Can Chư Sủ bừng thức.

Chính nằm ở nhà hố pẩu. Dung từ Phéc Bủng vội trở về xem vết thương của Chính. May, viên đạn vào phần mềm. Khả cuống quýt vào ra, việc nọ lẫn việc kia. Pao đến nhà, đúng lúc Seo Cả về, mắt gườm gườm, không cần che giấu sự khinh miệt.

Hố pẩu ngồi ở bếp cám, đuôi mắt chúc, âm thầm một nỗi đau buồn tái tê. Căn nhà này sao chứa đựng nhiều điều khủng khiếp thế! Giờ đây mới thật là đau buồn và lo sợ. Tình ngay lý gian, ai hiểu cho ông?

Trời sáng mờ mờ thì Giàng Súng đến. Áo ca pốt dạ không khuy lượt thượt, lão chạy xộc vào nhà:

- Cán bộ Chính làm sao rồi!

Pao kéo tay lão ra cửa, đẩy khẽ lão một cái:

- Này, ông Súng. Uống rượu không giấu được hơi ở mồm đâu.

- Ơ ơ…

Pao sầm sầm bỏ đi. Giàng Súng lần vào nhà, đến cạnh bếp khách, mặt cau có:

- Hố pẩu! Cái thằng Pao hỗn hào quá!

Hố pẩu lặng im, quay mặt đi. Đó là lần đầu tiên, ông tỏ ra lạnh nhạt với con người này. Ngoài sân, bỗng có tiếng người véo von:

- Nào, sao chim cắt lại dám mổ đại bàng nào!

Bà Doa! Theo sau bà là Pùa. Pùa đeo cái túi lanh đựng các củ thuốc, lá thuốc. Giàng Súng đứng ở cửa, xoắn hai bàn tay, xắng xở:

- Dà dà… Tay bà là tay tiên, lòng bà là lòng Phật…

Lão Sếnh từ đâu chạy vào sân, hai tay áo xắn cao, hùng hùng hổ hổ:

- Đứa nào dám vuốt đuôi hổ thế nhỉ? Láo thật!

Pùa quát:

- Im đi, ông Sếnh!

Bà Doa bước vào nhà.

Hố pẩu ngước lên, van vỉ:

- Bà ơi, bà ra tay cứu giúp…

- Ơn oán cả dòng họ đấy, hố pẩu ơi!

Bà đi nhanh lại phía giường Chính nằm.

Hố pẩu ngồi tê dại. Ơn chưa thấy đâu, chỉ thấy oán. Con làm cha chịu. Lử giết ông già tam thất, ông mang tiếng xấu. Lử hại Pao, dẫu sao cũng là tội với người trong nhà. Giờ thì đâu phải thế nữa. Đâu có phải chỉ là việc Lử đi cướp phố, gây chuyện động loạn ở cái thị trấn ngoài kia. Giờ Lử hại người chính phủ ngay ở căn nhà này. Tội Lử rành rành. Hỡi ơi, sao bữa nọ hố pẩu lại nói Lử chỉ có tội với bà con trong họ Giàng!

Khi Quang Ngọc hay tin, đến nhà hố pẩu với Chính thì trời đã khuya.

Anh rón rén bước vào cái sân ẩm ướt và dừng lại ở trên thềm. Vẳng từ trong nhà ra tiếng hát của bà cụ Doa. Bà cụ Doa, sau khi đã bó thuốc lá cho Chính, đang ngồi hát bên bếp lửa như để ru Chính ngủ. Khúc hát ru dân ca Hmông rải đều trên âm giai năm cung trầm lắng, rất gợi nhớ gợi thương.

Tù ní cù tu à Sang cù tu trề cùa ề Sang cù nả dúa mông ua, nào ờ cú tu trí cùa ơ Trời ơi, con trai mẹ à.

Ngoan nhé, đừng khóc mẹ yêu. Trong cái đêm sâu thẳm này, điệu hát ru có một âm hưởng sâu xa thật lạ. Ngọc đã mê thích dân ca Hmông, nhưng những ngày ở thị trấn, tiếp xúc với nó, anh vẫn có cảm giác như chỉ đọc những trang sách dịch. Về đây, Ngọc tìm thấy nguyên bản. Ngọc đi đến cái cội nguồn, khởi thuỷ của nó, ấy là cuộc đời. Cuộc đời chăng chéo dĩ vãng và hiện tại, những lo toan vất vả, những phân ly, sum họp, những số phận cay đắng, những máu và nước mắt mà vẫn thơm ngát tình đời, một tình đời giản dị mà sâu nặng khôn cùng.

Rụt rè bước vào nhà, ghé lại nhìn Chính đang mê mệt, Quang Ngọc khe khẽ ngồi xuống cạnh giường, chỉ sợ một tiếng động nhỏ cũng làm Chính giật mình.

Không hay biết gì, bà cụ Doa vẫn khe khẽ cất tiếng hát. Miệng hát, tay se lanh. Bài hát nọ gọi bài hát kia, mê mải.

- Ơ, cán bộ Ngọc đấy à? Mày viết cái gì đấy?

Lát sau, nhận ra Ngọc, bà cụ mới ngừng hát, quay lại:

Ngọc rời mắt khỏi trang sổ tay:

- Con chép bài hát của mẹ. Mẹ hát hay quá!

Trong Ngọc vừa có một cuộc giải thoát và xuất hiện một trạng thái hưng phấn thầm kín rất kỳ lạ. Đã giũ ra khỏi nỗi u hoài uỷ mị và hoài nghi, những trớ trêu của cuộc sống, giờ đây, trở về Can Chư Sủ, thực sự sống trong cuộc đời, anh hiểu cuộc sống sâu sắc hơn, và tin yêu hơn. Trong anh vừa có sự tái sinh. Những tia sáng bất chợt của trực giác đang đòi hỏi bước nhảy vọt: những tích tụ giai điệu và hình tượng cuộc đời đang khát khao kết hợp thành một thực thể thống nhất.

Ngọc rơi vào cơn cảm hứng sáng tạo bất thần.

Anh ghé xuống bên cạnh bếp. Lửa xanh nhấp nhoáng trên khuôn nhạc nguệch ngoạc. … Gần sáng hố pẩu đi đâu về, ngồi nói chuyện với bà cụ Doa thì Ngọc đứng dậy:

- Mẹ ơi, bác ơi, con hát thử bài này cho mẹ nghe, bác nghe nhé!

Dân làng ơi!

Người Hmông mình bao đời sống lầm than

Vì loài hổ ác dạ tham tàn

Hội thanh bình ta mau đoàn kết lại

Nước Sung Sướng!

Ta không sợ gian nan…

Giọng Ngọc còn thô. Nét nhạc còn đơn sơ. Lời ca chưa trau chuốt. Tất cả đang ở dạng phác thảo. Nhưng Ngọc lặng người sung sướng vì tiếng kêu hoan hỉ của bà cụ Doa:

- Mày hát theo điệu người Hmông ta à, cán bộ Ngọc? Mày tài quá.

Bà cụ nhập tâm hát theo Ngọc. Chính tỉnh dậy đúng vào lúc ấy.