− Có thật chúng mày ở đây một mình không?

− Nếu các ông không tin, các ông cứ lục soát. Cha mẹ chúng tôi đã chết. Chúng tôi mồ côi.

Tên lính người Việt quay lại nói với bọn người đàng sau một tràng tiếng Pháp. Gã chỉ huy gật đầu. Tên người Việt duy nhất lại hỏi:

− Sao chúng mày không chạy đi?

Sơn lắc đầu:

− Đêm hôm qua, cầu bị quân Pháp phá sập, chúng tôi hết đường chạy. Chúng tôi cũng không biết phải chạy đi đâu.

Gã người Việt đến gần Sơn, vuốt ve:

− Em có thấy nghĩa quân chạy đường nào không?

Sơn ngơ ngác:

− Nghĩa quân … là ai?

− Là mấy thằng mặc áo đen, chống lại quân Pháp và chống lại vua đó!

Sơn lắc đầu khờ khạo:

− Tôi không biết.

Gã người Việt xô Sơn xuống ghế, gằn giọng:

− Không biết. Vậy lúc đánh nhau, chú mày làm gì?

Sơn chỉ tay vào buồng, nói:

− Em gái của tôi bệnh cả tuần nay, tôi mải lo nấu thuốc cho nó.

Gã nọ chỉ tay vào khung cửi, hỏi:

− Cái này của ai?

− Dạ của em tôi. Nó dệt vải…

Gã người Việt quay lại dịch những lời của Sơn cho bọn lính Pháp. Họ gật gù với nhau, ra vẻ tin lời Sơn. Sơn ngồi im, cố gắng tạo nét mặt đần độn. Một tên lính Pháp đến lục soát khắp người Sơn. Hắn cầm ống sáo trúc có cột dây nơ xanh lên, cười khẩy rồi trả lại Sơn. Không có một cái gì khả nghi ở đây. Ngôi làng nhỏ chỉ còn hai đứa bé. Bọn họ từ từ tản mát ra, ngồi nghỉ. Sơn được tự do vào buồng thăm Thảo Giang. Thảo Giang đã thức dậy và ngơ ngác nhìn những bóng người đồ sộ đi qua đi lại trong nhà. Sơn cúi xuống, nói khẽ:

− Lính Pháp đó! Đừng nói nhảm nữa nghen!

Thảo Giang kinh ngạc, lắp bắp:

− Ai? Lính Pháp à? Chúng đã giết mẹ tôi.

Sơn bụm miệng Thảo Giang lại:

− Ngủ đi, Thảo Giang! Đừng để chúng nghi ngờ. Ta vẫn là anh em nhé!

Rồi đắp chăn lên tận ngực Thảo Giang, Sơn đi ra, nói với gã người Việt:

− Bếp ở phía sau, mấy ông cứ tự tiện nấu ăn.

Gã nọ nói líu lo với mấy tên lính da trắng. Bọn họ soạn đồ đạc ra, và theo Sơn đi vào bếp. Sơn chỉ cho họ đống rơm, ra dấu cho họ biết cách đun bếp. Khi rơm đã cháy lớn, khói bốc lên làm ai cũng ràn rụa nước mắt, Sơn đứng im trên nền đất, tay mân mê ống sáo trúc. Sơn thật sự là kẻ bại trận rồi! Khí giới trong tay nhưng chẳng làm gì được. Anh Chương, anh Nam ơi! Anh Biên, anh Phô ơi! Nếu không vướng bận Thảo Giang, Sơn đã theo các anh đi đến tận đâu rồi! Bọn người này sẽ ở lại đây bao lâu? Những ngày sắp tới sẽ nặng nề biết bao!

Sơn trót đóng vai ngu muội, đành ở trong nhà bếp giúp lính nấu bữa cơm trưa. Loay hoay mãi, bữa cơm cũng xong. Một tên lính ở lại canh nồi cơm, còn mấy tên kia kéo ra vườn hái hết cây trái. Sơn thản nhiên làm dấu hiệu để nói chuyện với tên lính Pháp. Lúc Sơn cởi áo ra để lau mồ hôi trên mình, bất chợt một mảnh giấy trong thắt lưng rơi xuống. Sơn giật mình. Đó là tấm bản đồ người nghĩa quân đã cho. Sơn lẹ làng đưa chân hất mảnh giấy vào đống rơm, rồi cúi xuống lượm bó rơm đó đun vào bếp lửa sắp tàn.

Tên lính Pháp đưa tay toan ngăn lại, nhưng không kịp. Lửa đã bén vào rơm, vào mảnh giấy, cháy bùng lên rồi tắt thật mau. Tất cả đã thành tro. Sơn nghe tim đập mạnh. Và khi nhìn sang, thấy đôi mắt của tên lính Pháp xanh rực như hai hòn bi.

Gã chỉ huy được báo cáo tin ấy. Tin được chuyển xuống tên người Việt. Hắn gọi Sơn vào ngay, chất vấn:

− Chú mày đốt miếng giấy gì đó?

Sơn chối:

− Miếng giấy nào? Tôi có biết gì đâu!

Tên lính Pháp líu lo với gã người Việt. Gã này nổi nóng nắm chặt cánh tay Sơn, quát:

− Ranh con, nói thật đi! Mày có bản đồ phải không?

− Bản đồ là gì?

− Giả dại với tao không được đâu. Mày là do thám của tụi nghĩa quân phải không?

− Không! Không! Tôi có biết gì đâu!... Tôi là dân làng này, sống với em gái tôi. Tôi không biết nghĩa quân, không biết bản đồ là cái gì hết.

Có tiếng xôn xao trước cửa. Một người Việt khác xuất hiện, mặc quân phục giống như lính Tây. Gã bên trong lên tiếng:

− Vô trong này, anh Hộ! Có chuyện nhờ anh rồi.

Sơn sững người nhìn kẻ mới bước vào. Đúng là tên Hộ, tên lính “mã tà” của giặc. Hộ oang oang giọng:

− Chuyện gì? Chuyện gì? Nghĩa quân hả?

− Anh nhìn giùm tôi tên này, có đúng là dân làng này không?

Hộ nhìn mặt Sơn, hơi ngờ ngợ, rồi gật đầu. Tên kia hơi dịu giọng:

− Nó ở nhà này một mình với em gái. Nhưng tôi nghi nó là tay trong của tụi nghĩa quân. Mới hồi nãy nó liệng một tấm bản đồ vào lửa để phi tang.

Hộ cười hề hề:

− Có em gái nó à? Em gái đâu?

Hộ bước vào buồng, và gặp ngay Thảo Giang. Hắn lùi lại, rồi quay ra chỉ vào mặt Sơn:

− Nó nói láo! Không phải em gái nó đâu! Cô nhỏ này là Thảo Giang, là…

Sơn la lên:

− Nó là em tôi mà!

Hộ gằn giọng:

− Tao nhận ra mày rồi! Mày là cái thằng nhãi đã đánh tao trong vườn, rồi bỏ chạy, lặn xuống nước. Tao thù mày từ đó tới nay. Mày là cái gì của Thảo Giang?

Sơn cúi gầm mặt, tức tối. Hộ cười khẩy:

− Không cần mày trả lời, tao cũng biết rồi. Tao thương Thảo Giang, nhưng cha nó theo nghĩa quân. Cả mày nữa, để mày sống mày cũng theo tụi nó nốt.

Gã kia ngăn lại:

− Khoan! Đừng nóng, anh Hộ. Nếu nó là người của nghĩa quân, chúng ta phải khai thác nó để biết bọn kia chạy đi đâu, làm cái gì?

− Tôi muốn giết nó.

− Thù riêng của anh sẽ tính sau. Bây giờ tôi muốn biết có cái gì trong tấm bản đồ của nó.

Sơn lắc đầu:

− Tôi đã nói không có bản đồ gì hết.

Gã nọ cười nham hiểm:

− Có hay không, đánh cho đau rồi mày sẽ khai.

Những cái đá liên tiếp quật Sơn ngã xuống nền nhà. Sơn choáng váng. Gót giầy cứng của tên Hộ giáng lên đầu Sơn những cú đau điếng. Sơn cắn răng chịu trận. Con hổ đã sa lưới, cựa quậy càng thêm đau. Sơn nhắm mắt lại. Trong trận vũ bão đổ lên mình, Sơn tưởng tượng có đoàn nghĩa quân chạy qua làng. Họ đứng lại trước cửa, và xông vào giải cứu Sơn bằng những giáo mác của họ. Nước non thênh thang, mịt mù quá! Họ đã qua rồi, không trở lại đâu! Sơn mím chặt đôi môi, tự nhủ mình sẽ không tiết lộ điều gì hết. Đã không theo chân được đoàn nghĩa quân, thì cũng không bắc cầu cho giặc qua sông đuổi họ. Sau một cái đá làm tối tăm mặt mày, Sơn nghe tiếng Thảo Giang rú lên trong buồng:

− Làm gì vậy? Ai đã giết mẹ tôi? Cho tôi theo với, gặp cha tôi với! Mấy anh nghĩa quân ơi!...

Tiếng kêu mịt mờ, xa xăm, nhưng đã làm cho trận vũ bão dừng lại. Gã người Việt nhìn vào buồng, thắc mắc:

− Con bé nói cái gì?

Hộ sáng đôi mắt lên:

− Nó nói mẹ nó chết, cha nó theo nghĩa quân. Anh Tư, chắc nó biết đường đi của nghĩa quân.

Gã tên Tư, quay lại thông dịch với đám lính Pháp. Họ trao đổi với nhau những câu líu lo. Sơn nằm gục dưới đất, đầu vẫn còn tỉnh táo nhưng linh cảm cho thấy con đường đang đi đã tới một ngõ cụt.

Sau một câu nói dõng dạc của gã chỉ huy, tên Tư bảo tên Hộ:

− Ổng ra lệnh đem con bé Giang ra tra hỏi.

Sơn giật mình nhìn lên. Trong đôi mắt hoa mờ vì mấy cú đá, Sơn thấy tên Hộ lôi Thảo Giang từ trong buồng ra.

Thảo Giang bị đặt ngồi trên ghế. Tên Tư ngon ngọt hỏi:

− Nè, cô bé, biết nghĩa quân đi trốn bằng ngõ nào không? Nói đi, tôi thưởng cho!

Thảo Giang mở to đôi mắt lên, nói xa xăm:

− Cái gì? Ai hỏi gì vậy? Mệt quá!

Tên Tư cúi xuống gần:

− Nghĩa quân đi đường nào? Nói đi!

− Hở? Nghĩa quân gì?

− Cha của cô đó!

− Cha tôi hả? Cha đi xuồng ra biển đông, đem súng về giết mẹ… Mẹ chết, máu trong đầu chảy ra. Anh Sơn ơi! Sợ quá!...

Hộ nhăn mặt:

− Nó điên chắc?

Tên Tư giơ tay tát mạnh Thảo Giang. Chiếc thân yếu ớt ngã xuống.

Sơn kêu lên:

− Em tôi bệnh, nó nói sảng. Các ông đừng làm nó sợ.

Hộ nói:

− Con bé nóng lắm, anh Tư!

− Nhưng ít ra nó cũng còn trí óc để khai sự thật. Tôi có cách bắt tụi nó phải khai. Anh Hộ, anh biết tụi nó không phải anh em ruột?

− Con bé Giang không có anh em gì hết. Còn thằng nhãi này là người yêu của nó.

Tên Tư gật đầu, rồi quay qua nói một tràng với đám lính phía sau. Hai tên lính to lớn tiến đến, lôi Sơn ra đường. Tên Tư và tên Hộ xốc Thảo Giang dậy, đi theo.

Dưới ánh nắng chói rực của buổi trưa, Sơn bị trói gọn bỏ nằm trên đường đất. Thảo Giang bị bắt ngồi dưới một gốc cây. Gã chỉ huy người Pháp cho Thảo Giang uống một viên thuốc giải nhiệt, rồi ngồi ở đó, ra lệnh cho Tư và Hộ đánh đập Sơn. Thảo Giang kinh hoàng nhắm mắt lại, rên rỉ:

− Sao đánh anh tôi? Ác độc quá!...

Hộ nói:

− Thì Thảo Giang nói đi, nghĩa quân đi ngõ nào? Có bao nhiêu đứa? Chúng nó sẽ về đâu?

Thảo Giang ứa nước mắt:

− Tôi là dân quê dốt nát, làm sao biết được chuyện ấy?

− Đừng có cứng đầu nghen cô bé! Nói đi, rồi ta cho thằng Sơn được yên thân.

Sau tiếng rú thảm thiết của Sơn. Thảo Giang bật khóc:

− Trời ơi! Đừng đánh nữa! Nghĩa quân đi theo… ngả…

Tiếng nói yếu ớt im bặt. Tên Hộ trố mắt nhìn, rồi nói:

− Nó ngất xỉu rồi!

Ở đàng kia, Sơn cũng rũ mềm người.