Lời nói đầu

Chúng ta đang chuẩn bị bước vào thế kỉ 21 với nhiều thay đổi lớn lao, với những tiến bộ vượt bậc về khoa học kĩ thuật chưa từng có trong lịch sử loài người, đặc biệt là hai xu hướng căn bản: toàn cầu hóa nền kinh tế và toàn cầu hóa ngành công nghệ thông tin (CNTT).

Riêng về tin học, với tốc độ phát triển tính từng này, đã là một đề tài sôi động trên thế giới. Hầu hết báo chí các nước ngày nào cũng đều ít nhiều đề cập đến lĩnh vực này. Không biết bao người đã từng hiểu biết sâu rộng, và cả hàng triệu người chưa quen biết với máy tính, đang tranh luận công khai về xa lộ thông tin này. Nhiều người vui mừng trước những thay đổi trọng đại đó, nhưng cũng có không ít người băn khoăn, lo sợ: "Điều gì sẽ xảy đến với việc làm của chúng tôi? Liệu con người có thoát khỏi cái thế giới vật chất hàng ngày để sống bằng máy tính không?" Nhưng ở nước ta, xa lộ thông tin với đa số người vẫn là chủ đề xa lạ.

Cuốn sách The Road Ahead của Bill Gates, một nhân vật hàng đầu trên thế giới trong lĩnh vực IT sẽ giúp các bạn tìm hiểu và chuẩn bị cho mình hành trang để bước vào kỉ nguyên mới với niềm tin vững chắc chúng ta sẽ theo kịp đà tiến chung của nhân loại.

Cuốn sách đề cập tới nhiều vấn đề liên quan thiết thực đến mọi mặt trong cuộc sống hành ngày của chúng ta, nêu lên những cơ hội chúng ta cần kịp thời nắm bắt, và những vấn đề mà mỗi một người trong chúng ta, mỗi dân tộc phải đương đầu. Như lời Bill Gates, đây không phải là cuốn tự truyện, càng không phải là bản giải trình về kĩ thuật, mà đề tài chủ yếu của nó là bàn về tương lai. Bằng lối văn giản dị và nghiêm túc, với cái nhìn lạc quan vốn có của một người đã đưa hãng Microsoft thành một trong những công ty thành công nhất thế giới, Bill Gates sẽ chỉ ra cho chúng ta nền kĩ thuật đang xuất hiện của Thời đại Thông tin sẽ biến đổi cuộc sống của mỗi chúng ta như thế nào. Trong Lời tựa của cuốn sách, Bill Gates có nói: "... tôi cố gắng viết quyển sách này sao cho mọi người đọc đều có thể dễ dàng hiểu được... Tôi hi vọng nó sẽ kích thích sự hiểu biết, tranh luận và những ý kiến sáng tạo về việc làm thế nào để chúng ta có thể tận dụng được tất cả những gì chắc chắn sẽ diễn ra trong các thập niên tới!".

Vài nét về cuốn sách "The Road Ahead"

Năm 1995, Gates cùng với Nathan Myhrvold, kĩ sư trưởng của Microsoft và Peter Rinearson, trước cuốn The Road Ahead (đã được dịch sang tiếng Việt với tựa đề Con đường phía trước) trình bày quan điểm về sự dẫn dắt xã hội bởi công nghệ thông tin.

Được phát hành tại Hoa Kỳ bởi nhà xuất bản Viking, tác phẩm này lọt vào danh sách các sách bán chạy nhất (BestSeller) trên tờ New York Times trong tổng cộng 18 tuần lễ (trong đó nó dữ vị trí số một suốt bảy tuần lễ liên tục). Ngoài ra còn được xuất bản tại hơn 20 quốc gia trong đó riêng Trung Quốc đã bán được hơn 40 vạn bản. Năm 1996, trong khi triển khai lại hình ảnh Microsoft trên Internet, Gates đã hiệu đính trọn vẹn tác phẩm này để có thể phản ánh quan điểm của anh về mạng tương tác, coi đó là cột mốc quan trọng trong lịch sử loài người. Kỳ tái bản này lại là một thành công khác nữa. Gates đã hiến tặng toàn bộ lợi nhuận từ cuốn sách cho quỹ phi lợi nhuận nhằm giúp các giáo viên trên khắp thế giới đưa máy tính vào lớp học của mình.

Trong cuốn sách, ông viết một cách tin tưởng rằng mạng cơ sở hạ tầng số sẽ được xây dựng kể cả mất đến 20 năm mới trở thành hiện thực. Số đông người nghi ngờ những viễn cảnh tốt đẹp sẽ có trong tương lai nhưng trong cuốn sách Gates khẳng định hi vọng đó là có thật và ông cố phác ra một cách cụ thể làm thế nào các cơ hội của chúng ta trong tương lai có thể mở rộng được. Đối với những người sợ những thay đổi từ những biến chuyển quan trọng, ông đảm bảo là dù những sự trục trặc trong công việc thực tế sẽ xẩy ra, kết quả chủ yếu của những rối loạn này sẽ làm cho người dân giàu có hơn, được giáo dục kĩ càng hơn và có quyền hành hơn.

Một số người có thể không đồng ý với những điều ông viết trong sách và điều đó cũng rất bình thường đối với Gates, vì ông hi vọng sẽ có những cuộc bàn luận hữu ích về việc làm sao chúng ta có thể lèo lái được tương lai qua những hiểm họa không lường trước được.

Thế còn vai trò của Microsoft? Một giả thuyết về cuộc cách mạng Microsoft. Trong sách, ông còn nói thêm, Microsoft không chỉ không có bất kì một lợi điểm đặc biệt nào mà còn bị cản trở vì sự cồng kềnh của cấu trúc công ty và vì mức độ liên quan với thế giới máy tính để bàn hiện nay.

Làm thế nào mà Microsoft có thể tránh được kết cục lỗi thời như các công ty máy tính khác trong giai đoạn kế tiếp? Microsoft tiến hành hàng loạt các giải pháp khi có sự cố, lôi theo tài năng và đem ảnh hưởng sức mạnh của công ty mình ra thị trường khiến thị trường chấp nhận những sản phẩm mới để người sử dụng có những hệ điều hành và ứng dụng mới.

Lời tựa

Thời gian hai mươi năm qua là một cuộc phiêu lưu kỳ thú đối với tôi. Sự việc bắt đầu vào một ngày khi, còn là sinh viên năm thứ hai, tôi cùng với Paul Allen đang đứng tại Quảng trường Harvard và nhìn chăm chú vào một bài viết về một dàn máy điện toán đăng trên tạp chí Popular Electronics. Trong khi chúng tôi đọc một cách say sưa bài báo về chiếc máy điện toán cá nhân thực sự đầu tiên đó, chúng tôi chưa biết rồi nó sẽ được sử dụng như thế nào, nhưng có điều chúng tôi biết chắc rằng nó sẽ thay đổi chúng tôi và cả thế giới máy điện toán, và chúng tôi đã đúng. Cuộc cách mạng về máy điện toán cá nhân đã nổ ra và đã ảnh hưởng đến hàng triệu con người. Nó đã dẫn dắt chúng ta đến những nơi mà trước đây chúng ta chỉ mới tưởng tượng thấy.

Và tất cả chúng ta lại dấn thân vào một hành trình vĩ đại khác. Chúng ta cũng không biết trắc rồi nó sẽ dẫn dắt đến đâu, nhưng chúng ta chắc chắn rằng cuộc cách mạng này sẽ cuốn hút nhiều người hơn và sẽ dẫn dắt tất cả chúng ta đi xa hơn.

Những thay đổi lớn lao sắp tới sẽ là cách con người liên lạc với nhau. Những lợi ích và các vấn đề nảy sinh trong cuộc cách mạng thông tin sắp diễn ra này sẽ lớn hơn rất nhiều so với những lợi ích mà cuộc cách mạng về máy điện toán cá nhân đã mang lại.

Không bao giờ có một bản đồ đáng tin cậy cho một vùng đất chưa một lần khai phá, nhưng chúng ta có thể học được những bài học quan trọng từ trong sự sáng tạo và phát triển của nền công nghiệp điện toán cá nhân trị giá trị giá 120 tỷ Mỹ kim này.

Máy điện toán cá nhân - bao gồm các phần cứng, những ứng dụng trong kinh doanh, các hệ thống trực tuyến, sự nối mạng Internet, thư điện tử, các công cụ đa phương tiện, công cụ sáng tác, và các trò chơi - là nền tảng cho cuộc cách mạng sắp tới.

Khi nền công nghiệp máy điện toán cá nhân còn phôi thai, các phương tiện thông tin đại chúng ít chú ý đến những gì đang diễn ra của ngành kinh doanh mới mẻ này. Chúng tôi, những người đang bị máy điện toán và những khả năng đầy hứa hẹn của chúng mê hoặc, không họ được người ta biết tới ngoài giới của chúng tôi ra, và chắc chắn không được coi là một lớp người đại diện cho xu hướng phát triển mới.

Nhưng cuộc hành trình mới hướng tới cái gọi là xa lộ thông tin này là một đề tài vô tận cho các phương tiện thông tin đại chúng như truyền thanh, truyền hình, sách báo, tạp trí, hội nghị và quảng cáo. Trong những năm qua, đề tài này đã từng tạo nên niềm thích thú say mê cho cả bên trong lẫn bên ngoài ngành công nghiệp máy điện toán. Niềm say mê đó không chỉ có ở trong các nước đã phát triển, nó thậm chí còn vượt ra ngoài phạm vi số đông những người sử dụng máy điện toán.

Hàng ngàn người đã từng hiểu biết sâu rộng, và cả những người chưa quen biết với máy điện toán, đang tranh luân công khai về xa lộ thông tin này. Sự hiểu lầm về kĩ thuật này và những cạm bẫy có thể có của nó khiến tôi ngạc nhiên. Một số người nghĩ rằng xa lộ này - hay còn gọi là mạng lưới này - đơn giản chỉ là mạng Internet hiện có họăc khả năng phát cùng một lúc 500 kênh truyền hình như hiện nay. Những người khác thì hi vọng hoặc no sợ rằng nó sẽ tạo ra những chiếc máy điện toán cũng thông minh như con người. Những phát triển đó sẽ tới, nhưng đó không phải là xa lộ.

Cuộc cách mạng về thông tin liên lạc này chỉ mới bắt đầu. Nó sẽ diễn ra trong khoảng vài ba thập liên, và sẽ cuốn hút vào nó những "ứng dụng" mới. Trong khoảng vài năm tới, các chính phủ, các công ty, và các cá nhân có thể sẽ đưa ra những quyết định lớn lao. Chúng sẽ tác động lên cách mà xa lộ sẽ phát triển, ngoài ra còn nhiều lợi ích khác mà các quyết định đó sẽ mang lại. Điều tối quan trọng là phải làm sao cho hầu hết mọi người - chứ không chỉ bao gồm các nhà công nghệ, hoặc những ngưới đã ở trong ngành công nghiệp máy điện toán - tham gia vào cuộc tranh luận với đề tài là nền công nghệ này sẽ được định hình như thế nào.

Nếu thực hiện được điều đó thì xa lộ này sẽ phục vụ cho mục đích của những người sử dụng, và rồi nó sẽ nhận được sự chấp nhận rộng rãi và sẽ trở thành hiện thực.

Tôi viết quyển sách này với mục đích là muốn góp phần vào cuộc tranh luận đó, và tôi hi vọng rằng nó sẽ góp phần hướng dẫn lộ trình cho chuyến đi sắp tới. Tôi thực hiện điều này với đôi chút bối rối.

Tất cả chúng ta sẽ mỉm cười trước những tiên đoán trước đây mà nay nhìn lại thấy có phần ngớ ngẩn. Bạn có thể lật nhanh tạp chí cũ Popular Science và hãy đọc về các tiện nghi như máy bay trực thăng gia đình, và năng lượng hạt nhân với giá rẻ mạt. Lịch sử chứa đầy những tấm gương khá mỉa mai - một vị giáo sư ở trường đại học Oxford, người vào năm 1878, đã không còn coi đèn điện như là một công cụ phục vụ tuyên truyền, một viên chức của Mỹ phụ trách cơ quan xét cấp bằng sang chế phát mình, người vào năm 1899 đã yêu cầu giải tán cơ quan của ông ta bởi vì "Tất cả những gì có thể phát minh đều đã được phát minh hết rồi".

Những điều tôi viết trong quyển sách này là nghiêm túc, dù vậy, mười năm sau có thể nó không phải như thế. Những gì tôi nói mà đã xảy ra đúng như vậy sẽ được coi là hiển nhiên; còn những điều đã không xảy ra sẽ được coi là khôi hài.

Tôi tin tưởng đường hướng sáng tạo của xa lộ sẽ chiếu rời, bằng nhiều cách khác nhau, vào lịch sử của nền công nghiệp máy điện toán cá nhân. Tôi cũng kể đôi điều về bản thân tôi, về ngôi nhà, và những câu chuyện của điện toán nói chung, để giải thích vài quan liệm và rút ra các bài học của quá khứ. Những ai mong đợi ở quyển sách này như một quyển tự truyện hay một bản luận thuyết về những gì giống như sự may mắn mà tôi đã trải qua, sẽ thất vọng. Có lẽ, cho đến khi nghỉ hưu, tôi sẽ nghĩ đến chuyện đó. Còn đề tài của cuốn sách này chủ yếu bàn về tương lai. Những ai mong đợi quyển sách này là một bản giải trình về kĩ thuật cũng sẽ thất vọng. Mọi người rồi sẽ phải liên quan tới xa lộ thông tin, và mọi người sẽ hiểu được những ứng dụng của nó. Vì thế cho lên, mục tiêu ngay từ đầu của tôi là viết một quyển sách sao cho mọi người đọc đều có thể hiểu được.

Thời gian dành để suy nghĩ và viết quyển con đường phía trước này lâu hơn thời gian tôi dự tính nhiều. Quả thực, việc dự tính thời gian để viết quyển sách này cũng khó chẳng kém gì việc đề ra trình tự phát triển một công trình soạn thảo phần mềm đồ sộ vậy. Trước đây, tôi thích viết diễn văn và lúc đó tôi nghĩ một cách ngây thơ rằng viết một cuốn sách cũng giống vậy thôi. Sai lầm trong suy nghĩ của tôi cũng tương tự như sai lầm của những người phát triển phải tốn thời gian lâu hơn gấp mười lần, và viết nó ra thì phức tạp hơn gấp hàng trăm lần. Lẽ ra tôi phải biết điều đó sớm hơn. Để hoàn thành quyển sách này, tôi đã phải nghỉ phép và nhốt mình trong căn phòng mùa hè cùng với chiếc máy điện toán cá nhân của tôi.

Và bây giờ thì nó đây rồi. Tôi hi vọng rằng nó sẽ kích thích sự hiểu biết, tranh luận và những ý kiến sáng tạo và việc làm như thế nào để chúng ta có thể tận dụng được tất cả những gì chắc chắn sẽ diễn ra trong thập niên tới.