi. Năm Cội vẹt lá trỏ tay giải thích:

- Đồng Dù khuất sau xóm Cây Sộp xanh um đó. Chỗ máy bay quần quần. trực thăng xoáy xoáy đó là cái ổ Mỹ. Con đường I làng đỏ như gạch bút chì chạy thẳng ra xóm Phú Hiệp. Dấu đất đỏ đỏ là chỗ chúng nó đang ủi dọn láng vườn tược nhà cửa. Phía bên trái là Xóm Mới. Mấy chấm li ti di động đó là người ta băng đồng từ Bàu Chứa đi đến chiếc cầu gỗ trên lộ số 7 còn làn gân xanh rì là ranh giới giữa Nhuận Đức và Phước Hiệp. Gần đây nhất nhấp nhô đó là Đồng Mả, là nơi đó có cả trăm cái mả, ai chết không có đất chôn thì cứ đem ra đó mà dập. Vừa rồi pháo giã trúng, xương cốt văng tùm lum. Nghe nói trước kia Cao Đài cũng bị vùi ở đó.

Năm Cội chỉ mấy chấm di động và nói:

- Chắc thằng Kềnh nó thấy mấy người đó nó nghi là biệt kích.

Tôi mở chiếc hộp đeo bên hông lấy ống dòm ra. Thấy món vật lạ Năm Cội tò mò hỏi, tôi bảo chút nữa sẽ cắt nghĩa.

Tôi kê ống dòm vào mắt điều chỉnh tầm mắt thì thấy chỉ là những người dân thường. Chung quanh đây vắng lặng không thấy có một hoạt động nào. Chắc bụng không có biệt kích, tôi đưa ống dòm cho Năm Cội. Cội.kê mắt, tôi điều chỉnh. Cội kêu lên:

- Chời ơi chời! Rõ thiệt rõ ta ơi! Thấy y như là ở trước mắt vậy Gần xệu hè anh Hai à!

Cội vừa quay qua quay lại vừa chắt lưỡi hít hà:

- Cái máy gì mà tài quá vậy anh Hai? Coi đã thiệt!

Xem mãn nhãn rồi, Cội khom xuống kêu:

- Ê! Ựng, Kềnh lên đây coi này.

Cả hai vọt lên như sóc. Cội nhường chỗ. Mỗi đứa được coi ống dòm một hồi, rồi tất cả tuột nhanh xuống đất. Cả ba chàng du kích đều trầm trồ cái máy gì lạ vậy. Từ trong nhà ông Tư Ất, hai chàng bưng ra một rổ khoái mì luộc lót lá chuối xanh ngắt. Tất cả làm tiệc dưới gốc xoài. Ông Tư đã ra ấp chiến lược. Vườn và nhà của ông do du kích quản lý. Họ rút vách làm củi nấu cơm, nấu khoai mì. Tôi lấy cái gói của Nhánh dúi cho lúc nảy, mở ra: đường táng, thuốc rê, trà, giấy quyến. Năm Cội vừa bẻ khoai mì mời tôi vừa nói:

- Xe tăng, pháo, trực thăng cái nào cũng ngán, nhưng ngán nhất là biệt kích anh ạ! Các thứ trên thì mình đề phòng, trốn tránh được, còn cái món biệt kích thì vô phương. Ở trên Phú Hòa Đông, cơ quan họp dưới hầm, biệt kích đến, không hay. Nó ném lựu đạn chết sạch. Anh nghĩ coi, một hầm mà nó tung mười mấy trái? Ông Tư Tâm cán bộ huyện ngủ dưới hầm ban trưa, nó cũng đến tung cho một trái. Bây giờ thứ đó lộng lắm. Nó chưa dám lên tới Hố Bò - An Nhơn, nhưng ở Mội Nước Nhỉ, Ngả Ba Cây Trắc, đường I Làng, Nhuận Đức và Phước Hiệp đã nhẩm dấu chân của tụi nó. Thằng Rắc nghe nói trước là du kích ở đâu trên Gò Đình trở cờ ra ngoài đó nên nó thuộc đường trong này, nó thọc luồng tuông không có thể đoán được đường đi đường về của nó nên không đánh được. Có lần chạm trán với bọn này, nhưng rồi nó rút mất hồi nào không hay bọn này cứ chổng khu phục kích nằm chờ. Lại còn một vài kiểu rắc biệt kích nữa. Nó dùng trực thăng thả xuống rừng êm rơ. Mình láng cháng ra rừng đào hầm là đụng nó. Nó không thèm chơi mà để đó, chờ mình làm xong, nó cho ruồng, mình chui, nó khui hầm lôi cổ lên. Hoặc xe tăng càn phía trước, chúng nó núp sau đít. Xe tăng rút về, chúng nó nín lại, phục kích mình bằng mìn nổ chậm. Đánh xong rút êm không cần lấy vũ khí. Có nhiều người bỗng dưng mất tích không biết đi đâu, ít lâu sau tìm thấy xác ở ven rừng.

Tôi hỏi.

- Mấy đơn vị khu không hoạt động à?

Năm Cội bị nghẹn miếng khoai mì, cố nuốt trửng rồi nói:

- Tiểu đoàn của Bảy Nô hồi trước thì còn đóng tập trung gió máy dữ lắm, nhưng năm nay thì phân tán mỏng ra từng trung đội rồi cứ bám lấy miệng địa đạo mà ăn hút. Nghe xe tăng biệt kích thì cũng lủi hoặc né như tụi tôi vậy. Tụi nó rút về thì vô quán mua đồ về nhậu. Mấy cái quán cóc ở đây làm giàu nhờ mấy ổng. Ông Bày Nô cưới con gái bà má Hai bán hủ tiếu ờ Bào Lách. Tiểu đoàn của ổng quanh quẩn ở đó. Ở dưới Phú Hòa Đông thì có tiểu đoàn 2 của ông Sáu Thiệt và Tám Lệ. Tiếng là bộ đội Gò Môn (tức là Gò Vấp Hóc Môn) mà cứ trồi lên trên này ôm miệng hầm, không đánh chát gì. Em nghe lén mấy ông cán lớn đi trên R về uống rượu rồi bật mí rằng có ông đại tướng nào ở miền Bắc vô dọa đốt cái rừng Bời Lời để cho bộ đội Tây Ninh ra mặt có không anh?

Tôi ú ớ...Cội tiếp:

- Em nói thiệt nếu em có quyền thì em ra lệnh lấp hết ba cái địa đạo này, giặc đến, bộ đội rút xuống hang hết ráo, như vậy chừng nào cái Đồng Dù này mới tróc chớ? Có mình tróc thì có!

Cội bảo thằng Ựng vô nhà nấu nước đem ra châm trà trong cái vỏ đồ hộp Mỹ. Vừa uống nước vừa hút thuốc. Khói lên xanh um gốc xoài. Năm Cội bật cười:

- Nhưng mình không cần lấp. Vài bữa xe ủi của Mỹ tới nó làm dùm mình. Thử coi mấy chả còn chỗ đâu mà ngồi thum như mấy bà Năm Đang, Hai Xót nữa? Tụi con Út Nhỡ, Bảy Mô với mấy ông đờn cò đờn gáo của gánh hát Năm Sang đã trồi rồi. Tụi nó đi đào hầm mới.

- Còn chú thì sao?

- Ăn thua gì em! Cội vênh mặt bướng bỉnh. Với mấy quả mìn tân tạo và vài cây mút nội hóa tụi em vẫn lao đầu này lách đầu kia, tụi em vẫn bám được mảnh đất này mà. (Cội bắt đầu xưng em với tôi.) Em bị ông già la ghê lắm, nhưng em làm bộ không nghe. Tụi em đánh giặc như cơm bữa. Ngày nào không đi bám đi canh là không yên tâm. Đâu có ai phát cho khẩu phần quần áo gì. Đụng vườn hoang nào cũng nhào vô quơ chuối non, mì già, bất cứ thứ gì để dồn vô bao tử. Bởi vì về nhà có khi không được chén cơm nguội. Ông già ổng đòi bỏ đói em mà.

Năm Cội được trớn tố khổ luôn:

- Tụi em vừa đánh giặc vừa làm mướn nuôi trâu. Tụi em đi gặt lúa hoặc gánh hàng cho bà Tư The (má con Chia) đổi lấy thuốc hút hoặc đèn cầy để đào hầm bí mật. Vậy mà tụi em vẫn ra đây canh giặc mỗi ngày. Không có tụi em mấy ông Chín Lộc Sáu Huỳnh làm sao ở yên? Nhưng mấy ổng ỷ là mùa thu có vợ ngoài thành vô mua cho xe Bờ Rô chạy nhong nhong ăn nói huênh hoang, coi tụi em như cỏ rác. Em nói thật, tụi em mà bỏ cái cây xoài múc này là mấy ổng bị biệt kích làm thịt ngay thôi. (Quả thật sau đó ít lâu, đội du kích của Cội lung lay không bám gốc xoài nữa, biệt kích vô bắn chết Tư Minh trong lúc Sáu Huỳnh và Chín Lộc đi vắng.) Hồi mấy năm trước giặc còn ở xa, tụi em phải từ trên này lội xuống tới Phú Hiệp để phối hợp với tụi Ba Trắng, Bảy Thung ban ngày bắn tỉa tụi lính Mỹ dắt đĩ ra rừng. Nhưng bây giờ Mỹ bung ra phản công lại tụi em, tụi em thì phải co lại phòng ngự rất thụ động. Nếu bộ đội mà không bẻ được càng của nó thì chúng em hết phương cụt kịt. Ở dưới Phước Hiệp bây giờ chỉ còn có một tay súng thôi. Đó là con Tư Lan.

- Cỡ Bảy Nê, Bảy Mô, Út Nhỡ không?

- Mấy cô này nặng về mặt biểu diễn, chớ so với con Tư Lan thì chưa đi đến đâu. Quận đội đề bạt nó làm đội trưởng đội nữ, chỉ huy mấy cô này, nhưng nó không làm. Nhà nó ở xóm Bàu Điều, em có đến. Mỗi ngày nó đều dắt đội của xã ra sát Đồng Dù bám trụ nắm chắc tình hình, nếu không có gì nguy hiểm, nó về nhà ra đồng làm việc. Tụi thằng Bảy Sơn có lần bị biệt kích thằng Rắc rượt ở gần ấp chiến lược Cây Trôm chạy có cờ, nếu không có con Tư Lan chận lại thì chết cả lũ rồi. Nó ôm cây bá đỏ đứng tựa gốc cau bắn mười mấy phát liền. Anh phải biết loại súng này bắn ba phát là bể cả vai chớ không phải êm ái gì đâu. Em nghe em phục lăn.

Năm Cội đang nói bỗng ngưng ngay. Một chốc, hạ giọng:

- Em có phối hợp với nó mấy lần. Em thích nó lắm. Ngặt vì ở xa quá, ít gặp nhau.

Tôi đưa ống nhòm lên nhìn quanh rồi trao cho Cội. Cội tra vào mắt rồi reo lên hoan hĩ:

- Chời ơi chời!, rõ thiệt? Chỗ con Lan ở kia kìa nhưng bị Quốc Lộ I áng không ngó thấy. Anh có thấy cái đường đất nâu nâu không? Đó là con lộ số 2 từ Trung Hòa chạy xuống. Vô nới trong này xanh xanh kia là rừng cao su rồi tới Xóm Cây Sộp: Còn xa xa nữa là Ba Xa Trảng Lắm.

Cả một vùng mênh mông cắt ngang cắt dọc bởi lô đất lộ đá sông rạch mà người ta bảo là có một địa đạo bao quanh Đồng Dù. Tôi nhìn những bàn tay xù xì của Cội, Ựng, Kềnh, nhớ những bàn tay mềm như liễu của các tiểu thư hôm qua, bất giác tôi tự hỏi: những bàn tay này có phép thần chăng? Hai trăm năm mươi cây số, ba lần bằng Hà Nội - Nam Định, gần bốn lần bằng Sài gòn - Vũng Tàu, năm lần bằng Sài gòn - Long An. Cách mạng ơi, nói láo vừa vừa thôi chớ!

Cái vành đai thép của ông Trưởng phòng chính trị Quân khu quả là vĩ đại. Tội nghiệp những anh du kích thật thà chất phát và gan dạ như Năm Cội, Bảy Mô, Bảy Nê được gán cho danh hiệu anh hùng dũng sĩ mà chẳng biết rằng mình chì là những khúc củi do bàn tay của đảng cầm đút vô lò lửa đỏ rực của chiến tranh.

Tôi ngồi nghe Cội kể chuyện, ta thán, tự chế diễu mà vừa cảm phục và thương hại họ vô cùng. Hai mươi năm trước ông cha họ đánh với thực dân Pháp bằng tầm vông, phi tiêu, dao găm, lựu đạn có đuôi ném mười trái không nổ một, ngủ nóp, chân trần ra trận ôm súng mà không biết lên đạn như thế nào, giờ chót sắp nổ súng cấp chỉ huy mới dạy cho. Ta thắng được Pháp là nhờ thần thánh phù hộ và đó là sự may rủi.

Ngày nay đánh Mỹ, súng trường không còn xài được nữa. Mỹ xài M16, Mi9, toàn ra-phan. Trực thăng bắn cà-nông 20 ly một phút tám ngàn viên. B52 bỏ bom một loạt tan hai chục cây số đường đá. Thế mà ở đây Năm Cội đi đào bom và đạn cà-nông lép để đánh xe tăng, leo lên cây xoài để canh giặc bằng mắt thường, không có khẩu phần; không có quần áo Thế giới cổ kim họa chăng chỉ có thằng Hà Nội mới nướng dân nướng lính trong một tình trạng võ trang như vậy.

Chúng cứ ở ngoài Hà Nội hô thừa thắng xông lên, đội bạt bom để giành chiến thắng. Vì sao chúng hăng hái như vậy? Vì con cháu chúng không có đứa nào vô đây để đội bạt bom cả Thằng dân Nam kỳ ơi! Mày đã sáng mắt chưa? Mày còn muốn ở trong trái tim người nữa không vậy hả?