Tôi đang sống với Thu Hà mà cảm thấy cô đơn. Ở đơn vị có đâu lặng lẽ tầm thường thế này. Tối ngày la hét, chạy không bén đất chớ đâu được nằm yên. Gân cốt không xài hình như đã nhão ra. Tấm thân bảy thước cũng sinh lười.

Bỗng Tư Linh tới. Nó tới, tôi như tái ngộ một con ma. Nó bắt tay tôi giật giật, không buông, nói tiếng Anh:

- Finally. Cuối cùng rồi cũng đến đó thấy chưa?

Nó mừng tôi "có vợ" mà chỉ nói có thế.

Tôi hỏi:

- Mày xuống đây làm gì?

- Chào bà thầy pháo! - rồi nói với tôi - ở trển đội bí đao hoài mệt quá mày ơi!

- Nó rắc đến đâu rồi?

- Đường 30 trở thành sông Sàigòn hết ráo.

Tôi trông mặt mày thằng bạn mốc xì như một cục đất có hai chấm sáng là đôi mắt.

- Mẹ nó, lia vô gần tới hầm "Đờ Cát" rồi nên tao phải tẩu như phi.

- Dưới này có hơn gì!

- Nhưng còn kẽ hở để lách. Ở trển nó bừa ngang rồi cày dọc không có lõi nghe mậy!

- Cái E tao phân tán mỏng từ hội nghị đó mày không nhớ hay sao?

- Cơ quan tao "tán" còn nhuyễn hơn! Chỉ có mình tao đây với "cặp lựu đạn" và cây B bố... mươi.

Tôi nhìn nó, nó hỏi:

- Hai thằng của tao đâu?

- Tao cho đơn vị tao rồi. Tụi nó không chịu về trển.

Tư Linh lặng thinh. Tôi bảo:

- Thằng Năm Tân vừa đi an dưỡng bên Miên về.

- Rồi sao?

- Cái sọ não nó vẫn còn nhức.

- Về làm gì?

- Ở bển nó bị tụi Miên rượt cáp duồn hoài, có an được đâu mà dưỡng.

- Mày tính sao?

- Mày không nghe tin đài GP đánh Đồng Dù à?

- Phì...ì...!

Tôi kêu Thu Hà nấu cơm mời bạn. Rượu đãi Năm Tần hết rồi:

Tư Linh bảo:

- Tao phải đi moi cái hang mới được.

Đó là lần ăn cơm độc nhất với thằng bạn nối khố mà không có rượu. Ở Củ Chi này, không có rượu lấy gì chống Mỹ? Hầu hết hội viên Ve Chai chống Mỹ đều rủ nhau lên bàn thò, nhưng ông "chủ tịt" hội còn thì hội vẫn còn hoạt động!

Thời may Thu Hà nhắc:

- Còn bình rượu thuốc của anh Cử cho hôm nọ!

À! may quá! Buồn ngủ lại gặp chiếu manh.

Thu Hà đem chai rượu ra. Không cần biết rượu gì. Miễn cay cay là được. Tôi rót vô chén. Tư Linh nâng ly kê lên mũi rồi cười:

- Chém chết cũng có dê núi.- Rồi Tư Linh moi trong xắc-cốt ra một cái gói con con.

- Thịt rừng à?- Tôi hỏi.

- Thịt rừng nhưng tao đố mày biết là thịt gì? - Tư Linh vừa hỏi vừa mở gói ra.

- Thì cũng lẩn quẩn ba cái thứ nai, mển, gà lôi chớ có thịt gì khác.

Tôi nhìn mẩu thịt trên miếng ni-lông xanh nâu đen như con cá trên đẻn phơi khô, nhưng da bông, giống hình con sấu.

Tôi kêu lên:

- Ở đâu mày bắt được con cắc kè bông này vậy?

- Nó bị B52 ép,tao lượm cho mày ngâm rượu tẩm bổ!

- Xui lắm nghe cha.

- Sao xui?

- Cắc kè là mẹ kỳ đà, kỳ đà là cha cắc ké. Mày không biết sao?

- Ối! Người ta nói xàm! Mày uống thử xem linh lắm! "Ba ván niền không bỏ ván lào!". Tư Linh cố nói giọng Bắc để Thu Hà không hiểu. Nàng không hiểu thật, lại khen Tư Linh nói tiếng Bắc giỏi.

Tôi bảo:

- Mày tưởng tao xuống dốc rồi sao?

- Tao lấy tao mà đo thì hiểu mày. Mày nhớ hồi ở ngoải mình đánh cá trộm ở Sông Bùi không? Tao bơi qua bơi lại hai ba lần như không. Vừa rồi bị giặc đuổi tao bơi qua con rạch nhỏ mà đã bở hơi tai.

- Tao còn chạy khá lắm. Hổng tin mày đưa với tao chơi!

- Thôi đi ông Hai, đừng có chủ quan. Rượu tắc kè này ở hiệu Dược Phẩm Quốc Doanh Tràng Tiền cũng không tìm ra nghe! Một con tắc kè bào chế 8 thùng phuy. Ở đây mình chỉ ngâm 1 lít thôi. Uống rượu tắc kè ô-ri-gin chi có Bộ Chính Trị thôi nghe mậy!

Sau những đợt dưa hấu rụng, nếu tao có gan ở lại lượm, cắc kè, kỳ đà, rắn mối chết thiếu gì. Nai mễn cũng có. Nhưng "tổ tiên" mình là nhiều nhứt. Mấy ảnh ở trên ngọn cây nhảy xuống đất không kịp. Thuốc rượu của thầy Cử có khá không?

- Tao uống và thấy cũng như không.... uống!

- Vậy là mày "suy cái tỳ" rồi nghe mậy. Không uống "cao hổ cốt" thì không có pháo nổi cái Đồng Dù nghe em! - Rồi Tư Linh bỏ nhỏ - Ở đây bây giờ "ngồi thum" ở đâu tốt nhất?

Tôi ngẫm nghĩ rồi đáp:

- Chỗ nào cũng tốt mà chỗ nào cũng không tốt cả!

Tư Linh "úp gàu" rồi lõ mắt nhìn tôi:

- Mày là thổ địa Củ Chi mà nói cái gì kỳ vậy?

Tôi cười:

- Sự thực là thế. Chỗ nào cũng tốt là vì không chỗ nào còn dân. Mày đào hang khỏi sợ dân thấy. Còn không tốt là chỗ nào Mỹ nó cũng đào. Mày qua Sa Nhỏ thì biết bà má Hai còn có mấy bụi tre Năm Tiều moi hang ở đó mà xe ủi nó cũng bứng hết. Bây giờ mày ngó Củ Chi có thấy là hơn trước Mậu Thân không? Láng te như ruộng cấy.

Tư Linh ngồi trầm ngâm, đốt thuốc liên miên. Bỗng nhiên nói như mơ:

- Thằng Cu lớn tao đã lên 8. Còn mày chưa gì cả. Chừng nào mới được nhờ?

- Tao sắp có oe oe rồi.

- Trời! Bây giờ mà mới "sấp" thì chừng nào mới "ngửa"?

- Chuyện đời nói thế thì mày phải thế mày ơi!

Một chốc. Một hồi lâu. Vẫn lặng thinh. Hai đứa ngồi như gỗ.

Tư Linh:

- Rồi mày tính sao?

- Tính cái gì?

- Oe oe.

- Tao chưa tính tới đó.

- Còn mấy tháng?

- Tao cũng không biết.

- Sao cái đéo gì mày cũng không biết hết vậy mà làm tham mưu?

- Tính bây giờ chốc nữa thay đổi. Để chốc tính sát hơn.

- Mày nên học sách thầy Hai Khởi. Cho bả đập bầu ở nhà. Hai Khởi nó giao cho ổng bả bên Dầu Tiếng là khoẻ re. Lâu lâu mò về nựng con.

Tôi lắc:

- Tao khác. Thu Hà thoát ly gia đình 5,6 năm, cả vùng ai cũng biết. Làm sao vác mặt về. Về đó 2, 3 ngày là tụi Phượng Hoàng nó xơi tái ngay. Chỉ có cách là đào hang theo kiểu Sáu Hùm. Phải nó còn thì tao dựa nó.

- Cô mụ ở đâu?

- Tám Mang ở Vườn Trầu.

- Phải dè vậy lấy quách bà mụ cho xong.

- Mụ đẻ cho người ta chớ đẻ cho mình được sao?

Tư Linh cười. Một chốc:

- Hồi ở vườn sầu riêng tao bảo xáp vô con lủng sĩ đi. Thiên thời, địa lợi, nhân hoà có cả 3 yếu tố chiến thắng mà cứ ở đó so cựa. Hổng chịu đá cho rồi.

- Tao có so gì đâu. Nhưng cái gì chưa đến thì chưa đến.

- Bây giờ đến rồi lại cũng không quyết đoán. Nó sắp đóng Rạch Bắp rồi đó tao cho mày biết!

Bỗng Sáu Huỳnh tới. Ông trưởng ban Quân Báo (anh lên thay Chín Lộc mắt toét), ông trưởng ban địch vận khu và ông tham mưu trưỏng E Quyết Thắng khu. Ba ông dụm mỏ lại thành 3 ông táo đại hội mừng công.

Sáu Huỳnh đội cái mê nón tả tơi, áo bà ba cụt tay và mặc quần tiều bước vô như tên lái... bò tôi không ngờ. Anh lột cái nón ném xuống đất, để lòi cái đầu sói láng bóng lưỡng mồ hôi, nói ngay:

- Cái tên mày xui bỏ mẹ đi Lôi. Còn cái thằng trưởng ban "địt vặt" này nữa. 5 năm trời địt được có một thằng (xin lỗi độc giả). Tôi và Tư Linh chưa kịp nói thì anh đã tiếp:- Màu thay mặt đoàn xít nớp(69) cho nên từ đại hội mừng công tới bây giờ cứ "xách nóp" chạy lòi con trê. Có nước lạnh cho tao một tô coi. Đang khát cháy cổ đây nè.

- Tên ai đặt chớ phải tui sao anh rầy tui?

Anh móc trong áo ra chiếc bình toong Mỹ.

- Thời buổi này phải giấu. Con nít thấy là đầm già hay.

- Tụi nó sắp đóng Rạch Bắp hả anh Sáu?- Tư Linh hỏi.

- Chừng nào tụi bây làm xong cái Rạch Khoai rồi nó mới đóng Rạch Bắp! Tao cho tụi bây hay, tao chuyển qua lo cơm áo gạo tiền rồi chớ không còn "báo" hại nữa nghe.

- Ủa, sao vậy anh Sáu? - Tôi hỏi.

- Thì cũng như người ta đi lên đàng xuống đường rần rần chiến thắng no phè, sao mày còn trụ đây?

Sáu Huỳnh ngó quanh, hỏi:

- Con nhỏ nhân viên của tao đâu rồi?

Tôi quay vào trong:

- Thu Hà ơi! Ra chào bác Sáu!

Sáu Hùynh cười ngất:

- Mày tội lớn lắm. Quơ nhân viên của tao rồi loại nó ra ngoài vòng chiến thấy không?

Tư Linh nói:

- Nó là dân chuyên nghề "xách nóp" mà anh không biết sao? Anh để nóp ngoài hè là xách tuốt.

Thu Hà từ bếp bước ra:

- Chào bác Sáu!

- Ừ, vợ kêu bác thì chồng cũng phải kêu bác nghe không Lôi!

- Dạ thưa Bác... Sáu.

- Tụi bây xui quá. Đám cưới gì chưa tuyên bố đã bị con đầm già ò e. Mà cũng may hụt ăn dưa hấu. Rồi chiếc "Lá Đa" của cơ quan bỏ đâu?

- Bay luôn rồi bác ơi! - Thu Hà đáp - Ở đây dưa hấu hay rơi thình lình quá hà.

Tôi bảo:

- Vô coi món gì đãi bác Sáu một bữa đi em. Nay mai bác gái lên đây đón em về Tân Bửu thăm bà con vài bữa.

- Mày thấy không? Tao tiên đoán tình hình bá niên tiền bá niên hậu nên tao cưới vợ hồi 45 bây giờ sắp có cháu rồi. Còn mày tới chừng chống gậy mới bằng tao bây giờ.

Tư Linh hỏi:

- "Vụ đó" thiệt rồi hả anh Sáu?

- Thiệt. Mày không nghe đài Hà Nội khóc như mưa à?

- Còn vụ kia?

- Mày ở ngay đó còn hỏi tao!

- Còn vụ mới đây?

- Mày hỏi thằng phò mã hụt này thì rõ. Một ông tối cao, một ông đại cồ rồi một ông trung trung nối đuôi nhau đi. Thôi.. mấy vụ đó xếp qua một bên đi để còn lo đại sự. Tao bây giờ mà phải đi chắp lại mấy cái đường dây xe bò để chở gạo qua sông.

- Xe bò chở gạo qua sông hả anh Sáu?

- Ông nội Năm Tiều làm tụi xe bò sợ có huông bây giờ lên giá, tao trả mỗi đêm 1000 tụi nó cũng thụt cà lui. Không nhận. Bà tổ trưởng, má Chín Khuân dông mất rồi.. Mày biết ngoài gạo ra hậu cần còn mua gì thêm không?

- Muối chớ gì?

Anh nói qua chuyện Năm Sĩ:

- Thời kỳ này quân ta phân tán mỏng. Ăn xong ngồi thum. Phải công tác chánh trị chúng nó bằng tu-lơ-khơ, dà dách, cách tê. Nếu không, tay chân nó táy máy như thằng Nhẫn. Rồi con gái người ta phì ruột. Dân quân hết cá nước. Du kích gài lựu đạn chết mất ông tiểu đoàn phó thấy chưa? Đồng chí Trường Chinh có dạy: "Trời không mưa cũng mang ô theo", mày không nhớ à? Thầy nạo bây giờ lủi mất tăm mày dễ gì mà kiếm? Vợ mới bầu lo ổ đẻ là vừa.

Sáu Hùynh dứt lời, đứng dậy sắp đi. Tôi hỏi:

- Anh đi một mình sao anh Sáu?- Có hai thằng ông nộti đi theo giữ ma, sợ chúng nó biết ổ của mày tao bỏ tụi nó ngoài kia. Lúc này mấy ổng hay buồn tình dông ra Sàigòn ăn cà-lem uống nước đá "nạnh" như mấy ông Bảy Tạo, Tám Bụng lắm. Cho nó biết chỗ ở của Thiên Lôi đâu có tiện.

Tư Linh hỏi:

- Theo tình hình này anh nhận định thế nào anh Sáu?

- Thì cái ban "địt vặt" của mày cứ tiếp tục làm tới là tụi Mỹ nó tản hàng ngay chớ gì mà lo!

Nói xong Sáu Huỳnh nhặt chiếc nón úp lên đầu đi ra cửa.

- Ổng bỏ quên bình rượu- Tư Linh la.

Tôi cầm lấy chạy theo. Sáu Hùynh quay lại khoát tay:

- Quà cưới cho mày đó. Ráng mà làm thằng say rượu hiểu chưa?

- Ờ, vậy thì cho con cắc kè vô đó, ạc-mô-ni lắm.

Rồi Tư Linh xé con cắc kè bỏ vô bình rượu sục sục:

- Ổng dặn mày làm thằng say để làm gì mày biết không? Mày biết ai sợ thằng say không?

- Thôi mày ơi! Vợ bầu rồi say rượu làm chi?

Đùa chơi mấy câu cho tan cái không khí bi quan. Rồi cũng trở lại thực tế. Quanh đi quẩn lại cũng vấn đề hang. Đào ở đâu bây giờ. Sa Nhỏ, Bàu Lách, Bàu Trâu hay ra Phú Hoà?

Chỗ nào cũng không ổn cả. Trên đất Củ Chi này còn nơi nào là không có dấu xích xe tăng.

- Sáu chín khác xa sáu lăm hả mậy? - Đột nhiên Tư Linh nói - Bây giờ còn tàu đi Dầu Tiếng Bình Dương thì vui quá hả mậy. Hồi đó vườn sầu riêng còn y nguyên mày ngồi trên cầu đá khảy đờn lẳng tẳng.

- Rồi còn xe nước mía, còn tiệm hủ tiếu nữa chớ.

- Ờ, con xẩm lai đâu rồi mậy?

- Tao đâu có theo dõi.

- Không biết có thằng nào đến mượn cuốn "Buồn Nôn" 1 của nó không?

- Nó không ưng bọn mình đâu. Chắc nó về Bình Dương hoặc Sàigòn rồi.

- Còn má con Liên?

- Tao... không gặp!

- Chợ An Nhơn bây giờ?

- Hết là chợ rồi. Nó là đống củi!

- Bây giờ mày định cho tao chui đâu?

- Chỗ nào cũng được nhưng chỗ nào cũng không được. Phải mầy thấy cái bụi tre của Năm Tiều bị ủi thì mày mới có ý định được!

- Tao thấy chục lần rồi chứ phải chưa hay sao. Này, lâu rồi mày có nhắc thằng Vĩnh lục quân phải không?

- Ờ, kỳ đó tao với Tư Nhựt đi Trung An gặp nó. Nó mới cho tao biết cái chết lảng xẹt của Hùynh Thành Đồng. Tụi lính bắn chêt ông tham mưu phó khu mà không biết... Tao có mua con gà luộc ra cúng mả nó.

- Đi năm sông bảy núi không sao về đây úp mặt dưới lỗ chân trâu mà chết. Nhớ hồi học lục quân vậy mà vui. Ăn cơm bằng muỗng vùa đũa tre. Tới giờ, mạnh đứa nào đứa ấy gõ lóc cóc vang đường. Nhờ mấy lão huấn luyện viên khó tánh mà bây giờ mình bò thắng cả xe tăng. Mày biết Trần Bá Xài bây giờ ở đâu không?

- Tao đâu có gặp ảnh lần nào nữa. Tao thích thằng cha Bắc Kỳ đó lắm! Thằng chả dám nói "quê Ninh Bình của tao nghèo bỏ mẹ, tụi bây đừng có đi (tập kết). Ra đó ăn củ chuối cho mà rách mép".

Gợi lại kỷ niệm xưa tôi vẫn còn nhớ mấy câu ca dao:

Đó là đặc tính của mấy tay ghiền trong đó có Tư Linh. Nói cho ngay, tiền đâu mà mau. Mỗi khi thấy ai banh gói thuốc ra là Tư Linh xà tới. Trước nhứt cuộn một điếu đốt phì phà cái đã rồi kế đó rứt một mớ giắt mép tai "để về ung muỗi". Đứa nào cười Tư Linh trả lời tỉnh bơ: Tháng nào có lúi tao bao cả trung đội. Anh nào có chai dẩu Nhị Thiên Đường lấy ra xức, rủi gặp Tư Linh đưa tay mượn thì phải méo mặt. Anh Tư xức mũi ướt rượt cả nhân trung. Xong rồi thong thả trét lên hai bên thái dương đẫm cả tóc mai. Nhưng chưa chịu trả chai cho chủ nhân. Anh Tư chẫm rãi vén áo lên bắt đầu xức rún. Cái rún của anh Tư không phải loại rún lồi mà là rún lõm có thể chứa ba tô nếp lức. Anh Tư than: hôm qua uống nước lá tràm của nhà bếp nấu không sôi nên đau bụng suốt đêm. Với cái lý do chánh đáng đó, anh tha hồ tẩm rún cho đến lúc chủ nhân nhăn mặt mới bỏ áo xuống. Nhưng nào đã chịu trao chai dầu cho bạn. Anh Tư đưa ngón trỏ lên bịt miệng chai dầu, chổng đít nó rồi lắc lắc mấy cái cho dầu thấm kỹ vô đầu ngón tay xong rồi thè lưỡi liếm, thi hành cách trong uống ngoài thoa cho mau hết đau bụng. Có lần anh Tư xoe miếng giấy quyến rồi thấm tí dầu, cho vào miệng chép chép.

Đến khi anh Tư trao trả cho chủ nhân thì chai dầu mới toanh đã lưng gần nửa.

Thế nhưng anh em không mất cảm tình với anh Tư. Anh Tư được bầu vào ban Vui Sống nhà trường. Lúc nào Tư Linh cũng có thể lên sân khấu đóng kịch cương làm cả đám học sinh cười bể bụng.

Tư Linh từ giã tôi và Thu Hà. Tôi đưa bạn ra tận thềm.

- Mày ở lại đây, để tao cho người dọ chỗ đã! Củ Chi sau Mậu Thân không phải là Củ Chi trước Mậu Thân đâu nghe mậy!

- Chớ mày biểu tao về trển chơi "coup de tête" (cú đội đầu) với B52 hả?

- Dục tốc bất đạ.

- Nếu vài bữa, không tìm được, tao sẽ quay lại tìm mày.

- Nên nhó phải tự đào lấy nghe, đừng có chui hầm quốc tế như Hai Giả!

Hắn lựng khựng một chút rồi chép miệng:

- Thằng Cu lớn của tao đã 8 tuổi rồi. Còn thằng bé cũng lên 5. Hai thằng cũng đỡ hả mậy? Mày ráng bắn cập tập đi. Vái bả sanh cho mày một cặp đực rựa.

Bắt tay tôi hắn không muốn buông ra:

- Coi vậy chớ mày khoẻ hơn tao. Dầu chiến tranh có kéo dài 5, 10 năm mày cũng không bị cái cầu "Bất Lương" ngăn cách.

Rồi hắn buông tay tôi quay lưng đi, tôi ngó theo rưng rưng nước mắt. Tôi kêu lớn:

- Tư Linh! (hắn ngó lại) khoan đi, trở lại tao bảo cái này.

Nhưng hắn xua tay, rồi đi thẳng. Cái bóng hắn ngả dài trên mặt đất cát pha màu nâu. Đến một hố bom hắn đi vòng qua rồi quay lại vẫy tay lần nữa. Tôi mong hắn trở lại nhưng hắn cứ lầm lũi đi thẳng. Tôi đứng nhìn theo cho đến khuất mới trở vào. Thu Hà trách tôi:

- Sao anh không cầm ảnh ở lại ăn cơm, mai rồi sẽ đi?

- Anh cản nó hai ba lần... vài hôm rồi nó sẽ trở lại.

- Biết mình còn ở đây không?

Thật vậy, Củ Chi mỗi phút mỗi khác huống là mấy ngày.

Mấy hôm sau tôi nghe tin ông Trưởng ban Địch Vận bị địch bắt.