Chương 45

Tin tức về cuộc đính hôn giữa đại công tử Mikhôrôvxki và tiểu thư Ruđexka lan nhanh trong giới quí tộc, gây nên sự tức tối và bao lời phản đối, khiến giới tri thức ngạc nhiên. Một số người không tin, coi đó là chuyện bịa đặt. Các phòng khách, các câu lạc bộ, đàn bà chỉ toàn bàn về chuyện ấy, nhưng những lời thì thào còn tệ hơn, bởi độc địa hơn.

- Không tương xứng! Thiếu môn đăng hộ đối! Khắp nơi người ta nhận xét.

Mọi bá tước và công tước tiểu thư, mọi cô gái trông đợi lời cầu hôn của đại công tử đều đỏ mặt như bị xúc phạm, những hàm răng nhỏ xinh như đang nhai đang nhằn những lời độc địa, trong những cái đầu trang nhã đang nghiền ngẫm những ý nghĩ xấu xa.

Các nhật báo đăng tin đính hôn giật gân ấy dưới dạng rất thiện ý.    Một số người trong giới quí tộc muốn làm to chuyện này lên, nhưng các ban biên tập từ chối, vì tình cảm đối với đại công tử.

Giới quí tộc ồn ào cả lên như một tổ ong. Tên Xtefchia có trên miệng mọi người. Những bức ảnh của nàng chụp chung với nhóm người tại Guenbôvitre hoặc chụp một mình, được tiểu thư Rita phân phát, được truyền từ tay nọ sang tay kia. Một bức, sau khi bị xé vụn thành nhiều mảnh, đã bị cháy trong lò sưởi của gia đình Barxki, do bàn tay nhỏ nhắn nhưng ác độc của bá tước tiểu thư Melanhi ném vào lửa.

...

Giữa tháng hai, đại sảnh ở điền trang Obrôny nom thật trọng thể, mọi người đang đợi Xtefchia cùng cha nàng và Valđemar tới. Trong chiếc áo dài đen bằng đăng ten nặng nề, nghiêm trang, công tước phu nhân như mọi khi gây cho người ta ấn tượng hơi kênh kiệu. Công tước phu nhân Franchiskôva, cụ Machây, tiểu thư Rita và Trextka thì rất vui vẻ. Công tước im lặng u ẩn. Càng gần tới giờ phút Xtefchia đến, phu nhân càng lo lắng. Những mơ ước ngày nào không thôi quay trở lại ám ảnh, trong đó bà nhìn thấy mình đang chào đón vợ chưa cưới của Valđemar, một nàng công chúa nào đó thuộc dòng dõi thế phiệt trâm anh. Và cụ già lại không tài nào chấp nhận thực tại, nỗi chua xót và hối tiếc đã phần nguôi ngoai chợt trở lại. Bà lo ngại chờ đợi giây phút chào đón đứa cháu dâu. Lòng tự tôn và tự ái dường như đang tấu lên những sợi thần kinh của công tước phu nhân những khúc bi ca sầu não than vãn cho những niềm hi vọng đã tắt ngấm. Bà vật vã với một sức mạnh vò xé tâm can.

- Vì nó... vì cháu ta. Nó yêu con bé... nó sung sướng thế kia mà, - bà nhắc đi nhắc lại trong ý nghĩ.

Khi người chưởng bộc bước vào báo tin họ đang tới, công tước phu nhân nặng nề ngả người vào ghế bành, nóng này hít hít lọ nhỏ đựng thuốc. Bà run cả người, mặt hết tái lại đỏ.

Trên những bậc thềm dẫn tới sảnh dưới đứng đông chật gia nhân. Trextka và Rita là những người đầu tiên chào khách. Công tước phu nhân trẻ tuổi bước đến bên hàng lan can chạm trổ bao quanh hành lang trên đỉnh cầu thang gác. Đúng lúc đó Valđemar mặt mày rạng ngời, sôi nổi khác thường chạy lao lên gác. Chàng nhanh nhẹn chào hỏi vợ chồng công tước trẻ tuổi, chân thành chào cụ Machây, rồi quý xuống trước mặt phu nhân.

- Cháu đã đưa Xtefchia của cháu đến cho bà đây, bà thân yêu ạ, - Chàng nói nhẹ nhàng, hôn tay bà ngoại.

Công tước phu nhân nín lặng như bàng hoàng, không một cử động, mặt tái nhợt, đáng sợ. Valđemar kinh ngạc nhìn bà. Ánh mắt chàng như xuyên suốt người bà.

- Thưa bà! - Chàng thốt lên, bó chặt tay bà với một sức mạnh tuyệt vọng.

Lần đầu tiên trong đời chàng thấy sợ. Tình thế thật kinh khủng. Mắt chàng như hai ngọn lửa dán chặt vào công tước phu nhân. Cụ già im lặng, thở gấp gáp.

Đại công tử đứng phắt dậy, lông mày chau lại, mặt đầy vẻ dữ dội. Chàng nghẹn ngào thốt lên:

- Chuyện gì thế này hở trời?!...

Cụ Machây cũng bàng hoàng không kém, không trả lời chàng.

Nhưng tiếng kêu thứ hai của Valđemar đã nghiến vụn phút giây gay cấn nhất.

Lòng công tước phu nhân chợt dậy lên nỗi tự oán mình đã làm vẩn đục hạnh phúc của đứa cháu. Vẻ dữ dội trong ánh mắt chàng khiến phu nhân bối rối. Tình yêu thương cháu từ trái tim bà đã gạt đi mọi nỗi phân vân.

Đó là trận chiến đấu cuối cùng. Công tước phu nhân đã vượt lên. Bà đứng dậy, đặt tay vào ngực Valđemar, nhìn thẳng vào mắt chàng, với ánh cười trong mắt, bà bảo:

- Dẫn... Xtefchia vào cho bà nào. Bà muốn được chào đón và... cầu phúc cho nó.

Valđemar thở một hơi dài. Chàng hôn hai bàn tay bà ngoại rồi lao ra ngoài tiền sảnh. Ông Ruđexki cùng con gái bước lên thềm trong sự tháp tùng của tiểu thư Rita và Trextka.

Đại công tử chạy nhanh xuống, đưa tay cho người vợ chưa cưới. Ánh mắt chàng không an ủi nàng. Nàng nom thật tuyệt vời trong chiếc váy trang nhã màu tro nhạt, làm sáng thêm làn da mịn màng giống hệt màu ngọc trai vào lúc vầng dương chớm mọc.

Trong lối đi ngang qua hành lang, công tước phu nhân trẻ tuổi xiết chặt tay Xtefchia, đưa mắt trỏ cho nàng cánh cửa phòng khách đang mở rộng. Trái tim cô thiếu nữ đập như cuồng trong lồng ngực.

Họ cùng bước vào phòng.

Đôi mắt đen tuyệt vời của Xtefchia dừng lại ở thân hình mặc y phục màu thẫm của công tước phu nhân với một chút lo âu. Đôi môi nàng run run, một đợt sóng hồng như ào lên hiện ra ở sắc da màu ngọc trai của mặt nàng. Màng nước mảnh mai ngời sáng trong đôi đồng tử của nàng...

Công tước phu nhân chằm chằm nhìn nàng bằng đôi mắt đen. Cụ Machây rạng rỡ mặt mày. Công tước Franchisếc lùi vào sau hàng cột phòng khách.

Dưới ánh mắt cháy bỏng của công tước phu nhân hàng mi dài của Xtefchia hạ xuống, như một bứa màn nặng nề che giấu vẻ đẹp của đôi mắt nàng, vòng cung lông mày hơi nghiêng xuống nũng nịu.

Công tước phu nhân ngạc nhiên đứng chết lặng. Vẻ đẹp và phong cách của Xtefchia đã chinh phục bà. Vẻ e dè của thiếu nữ tác động rất mạnh tới bà. Không rõ vì sao, công tước phu nhân cứ ngỡ vợ chưa cưới của Valđemar sẽ bước vào đây với cái đầu ngẩng cao đầy tự hào và một vẻ hết sức tự tin. Xtefchia khiến bà gặp phải một sự bất ngờ dễ chịu.

Một tình cảm lạ lùng chợt đến với trái tim già. Bà tươi cười chìa cả hai tay cho nàng, đầy nhân hậu. Rồi công tước phu nhân ôm lấy người cô gái vừa chân thành cúi hôn tay bà, ghì chặt vào long. Hai giọt lệ lớn long lanh trên mặt cụ Machây. Valđemar cũng xúc động.

Công tước phu nhân cầm tay chàng rồi cầm tay vợ chưa cưới của chàng. Và trên hai mái đầu đang cúi xuống của đôi trẻ, bà thì thầm đầy tình cảm:

- Cầu chúc cho các con hạnh phúc!

Vẻ long trọng toát ra từ những lời phu nhân vừa nói, hòa với sự trang nghiêm và tình âu yếm hiếm khi thấy ở bà. Vị phu nhân cao sang mặc bộ váy áo đăng ten màu đen, với khuôn mặt trắng như cẩm thạch, thường khiến người ta kinh sợ bởi vẻ quyền uy trang trọng của bà.

Cụ Machây chào hỏi và chúc phúc ít nghi thức hơn, nhưng lại chân thành hơn. Ông Ruđexki chào công tước phu nhân với vẻ đĩnh đạc, hai người trao đổi vài lời xã giao nghiêm túc. Cụ Machây thì lại ôm hôn ông Ruđexki theo kiểu anh em.

Băng giá đã tan.

...

Thời gian lưu trú của Xtefchia tại điền trang Obrôny đã làm thay đổi hoàn toàn tình cảm của công tước phu nhân sang phía có lợi cho cô gái. Cụ già ngạc nhiên trước phong thái lịch duyệt của nàng.

Phu nhân thích thú nhận thấy rằng bà sẽ không chút khó khăn hướng dẫn Xtefchia trở thành một bậc mệnh phụ quyền quí. Càng ngày phu nhân càng chấp nhận vui vẻ hơn với cương vị cô gái trong gia tộc, càng ngạc nhiên trước sắc đẹp đang nở bừng rực rỡ của cô. Phu nhân thán phục trước vẻ hấp dẫn và duyên dáng của Xtefchiam tỏa ra quanh nàng như những viên ngọc quí.

Quan hệ của tiểu thư Rita với vợ chưa cưới của đại công tử rất tốt đẹp. Xtefchia không cảm thấy mình là kẻ xa lạ nơi đây, nàng chỉ thấy gò bó đối với công tước Franchisếc và bá tước phu nhân Morykônhôva. Riêng bá tước hoàn toàn không ló mặt. Người ta cũng không tổ chức những cuộc gặp mặt lớn, bởi mọi gia đình quen thân đều đang vui chơi tại Vacsava hoặc ở ngoại quốc. Xtefchia chỉ cảm thấy thiếu Luxia. Sự vắng mặt của cô bé và phu nhân Iđalia khiến nàng thấy buồn.

Sau một tuần lễ ở lại chơi điền trang Obrôny, mọi người sang Guenbôvitre vài ngày, rồi từ đấy ông Ruđexki cùng con gái sẽ trở về nhà. Đường phủ tuyết đi xe trượt thật tuyệt.

Đại công tử đi cùng vợ chưa cưới trên một chiếc xe trượt trang hoàng tuyệt hảo, thắng cỗ tứ mã của trang Guenbôvitre. Đích thân chàng cầm cương. Tấm lưới màu hồng đính vàng buông xuống sát đất, những chiếc đuôi cáo phất phơ trên đầu ngựa. Tiếng nhạc ngựa loong coong lanh lảnh cùng tiếng những chi tiết bằng đồng của dây thắng vang thành những tiếng vọng lan tỏa trong khu rừng già của điền trang Guenbôvitre. Những con ngựa ô giống Ả Rập với đuôi dài, đồ thắng sáng choang, khiến người ta nhớ tới những con tuấn mã của các bậc vương giả kéo những cỗ xe khải hoàn.

Chuyến đi khiến Xtefchia say mê, nàng cùng Valđemar vui như trẻ con. Hạnh phúc giống như ngọn lửa vàng trút xuống người họ muôn nghìn tia lửa. Tuổi thanh xuân của họ chói ngời và say đắm giống như chuyến xe trượt đang lướt nhanh trên con đường cái quan nhẵn nhụi, như tiếng nhạc ngựa dòn tan hòa tiếng hý vang của bộ tứ mã sắc huyền. Rừng sâu đứng lặng yên, trắng bạc trong lớp tuyết cuối cùng. Lần cuối cùng rừng khoác bộ áo choàng lông màu trắng tinh khôi và rì rào như than tiếc là chẳng bao lâu nữa phải cởi bỏ áo đi. Tháng ba đang đến, chấm dứt mùa đông, nhưng con người vẫn vui mừng đón tuyết, và thậm chí rừng già cũng thế, bởi cây cối biết rằng chúng nom thật duyên dáng trong bộ lông chồn tuyết này.

Xtefchia vui mừng chờ đón mùa xuân. Tháng sau sẽ cử hành lễ cưới, bao ý nghĩ của nàng như bay về phía trước, với bao ấn tượng, và một cơn rùng mình sâu thẳm của niềm háo hức và hi vọng khiến nàng run rẩy khi nghĩ đến những gì sẽ đến trong tương lai! Thế nhưng nàng vẫn tiếc mùa đông. Một nỗi tiếc nuối lạ lùng không lý giải nổi vẫn âm thầm len vào những mơ ước của nàng. Tuyết đã là nhân chứng cho niềm hạnh phúc lớn lao nhất của nàng, những niềm say mê yêu thương nhất, và nàng thấy tiếc rằng tuyết đã sắp phải tan. Nàng khao khát mùa xuân, song lại sợ mùa xuân về.

Nhưng giờ đây, những ý nghĩ u ám không  còn ám ảnh sự khoan khoái của nàng. Bên cạnh vị hôn phu, nàng vui với cuộc đời, với tuyết, với chuyến đi đầy hứng khởi này. Và khi những bức tường thành sừng sững hiện lên hùng dũng giữa những thân cây vân sam đen sẫm, Xtefchia đột nhiên trở nên nghiêm trang.

Nàng sẽ trở thành bà chủ của tòa lâu đài này, thành đại công nương của dinh thự tuyệt vời này, tòa dinh thự rực rỡ như một viên ngọc vô giá trong ánh sáng mênh mông của cả một vùng đất, như trong những ánh cầu vồng rực rỡ sắc vàng. Nàng sẽ là vợ của vị đại quí tộc dòng dõi cao sang kia, vợ của nhà triệu phú giàu có kia. Cô gái thấy đầu óc quay cuồng... Chàng đã chọn nàng trong số biết bao người khác, nên lòng tự hào và tự ái của nàng có thể được thỏa mãn, thậm chí có thể bị choáng váng. Song Xtefchia chỉ cảm thấy hạnh phúc bởi những tình cảm thân yêu nhất được dành trọn vẹn cho Valđemar. Nàng yêu Valđemar đến mất trí. Sự kỳ vĩ toát ra từ những bức tường thành sừng sững cao vút của lâu đài càng đè nặng lên nàng hơn bao giờ hết. Nàng sẽ ở lại đây, sẽ là mẹ của một thế hệ mới.

Xtefchia hiểu được trách nhiệm lớn lao của mình, nhưng một bóng đen mờ ảo nào đó vẫn len vào tâm linh nàng...

Đột nhiên, trên tháp chính của lâu đài, ngay trước mắt họ, chợt tỏa ra một lá cờ đại màu xanh thắm mang gia huy dòng họ Mikhôrôvxki. Cờ phấp phới đầy kiêu hãnh. Hẳn là lâu đài đã chực sẵn và đã nhìn thấy ông chủ đang trở về, thậm chí lâu đài còn biết rõ ông chủ trở về với ai, bởi từ tháp canh chợt hùng tráng vang lên tiếng kèn đồng lanh lảnh.

Những đàn chim sẻ kinh hoảng bay rật lên từ những đỉnh tường răng cưa phủ đầy tuyết  của lâu đài trong tiếng chiêm chiếp tao tác. Chúng bay đỗ trên những cành cây, nom như những đốm đen nhỏ bé giữa nhữnh cành tuyết phủ. Tiếng kèn đồng vang lên khúc nhạc chào mừng trang nghiêm trầm bổng.

Xtefchia thấy lòng xúc động.

Xe họ đi vào con đường hai bên trồng vân sam, đứng thành hai hàng ngay ngắn là những người lính canh rừng, những người thợ săn và phụ săn, cưỡi ngựa mặc lễ phục, vừa nổ những loạt súng chào mừng, vừa vẫy mũ và hò reo vui mừng.

Guenbôvitre hân hoan náo nức chào đón Xtefchia.

Hớn hở trước cách thức đón tiếp của gia nhân, Valđemar cho ngựa đi chậm lại, chàng giật mũ đang đội trên đầu xuống huơ lên ra dấu cảm ơn. Xtefchia cúi chào duyên dáng. Nỗi xúc động khiến nàng nghẹn ngào, toàn thân run rẩy.

Những loạt súng chào vang lên đều đều, như nghênh đón người chiến thắng sau trận đánh. Tiếng kèn đồng vang rền, hòa trong tiếng lá cờ đại phần phật vẫy gió.

Tiếng chào mừng của những hàng vân sam cổ thụ bị át đi, như một cơn rùng mình lan tỏa khắp những thân cây đồ sộ, khiến tuyết rụng lả tả từ các cành. Những ngọn cây ngả nghiêng như thể đang cúi chào trước Xtefchia.

Guenbôvitre đã chờ đón được nữ chủ!

Điền trang chào đón nàng như chào đón vị đại công nương chính thức.

Muôn vàn ý nghĩ hỗn loạn quay cuồng trong bộ óc nóng hầm hập của Xtefchia.

Trí óc nàng rối bời, dòng máu nàng như đang trào sôi cuồng nhiệt.

Giữa những loạt súng chào và tiếng hoan hô, họ đi lên chiếc cầu đá bắc qua con hào, băng qua sân ngoài cùng chiếc cổng vòm và Valđemar ghì cương bốn con tuấn mã đang hăng máu trong đà phi nước đại ngay trước hàng cột của đại sảnh tòa lâu đài. Tận lúc ấy, những chiếc xe trượt khác mới đuổi kịp họ.

Ông Ruđexki bàng hoàng sửng sốt. Ông không ngờ điền trang Guenbôvitre lại tuyệt vời nhường ấy. Những tiếng hoan hô chào đón dành cho Xtefchia khiến ông cảm động. Ông nghĩ thầm trong dạ khi chợt nhớ về quá khứ:

- Điều xúc phạm của người ấy đã được đền bù. Ở thế hệ thứ hai số mệnh đã tìm được phần thưởng. Không hiểu bà có thấy không?...

Và trước mắt ông như hiện ra hình bóng người mẹ vừa quá cố.

Gia nhân lâu đài đứng dưới các hàng cột tiền sảnh chào đón Xtefchia. Trong số các quan chức có quản gia Oxtrôzenxki, tất cả các thực tập sinh, viên thái giám, trưởng phường săn và trưởng giám mã. Những loạt súng chào và tiếng kèn đồng đã im lắng trong vòm cổng. Dàn nhạc đang chơi trong nhà cầu phía trong.

Cũng như ông Ruđexki, cụ Machây chợt nhớ tới hình bóng người vợ chưa cưới năm xưa, cụ nghĩ thầm:

- Thế là em đã được đền bù. Ở thế hệ sau, số mệnh ban cho phần an ủi. Sao em không được thấy cảnh này?

Và cụ già thở một hơi nhẹ nhàng, như thể trút được viên đá nặng nề cuối cùng ra khỏi tâm hồn.

***

Chương 46

- Ta sẽ chỉ cho con một thứ con chưa bao giờ được thấy, - công tước phu nhân tuổi tác bảo, vẻ mặt đầy bí mật, rồi bà cầm tay Xtefchia dắt đi.  Cô gái ngạc nhiên bước vào một căn phòng trần cuốn rộng thênh thang mà cho tới nay cô chưa từng biết. Trong phòng bày hai chiếc giường lớn, kiểu cổ có bậc, bằng gỗ cẩm lai khảm đồng. Giường được che những tấm rèm vải cải chỉ vàng, kết thành hình lọng, bên trên có đính gia huy dòng họ Mikhôrôvxki với chiếc mũ tước công. Căn phòng toàn màu đỏ sẫm và vàng kim hầu như không còn thứ đồ gỗ nào khác, ngoại trừ vài thứ cần thiết nhất. Một ngọn đèn chùm rất quí bằng pha lê hồng khung đồng mang lại cho căn phòng thêm trang trọng đến lạ thường. Tấm thảm trải sàn mềm như lông nhung khiến tiếng bước chân nhẹ hẳn. Những tấm rèm nặng nề bằng nhung đỏ tía che cửa sổ phủ đăng ten màu kem giữ cho căn phòng một bóng tối mờ mờ và có vẻ nghiêm trang mộc mạc - sắc thái chính yếu của căn phòng cao sang đầy tự tin này, như sắc thái những bức chân dung cổ kính hoặc những trang bản thảo viết trên giấy da cừu.  Công tước phu nhân cùng Xtefchia bước vào, dừng lại chính giữa phòng, bà bóp chặt tay cô gái, thì thầm:  - Chúng ta đang ở trong phòng ngủ của lâu đài. Nơi đây đã sản sinh ra những người thuộc dòng họ Mikhôrôvxki, kể cả chồng chưa cưới của cháu, đương kim đại công tử.  Xtefchia khẽ rùng mình.  Công tước phu nhân tiếp tục thì thào:  - Lịch sử căn phòng này kỳ vĩ, lớn lao lắm! Giá nói được thành lời, những bức tường nơi đây sẽ kể lại biết bao điều. Nơi đây đã từng vang âm những tiếng thở dài chân thành và buồn bã, đã từng líu lô bao giọng vui trẻ thơ, những giọng nói mà về sau thế giới bóp nghẹt, át đi. Đức Chúa sẽ tính hết những giọt lệ đã ngấm sâu vào thứ vải cải chỉ vàng ròng này. Nơi đây đầy rẫy những bi kịch, những niềm tuyệt vọng - chỉ có hạnh phúc là ít ỏi. Valđemar nói phải: hạnh phúc chưa từng có.  Công tước phu nhân bước mấy bước, rồi lại dừng, lắc đầu đau đớn như đứng trước một tượng đài.  Cuốn sử biên niên buồn thảm của gia tộc, - bà khẽ thốt lên, - một căn phòng chứa đầy bi kịch, dẫu chưa có ai bị chết nơi đây, bởi có một thứ gì đó xua đuổi mọi người ra khỏi những bức tường này. Thật lạ lùng! Chính ông Machây cũng đã tự nguyện rời bỏ căn phòng này. Bà vợ ông ấy chết ở nước ngoài, con bé Elgiunhia của ta cũng thế, còn anh con rể Janus thì chết bất đắc kỳ tử ở Bialo Trerkas. Họ đã từng được đón chào thế giới ở chính căn phòng này, nhẽ ra nó phải vui tươi lắm mới phải, thế mà lại u buồn.  Công tước phu nhân nắm tay Xtefchia.  - Lẽ ra ta không nên nói với con chuyện này: ta làm con sợ chết khiếp. Mà biết đâu chính các con mang vào phòng này một tinh thần khác, biết đâu chính niềm hạnh phúc của các con sẽ làm tan chảy sự bi thảm từng chế ngự nơi đây! Cầu Chúa ban cho được thế! Sau nước mắt xin hãy có nụ cười.  Cụ già thong thả bước đến gần cửa, thì thầm tự nhủ:  - Biết bao nước mắt đã rơi nơi đây, biết bao nước mắt!... Cả nước mắt của con Elgiunhia của ta nữa.  Gần như bàng hoàng kinh sợ, Xtefchia đưa mắt nhìn khắp căn phòng, lòng run rẩy bước theo công tước phu nhân. Họ đi qua một phòng thay quần áo rộng rãi, phòng tắm trắng bóng đá cẩm thạch, và đến phòng trang điểm đầy những tủ lớn nhỏ. Công tước phu nhân cầm chiếc chìa khóa nhỏ treo trên một sợi dây chuyền mở một cánh cửa nhỏ ẩn trong hõm tường. Hai người bước vào một gian buồng nhỏ xíu tường lót những tấm ván sồi. Những chiếc rương bọc sắt vững chãi được kê trên sàn bằng gỗ sồi dày chắc, thậm chí trần cũng làm bằng gỗ sồi. Hai chiếc cửa sổ nhỏ hẹp có chấn song  sắt gần như không để cho ánh sáng bên ngoài lọt vào. Công tước phu nhân bật công tắc điện. Hai ngọn đèn trên trần bừng sáng. Cụ già bèn bước lại một tủ sắt làm gắn chặt vào tường, mở và bắt đầu bày lên bàn đủ các loại hộp lớn nhỏ bọc xaphia và nhung. Xtefchia kinh ngạc nhìn những thứ đó.  - Còn ta, ta muốn chỉ cho con những thứ nữ trang của dòng họ Mikhôrôvxki, - công tước phu nhân lên tiếng. - Valđy đã giao cho ta trông giữ từ khi nó trở thành đại công tử, cho đến khi nó lấy vợ. Bao giờ ta cũng đích thân lau chùi những đồ gia bảo này, chỉ có Rita hoặc Đobgiưsia giúp. Bây giờ Valđy sẽ tặng chúng cho con. Những đồ gia bảo này đã từng tô điểm cho những mái đầu cao ngạo, giờ chúng sẽ trang điểm cho một mái đầu... tuyệt vời.  Xtefchia giật tay công tước phu nhân.  - Không. Thưa bà! Không, không! Xin hãy cất những thứ ấy đi, chúng không phải dành cho cháu.  Cụ già nhìn nàng thú vị.  - Sao lại không phải dành cho con? Con sẽ là vợ nó, sẽ là... đại công nương, đây sẽ là tài sản của con. Nó sẽ dùng những đồ trang sức này phủ lên người cho con. Ta chỉ tạm chỉ cho con thấy mà thôi.  Những chiếc hộp vừa mở ra long lanh muôn ngàn tia sáng. Cả một quầng lửa rực ánh đỏ ngời lòa sáng trên bàn.  Xtefchia trông thấy những dải bịt đầu kim cương, những vòng cổ, hoa tai, vòng tay tuyệt đẹp, những viên ngọc vùng Urian, hồng ngọc và lam ngọc. Những viên ngọc đỏ nổi tiếng của dòng họ Mikhôrôvxki đỏ rực trước mắt nàng, những viên thạch ngọc xanh biếc như mắt mèo, những viên xaphia long lanh đầy bí ẩn, bạch ngọc loáng sắc hồng bạc. Cả một biển những tia lửa, những sắc màu như trong chuyện cổ tích bừng sáng lên trong ánh điện. Những dòng suối rực lửa như huyền thoại chảy tuôn tràn, lấp lóa ánh lửa đỏ rực từ những viên ngọc đỏ to tướng. Những chuỗi dây chuyền vàng, những khóa cài kiểu cổ, những xuyến, những băng trang điểm gắn đầy ngọc quí - tất thảy, tất thảy bừng lên những quầng sáng lóa mắt.  Cảnh tượng ấy thật lạ lùng. Chiếc bàn lớn trải đầy ngọc ngà châu báu, bên bàn, trên chiếc ghế cao trang trọng là một cụ già nghiêm nghị đầy tự tôn, ngồi chống tay đỡ cằm trầm ngâm suy nghĩ. Bên cạnh bà cụ là một thanh nữ trẻ trung xinh đẹp, trong mắt thoáng vẻ e dè khi nhìn kho báu gia bảo mà từ trước đến nay nàng không sao tưởng tượng nổi sự phong phú nhường kia. Ánh đèn điện soi sáng nhóm hai con người ấy, khiến ngọc ngà châu báu bừng sáng long lanh và khuôn mặt của hai người phụ nữ có vẻ gì đó của nghệ thuật tuyệt tác.  Đôi mắt Xtefchia cũng giống như những đồ châu báu, nom hệt hai viên ngọc tím sẫm trong khung viên kim cương, không một thoáng tham lam ham hố, mà tràn ngập những ý nghĩ chợt buồn. Ai đã từng đeo những đồ trang sức này? Lịch sử của chúng ra sao? Và cả chúng nữa, chúng đã từng thấy những giọt lệ hay những nụ cười nhiều hơn nhỉ?...  Dường như cũng đang có cùng ý nghĩ ấy, công tước phu nhân bắt đầu chọn lựa các hộp nữ trang. Những ngón tay nõn nà thon thả của bà chạm vào những viên kim cương, những lập lắc đeo cổ, nhẹ nhàng lần đọc những chuỗi ngọc trai. Bà cất tiếng khẽ khàng:  - Chiếc mũ bịt đầu bằng ngọc trai và kim cương này cụ bà Anna Konhexpolxka đã được chồng tặng, bà từng là tổng trấn phu nhân vùng Mazôvxe. Nó được mua để tặng bà tại Pari, với một cái giá như thần thoại. Chiếc vòng cổ bằng hồng ngọc này được công nương Hungari thuộc dòng họ Exterhazy yêu thích nhất. Bà là một người phụ nữ tóc đen huyền tuyệt đẹp, rất mê đồ nữ trang và quần áo. Chỉ có điều bà thiếu tấm lòng. Bà muốn li dị chồng. May mà chưa dẫn tới chuyện gì bê bối lắm, nhưng cuộc đời bà thật là khốn khổ. Con nhìn này, những viên kim cương có đính thạch ngọc này đã từng được con bé Engiunhia của ta thích đeo hơn cả. Đeo chúng, nó mới tuyệt làm sao... Ta vẫn như đang thấy nó trong vũ hội tổ chức tại tòa đại sứ Italia ở thành Viên. Nó đeo chiếc vòng cổ này, cài những viên ngọc thạch này lên tóc. Hồi ấy nó ở tuổi của vẻ đẹp nở bừng rực rỡ lần cuối. Vài năm sau, nó qua đời.  Công tước phu nhân nặng nề thở dài.  Rồi bà lại cầm lấy chuỗi hạt kim cương cải bạch ngọc lóng lánh sắc màu, tác phẩm của một bàn tay tài nghệ. Bà đẩy những viên ngọc qua trước mặt Xtefchia:  - Cái này chính công chúa Đơ Buốcbông là bà Gabriela mang tới. Những viên bạch ngọc bất hạnh, hình như không mang đến cho bà niềm hạnh phúc. Trong trường hợp này, điều mê tín ấy đã thành sự thực. Thân phụ bà đã tặng cho bà chuỗi hạt quí giá này vào đúng ngày bà bước vào cuộc đời. Con đã biết chuyện đời bà rồi đấy. Bà chỉ cảm thấy sung sướng được vẻn vẹn mấy tháng trời ngắn ngủi. Mọi sự kết thúc từ lúc quen biết ông Gviđôn. Ảnh ông ấy bà luôn luôn mang trong mình, chân dung ấy người ta đặt vào quan tài bà theo lời nguyền của bà... ngay trên ngực, dưới những bông hoa. Thật là một người đàn bà bất hạnh, một kẻ chịu khổ hình đáng thương...  Xtefchia quỳ gối bên công tước phu nhân, áp trán vào hai đầu gối bà. Mắt nàng như quá chói chang ánh long lanh của ngọc quí, những cơn rùng mình lan tỏa khắp hệ thần kinh, khiến người nàng rung lên từng đợt. Công tước phu nhân cúi xuống.  - Cả bà ngoại con cũng bất hạnh... cả bà ấy nữa cũng đã phải gánh chịu kiếp cơ cực trên thế gian này.  Xtefchia ngước mắt nhìn cụ già. Nàng thì thào bằng giọng não nùng:  - Bà cháu không hề biết rằng ông ấy vẫn yêu thương bà mãi mãi. Bà đã sống và chết với nỗi ngờ vực trong tim. Đó chính là điều khủng khiếp nhất.  - Ông Machây vẫn yêu bà, không hề biết thế nào là hạnh phúc. Ông ấy bị lương tâm cắn dứt kinh khủng. Rồi về sau cuộc đời chữa lành vết thương lòng. Lũ con rồi cháu ra đời... ông ấy quên dần. Nhưng ông ấy vẫn giữ mãi bức hình nhỏ bé của bà - con đã trông thấy bức chân dung ấy rồi đấy. Con của ta, thời gian, thứ đá mài nghiệt ngã nhất. Nó làm thay đổi hình dạng mặt đất, nên nó cũng làm nguôi ngoai mọi nỗi đau hồn người. Ông ấy đã quen dần! Cũng có thể đó chỉ là vẻ bề ngoài mà thôi.. Chính con đã khiến ông ấy nhớ lại người xưa, và cái chết của bà ngoại con đã khiến ông ấy bàng hoàng một cách khủng khiếp.  - Giá bà ngoại con biết điều ấy, hẳn bà nhắm mắt nhẹ nhàng hơn, - Xtefchia thì thầm.  Hai người cùng nín lặng, chỉ những viên ngọc quí vẫn lóng lánh muôn vàn ánh lửa đủ màu như nhạo báng những bất hạnh của kiếp người cùng những nỗi phiền muộn làm u ám vẻ đẹp của chúng. Những viên ngọc quí lạnh lùng, giễu cợt, tỏa ra tầng tầng ánh sao nhấp nháy của mình, như thách thức, như cao ngạo.  Công tước phu nhân chợt bừng tỉnh. Bà chậm rãi cầm chiếc dải bịt bằng kim cương và ngọc trai đặt ướm lên mái tóc duyên dáng của Xtefchia, chiếc băng chìm ngập trong làn tóc tốt tươi óng mượt như tơ của cô gái. Những ánh lửa bừng chiếu từ những viên kim cương lớn. Nom Xtefchia như đội cả một vầng hào quang. Nàng mỉm cười với công tước phu nhân, đôi mắt nàng rạng ngời, đôi môi hồng thắm hé mở sung sướng. Cả thân hình nàng như tỏa rạng sức trẻ thanh xuân đang nở bừng lần tiên khai, xen lẫn sự vô tư của trẻ thơ và phong thái của một nàng công chúa diễm kiều. Ở nàng công chứa chất bao duyên dáng khiến công tước phu nhân phải bất giác ngả người ra lưng ghế ngắm nàng như ngắm một bức tranh.  - Con quả là... kiều diễm. Từ đâu con có được vẻ duyên dáng nhường ấy?  Xtefchia bật cười.  - Tại sao, thưa bà?  Chợt có tiếng gõ cửa. Phu nhân xẵng giọng hỏi:  - Ai đấy?  - Cháu, Valđemar đây ạ.  Cụ già nhanh nhẹn đứng lên, đi ra mở cửa. Xtefchia bước theo bà.  Đại công tử vừa bước vào vừa nói:  - Tôi tìm hai vị mãi thôi, tìm khắp cả lâu đài. Các vị ẩn mình kín thật đấy, nhưng...  Chàng chợt im bặt khi nhìn thấy Xtefchia với chiếc băng bịt tóc bằng kim cương. Chàng ngắm mãi hồi lâu trong mắt chàng bừng lên niềm ngưỡng mộ, niềm vui sướng và khải hoàn. Chàng bước lại sát bên nàng, cầm lấy tay nàng, mặt rạng ngời.  - Niềm tuyệt diệu của anh! Em hệt như một nàng tiên!  - Đúng không, có phải nom Xtefchia thật xinh đẹp với băng cài tóc ấy không nào? - Công tước phu nhân đón lời.  - Thần nữ! Thần nữ! - Valđemar nhắc đi nhắc lại, xiết chặt tay vợ chưa cưới. - Anh muốn mọi người được thấy em lúc này...  Chàng ngần ngừ một thoáng.  - ...Những kẻ ghen tỵ với em, - chàng nói nốt.  - Nom em không đến nỗi như cô lọ lem cải trang chứ? - Xtefchia hỏi, với vẻ hơi làm dáng.  Công tước phu nhân cười. Valđemar hôn tay nàng.  - Em như một nữ hoàng, có điều còn thiếu những váy áo thích hợp, thiếu vòng cổ, hoa tai, xuyến tay và... một chiếc áo khoác lông chồn! Bao giờ anh mặc những thứ ấy cho em, em sẽ chinh phục toàn thế giới!  - Nhưng trên hết là chinh phục nhà vua, - Xtefchia thì thầm và khẽ cúi đầu.  - Ôi, con bé gớm nhỉ! - Phu nhân đe đùa nàng.  - Nhà vua thì ngay trong chiếc váy thường ngày và chuỗi hạt em đeo, em cũng đã làm cho mê mẩn tâm thần, chuỗi hạt ấy còn quí báu hơn toàn bộ kho báu này, - Valđemar thốt lên, chỉ vào chiếc bàn đầy ngập ngọc ngà châu báu.  Cả ba cùng bước lại gần bàn. Đại công tử cầm một dải băng với ngôi sao to tướng bằng kim cương và những viên hồng ngọc ở chính giữa, tự tay đặt lên đầu người vợ chưa cưới, sau khi đã tháo chiếc vành giữ tóc.  - Thật là kiều diễm!  Nàng sung sướng. Phu nhân đưa cho Valđemar hết thứ này đến thứ khác, chàng dùng chúng ướm lên người Xtefchia.  Thấy mình trong gương, cô gái đâm bối rối trước sắc đẹp của chính mình. Valđemar nhìn nàng đắm đuối, đôi mắt chàng như muốn ôm ấp người vợ yêu, trong lòng thầm sung sướng khi thấy những vật trang sức đại quí tộc này khiến nàng đẹp thêm lên nhiều đến thế.  Tự tay chàng chọn hai chuỗi hạt trai vô cùng quí giá với chiếc móc cài xinh xắn đính những viên kim cương, rồi chàng mỉm cười đeo lên cổ Xtefchia.  Trên chiếc áo lụa màu tím nhạt của nàng, những viên ngọc trai long lanh như những giọt sương đọng trên đài hoa diên vĩ.  - Em cứ đeo nguyên những viên ngọc này, - Valđemar chân thành nói, ân cần hôn tay Xtefchia đang đỏ bừng mặt, - em hãy coi đây là món quà tặng đầu tiên của anh sau lễ đính hôn.  - Đầu tiên ư? Em đã nhận biết bao quà tặng của ông rồi? Đây đâu phải món quà đầu tiên! - Xtefchia lắc đầu.  - Nhưng đây là món quà đầu tiên trong số những đồ gia bảo này, - đại công tử đáp.  Nàng cảm ơn chàng bằng một nụ cười tuyệt vời xinh đẹp. Valđemar nhìn vào mắt nàng đầy khao khát, cánh mũi chàng phập phồng. Rồi chàng nhẹ nhàng ôm nàng, ghì vào người, đôi môi nóng bỏng của chàng ép chặt vào đôi môi nóng ấm của người vợ chưa cưới. Xtefchia bàng hoàng. Valđemar buông nàng ra. Cô gái nhìn sang công tước phu nhân, nhưng cụ già kín đáo vờ như đang bận chú ý đến những đồ trang sức.