Lần uống bia ở ngã tư Khâm Thiên, tôi khoe với các bạn bia về chuyện dạy con, như chuyện, tôi đang trùm chăn, con gái hỏi làm gì:

- Cụ kĩnh kình kinh đang làm gì đấy?

Từ trong chăn tôi vọng ra:

- Cụ đang đếm tiền.

- Sao cụ thích đếm tiền thế? Cụ bảo tiền bẩn lắm cơ mà!

- Nó bẩn, nên cụ mới phải trùm chăn đếm. Đỡ dây sang chắt chút sau này của cụ.

Anh bạn Hùng Béo cười:

- Ông toàn lăng nhăng. Dạy con kiểu ấy, chỉ tổ làm chúng hư.

Con tôi tiêm nhiễm những chuyện của tôi, thành hư xấu đâu chưa biết, tôi chỉ nhận thấy, cái chất của các con vẫn thơ ngây. Nghe bố kể, chúng chỉ khinh khích cười. Qua lăng kính tuổi thơ, nhìn chuyện của bố, chúng toàn thấy buồn cười, chả thấy xấu. Đôi khi, con còn lên lớp bố:

- Bố không được tham nhũng nhé.

- Bố làm đếch gì tham nhũng được. Bố mà tham nhũng được, các con đã sướng.

Đấy là tôi bảo, khi chúng nhắc nhở bố. Xin kể câu chuyện tôi gieo vào đầu chúng, chuyện ngày bé tôi ăn vụng.

Chuyện thứ nhất: ăn vụng thịt.

Năm đó tôi khoảng mười tuổi.

Có câu câu ca rằng:

Có phúc gả con chồng gần

Có bát canh cần nó cũng mang cho

Mẹ tôi nấu nồi canh bánh đa, múc ra một bát và sai tôi mang đến biếu bà ngoại. Nó được đặt trong cái rá. Trong khi bê bát canh, tôi ngắm nghía và đếm mấy miếng thịt bày phía trên.

Bát canh nóng, mùi thơm ngào ngạt. Chính nó quyến rũ, làm tôi nảy lòng tham ăn, cổ vũ ý định ăn vụng của tôi. Từ nhà tôi tới nhà bà ngoại, khoảng hơn trăm mét. Tôi chợt nảy ra phương án, rẽ ra hướng bờ sông, đoạn đường kéo dài ra hơn, lại vắng, dễ hành sự. Nghĩ là làm, tôi bê rá canh vòng xuống đường bờ sông.

Ngắm bát canh, tôi lẩm nhấm đếm, có cả thảy năm miếng thịt. Nhìn trước, ngó sau, không thấy ai, tôi nhón tay, đưa lên một miếng, cắn một cái. Miếng thịt bị cắn đứt đôi. Tôi thả nhanh nửa miếng thịt còn lại vào bát canh. Tôi nhai từ tốn và thưởng thức độ ngon của nó. Ngon thật! Nhai xong, đi một đoạn, tôi lại nhìn xuống bát canh. Lẩm nhấm đếm, vẫn còn y nguyên năm miếng.

Một ý nghĩ nữa trong đầu tôi lại loé lên, cứ mỗi miếng mình cắn một nửa, chốc nữa bà ngoại đếm, thì vẫn y nguyên năm miếng. Cái đầu óc thơ ngây tuổi lên mười của tôi tính vậy. Thế là bốn miếng thịt nguyên còn lại trên bát canh, lần lượt bị tôi nhón lên, cắn nhanh một nửa.

Thịt lợn ngon thật, thơm thật,... Lũ thịt ngon quá làm tôi quên béng bài tính trẻ ranh lúc trước, cứ thò tay bốc nửa các miếng còn lại, xơi tiếp. Đến lúc bát canh sạch thịt và đi hết đoạn đường, đứng ngay trước cổng nhà bà, tôi mới nhận ra.

Nhìn bát canh trơ khấc toàn bánh đa, tôi giật mình, thôi chết rồi, tý nữa bà ngoại đếm, chẳng thấy thịt đâu, mình sẽ no đòn. Nỗi khiếp sợ bữa đòn làm nước mắt tôi ròng ròng chảy, cứ đứng đực ra.

Cho đến khi canh nóng thành canh nguội, bánh đa trương hết cả lên, tôi mới bê bát canh vào biếu bà. Nhìn thằng cháu mắt đỏ hoe, bà hỏi, bị mẹ đánh sao. Tôi đành thú thật, vừa ăn vụng hết năm miếng thịt trong bát canh mẹ sai mang biếu bà. Nghe thằng cháu kể xong, bà nhón nhén cười:

- Bà còn cái răng nào đâu, mà ăn thịt. Thôi thằng cháu xuống bếp, lấy cho bà cái bát!

Tôi không hiểu bà sai xuống bếp lấy bát để làm gì. Khi đưa bát lên, bà san nửa bát canh, bảo thằng cháu ngoại ăn. Tôi thoáng lưỡng lự mươi giây, rồi không kìm được, xì xoạp vài miếng, bát canh đi veo. Bà cười, xoa đầu thằng cháu, bảo rằng ngoan.

Chuyện thứ hai: Uống rượu vụng.

Nhà tôi ít anh em, kinh tế vào loại tàm tạm, lại dân ăn gạo sổ, nên hiếm khi bị cái đói hành hạ. Đại ý, ngày thơ không bị lép bụng. Tháng tháng mẹ mua được con mè, con trôi, dăm tháng có con gà toi, hay nhảy ổ, vỡ trứng, rồi cỗ bàn, tết lễ… Những bữa như vậy, tuy không thừa mứa, nhưng cũng dịu bớt nỗi thèm khát.

Nói là nhà tôi kinh tế vào loại tàm tạm, song sự thèm khát của tôi thỉnh thoảng cứ diễn ra. Như nhà hàng xóm có cỗ bàn, bạn khoe: Ê ê… nhà tao hôm nay thịt gà nhé! Ê ê, hôm nay nhà tao có giỗ!… Thế là thèm thuồng.

Tôi nhớ một lần ăn vụng nhớ đời. Sau này lớn, có lúc nghĩ lại, vẫn tủm tỉm cười một mình. Phải gọi lần đó là uống vụng. Đi ăn cỗ, hay nhà có khách, tôi thấy người lớn thường uống rượu. Bố tôi không phải người hay rượu, chỉ uống khi giỗ chạp, tiếp khách.

Không biết tự bao giờ, trong tôi nảy sinh ý tò mò, rượu nó ra sao nhỉ? Chắc ngon, bổ lắm. Thế nên người lớn mới nhâm nhi. Mỗi lần người lớn uống, ngữ chỉ một hai chén, rót lưng lửng. Chưa hết, Tết cửa hàng hợp tác xã mua bán chỉ phân phối cho mỗi nhà có chai rượu mùi, hoặc rượu chanh. Người buôn lậu phải giấu diếm, đựng rượu trong săm xe đạp quấn quanh bụng, đựng trong nồi chân giả làm nước tiểu. Mấy ông phòng thuế bắt được, các bà buôn rượu lậu khóc nhều nước mắt nước mũi, lẽo đẽo theo sau xin. Người lớn bảo, ngày trước ấy à, nấu rượu lậu, chứa rượu lậu, tù mọt gông!

Ý nghĩ thử rượu cứ lởn vởn và sự tò mò ngày một lớn trong tôi. Một hôm tôi nghĩ bụng, tại sao mình không uống vụng nhỉ? Uống rượu vụng với tôi không khó. Chai rượu bố tôi để ngay trên nóc tủ, không chằng buộc, chỉ nút lá chuối, bên ngoài quấn lớp ni lông. Hôm ấy bố mẹ đi vắng, anh chị đi học cả, một cơ hội thuận lợi cho tôi. Tôi đóng cửa, cài then cẩn thận, bê chai rượu trên tủ xuống, rót hẳn nửa bát.

Mùi rượu thơm lừng như kích thích tôi. Hăm hở, tôi đưa bát rượu lên miệng. Không hiểu sao, lúc trước ngửi, mùi rượu thơm lừng, quyến rũ, khi kề sát miệng, nó lại xốc lên cay xè, chặn họng tôi. Ngập ngừng, tôi dừng lại, hạ bát rượu xuống.

Quái, sao nó lại thế nhỉ? Rất nhanh trí tôi nghĩ, mình nín thở, không ngửi, mà chỉ uống. Một lần nữa tôi đưa bát rượu lên, làm một ngụm to. Dù nuốt vội vàng, hơi rượu cay xè vẫn xốc lên, đủ để tôi ho sặc sụa. Ngụm rượu một nửa to bị hắt ra, nửa kia kịp trôi tọt vào bụng. Mồm cay xè, tôi phì phì nhổ rượu cùng nước dãi. Nhổ đến lúc không còn gì nhổ được nữa. Tưởng ngon ngọt, ai dè nó vậy.

Nhìn bát rượu trên bàn tôi vừa muốn đổ đi, vì chưa hết cảm giác sặc nôn, vừa tiếc rẻ, những nửa bát rượu. Chợt một sáng kiến nảy ra trong đầu tôi. Người lớn uống quen, còn mình chưa quen, pha đường vào, chắc sẽ ngon, dễ uống hơn. Đấy, mỗi lần ốm, mình uống thuốc, mẹ đều cho đường vào nhé.

Thế là tôi xúc đường đổ vào bát rượu, khuấy. Chờ đường tan, tôi đưa bát rượu lên. Lần này có kinh nghiệm sặc rượu, nên tôi cảnh giác, lưỡi nhè nhẹ nếm thử. Than ôi, dù đã pha đường, thứ nước đường rượu vẫn đắng ngắt và cay nồng. Mới nhấp lưỡi một chút, tôi đã không chịu nổi.

Nhà tôi nuôi con Mực. Suốt ngày nó quấn quýt quanh tôi. Lúc trước nghe động thìa bát, con chó sấn đến, mắt hau háu nhìn. Cái lưỡi thè ra liếm chân tôi. Nó thực sự trở thành kẻ đồng loã trong vụ uống rượu vụng của tôi. Bát rượu uống thì không được, đổ đi lại tiếc. Còn con Mực đang hau háu chờ đợi, cái đuôi ngoáy tăng tít, nịnh bợ, xem ông bạn của nó có chia sẻ cho cái gì không.

Ừ, sao mình không cho nó uống nhỉ, đỡ phí của! Tôi đặt bát rượu xuống nền nhà, con chó sán lại, thục mũi hít hít. Ơ kìa, sao nó nghểnh lên, xem ra nó dửng dưng. A, mày chê à! Tôi túm đầu con chó, dí mạnh cái mõm vào bát rượu. Mõm nó vừa bị nhúng xuống, đã vùng ra, lại còn hất đổ luôn bát rượu. Sau khi vùng vẫy, thoát khỏi tay tôi, con chó chạy thục mạng vào gầm tủ, từ trong ấy nó kêu ư ử, lấm lét nhìn ra.

Đoạn sau bữa rượu uống vụng ấy tôi không rõ tiếp diễn thế nào.

Tôi đã say vì nửa ngụm rượu và ngủ thẳng cẳng ngay trên nền nhà. Trưa, bố mẹ tôi về. Thấy cậu quý tử nằm sõng soài, ông bà cuống cuồng, lo sợ không biết thằng con trai mắc bệnh gì.

May có hàng xóm đổ sang, họ kịp nhận ra mùi rượu nồng nặc và đoán ra lý do, tôi say rượu. Tôi được lay gọi, đổ hết cả bát nước rau muống sống hoà đường vào mồm, bôi vôi gan bàn chân và gối đầu lên cái chổi rơm cho rã rượu. Tuy thoát cơn say, nhưng đến mấy ngày sau, người tôi còn đỏ mẩn. Người ta bảo, ấy là dị ứng rượu.

Ăn vụng, biết cách chùi mép, thì chỉ mình mình biết, mình ăn vụng. Sạch sẽ lắm! Nay tôi thỉnh thoảng vẫn ăn vụng, nhưng có kinh nghiệm trong bài học ăn vụng ngày bé rồi.