Một tối cuối tháng Ba khi Gilbert và Anne cùng bạn bè đi Charlottetown ăn tối, Anne mặc chiếc váy mới màu xanh lơ khảm bạc quanh cổ và cánh tay; rồi cô đeo chiếc nhẫn ngọc lục bảo của Gilbert và chuỗi hạt của Jem.

“Bố có người vợ thật đẹp phải không, Jem?” bố cậu tự hào hỏi.

Jem nghĩ mẹ rất đẹp và chiếc váy của mẹ rất dễ thương. Chuỗi ngọc trai trên ngấn cổ trắng nuột nà của mẹ trông mới xinh đẹp làm sao! Cậu luôn thích thấy mẹ chưng diện, nhưng khi mẹ không mặc váy áo lộng lẫy thì cậu còn thích hơn. Váy áo biến mẹ thành một người xa lạ. Khi mặc chúng, mẹ không thật sự là mẹ.

Sau bữa tối Jem vào làng mua đồ giùm Susan và trong khi cậu ngồi chờ trong tiệm của ông Flagg... khá sợ là Sissy có thể vào như thỉnh thoảng vẫn thế rồi cứ tỏ ra quá thân tình... thì cái tai họa đó rơi xuống... cái cú choáng váng làm tan tành mộng ảo thật khủng khiếp đối với một đứa trẻ bởi quá ư bất ngờ và dường như không thể nào thoát được.

Hai đứa con gái đang đứng trước hộp kính ông Carter Flagg trưng bày dây chuyền và kẹp tóc.

“Mấy chuỗi ngọc trai đó đẹp chưa kìa?” Abbie Russell nói.

“Không khéo người ta tưởng là đồ thật,” Leona Reese nói.

Rồi chúng đi qua, hoàn toàn không biết mình vừa làm gì với cậu bé đang ngồi trên cái thùng đinh. Jem vẫn ngồi đó thêm một lúc nữa. Cậu không nhúc nhích được.

“Có chuyện gì vậy, cậu nhóc?” ông Flagg hỏi. “Trông cháu có vẻ ỉu xìu quá.”

Jem nhìn ông Flagg bằng đôi mắt thảm thiết. Miệng cậu khô khốc kỳ lạ. “Bác Flagg ơi, mấy... mấy chuỗi hạt đó... là ngọc trai thật phải không?”

Ông Flagg cười xòa. “Không, Jem ạ. Bác e với năm mươi xu cháu không mua được ngọc trai thật đâu, cháu biết không. Ngọc trai thật như chuỗi hạt ấy sẽ có giá hàng trăm đô la. Đó chỉ là hạt giả... so với giá đó là đã rất đẹp rồi. Bác mua được ở chỗ bán đồ phá sản... nên bác mới bán rẻ được như vậy. Bình thường thì tới một đô la cơ. Còn lại có một xâu thôi... chúng đắt hàng như tôm tươi.”

Jem tuột xuống cái thùng và bỏ đi, quên bẵng thứ Susan nhờ cậu đi mua. Cậu bước loạng choạng trên con đường giá lạnh về nhà. Trên đầu là một vòm trời đen thẫm lạnh giá; trong không khí có cái mà Susan gọi là “một cảm giác” tuyết, và một lớp băng mỏng đóng trên mấy vũng nước. Cảng nằm đen mò và ảm đạm giữa hai bờ trơ trọi. Trước khi Jem về tới nhà thì một trận gió tuyết làm bốn bề trắng xóa. Cậu ước gì tuyết cứ rơi... rơi hoài... rơi mãi... cho đến khi cậu bị chôn vùi và ai cũng bị vùi sâu hàng sải. Đời thật bất công.

Lòng Jem tan nát. Và đừng ai coi thường nguồn cơn nỗi đau của cậu mà cười nhạo. Cậu ê chề cùng cực không còn gì để nói. Cậu đã tặng mẹ thứ mà cậu và mẹ đều tưởng là chuỗi hạt trai... trong khi nó chỉ là một thứ đồ nhái cũ kỹ. Mẹ sẽ nói gì... mẹ sẽ cảm thấy thế nào... khi mẹ biết ra? Vì dĩ nhiên người ta đã nói cho mẹ biết rồi. Jem chưa lần nào chợt nghĩ là mẹ không cần được mọi người nói cho biết. Không được để mẹ bị “biến thành trò cười” thêm nữa. Mẹ phải biết chuỗi hạt trai mình tặng không phải đồ thật. Tội mẹ quá chừng! Mẹ đã thật tự hào về nó... chẳng phải cậu đã thấy niềm tự hào ngời lên trong mắt mẹ khi mẹ hôn và cám ơn cậu sao?

Jem lẻn vào bằng cửa hông rồi đi thẳng lên giường nơi đó Walter đã ngủ say. Nhưng Jem không ngủ được; cậu vẫn thức khi mẹ về nhà và đi khẽ vào để xem Walter và cậu có được ấm không.

“Jem, con yêu, giờ này con còn thức sao? Con không bệnh đấy chứ?”

“Không, nhưng con rất không vui ở đây này, mẹ yêu,” Jem nói, để tay lên bụng, thật lòng tưởng đó là tim.

“Có chuyện gì vậy con yêu?”

“Con... con... có chuyện này con phải cho mẹ biết, mẹ ơi. Mẹ sẽ thất vọng lắm, mẹ ơi... nhưng con không có ý lừa mẹ đâu, mẹ... thật sự con không có ý.”

“Mẹ tin chắc là con không có ý lừa mẹ mà, con yêu. Chuyện gì vậy? Đừng sợ.”

“Ôi mẹ yêu, chuỗi hạt đó không phải ngọc trai thật... con tưởng là thật... quả là con tưởng thật... quả là...”

Jem đầm đìa nước mắt. Cậu không nói tiếp được.

Anne có muốn cười đi nữa thì trên mặt cô cũng không có vẻ gì là cười. Hôm ấy Shirley bị u đầu, Nan thì trật mắt cá chân, Di mất tiếng vì cảm lạnh. Anne đã hôn và băng bó và vỗ về; nhưng chuyện này thì khác... chuyện này cần toàn bộ sự khôn ngoan bí mật của những bà mẹ.

“Jem, mẹ chưa hề nghĩ con cho đó là ngọc trai thật. Mẹ biết là không phải... ít ra cùng trong một nghĩa của từ thật. Trong nghĩa khác, đó là thứ thật nhất mẹ từng được tặng. Vì ở đó có tình thương và công sức và sự hy sinh bản thân mình... và điều đó mới làm cho nó trở nên quý giá đối với mẹ hơn mọi châu ngọc mà những người mò ngọc trai từng bắt được dưới biển cho các nữ hoàng đeo. Con yêu, mẹ sẽ không đổi chuỗi hạt xinh xắn của mẹ lấy sợi dây chuyền đáng giá nửa triệu tối qua mẹ đọc thấy một triệu phú nọ tặng cô dâu của mình. Nên điều đó cho con thấy rằng món quà của con đối với mẹ đáng giá thế nào, con trai cưng nhất ạ. Giờ con thấy khá chưa?”

Jem sung sướng đến mức cậu thấy xấu hổ. Cậu e sung sướng như vậy thì thật trẻ con. “Ôi, cuộc đời đã dễ chịu lại rồi,” cậu nói thận trọng.

Nước mắt trong hai mắt long lanh đã hết. Mọi chuyện đều tốt đẹp cả.

Hai cánh tay mẹ choàng quanh cậu... mẹ thích chuỗi hạt... chẳng có gì quan trọng nữa. Một ngày nào đó cậu sẽ tặng mẹ chuỗi hạt không chỉ nửa triệu đâu, mà cả triệu. Từ đây đến đó thì, cậu mệt rồi... giường cậu thì ấm áp và dễ chịu quá chừng... bàn tay mẹ thoảng hương hoa hồng... và cậu không còn ghét Leona Reese nữa.

“Mẹ yêu, mẹ mặc chiếc váy đó trông đẹp quá,” cậu nói ngái ngủ. “Đẹp và thuần khiết... thuần khiết như nước ca cao Epps ấy.”

Anne mỉm cười ôm chặt cậu và nghĩ đến điều nực cười hôm ấy cô đọc được trên tờ tạp chí y khoa, ký tên tiến sĩ V. Z. Tomachowsky. “Các bạn đừng bao giờ hôn cậu con trai nhỏ của mình, nếu không các bạn sẽ tạo nên một dạng phức cảm Jocasta.” Lúc ấy cô đã cười chuyện đó và hơi giận dữ nữa. Giờ cô chỉ cảm thấy tội cho người viết. Tội nghiệp, người đàn ông tội nghiệp! Vì dĩ nhiên V. Z. Tomachowsky là đàn ông. Không người phụ nữ nào lại đi viết gì ngớ ngẩn và tàn ác như thế.