Dòng chữ màu đen nổi lên rất rõ ràng trên lớp vải trắng, mấy chữ Hán mà tôi nhận ra là một lời cảnh báo, bộ phận kí tên là “Bộ đội công trình xây dựng tuyệt mật đặc vụ số 7”.

Trong sát na, mấy chữ “bộ đội công trình” khiến tôi cứ ngỡ đó chính là cấp trên của mình. Người Nhật cũng dùng tiếng Hán, cụm từ “bộ đội công trình xây dựng” tuy rất giống cấu trúc câu trong tiếng Trung, nhưng thông thường chúng tôi thường gọi những đơn vị này là “binh đoàn xây dựng” hoặc “bộ đội công binh Nội Mông”, chứ tên gọi “bộ đội công trình xây dựng” nghe cứ kì kì làm sao ấy, có lẽ đó là cách người Nhật gọi bộ đội xây dựng các công trình quan trọng ở đây.

Điều khiến tôi cảm thấy có vấn đề là dòng chữ này không phải chữ in hoa chạy trên màn hình mà là chữ viết tay, giống như thể sau khi họ quay phim xong mới dùng bút viết lên tấm phim vậy.

Dòng chữ ấy rất dài, tôi đoán chẳng biết nội dung đoạn cảnh báo ấy có phải là “Cuốn phim này thuộc phạm trù tuyệt mật, bạn không được phép xem” hay không? Nhưng chắc chắn nó bao hàm thông tin ấy, bởi vì dòng chữ ấy chỉ được viết trên tấm phim, mà thời gian hiển thị trên màn hình còn chưa tới một giây, khi người khác kịp ý thức được sự xuất hiện của nó, thì nó đã trôi qua rồi.

Hai chữ “tuyệt mật” khiến tôi cảm thấy khó thở, tôi chợt nhớ đến lời thề mà mình từng phát thệ, chẳng ngờ người Nhật cũng sử dụng hai từ này.

Tôi ra hiệu cho Mã Tại Hải, cậu ta lại bắt đầu chuyển động trục quay. Vài giây sau, trên màn hình cuối cùng cũng xuất hiện hình ảnh. Chúng tôi lại nín thở theo dõi.

Những phân cảnh được chiếu liên tiếp có độ dài ngắn khác nhau, lượng tin tức chuyển tải cũng vô cùng ít ỏi, chúng tôi xem toàn bộ cuốn phim cũng chỉ mất một tiếng đồng hồ. Nhưng sau khi chiếu xong, chẳng ai đoái hoài gì đến màn hình đã tắt im ỉm kia, mà chỉ lặng lẽ ngồi, nỗi kinh ngạc tràn đầy trong lòng không thể diễn tả bằng lời.

Nội dung cuốn phim đại khái có thể chia ra thành hai phần chính. Phần đầu là những mảnh tư liệu vụn vặt, kéo dài chừng mười phút, phần sau là toàn bộ các cảnh ghép quay được từ trên không.

Thực ra, chất lượng đoạn phim này không cao. Trước giải phóng, các loại không ảnh được tiến hành trong lúc trinh sát trên không thông thường đều sử dụng máy quay hàng không. Vì các loại kĩ thuật của máy quay phim hàng không lúc đó chỉ có hạn, nên độ rung khi quay phim trên không rất lớn, cứ xem cuốn phim đen trắng quay cảnh quân Mỹ ném bom nguyên tử xuống thành phố Nagasaki của Nhật Bản thì rõ.

May mắn thay, cuốn phim này vẫn cho chúng tôi thấy các chi tiết cơ bản thể hiện trên màn hình. Tôi cố gắng phân biệt các hình ảnh trên tấm vải trắng, chỉ có điều, đoạn phim này không có âm thanh, chẳng rõ đây vốn là đoạn phim câm, hay máy chiếu phim ở đây không gắn loa.

Nội dung của bản thân cuốn phim rất ít ỏi, cảm giác còn không đủ lót nền tạo không khí, nó chỉ chú trọng ghi chép một vài thông tin. Đoạn phim chứa đựng khá nhiều chi tiết vụn vặt, mỗi cảnh quay chỉ diễn ra trong thời gian vô cùng ngắn ngủi, vả lại đều liên quan đến những chuyện xảy ra sau này nên tôi không thể giản lược được. Tôi muốn kể lại toàn bộ từng chi tiết một cho độc giả nghe.

Cuốn phim này có lẽ được một người quay phim hành quân theo đoàn quay lại. Nước Nhật khi ấy là một cỗ máy chiến tranh, người quay phim phụ trách ghi lại mọi thời khắc chiến tranh, một vài nội dung trong số đó sẽ được giữ gìn và trở thành tư liệu chiến tranh, một bộ phận khác được sử dụng trong các hội nghị quân sự. Các tư liệu về cuộc chiến tranh xâm lược Trung Quốc của phát xít Nhật, về cơ bản vẫn được họ giữ lại cho đến tận ngày nay. Tôi nghĩ, có lẽ những người quay phim chẳng bao giờ ngờ được chúng tôi là những khán giả Trung Quốc đầu tiên xem đoạn phim này.

Hình ảnh thứ nhất hiện lên màn hình là cảnh tượng ở mặt đất. Trên màn hình đen trắng xuất hiện một sân bay. Lúc ấy đang là ban ngày, tôi còn có thể nhìn thấy bầu trời rất trong xanh. Thời điểm bấy giờ, chúng tôi vẫn đang đứng ở nơi sâu bên con sông ngầm, ngẩng đầu lên chỉ thấy đá nham thạch đen sì, nên trong sát na màn hình hiện lên hình ảnh bầu trời rộng lớn khoáng đạt và bừng sáng, trong lòng tôi bỗng dưng nhen nhóm một khát vọng mãnh liệt… Một chiếc máy bay đang đậu trên sân bay, bốn phía xung quanh có rất nhiều phi công và bọn giặc Nhật đang vận chuyển đồ đạc. Sau khi ống kính máy quay chĩa vào mấy tên lính Nhật, thì lại chuyển đến góc quay khác, người quay phim quay hình một người vận quân phục, ống kính máy quay liên tục quay đi quay lại hình ảnh của người này. Góc quay liên tục thay đổi, thêm vào đó độ rung lại mạnh, khiến những thước phim đem lại cho người ta cảm giác vô cùng gấp gáp.

Tôi còn chưa kịp nhìn rõ dung mạo của viên sĩ quan Nhật đó, thì ống kính lại nhanh chóng chuyển sang góc quay hai viên phi công người Nhật đang chuyện trò ở dưới cánh máy bay. Họ vừa nói chuyện vừa vỗ vào giá cất cánh và hạ cánh của máy bay, khuôn mặt tươi cười rạng rỡ. Đoạn phim hoàn toàn không có âm thanh, mà dẫu có thì tôi cũng không hiểu họ nói gì, những hình ảnh này khiến người ta nảy sinh rất nhiều liên tưởng. Tiếp sau đó, ống kính quay cảnh tượng từ trên ô cửa sổ của máy bay nhìn xuống, phía dưới là thôn xóm, rừng già, sông ngòi trên mặt đất. Đó đúng là những cảnh quay ở trên bầu trời, chứ không phải ở dưới dòng sông ngầm. Có lẽ đó là những thước phim quay quá trình trước khi bọn họ đến đây. Khi ấy, ba tỉnh miền đông Trung Quốc vẫn bị quân Nhật chiếm đóng, nên bọn họ có thể ung dung điều động máy bay ở nơi này. Sau đó, ống kính tiếp tục quét ra ngoài ô cửa sổ, rồi lát sau lại quay phía trong khoang máy bay. Tôi đoán, có lẽ đây là một chiếc máy bay vận tải, trong khoang có rất nhiều lính Nhật đang ngồi xổm và từng đống đồ đạc chất cao. Lũ lính Nhật cúi đầu im lặng, thân máy bay cứ không ngừng rung lắc, xem hình ảnh này làm tôi thấy rất mỏi mệt, cảm giác y như lúc chúng tôi ngồi trong thùng xe tải chạy vào rừng vậy.

Góc quay thay đổi liên tiếp, chẳng bao lâu thì phần nội dung này đã kết thúc. Tuy thoạt nhìn những cảnh quay ấy không hề có ý nghĩa gì, nhưng thực chất nó hàm chứa rất nhiều thông tin. Thứ nhất, vào thời kì kháng chiến chống Nhật, người ta chỉ được phép sử dụng máy bay chở lính trong những trường hợp tương đối khẩn cấp, điều đó chứng tỏ người quay phim phải vội vàng chạy đến đây từ một nơi cách điểm đến rất xa, không những vậy còn vô cùng gấp gáp. Thứ hai, người quay phim đã quay rất nhiều cảnh tượng sinh hoạt bình thường, từ đó có thể suy đoán, lúc quay phim, anh ta vẫn chưa biết nhiệm vụ đích thực mà mình cần chấp hành là gì, nếu không tôi tin anh ta tuyệt đối không có thời gian rỗi để quay linh tinh như thế. Sau đó, góc quay lập tức chuyển đến cánh rừng già. Tôi nhìn thấy khu doanh trại với những căn nhà gỗ của quân Nhật ở trong rừng sâu, giờ đây chúng đã hỏng nát hết cả.

Nhưng hình ảnh trong thước phim cho thấy, lúc tiến hành quay cảnh này thì việc xây dựng khu doanh trại có lẽ vừa mới hoàn thành, khi ấy, tôi lại trông thấy viên sĩ quan Nhật kia, hình ảnh đen trắng khiến sắc mặt ông ta trông rất nhợt nhạt. Ông ta dõi đôi mắt vô hồn nhìn đám người đang bận rộn phía trước.

Lần này, ống kính dừng lại lâu hơn một chút, tôi có thể thấy rõ khuôn mặt của ông ta, khuôn mặt ấy khiến tôi gai lạnh.

Có lẽ tại trong phim người Nhật được đặc tả một cách nực cười, các diễn viên đóng lính Nhật luôn cố tình phơi bày ra điểm xấu của chúng, nhưng lính Nhật ngoài đời trông rất bình thường, quan sát kĩ hơn, tôi phát hiện khuôn mặt ông ta toát ra một khí chất kì quái, khí chất ấy khiến tôi cảm thấy sợ hơn nhiều so với cảm giác khi xem diễn viên phản diện diễn trong phim.

Tuổi thơ tôi trải qua trong giai đoạn cuối cùng của cuộc kháng chiến chống Nhật, thời đó, tôi được nghe kể vô số tin đồn về bọn quỷ phát xít Nhật. Chúng đúng là lũ quái vật tàn bạo và khát máu, hơn nữa khi ấy tôi lại ở ngoài vùng chiến tranh, nên chưa từng gặp chúng ngoài đời thật, bởi vậy lũ lính Nhật có đáng sợ đến đâu thì cũng chỉ nằm trong trí tưởng tượng mà thôi, từ bé đến lớn, tôi chỉ biết đến chúng qua các nhân vật trong phim, qua lời kể của người già và qua những vở kịch của đội tuyên truyền. Mãi đến bây giờ, tôi mới nhìn thấy chân dung của chúng ngoài đời, hóa ra trông chúng như thế này đây.

Bọn chúng không phải quái vật xấu xí, trông chúng hoàn toàn giống chúng ta, nhưng không hiểu vì sao chính điều đó lại càng khiến tôi cảm thấy căm ghét hơn, thời gian ống kính dừng lại khá dài. Đầu tiên, tôi ngỡ đây là hành động tôn kính của người quay phim dành cho viên sĩ quan, nhưng chẳng bao lâu tôi liền hiểu ra không phải vậy, sỡ dĩ tay quay phim dừng ống kính khá lâu trên người viên sĩ quan vì bên cạnh ông ta có một cô gái, họ bắt đầu nói chuyện với nhau.

Ống kính lia đến chỗ cô gái. Rõ ràng cô gái ấy cũng phát hiện mình đang bị quay phim, nên liếc mắt nhìn về phía ống kính mấy lần, nhưng cô cũng không để ý lắm, vẫn tiếp tục nói gì đó với viên sĩ quan.

Dung mạo cô gái không đẹp lắm, thân hình mảnh mai và cũng mặc quân phục, ống kính quay được khuôn mặt của cô. Khoảnh khắc nhìn thấy vẻ mặt của cô gái, tôi đột nhiên cảm thấy rất lạ, trong đầu vụt lóe lên một cảm giác hết sức kì quái.

Khi tôi còn chưa kịp quan sát kĩ, thì ống kính lại lia đến căn nhà gỗ, viên sĩ quan và cô gái đều biến mất, sau đó màn hình trở về trạng thái đen ngòm.

Tôi cảm thấy có gì đó bất thường, vừa định bảo Mã Tại Hải tua lại phân cảnh khi nãy, thì màn hình đã sáng trở lại, tôi nhìn thấy những hình thù quái lạ xuất hiện trên màn hình. Hình vẽ ấy tạm thời át đi cảm giác kì lạ nảy sinh trong lòng tôi khi nhìn thấy cô gái qua thước phim.

Đó là một khối quang cầu, to như chậu rửa mặt, phía trong khối cầu sáng rực ấy hình như có vật gì đang chuyển động.

Tôi không rõ đó là thứ gì, lẽ nào là mặt trăng? Nhưng nhìn kĩ lại hình thù của nó thì biết là không phải, khối quang cầu này quá tròn, ngay cả trăng đêm rằm trung thu cũng không thể tròn được như thế.

Lẽ nào đó là cảnh tượng dưới vực sâu? Tôi hồi hộp tự hỏi, không biết đó là thứ gì? Dưới vực sâu làm sao lại tồn tại một khối quang cầu giống như mặt trăng vậy nhỉ?