L ương Hữu Tài vốn là người ở đất Tấn, huyện Tây Sơn, tỉnh Liêu Đông, làm nghề buôn bán nhỏ. Đã qua tuổi... nhi lập mà chưa có vợ con, khiến mẹ cha phải đêm ngày kinh kệ. Một hôm, mẹ của Hữu Tài là Hàn thị, mới gọi con đến mà nói rằng:

- Ngày con mới sinh ra. Có một ông thầy Tử vi đi ngang, bèn cho đấy là duyên bao đời mới gặp, liền lẹ tay mần ngay lá số. Coi như món quà thương tặng kẻ lành duyên, khiến mẹ cha hớn ha mừng trong dạ. Ngờ đâu cuộc đời như chơi bài ba lá. Những tưởng cái này hóa lại cái đàng kia, thành thử đến hôm nay con vẫn cứ mình ên trong đệm!

Nói rồi, thút thít ngồi khóc, khiến Hữu Tài hổng biết mần răng, bởi chuyện số sung đến nay mới nghe lần thứ một, liền nhướng mắt lên mà suy này tính khác. Nghĩ nát một phùa mà chẳng hiểu làm sao, bèn thở hắt ra mà hỏi này hỏi nọ:

- Cha mẹ trước thì mừng. Cuối thì lo. Chẳng biết số của con kiết hung... tàn hay thịnh?

Hàn thị lặng người đi một chút, rồi than thở đôi lời nghe tím ruột tím gan:

- Thầy nói: Số của con, tướng phúc thì thọ hơn cha. Thông minh thì nhiều hơn mẹ. Ngặt một cái là phần nơi đôi lứa. Sẽ phải kéo dài qua ngũ lục tính lên, thì mới có thê nhi quây quần nơi cõi mộng. Chớ gắng ép vô thì mươi ngày đôi tháng. Phải đến hầu tòa toan tính chuyện rời xa, thì con mới không xuôi đi về miền đất lạnh. Mẹ nghĩ thế mà lòng đau hết biết, khi tuổi đã xa Trời mà chỉ có mình con, để chắt cháu mai sau thiếu đi bà bế nựng...

Đoạn, khóc lóc rất là thảm thiết, khiến Hữu Tài cũng chẳng biết làm sao, khi họa bỗng đâu giáng ngay ào cái rụp, rồi trong lúc đang buồn lo như thế, mới thoảng đôi lời như gió dộng vào tai:

- Từ ngày con chào đời đến nay, mẹ luôn sống theo một điều tâm niệm, là: Đức năng thắng số. Là nhân định thắng thiên. Là đừng có mánh mung sẽ có ngay bao điều mát ruột, nên đối với cha, mẹ chưa một lần to tiếng. Đối với chồng, mẹ xuất giá tòng phu. Đối với con, mẹ hết sức chu toàn trách nhiệm. Còn với tha nhân mẹ tính lời tí xíu. Chớ không cạn tàu như mấy đứa ở ngoài kia, đặng có chút kim ngân cho con buôn này bán nọ. Nay mẹ biết tuổi già sức yếu. Như ngọn đèn dầu leo lét chẳng còn hơi, mà đứa con yêu vẫn sớm hôm ra vào có một, khiến ruột gan mẹ như có người cắt khúc. Như lửa đổ vào như rớt vạc dầu sôi. Như chuối ba hương chín tơi chờ rơi rụng. Thôi thì chuyện nhân duyên phải nhờ cao ngó xuống. Chớ sức cõi trần con không liệu được đâu, rồi trớt quớt luôn lấy ai làm giỗ chạp?

Nói rồi, gục đầu lên vai con. Vừa khóc, vừa nói rằng:

- Chỉ còn vài ngày nữa là tới tháng Tư. Con hãy mau lên núi Thái Sơn mà cầu đường gia đạo. Chớ chuyện nhân duyên mà không có Thần Tiên dính tới - thì cõi dương trần - không bao giờ con tính liệu được đâu!

Ngày nọ, Hữu Tài cùng đứa tiểu đồng nhắm núi Thái Sơn mà tiến. Khi đến nơi, thấy người dâng hương đông đảo. Tâm lộ tấm lòng thành, khiến lòng... lộn xộn bấy lâu như tìm ra thanh tịnh. Chợt ngay lúc ấy, Hữu Tài nhìn thấy mô䴠nữ lang đang quỳ ngay trước bệ. Tuổi chừng mười bảy mười tám. Xinh đẹp tuyệt vời, nên trong lòng thích lắm, bèn cố len lách mà quỳ ngay bên cạnh, rồi thì thào tự nhủ:

- Giả tỷ cô này là vợ ta, thì nàng muốn làm chi cũng đặng. Nếu như làm được việc tốt thì thật là may mắn, mà lỡ tệ hại đôi phần ta cũng cứ mừng vui. Chớ không thể lấy mất đi cơn ngẫu hứng của nàng cho được. Mà giả như nàng bảo ta làm việc trời ơi đất ới, thì ta cũng chiều nàng mút chỉ cái cần câu, để trăm năm ta... cúc cung nàng cho trọn.

Được đâu một lát, nữ lang cùng một bà cụ nhắm lối ra mà bước. Hữu Tài cũng vội bước theo, bởi sợ mất dấu đi thì mang lòng hối hận. Chợt Hữu Tài nghe bà cụ và nữ lang vừa đi, vừa nói:

- Mày năng đến chốn linh thiêng vái lạy là tốt lắm, bởi có sống nhiều mới thấy tận đến nơi: Là dẫu văn minh cũng không hơn Bà hơn Cậu, thành thử có lên xe hoặc trú nhà cao vút - cũng phải nhớ rằng còn có cõi Trời kia - mà ráng tu thân cho êm giờ... ly biệt. Chớ cứ đua tranh phải thế này thế khác - rồi quên chuyện sống lành để trái ngọt đời sau - thì giàu có cao sang cũng chẳng ăn thua gì hết cả!

Rồi lặng đi một chút, lại nghe bà cụ nói tiếp:

- Mày mồ côi cha từ khi lọt lòng mẹ, nên một mình đơn chiếc. Chớ không được um sùm như dòng họ người ta, thành thử phải ráng xin cho lấy được tấm chồng trung hậu. Chớ cứ tắp vô đứa chỉ biết tiền biết đếm, hoặc nhậu nhẹt đêm ngày quên... mẹ chữ tào khang, thì sẽ theo cha sớm mau về cõi lạnh!

Đi thêm được vài bước, Hữu Tài chợt nghe cô gái hỏi rằng:

- Cha làm sao mà chết?

Bà cụ bỗng thở hắt ra một cái, rồi buồn bã nói rằng:

- Cha mày với tao sống chung đã năm năm, mới được đứa con là mày. Hôm nghe tin tao rần rần chuyển bụng. Ổng mừng quá, bèn chạy ra quán dì Sáu ở đầu thôn, làm hết bảy xị nếp than với mười con khô mực. Đó là chưa nói còn đàn ca hát xướng. Cho thỏa tấm lòng mong đợi bấy ngày qua, rồi trời nắng chang chang không làm sao chịu được, nên khi thấy giếng lại ào bay xuống... tắm, khiến phu phụ hai đàng hai nẻo thật là đau. Khiến đứa con thơ sớm ôm buồn ly biệt!

Rồi lặng đi một chút, bà nghẹn ngào nói tiếp:

- Tao buồn lắm, những tưởng chết cho xong, nhưng tự thâm tâm luôn nhớ lời mẹ dặn,là: Làm thân con gái, thì có thể bỏ chồng chớ không thể bỏ con, nên tao ráng qua truông để nuôi mày... ăn diện!

Hữu Tài nghe mẹ con tâm sự một hồi, như mở cờ trong bụng, bèn bước tới làm quen, những mong chuyện bâng quơ sẽ kết thành duyên giai ngẫu. Bà cụ thấy vậy, mới nhìn Hữu Tài từ trên xuống dưới, rồi bụng bảo dạ rằng:

- Thằng này ăn nói thì lễ độ. Tướng mạo lại cao sang, đã vậy có tiểu đồng chăm nom hầu hạ. Ta nghĩ, dẫu cho Đức Khổng Phu Tử ngày xưa tăm tiếng, hoặc Vân Trường ngũ ải chém sáu tên, thậm chí Gia Cát tiên sinh cũng khó bề hơn đặng...

Nghĩ vậy, bèn nhìn Hữu Tài cười cho một phát, rồi thủng thẳng hỏi rằng:

- Ta xem ngươi cốt cách phi phàm. Tướng người cao ráo. Nếu không hoàn thành được việc to, thì chắc chắn phải chu toàn việc nhỏ. Nay ta đem ví ngươi như Phu Tử, Vân Trường, Gia Cát của ngày xưa. Chẳng hay người nghĩ thế nào?

Hữu Tài giật mình một cái. Chút nữa là rớt cái tẩu đang cầm nhẹ ở tay, rồi vội vã nhủ rằng:

- Ở đời thường có hai hạng người: Kẻ thì thích miếng đứa thích danh, mà đứa thích danh lại đông nhiều hơn cả. Thậm chí chỉ... hư danh cũng lụi nhau mà chết, nên sóng ba đào cứ phủ chụp bủa vây, rồi đến tắt hơi cũng chưa nhìn ra được. Nay bà lão bỗng lôi mình ra so sánh - với đấng anh hùng trưởng thượng của ngàn xưa - thì rõ ra bà thích danh hơn cái gì hết cả. Thôi thì nhắm mắt lần câu buông lưới. Thử xem phen này... vợ thoát được chăng? Chớ không thể lo lo rồi bỏ rơi phần cơ hội!

Đoạn, Hữu Tài rạng ngời trên ánh mắt, rồi mới mạnh dạn nhìn vào đôi mắt của bà cụ, mà thưa rằng:

- Đức Khổng Phu Tử suốt đời đi lo... nói, mà chẳng dè có ngày chạy ngược xuôi, đến nỗi bị tuyệt lương ở đất Trần cùng ba ngàn đệ tử. Vô kế khả thi, khiến những lời dạy trước đây chẳng đem lại áo ấm cơm no gì hết cả. Phần con. Làm nghề buôn bán. Ngó lên thì chẳng bằng ai, nhưng trông xuống thì chẳng ai giàu bằng mình. Đói thì chẳng phải lo. Kẹt lắm cũng có... pen-sần lãnh tạm. Còn Quan Vân Trường là người có dũng, nhưng là cái dũng của kẻ cầm binh. Chớ trí óc mánh mung thì khó bằng con đặng. Phần Gia Cát Lượng thần cơ diệu toán, nhưng sau sáu lần hạ cố núi Kỳ Sơn, mà chẳng kiếm thêm được tấc đất nào hết cả. Phần con thì bỏ tiền ra đấu giá. Mua ít cái nhà cho thiên hạ vào thuê, nên dẫu thiếu... giang san nhưng... mét vuông hơn ngàn thì có đặng.

Bà cụ nghe thế, mới cười tít mắt lại, mà tự nhủ rằng:

- Làm việc gì phải chóng vánh, dứt khoát. Một lời là quyết định. Chớ không thể kéo dài, lỡ nó thay lòng đổi dạ, hồi tâm chuyển ý, thì hôn sự bao giờ mới thành được?

Đoạn, mạnh dạn nắm lấy tay Hữu Tài, mà nói:

- Con gái ta họ Vân, tên Thúy Tiên. Nhà ở cách đây bốn mươi dặm. Về phía bên kia của quả núi.

Hữu Tài bỗng sinh lòng lo ngại, rồi nói với bà cụ rằng:

- Bây giờ trời đã chiều tà. Đường núi lại khó đi. Làm sao bác cùng em về gia trang cho kịp?

Bà cụ đáp:

- Ta sẽ ngủ nhờ nhà cậu em một đêm. Chỉ cách đây vài dặm.

Hữu Tài nghe vậy, mới mừng rỡ nói rằng:

- Hữu duyên thiên lý năng tương ngộ. Vô duyên đối diện bất tương phùng. Vừa rồi con nghe bác nói kén rể, mà con thì chưa vợ. Nếu bác không chê con là người hủ lậu - thì có thể - Từ bác chuyển thành... mẹ được chăng?

Bà cụ nhìn con gái một chút, rồi thủng thẳng nói rằng:

- Dẫu biết là áo mặc sao qua khỏi đầu, nhưng kén rể là kén cho con. Chớ không phải cho... bác, thành thử cũng nên hỏi ý con cho ấm êm tình mẫu tử.

Đoạn, quay qua Thúy Tiên, rồi nói:

- Mọi việc ở đời đều do duyên nghiệp mà nên. Cần phải thuận theo tự nhiên chớ đừng có miễn cưỡng. Nay người nam muôᮠthành đôi duyên thắm. Chẳng hay bụng thế nào cứ nói cho mẹ ngay. Chớ đừng có... không không rồi mai ngày hối hận!

Thúy Tiên ngẫm nghĩ một lúc, rồi rầu rĩ mà thưa với mẹ rằng:

- Anh này tự hào mình mánh mung là bất Tín. Đem thành đạt của mình mà so với Phu Tử của ngàn xưa là bất Trung. Lấy mét vuông mà tính hơn Gia Cát là bất Nghĩa. Lấy lòng dạ tiểu nhân mà so với Vân Trường là bất Kính. Đó là chưa nói dân bán buôn thì hay nói lời không thật. Con tuy không đẹp. Gia đình không giàu. Tiếng... Anh không có, nhưng nhất quyết không lấy kẻ... bất lung tung làm chồng cho đặng!

Hữu Tài muốn chứng tỏ mình là người thành thật, liền chỉ mặt trời, cùng đem dòng tộc tổ tiên ra mà thề thốt. Bà mẹ thích lắm, mới nắm chặt tay con, rồi khe khẽ nói rằng:

- Già néo đứt dây. Nay con có thằng đi hỏi, lại không ngại chuyện thề thốt, thì còn cái chi mà đắn đo để mất này mất nọ? Lại nữa, đàn ông tiếng là phái mạnh, nhưng thực là phái... yếu. Con đã hiểu chưa?

Thúy Tiên vùng vằng đáp:

- Lời nói chẳng mất tiền mua. Thế thì ai hứa mà chẳng được. Mà giả như cưới nhau rồi nó không tròn lời hứa - thì lúc ấy gạo đã thành cơm - Cho dẫu muốn yêu sách cũng khó lòng với được. Vậy sao không kéo ra phòng Luật sư cho sớm? Hứa cái gì cứ... rẹt rẹt vào đây, thì mới chắc ăn tới hôm đầu trắng bạc. Chớ không toan tính chuyện chồng con cho đúng, rồi lỡ mai này còn... cưới lại được chăng?