Ban đầu Merry và Pippin chủ yếu bị choáng ngợp vì sự đa dạng trước mắt: rất nhiều hình dạng, màu sắc, kích cỡ khác nhau, cả chiều cao độ dài của chân tay họ; và cả số ngón chân ngón tay (đủ số từ ba đến chín). Vài người trông có vẻ ít nhiều có họ với Cây Râu, và khiến họ liên tưởng đến những cây họ sồi. Nhưng vẫn có những loại khác nữa. Một vài người trông giống dẻ: những người Ent da nâu, những ngón tay xòe rộng cùng đôi chân ngắn và mập. Vài người khác trông giống tần bì: những người Ent màu xám cao lớn và thẳng tắp với bàn tay nhiều ngón và chân dài; một số trông như linh sam (những người Ent cao nhất), và số khác trông như bạch dương, thanh lương trà, và đoan. Thế nhưng đến khi toàn bộ người Ent tập trung lại quanh Cây Râu, cùng hơi cúi đầu, cùng rì rầm những âm thanh chậm rãi đầy nhạc điệu, và cùng nhìn thật lâu và chăm chú vào những kẻ lạ mặt, thì hai chàng Hobbit mới thấy rằng tất cả đều là bà con, và tất cả đều có cùng một cặp mắt: không phải tất cả đều già và sâu thẳm như Cây Râu, nhưng lại cùng giống nhau ở nét biểu hiện chậm rãi, bình tĩnh, tư lự, và cả ánh lửa màu xanh nữa.

Ngay khi tất cả tập trung đầy đủ, đứng thành vòng tròn rộng xung quanh Cây Râu, một cuộc trò chuyện kì lạ không thể hiểu được đã bắt đầu. Đám người Ent khởi sự rì rầm chậm rãi: người này tham gia rồi đến lượt người khác, cho đến khi tất cả đều cùng hòa vào một giai điệu dài lúc bổng lúc trầm, khi thì to hơn ở một phía vòng tròn, khi thì lại lắng xuống ở đó và ngân lên thành tiếng ồn lớn ở phía bên kia. Dù không nghe và hiểu nổi bất cứ câu nào - cậu cho rằng đó là tiếng Ent - Pippin vẫn nhận thấy âm thanh đó rất dễ chịu lúc mới nghe; thế nhưng lần hồi sự chú ý của cậu dao động dần. Sau một lúc lâu (và bản đồng ca không hề có dấu hiệu giảm dần) cậu thấy mình băn khoăn tự hỏi, bởi Ent là một ngôn ngữ “không vội vàng,” không biết họ đã nói gì khác ngoài câu Chào buổi sáng chưa; và nếu Cây Râu định điểm danh, phải mất bao nhiêu ngày mới hát được hết tên của họ. “Mình tự hỏi có và không nói bằng tiếng Ent là gì,” cậu nghĩ. Cậu ngáp dài.

Ngay lập tức Cây Râu chú ý đến cậu. “Hm, ha, này, Pippin của ta!” ông ta nói, còn toàn bộ những người Ent khác ngưng hòa ca. “Các cháu là giống người vội vàng, ta quên mất; mà dù thế nào cũng thật là tẻ nhạt khi phải lắng nghe câu chuyện mà cháu không hiểu. Giờ cháu xuống được rồi. Ta đã nói tên của các cháu với Ent hội, và họ đã thấy các cháu, họ đã thống nhất rằng các cháu không phải là Orc, và rằng một dòng mới sẽ được đưa vào những danh sách cổ. Chúng ta chưa nói gì hơn, nhưng như vậy đã là nhanh đối với Ent hội rồi. Cháu và Merry có thể dạo chơi quanh thung đất này, nếu các cháu thích. Có một giếng nước sạch, nếu các cháu muốn tươi tỉnh lại, ở phía đằng kia chỗ bờ Bắc. Vẫn còn vài điều cần nói trước khi Ent hội thực sự bắt đầu. Ta sẽ đến gặp các cháu, và nói cho các cháu biết mọi việc đến đâu rồi.”

Ông ta đặt hai chàng Hobbit xuống. Trước khi rời đi, họ cúi người thật thấp. Kì công này có vẻ khiến đám người Ent vô cùng thích thú, điều đó thể hiện qua giọng điệu những lời rì rầm, và cả ngọn lửa trong mắt họ; nhưng chẳng lâu sau họ đã quay lại với công chuyện riêng. Merry và Pippin trèo lên con đường dẫn xuống từ phía Tây, và nhìn qua quãng hở trên bức tường rào khổng lồ. Những triền dốc dài phủ đầy cây cối vươn lên từ mép thung đất, và tít xa đầu kia, vuợt trên cả những cây linh sam trên sống núi xa nhất, sắc nhọn và trắng xóa, là đỉnh một ngọn núi cao. Về hướng Nam phía tay trái họ nhìn thấy khu rừng đổ xuống một không gian xa xôi xám xịt. Ở phía đó hửng lên một vùng xanh nhạt mà Merry đoán có thể là hình ảnh thấp thoáng của bình nguyên Rohan.

“Em đang thắc mắc không biết Isengard ở đâu?” Pippin hỏi.

“Anh còn không rõ chúng ta đang ở đâu nữa,” Merry nói; “nhưng đỉnh núi kia có lẽ là Methedras, như anh có thể nhớ thì vòng thành Isengard nằm bên trong một ngã ba, hay một khe núi sâu ở cuối dãy núi. Có lẽ nó ở phía dưới, sau sống núi khổng lồ này. Hình như có khói hoặc mây mù ở đằng kia, phía trái ngọn núi, em có nghĩ vậy không?”

“Isengard trông như thế nào nhỉ?” Pippin hỏi. “Dù sao thì em vẫn thắc mắc không biết người Ent có thể làm gì với nó.”

“Anh cũng vậy,” Merry nói. “Anh nghĩ đại loại rằng Isengard là một vòng núi đá hoặc đồi, với một khoảnh đất bằng phẳng ở bên trong và một hòn đảo hay cột đá gì đó ở chính giữa gọi là Orthanc. Saruman có một tòa tháp trên đó. Có một cái cổng, cũng có lẽ là nhiều hơn một, trong vòng tường bao đó, anh tin còn có cả một dòng suối chảy qua nữa; nó từ trong dãy núi chảy ra, rồi chảy tiếp qua Cửa Núi Rohan. Có vẻ như đó không phải là một nơi thích hợp cho người Ent xử lí. Nhưng anh có một cảm giác lạ thường về những người Ent này: không hiểu sao anh không nghĩ họ an toàn và, ờ, buồn cười như vẻ bên ngoài đâu. Họ có vẻ chậm chạp, kì quặc, và nhẫn nại, gần như là buồn bã; thế nhưng anh tin họ có thể bị đánh thức. Nếu điều đó xảy ra, anh chẳng muốn ở bên đối địch chút nào.”

“Phải!” Pippin nói. “Em biết anh nói ý gì. Có thể khác biệt y như giữa một con bò cái già đang ngồi tư lự nhai cỏ và một con bò đực xông lên tấn công; và sự thay đổi có thể sẽ đến rất bất ngờ. Em băn khoăn không biết Cây Râu có đánh thức họ được không. Em dám chắc là ông ấy đang cố. Thế nhưng họ không khoái bị đánh thức. Cây Râu đánh thức bản thân mình đêm qua, và rồi lại kìm nén lại.”

Hai chàng Hobbit quay lại. Những giọng người Ent vẫn ngân lên rồi trầm xuống trong cuộc họp kín. Mặt trời lúc này đã lên cao có thể chiếu qua bức tường rào cao vút: nó tỏa sáng trên những ngọn bạch dương và làm mặt phía Bắc thung đất hửng lên trong ánh vàng mát mẻ. Ở đó họ nhìn thấy thấp thoáng một dòng suối nhỏ lấp lánh. Họ bước đi bên mép bát khổng lồ dưới chân dải thường xanh - thật dễ chịu vì lại được cảm nhận cỏ mát lạnh quanh ngón chân, vì không cần phải vội vã - rồi họ lội xuống dòng nước túa ra tràn trề. Họ uống một chút, một ngụm nước thật sạch, thật mát lạnh, thật tỉnh người, và ngồi xuống một tảng đá rêu phong, ngắm nhìn những vạt nắng trên cỏ, bóng những cánh buồm mây đang trôi qua thềm thung đất. Tiếng rì rầm của người Ent vẫn tiếp tục. Dường như đó là một nơi vô cùng lạ lẫm và biệt lập, nằm ngoài thế giới của họ, cách xa khỏi tất cả những gì từng xảy ra với họ. Trong lòng họ dâng lên một nỗi nhớ nhung cồn cào từ khuôn mặt đến giọng nói của các bạn đồng hành, đặc biệt là của Frodo, của Sam, và của Sải Chân Dài.

Rốt cục những giọng nói của người Ent cũng đến được một khoảng dừng; họ ngước lên và thấy Cây Râu đang đi tới, cùng một người Ent khác ở bên cạnh.

“Hm, hoom, lại là ta đây,” Cây Râu nói. “Các cháu đã bắt đầu mệt mỏi chưa, hay cảm thấy mất kiên nhẫn chưa, hmm, hả? Ta e là các cháu chưa được mất kiên nhẫn đâu. Giờ chúng ta đã kết thúc phần đầu tiên; thế nhưng ta vẫn phải giải thích lại nhiều điều cho những người sống cách xa đây, cách xa Isengard, và cho cả những người ta chưa đến gặp được trước khi mở hội, và sau đó chúng ta còn phải quyết định sẽ làm gì. Tuy nhiên, việc quyết định làm gì không làm người Ent mất nhiều thời gian bằng việc điểm qua tất cả những thực tế, những sự việc đòi hỏi họ phải cân nhắc để quyết định. Song, điều này thì không thể khác được, chúng ta sẽ còn ở đây trong khá lâu nữa: có vẻ như phải đến hai ngày. Vì vậy ta dẫn đến cho các cháu một người bạn đây. Cậu ấy có một ngôi nhà Ent ở gần đây. Bregalad là tên Tiên của cậu ấy. Cậu ấy nói đã quyết định rồi và không cần phải ở lại hội nữa. Hm, hm trong số chúng ta cậu ấy có thể coi là người Ent vội vàng nhất đấy. Các cháu cần phải đi cùng nhau. Tạm biệt!” Cây Râu quay đi, bỏ bọn họ lại.

Bregalad đứng một lúc quan sát hai chàng Hobbit một cách nghiêm nghị; và họ cũng nhìn lại anh ta, tự hỏi đến khi nào anh ta mới tỏ vẻ “vội vàng.” Anh ta cao và có vẻ thuộc lớp Ent trẻ tuổi hơn; da trên tay chân anh nhẵn nhụi và tỏa sáng; môi anh ta hồng hào, có mái tóc màu xanh xám. Anh ta có thể cúi người và lắc lư như một thân cây mảnh mai trước gió. Rồi cuối cùng anh ta cất tiếng, giọng nói của anh dù rền vang nhưng vẫn cao và trong hơn Cây Râu.

“Ha, hmm, các bạn của tôi, chúng ta hãy đi dạo thôi!” anh ta nói. “Tôi là Bregalad, nghĩa là Cây Nhanh Nhảu theo ngôn ngữ của các cháu. Nhưng dĩ nhiên đó chỉ là biệt danh thôi. Họ đã gọi tôi như vậy kể từ lúc tôi nói vâng với một già Ent trước cả khi ông ấy kết thúc câu hỏi. Tôi cũng uống rất nhanh, và ra ngoài trong khi vài người khác vẫn còn đang làm ướt râu. Hãy đi với tôi.”

Anh ta thả hai cánh tay cân đối xuống rồi chìa bàn tay ngón dài ra cho từng chàng Hobbit. Họ đi loanh quanh trong rừng cùng anh ta suốt cả ngày hôm đó, hát hò, cười cợt, bởi Cây Nhanh Nhảu rất hay cười. Anh ta cười khi mặt trời ló ra khỏi mây, anh ta cười khi họ lội xuống một dòng nước hay suối: rồi anh ta khom người té nước tung tóe lên cả bàn chân lẫn đầu; đôi khi anh ta còn cười vì những âm thanh hay tiếng thì thầm nào đó trong đám cây. Bất cứ lúc nào gặp một cây thanh lương trà, anh ta đều dừng một lúc, đưa hai tay ra, và hát, và lắc lư trong lúc hát.

Đêm đến anh ta đưa họ tới ngôi nhà Ent của anh ta: chẳng có gì ngoài một tảng đá phủ rêu đặt trên lớp đất mặt bên dưới một bờ đất xanh. Thanh lương trà mọc thành một vòng tròn xung quanh, và ở đó cũng có nước (như trong tất cả các nhà Ent khác), một dòng suối tung bọt tuôn ra từ bờ đất. Họ nói chuyện thêm một lúc khi bóng đêm trùm xuống khu rừng. Cách đó không xa những giọng nói từ Ent hội vẫn vọng đến; nhưng lúc này nghe trầm hơn và bớt nhàn nhã hơn, và thỉnh thoảng vẫn có một giọng vút lên như một điệu nhạc cao và sôi nổi, trong khi những giọng nói khác đều lắng xuống. Tuy vậy ở bên họ Bregalad vẫn nói năng nhẹ nhàng bằng ngôn ngữ của họ, gần như là thì thầm; và họ biết được rằng anh ta thuôc về tộc người của Da Vỏ Cây, và vùng đất nơi họ từng sinh sống đã bị tàn phá. Đối với hai chàng Hobbit điều đó có vẻ như đã giải thích đầy đủ về sự “vội vàng” của anh ta, ít nhất là trong vấn đề lũ Orc.

“Từng có nhiều cây thanh lương trà ở quê tôi,” Bregalad nói nhẹ nhàng và buồn bã, “những cây thanh lương trà đã bén rễ khi tôi còn là một Enting, rất rất nhiều năm trước trong sự tĩnh lặng của thế giới. Những cây già nhất được người Ent trồng để cố làm hài lòng Ent phụ; nhưng họ nhìn chúng rồi cười và nói rằng họ biết có nơi đơm những hoa trắng hơn, và kết những quả đậm đà hơn. Song chẳng có cây nào trong cả họ đó, những Ent thuộc họ Hoa Hồng, đối với tôi đẹp dường bằng họ. Và những cây này cứ mọc mãi, cho đến khi bóng của mỗi cây trông như một tòa sảnh màu xanh, rồi vào mùa thu những chùm quả chín đỏ trĩu nặng, đẹp đẽ và kì diệu. Chim chóc vẫn thường tụ tập ở đó. Tôi thích chim, ngay cả khi chúng hót luôn mỏ; mà quả thanh lương trà đủ chia cho tất cả. Thế nhưng lũ chim dần dà thiếu thân thiện và phàm ăn, chúng phá hoại cây cối, vứt hoa quả xuống mà chẳng thèm ăn. Rồi lũ Orc cầm rìu đến và đốn hạ cây cối của tôi. Tôi đã đến và lay gọi họ bằng những cái tên dài, nhưng họ chẳng nhúc nhích, họ không còn nghe thấy hay trả lời được nữa: họ nằm chết ở đó.

Ôi Orofarnë, Lassemista, Carnimírië!

Thanh lương trà xinh, trên tóc em xanh, hoa nở sao mà trắng muốt!

Thanh lương trà nhỏ, sao mà rạng rỡ trong mắt ta hè năm xa.

Da em sáng ngời, lá em nhẹ rơi, giọng em sao mà dịu mát:

Mái đầu kiều diễm, đỏ vàng vầng miện ngày xưa sao mà kiêu sa!

Thanh lương trà chết, mái đầu khô kiệt ngày nay xơ xác xám màu,

Vầng miện đã tắt, giọng em đã dứt cho đến vô cùng mai sau.

Ôi Orofarnë, Lassemista, Carnimírië!”

Hai chàng Hobbit chìm vào giấc ngủ trong điệu hát êm dịu của Bregalad, điệu hát như than vãn bằng nhiều thứ tiếng về sự ngã xuống của những thân cây anh ta từng yêu mến.

Họ cũng dành cả ngày hôm sau bên anh ta, nhưng họ không đi xa khỏi “ngôi nhà.” Đa phần thời gian họ chỉ ngồi im lặng dưới sự che chở của bờ đất; bởi cơn gió đã trở lạnh còn những đám mây thì gần hơn và xám hơn; chẳng có mấy ánh nắng, và từ đằng xa những tiếng nói của người Ent ở hội vẫn lúc bổng lúc trầm, đôi khi ồn ào và mạnh mẽ, đôi khi trầm và buồn, đôi khi sôi nổi, đôi khi lại chậm rãi và trang nghiêm như một bài ca truy điệu. Đêm thứ hai buông xuống mà đám người Ent vẫn tiếp tục họp kín dưới những đám mây vội vã và những vì sao chập chờn.

Ngày thứ ba đã rạng, ảm đạm và lộng gió. Khi mặt trời lên, tiếng của người Ent cất lên ầm ĩ và rồi lại lắng xuống. Buổi sáng trôi qua, gió bắt đầu lặng và bầu không khí bỗng trở nên nặng nề đầy chờ đợi. Lúc này hai chàng Hobbit thấy Bregalad đang chú ý lắng nghe, mặc dù đối với họ, ở bên dưới thung lũng nơi có ngôi nhà Ent của anh ta, âm thanh từ phía hội thật yếu ớt.

Buổi chiều đến, mặt trời đang trôi về phía Tây thẳng hướng dãy núi gửi xuống những chùm nắng vàng dài xuyên qua các kẽ nứt và khe hở của những đám mây. Đột nhiên họ nhận thấy mọi thứ đã chìm vào tĩnh mịch; toàn bộ khu rừng đứng lặng nghe ngóng. Dĩ nhiên, những giọng nói của người Ent đã không còn. Điều đó nghĩa là gì? Bregalad đứng thẳng đứng và căng thẳng, quay lại nhìn về phía Bắc hướng Mật Cốc.

Rồi cùng một tiếng động lớn một tiếng thét vang dội cất lên: ra-hoom-rah! Cây cối rung động rồi cúi rạp xuống như có luồng gió táp vào chúng. Lại một khoảng lặng nữa, và rồi một điệu hành khúc cất lên như những tiếng trống trang nghiêm, nổi lên trên những tiếng đập, tiếng rền vang là những tiếng hát cao vút và mạnh mẽ.

Ta đến, ta đến cùng tiếng trống rền: ta-runda runda runda rom!

Đám người Ent đang đến: bài ca của họ càng lúc càng tới gần và ầm ĩ:

Ta đến, ta đến, tù rúc trống rền: ta-rūna rūna rūna rom!

Bregalad nhặt hai chàng Hobbit lên rồi sải bước ra khỏi ngôi nhà.

Không lâu sau họ nhìn thấy đoàn hành quân đang tiến đến gần: những người Ent nhanh nhẹn sải những bước dài xuống triền dốc hướng về phía họ. Cây Râu dẫn đầu, có khoảng năm mươi người đang đi theo phía sau ông ta, hai hàng sánh vai, chân bước đều theo những nhịp đập tay lên hông. Khi họ tiến đến gần có thể thấy tia sáng và ánh lửa trong mắt họ.

“Hoom, hom! Chúng ta đến cùng tiếng trống, rốt cục chúng ta cũng đã đến đây!” Cây Râu cất tiếng gọi khi vừa thoáng thấy Bregalad cùng hai chàng Hobbit. “Hãy đến đây, hãy tham gia cùng hội nào! Chúng ta đang lên đường. Chúng ta đang lên đường đến Isengard!”

“Đến Isengard!” rất nhiều giọng Ent cất lên.

“Đến Isengard!”

Đến Isengard! Dẫu Isengard có vòng đá chặn, có cửa đá chặt;

Dẫu Isengard cứng rắn vững chắc, trơn trụi như xương, lạnh lẽo như sắt,

Ta đi, ta đi, lên đường chiến tranh, đập vỡ cửa đá, chặt nát vòng thành;

Vì thân với cành đương ngùn ngụt cháy trong lò bát quái - lên đường chiến tranh!

Đến đất bóng đêm, nhịp chân định mệnh cùng tiếng trống rền, ta đến, ta đến;

Đến Isengard, đến cùng định mệnh!

Ta đến, ta đến, đến cùng định mệnh!

Và họ cứ hát như vậy trong cuộc hành quân Nam tiến.

Bregalad, với cặp mắt bừng sáng, nhảy vào hàng ngũ bên cạnh Cây Râu. Lão Ent già đón lấy hai chàng Hobbit, và lại đặt họ lên vai mình, và cứ thế họ hãnh diện cười phía trên đầu đội quân đang ca hát cùng những trái tim đập mạnh và những cái đầu ngẩng cao. Dù đã mong đợi một điều gì đó cuối cùng sẽ xảy ra, họ vẫn kinh ngạc trước những thay đổi của người Ent. Giờ thì điều đó dường cũng bất ngờ như cơn lũ tuôn trào sau khi đã bị con đê kìm giữ suốt bao lâu.

“Rốt cục người Ent đã quyết định khá nhanh chóng, phải không?” Pippin đánh liều lên tiếng sau một lúc lâu, khi bài hành khúc tạm dừng trong chốc lát, và chỉ còn nghe tiếng đập của những bàn chân, bàn tay.

“Nhanh chóng à?” Cây Râu nói. “Hoom! Phải, đúng vậy. Nhanh chóng hơn ta tưởng. Thực sự là ta đã không thấy họ thức tỉnh thế này từ rất nhiều đời nay rồi. Người Ent chúng ta không thích bị đánh thức; và chúng ta không bao giờ bị đánh thức trừ khi thấy hiển nhiên rằng cây cối và cuộc sống của chúng ta đang lâm nguy. Điều đó đã không xảy ra trong khu rừng này kể từ thời chiến tranh giữa Sauron và Con Người từ Đại Dương tới. Chính cái trò của lũ Orc, lấy việc chặt đẵn làm vui thú - rárum - mà thậm chí chúng còn không thèm viện cớ chặt làm củi đốt nữa, đã khiến chúng ta vô cùng tức giận; và cả sự bội bạc của kẻ hàng xóm láng giềng, đáng ra phải giúp đỡ chúng ta. Phù thủy cần phải khôn ngoan hơn chứ: chắc chắn là họ khôn ngoan hơn. Không có lời nguyền rủa nào bằng tiếng Tiên, tiếng Ent, hay ngôn ngữ của Con Người đủ độc địa để xứng với sự bội bạc đó. Gục ngã đi Saruman!”

“Có thật ông sẽ đập vỡ cửa Isengard không?” Merry hỏi.

“Ho, hm, à, có thể lắm, các cháu biết mà! Có lẽ các cháu không biết chúng ta mạnh thế nào. Có thể các cháu nghe về bọn Quỷ Khổng Lồ rồi phải không? Chúng mạnh ghê gớm. Nhưng bọn Quỷ Khổng Lồ chỉ là một lũ giả mạo, được Kẻ Thù tạo ra trong Bóng Tối Lớn, nhại lại người Ent, cũng tựa như Orc nhại lại người Tiên. Chúng ta mạnh hơn Quỷ Khổng Lồ. Chúng ta được tạo nên từ xương của đất. Chúng ta có thể chẻ đá như rễ cây, nhưng còn nhanh hơn, nhanh hơn nhiều, nếu tinh thần chúng ta được đánh thức! Nếu chúng ta không bị đẵn xuống, hay bị hủy diệt bằng lửa hoặc ma thuật, chúng ta có thể chẻ Isengard ra từng mảnh và đập tường thành gạch vụn.”

“Nhưng Saruman sẽ cố ngăn cản ông, phải không?”

“Hm, à, phải, còn thế nữa. Ta không quên đâu. Thực sự là ta đã nghĩ rất lâu về điều đó. Thế nhưng, cháu biết đấy, có rất nhiều người Ent trẻ tuổi hơn ta, trẻ hơn nhiều đời cây. Giờ tất cả bọn họ đều đã được đánh thức, và toàn bộ tâm trí họ chỉ hướng đến một điều: đập tan Isengard. Nhưng rồi bọn họ sẽ sớm bắt đầu suy nghĩ lại; bọn họ sẽ nguội đi đôi chút, khi chúng ta uống bữa tối. Chúng ta sẽ rất khát đấy! Nhưng giờ cứ để bọn họ hành quân và ca hát! Chúng ta còn cả một chặng đường dài phải đi, và vẫn còn thời gian để suy nghĩ. Bắt đầu được đã là chuyện lớn rồi.”

Cây Râu tiếp tục bước đi, hát hò cùng những người khác trong ít lâu. Nhưng một lúc sau giọng ông ta lắng dần xuống thành tiếng rì rầm và rồi lại chìm vào im lặng. Pippin thấy vầng trán già cả của ông ta nhăn tít lại. Cuối cùng ông ta nhìn lên, và Pippin thấy vẻ đượm buồn trong đôi mắt ông ta, đượm buồn nhưng không sầu thảm. Trong đó là ánh sáng, như thể ngọn lửa xanh đã chìm sâu thêm vào những chiếc giếng tâm tư của ông ta.

“Dĩ nhiên, có thể lắm, bạn của ta,” ông ta chậm rãi nói, “rất có thể chúng ta đang đi đón đầu định mệnh: cuộc hành quân cuối cùng của người Ent. Nhưng nếu chúng ta cứ ở nhà và chẳng làm gì, định mệnh rồi cũng tìm đến chúng ta, dù sớm hay muộn. Suy nghĩ đó từ lâu đã dâng lên trong tim chúng ta; và đó là lí do tại sao giờ đây chúng ta phải hành quân. Đó không phải là một quyết định vội vàng. Giờ đây ít nhất cuộc hành quân cuối cùng của người Ent cũng đáng có được một bài ca. Phải,” ông ta thở dài, “chúng ta có thể giúp những giống người khác trước khi chúng ta qua đời. Tuy nhiên ta vẫn mong được thấy những bài hát về Ent phụ trở thành hiện thực. Ta vẫn tha thiết được thấy lại Fimbrethil. Nhưng hỡi bạn của ta, những bài ca cũng giống như cây chỉ ra quả theo mùa vụ và cách thức riêng: và đôi khi chúng lại héo mòn trái vụ.”

Đoàn người Ent tiếp tục sải bước với tốc độ lớn. Họ đã đi xuống một nếp đất dài đổ về phía Nam; giờ họ bắt đầu trèo lên, lên mãi, lên đến dãy núi cao phía Tây. Khu rừng đã rớt lại phía dưới, họ đi qua những cụm bạch dương thưa thớt, rồi qua những triền dốc trơ trụi chỉ có vài cây thông gầy guộc. Mặt trời lặn sau lưng đồi tối sẫm ở phía trước. Hoàng hôn xám xịt buông xuống.

Pippin nhìn về phía sau. Số lượng người Ent đã tăng lên - điều gì đang xảy ra vậy? Nơi họ vừa vượt qua lẽ ra chỉ là những triền dốc trơ trụi và mờ ảo, cậu nghĩ mình đã nhìn thấy những khóm rừng. Nhưng rừng ấy đang chuyển động! Có lẽ nào cây cối rừng Fangorn đã thức tỉnh, và toàn bộ khu rừng đều đang trỗi dậy, đều đang hành quân vượt núi đồi để tham chiến? Cậu dụi mắt tự hỏi liệu cơn buồn ngủ và bóng tối có đang lừa dối cậu không; thế nhưng những hình thù to lớn màu xám vẫn đều đặn tiến lên. Có tiếng động gì đó nghe như tiếng gió thổi bên trong rất nhiều cành lá. Đoàn Ent đã tiến gần đến đỉnh sống núi và tất cả tiếng hát đều ngưng bặt. Đêm buông xuống, chỉ còn lại một bầu tĩnh mịch: chẳng nghe thấy gì ngoài tiếng run rẩy thoang thoảng của đất bên dưới chân Ent, và tiếng xào xạc, tựa chút thì thầm của lá cây đang lướt đi. Cuối cùng họ cũng lên được phía trên đỉnh, và nhìn xuống khoảng không tăm tối bên dưới: khe núi khổng lồ nơi tận cùng dãy núi: Nan Curunír, thung lũng của Saruman.

“Màn đêm bao phủ Isengard,” Cây Râu nói.