Thế rồi bỗng nhiên xung quanh lão, cùng một lúc, khắp bốn phía, nào súng ống, gươm, lưỡi lê dây rừng, một lá cờ tam tài hiện lên trong ánh sáng mờ mờ, tiếng kêu “Lantenac” ran bên tai lão, và dưới chân lão, qua các bụi gai và cành lá, xuất hiện những bộ mặt dữ tợn.

Lão hầu tước đứng một mình trên đỉnh gò, khắp nơi trong rừng đều nhìn rõ. Lão khó nhìn thấy những người đang gọi tên lão, nhưng ai cũng nhìn thấy lão. Nếu trong rừng có một nghìn mũi súng thì lão đứng đó như một tấm bia. Trong rừng lúc này, lão không còn phân biệt gì khác ngoài những tròng mắt nảy lửa nhìn chằm chằm vào lão. Lão bỏ mũ ra, lật vành lên, bứt một cái gai dài trong bụi, rút trong túi ra một chiếc huy hiệu màu trắng rồi lấy gai găm vành mũ vào thành mũ cùng với chiếc huy hiệu, xong lão đội lại chiếc mũ đã lật vành lên, phơi cái trán và chiếc huy hiệu ra; lão nói to, nói cho cả khu rừng cùng nghe:

— Ta là kẻ mà các người đang tìm đây. Ta là hầu tước De Lantenac, tử tước De Fontenay, vương hầu xứ Bretagne thống lĩnh quân đội nhà vua. Không phải tìm kiếm nữa. Nhắm bắn! Bắn!

Rồi hai tay phanh chiếc áo da dê, lão ưỡn bộ ngực trần ra.

Lão nhìn xuống, đưa mắt tìm những mũi súng chĩa lên và lão thấy nhiều người đang quỳ gối vây quanh lão.

Một tiếng ran lên: “Lantenac muôn năm! Đức ông muôn năm! Tướng quân muôn năm!”

Cùng lúc đó, mũ tung lên trời, gươm khoa lên sảng khoái, và khắp khu rừng, gậy gộc nhô ra, ở đầu gậy lắc lư những chiếc mũ chào mào bằng len nâu.

Xung quanh lão là một toán quân Vendée.

Toán người đó vừa thấy lão đã quỳ cả xuống.

Theo truyền thuyết thì ngày xưa, ở các rừng rậm xứ Thuringue có những giống vật khổng lồ, kỳ lạ, nửa người nửa ngợm, dân La Mã cho đó là những con vật kinh tởm, còn người Germain lại cho là hiện thân của thần thánh, do đó nếu gặp người La Mã thì họ bị giết, và nếu gặp người Germain thì họ được tôn thờ.

Lão hầu tước cũng cảm thấy mình tương tự như giống vật đó, trong khi lão chờ đợi họ xử trí như đối với một con quái vật thì bỗng nhiên được tôn lên như một vị thần.

Những cặp mắt sáng lên dữ dội đều chăm chắm nhìn lão hầu tước như biểu lộ một mối tình yêu man rợ.

Cả đám đông lộn xộn đó trang bị bằng súng, gươm câu liêm sào, gậy; mọi người đều đội mũ phớt rộng vành hoặc mũ chào màu nâu, mũ nào cũng đính huy hiệu trắng, rất nhiều tràng hạt và bùa hộ thân, quần rộng có xẻ chỗ đầu gối, áo khoác xù lông, ghệt bằng da, bắp chân để hở, tóc dài, có một số trong bọn nom dữ tợn, còn tất cả đều có vẻ chất phác.

Một người trai trẻ, khôi ngô bước qua những người đang quỳ, tiến nhanh tới chỗ lão hầu tước. Người này cũng ăn mặc như những người dân quê kia, nghĩa là mũ phớt lật vành có đính huy hiệu trắng, mặc áo khoác xù lông, nhưng anh ta có đôi bàn tay trắng trẻo và mặc áo sơ-mi mỏng, ngoài ra còn thắt bên ngoài áo vét một cái dải bằng lụa trắng, đeo thanh kiếm chuôi nạm vàng.

Lên đến đỉnh đồi, anh ta vứt mũ xuống, tháo dải lụa ra, quỳ một gối xuống đất, trình lên lão hầu tước thanh kiếm cùng dải lụa và nói:

— Chúng tôi tìm ngài, và cuối cùng đã tìm thấy ngài. Đây là kiếm lệnh. Những người này giờ đây thuộc về ngài. Tôi đã chỉ huy họ, nay tôi được thăng cấp, tôi là lính của ngài. Chúng tôi xin trân trọng kính chào đức ông. Xin tướng quân ra lệnh.

Rồi anh ta ra hiệu và những người mang lá cờ tam tài tiến ra khỏi rừng. Họ bước lên đến gần lão hầu tước, đặt lá cờ dưới chân lão. Chính lá cờ này lúc nãy lão đã nhìn thấy qua cành lá.

— Thưa tướng quân, đây là lá cờ chúng tôi mới chiếm được của bọn Xanh ở trại Herbe-en-Pail - Người trẻ tuổi vừa dâng dải lụa và kiếm nói - Thưa đức ông, tôi tên là Gavard. Tôi đã có ở với hầu tước La Rouarie.

— Được - Lão hầu tước nói.

Rồi lão thắt dải lụa vào, hết sức bình tĩnh và trang nghiêm.

Sau đó lão rút kiếm ra, khoa trên đầu, hô:

— Đứng lên, đức vua muôn năm!

Mọi người đứng cả dậy.

Thế rồi người ta nghe thấy từ trong rừng thẳm những tiếng thét cuồng loạn và đắc thắng: Đức vua muôn năm! Hầu tước của chúng ta muôn năm! Lantenac muôn năm! Lão hầu tước quay lại phía Gavard.

— Các người có bao nhiêu cả thảy?

— Bảy nghìn.

Rồi đám dân quê rẽ gai mở đường cho lão hầu tước Lantenac đi xuống chân gò. Gavard cùng xuống với lão và nói tiếp:

— Bẩm đức ông, quả thật là đơn giản; chỉ nói một câu cũng rõ sự tình. Mọi người chỉ chờ một tia sáng. Tờ cáo thị của bọn cộng hòa báo tin ngài trở về đã thúc giục cả vùng nổi lên ủng hộ đức vua. Ngoài ra chúng tôi còn được ông thị trưởng Granville là người của ta, mật báo; chính ông ta đã cứu tu viện trưởng Olivier. Ngay đêm đó, chúng tôi đã nổi chuông cấp báo.

— Vì ai?

— Vì ngài?

— À! - Lão hầu tước kêu lên.

— Và bây giờ chúng tôi đã ở đây - Gavard tiếp.

— Các ngươi có bảy nghìn?

— Hôm nay. Ngày mai chúng tôi sẽ có mười lăm nghìn. Đó là khả năng của xứ này. Hồi ngài Henri De La Rochejaquelein đi theo quân đội công giáo, người ta cũng rung chuông cấp báo và chỉ một đêm cả sáu giáo khu ở vùng này đã dẫn đến cho ngài mười nghìn người. Họ không có đạn dược, người ta đã tìm được ở nhà một anh thợ nề sáu mươi cân thuốc mìn và ngài De La Rochejaquelein đã lên đường với số thuốc mìn ấy. Chúng tôi đã nghĩ đúng là ngài ắt phải ở trong rừng này, thế là chúng tôi đi tìm.

— Các anh đã đánh bọn Xanh ở Herbe-en-Pail à?

— Vì ngược gió nên bọn chúng không nghe rõ chuông cấp báo. Chúng không nghi ngờ gì; dân xóm là những người cục mịch đã niềm nở đón tiếp chúng. Sáng nay, chúng tôi vây ấp, bọn Xanh còn ngủ, thế là chỉ một loáng chúng tôi giải quyết xong. Tôi có con ngựa. Rất mong tướng quân hạ cố.

— Được.

Một người dân quê dẫn đến một con ngựa bạch, thắng yên cương đầy đủ theo kiểu nhà binh. Lão hầu tước, chẳng cần đến Gavard giúp, nhảy phắt lên.

— Hurrah! [39] - Những người dân quê hô vang lên. Lối hô bằng tiếng Anh rất thông dụng ở vùng bờ biển Bretagne và Normandie, là những vùng thường xuyên quan hệ với các đảo trên biển Manche.

Gavard chào kiểu nhà binh và hỏi:

— Đức ông định đặt tổng hành dinh ở đâu?

— Lúc đầu ở khu rừng Fougères.

— Đó là một trong bảy khu rừng của hầu tước.

— Cần có một cha cố.

— Chúng tôi có một vị.

— Ai?

— Cha cai quản nhà thờ Chapelle-Erbrée.

— Ta biết vị đó. Ông ấy đã có ra ngoài đảo Jersey.

Một thầy tu tách khỏi hàng ngũ và nói:

— Ba lần cả thảy.

Lão hầu tước quay đầu lại:

— Chào Cha. Cha sắp có việc làm rồi.

— Càng tốt ạ, thưa hầu tước.

— Cha sẽ có người tới xưng tội. Tùy người ta. Ta không bắt ép ai cả.

— Thưa hầu tước - Thầy tu nói - Gaston, hồi ở Guéménée, bắt cả bọn cộng hòa phải xưng tội.

— Lão ta là thợ làm tóc giả - Hầu tước nói - Chết thì phải được tự do chứ.

Gavard vừa đi ra ngoài truyền mệnh lệnh, trở vào nói:

— Bẩm tướng quân, tôi chờ lệnh ngài.

— Trước hết, địa điểm tập trung quân ở khu rừng Fougères.

Mọi người phân tán rồi tới đó.

— Tôi đã truyền lệnh.

— Ngươi có nói với ta rằng bọn dân trại Herbe-en-Pail đã tiếp đón niềm nở bọn Xanh phải không?

— Thưa tướng quân, đúng thế.

— Thế đã đốt trại chưa?

— Đã.

— Còn xóm dân cư đã đốt chưa?

— Chưa.

— Đốt nốt đi.

— Bọn Xanh cũng định chống cự; nhưng bọn chúng có trăm rưỡi, còn chúng tôi đông những bảy nghìn.

— Bọn Xanh đó là bọn nào?

— Bọn Xanh của Santerre.

— Chính tên này đã chỉ huy đánh trống trong khi chém đầu đức vua. Vậy thì đây là một tiểu đoàn từ Paris đến?

— Chỉ có một nửa tiểu đoàn.

— Tên tiểu đoàn đó là gì?

— Thưa tướng quân, đã có ghi trên cờ: tiểu đoàn Mũ Đỏ.

— Bọn thú vật hung hãn.

— Đối với bọn bị thương thì thế nào?

— Giết cho chết hẳn đi.

— Còn bọn tù binh?

— Bắn chết đi.

— Có khoảng tám chục tên.

— Bắn chết hết.

— Có hai tù binh đàn bà.

— Cũng bắn.

— Có ba đứa trẻ.

— Đem chúng đi, sau sẽ hay.

Nói xong, lão hầu tước thúc ngựa đi.