Phần Bốn Mươi Sáu: Cướp Đất

Có một vị thần tiên rất nhiều phép mầu. Một người kia gặp được, yêu cầu được giàu có hơn thiên hạ. Vị thần tiên bằng lòng, bèn phán rằng:

- Ta cho ngươi được quyền làm chủ tất cả những khoảnh đất nào mà nhà ngươi bước qua, kể từ giờ này đến lúc sập mặt trời.

Được lời, anh ta sung sướng quá. Liền phóng mình chạy bay như tên bắn. Anh chạy rút một hơi, không dám ngó lại... Anh ta chạy mãi bất kể chông gai... mồ hôi đầm mình cũng không kịp lau, sợ mất ngày giờ... Giờ phút không còn phải là bạc, mà hơn vàng nữa. Khát cũng không chịu dừng để uống. Đói, cũng không chịu nghỉ để ăn. Thời gian có hạn... sập mặt trời là hết rồi! Ôi! Quả đất lại mênh mông! Còn lòng tham thì không đáy!

Muốn tranh thủ với thời gian và không gian, anh chạy mãi không kịp thở.

Mặt trời đã gần lặn...

Anh ta càng phóng mình chạy nhanh hơn nữa. Hơi thở đã mòn lần, nhưng anh vẫn cứ gầm đầu chạy riết.

Mắt trời đã vàng rực ở chân trời... Anh chỉ còn là một bộ máy đau thương, đang ôm ấp một hi vọng tràn trề: Làm chủ nhân ông một vùng đất vô cùng rộng lớn.

Dưới chân máu chảy dầm dề... Hơi thở cấp bách như muôn vàn mũi nhọn đâm thủng lòng ngực của anh. Trong mạch máu như có nghìn mua cây kim châm chích... Quả tim cơ hồ tan vỡ... Không khí cơ hồ không đủ cho anh thở nữa.

Còn năm phút nữa...

Còn năm phút nữa...

Còn một ly nữa... là mặt trời sụp dưới chân trời!

Gắng gượng thêm lên anh chuyển cả thần lực gần tàn để tranh thủ từng tấc đất với bóng quan âm... Mau lên... Mau hơn nữa!Anh chỉ còn là một bộ xương thịt, chao động dưới bóng mặt trời, một bụm mồ hôi, một nhúm hơi thở phì phò... Anh chỉ còn là hiện thân của đau khổ đang vất vơ giữa khoảng mênh mông của Trời Đất mà thôi.

Thôi rồi! Mặt trời đã vừa khuất dạng... thì anh cũng vừa ngã lăn bất tỉnh, và trút hơi thở cuối cùng!

Nói cho đúng, anh cũng chỉ tranh được ba thước đất để chôn thi hài anh mà thôi...

Than ôi! Cái mộng chiếm đoạt vũ trụ của con người, chung quy thì cũng được có bấy nhiêu, không hơn gì người này.

Phần Bốn Mươi Bảy: Xin Bãi Nại

Có người thợ làm việc trên một tầng lầu cao. Rủi trật chân, té xuống đường. Trong khi té, lại rớt nhằm đầu một người đi qua đường. Người ấy chết, mà anh thợ thì sống.

Con trai người chết thưa lên quan, "mạng thường mạng". Luật hiện hành trong xứ ấy, hễ gây thiệt mạng cho ai, phải đền bằng tội chết.

Biết rõ người thợ không phải cố sát, nhưng trước luật pháp hiện hành, không còn cách nào khác để cứu người vô tội, quan tòa bèn tuyên án:

- Hễ "sát nhân giả tử", luật pháp là như thế không ai có thể gỡ được. Tên thợ này làm chết người, phải thường mạng. Nhưng muốn thực hiện công lý ấy, thì nó đã giết người bằng cách nào, bây giờ người ta phải giết nó bằng cách ấy. Nay ta phán rằng: Đứa con khổ chủ phải lên trên lầu cao ngay chỗ tên thợ trước đây đã đứng, đợi khi tên thợ ấy bước ngang, thì gieo mình ngay trên đầu nó, để giết nó!

Đứa con nạn nhân lật đật đến tòa xin bãi nại.

Phần Bốn Mươi Tám: Nghèo Khổ

Nghèo Tử bận áo vải mà vá, giày cột bằng dây gai... Gặp Ngụy Vương. Ngụy Vương nói:

- Tiên sinh khổ não thế ư?

Trang Tử nói:

- Nghèo, chứ không khổ. Kẻ sĩ có Đạo Đức, không bao giờ khổ. Áo rách, giày hư là nghèo, không phải khổ. Đó là chẳng qua vì không gặp thời mà thôi. Phàm con khỉ con vượn nhảy nhót được thong thả là nhờ gặp được rừng cây to cành dài, trơn tru dai dẻo. Dù cho bậc thiên hạ như Phùng Mông cũng không sao hạ nó được. Nếu nó rủi gặp phải cành cây khô, gai góc, thì sự hoạt động ắt khó khăn chậm chạp. Cũng thời một con thú, mà sự cử động dễ khó khác nhau, chẳng qua vì gặp phải hoàn cảnh không thuận làm cho nó không tự do dùng tận sở năng của nó. Nay, sinh không nhằm thời, trên thì hôn ám, dưới thì loạn tặc lại muốn không cực nhọc vất vả, có được không?

Phần Bốn Mươi Chín: Cá Vui

Trang Tử cùng Huệ Tử đứng chơi trên cầu hào thành. Trang Tử nói: Cá xanh bơi lội thung dung. Cá vui đó.

Huệ Tử nói:

- Ông không phải cá, sao biết cá vui?

Trang Tử nói:

- Ông không phải tôi, sao biết tôi không biết!

Huệ Tử nói:

- Tôi không phải ông, nên không thể biết được ông, còn ông không phải cá, ông cũng không sao biết được cái vui của cá.

Trang Tử nói:

- Xin xét lại câu đầu. Ông hỏi tôi làm sao biết được cá vui? Đã biết là tôi biết, ông mới có hỏi "làm sao mà biết"... Thì đây, làm thế này: Tôi đứng trên hào thành mà biết được.

Phần Năm Mươi: Làm Giàu

Đời nhà Châu có người họ Doãn, chỉ chăm làm giàu. Tôi tớ trong nhà vất vả, thức khuya, dậy sớm, khó nhọc vô cùng.

Có một tên đầy tớ già, sức yếu, nhưng lại phải làm nhiều, ban ngày làm không kịp thở, ban đêm mệt đừ người, ngủ say không biết đầu đuôi. Nhưng đêm nào cũng nằm mộng thấy mình được làm vua một nước, đứng đầu cả muôn dân, ở lầu son gác tía ăn toàn của ngon vật lạ, muốn gì được nấy, sung sướng không ai bằng! Sáng bừng mắt thì vẫn hoàn là tên tớ già, làm không kịp thở... Có người thấy lão vất vả quá, tỏ lời an ủi. Lão nói:

- Đời người trăm năm có ngày có đêm. Ta ban ngày, chỉ là một tên tớ già, kể ra cũng khổ thực! Nhưng ban đêm lại làm vua một nước, vui sướng không ai bằng! Vậy thì còn ân hận gì nữa?

Họ Doãn trái lại ban ngày quả là tay nhà giàu, nhưng lại lo lắng ruột tan, gan nát, mệt cả tâm thần, đến đêm mệt ngủ, thì lại nằm mộng thấy mình đi làm tôi tớ người ta, việc gì cũng phải làm, lại còn gặp chủ cay nghiệt, hành hạ đủ điều. Thức dậy, lòng thổn thức, bèn đem chuyện kể với bạn.

Bạn bảo:

- Được cái địa vị như anh, giàu có hơn người, ban ngày sung sướng vẻ vang biết bao, đêm đến là nằm mơ đi làm đầy tớ người ta. Như vậy thì sướng khổ đắp đổi nhau. Nếu lúc thức, lúc ngủ đều muốn được sướng cả, thì thế nào được!

Họ Doãn nghe bạn nói tỉnh ngộ. Từ hôm đó không còn hà khắc tôi tớ trong nhà nữa. Và nhờ vậy mà bớt lo, bớt nghĩ, lòng thấy nhẹ nhàng. Và bệnh mỗi ngày một bớt lần.