Thế là tôi đã ở đây 25 năm, tức là một phần tư thế kỷ. Không còn là một cơn mơ như tôi đã thầm mong ước. Có cơn mơ bi thảm nào kéo dài một phần tư thế kỷ? Và một đời người có bao nhiêu lần 25 năm. Vậy thì không còn nghi ngờ gì nữa... 25 năm vừa trôi qua là một điều có thật.

Nhưng, ông trời còn có lúc nhỏ lệ như ngày hôm nay, như bây giờ. Trời ở cao lắm, trời có nghe, có nhìn thấy đau khổ của nhân loại nói chung và chúng ta nói riêng, sao trời không nhỏ lệ. Hay trời cũng có niềm đau riêng như chúng ta nên trời khóc ra nước mắt còn ta chỉ biết nhìn trời cao thăm thẳm để nước mắt chảy trong lòng? Ôi đời sống sao buồn thế, chết mới khó làm sao! Ðời buồn sao đời cứ hồn nhiên xuôi chảy, còn mình, mình biết phải làm sao bây giờ?

Trời và đời đều hồn nhiên một cách dễ thương. Ðồi, núi, sông, biển cũng thế... Chỉ có chúng ta, cái tâm chẳng bao giờ yên mà nếu cứ sống như thế này, có tu đến mấy kiếp nữa cũng bằng không.

Ngay khi mở mắt, đã chào cuộc đời bằng những tiếng khóc. Mình thì bị bà mụ đét đít cho khóc trong khi mọi người cười, có phải tự mình muốn có mặt trong cuộc sống này không? Có phải mình muốn kết buộc đời mình với người này đến hết kiếp hay nửa đường gãy gánh, với người kia không? Có phải mình có quyền lựa cửa, lựa nhà, lựa cha mẹ mà mình sinh ra không? Có phải mình có quyền lựa con cái đẹp ngoan ngoãn để yêu thương, chiều chuộng...

Không! Mình chẳng có quyền chi cả. Tạo hóa, Thượng Ðế, Chúa, Phật ra tay ban phát phân chia những cảnh đời cho mỗi kiếp người.

Ngày này, tháng này, năm này... anh, chị phải chui ra. Người con vua cháu chúa, kẻ khốn khó cơ hàn. Ngày này, tháng này, năm này... anh, chị phải gặp nhau, cho nhau hạnh phúc tràn đầy suốt đời hoặc cay đắng, tủi cực trả nợ cuộc tình... sái buổi chợ, cho đến ngày này, tháng này, năm này thì hết, đường ai nấy đi.

Những đứa con sinh ra vì chúng ta, chúng vẫn góp mặt với đời. Là họa hay phúc, ai biết... Từ hạnh phúc, khổ đau lát nữa thế nào, ngày mai ra sao, cái gì chờ mình lúc cuối đời?

Không ai biết được quỷ thần ở hai vai. Thiện ác đều có trong mỗi con người. Lòng ngay lành, miệng nói những lời tử tế bởi tất cả từ tâm mà ra.

Không thể có “Khẩu xà tâm Phật”. Người xưa bảo: “Một lời nói một đọi máu”, ngẫm không sai. Ở đời hễ cứ mong điều dữ cho người khác thì chính mình sẽ lãnh trước hơn ai!

Cái số mình nó chẳng ra gì thì mình phải chịu, không đổ cho người khác lãnh hộ. Phúc người ta đầy, mình có ngày đêm khấn vái, cầu xin nguyền rủa, cũng chẳng nước non gì. Phận mỏng thì phải chịu thôi!

Giá ngày ấy có ai bảo rằng tôi phải sống hết đời nơi xứ lạ, tôi sẽ quả quyết là không bao giờ. Giá ngày ấy có ai bảo tôi sẽ lấy ông Nguyễn Hoàng Ðoan làm chồng, tôi cũng sẽ la lên rằng không bao giờ. Nhưng mọi chuyện là như thế dù chẳng ai bảo. Ai biết trước mà bảo.

Thái Bình Dương giờ không lớn hơn con sông Bến Hải mà tôi lại xin chọn nơi này. Ông Nguyễn Hoàng Ðoan dù không vương tướng gì mà tôi cứ dặn lòng đây là bóng mát cuối đời, là người sẽ vuốt mắt tôi lần chót, sẽ mặc cho tôi chiếc áo cuối cùng của đời người.

Có oan trái gì, có đắng cay bao nhiêu, tôi cũng ráng nuốt vào lòng... Chúa, Mẹ cho mình nhiều quá, gánh nặng nào mình cũng phải vác. Vả chăng, biết đau cũng là thử thách của Chúa, Mẹ. Con cái người có đáng nhận được những ân sủng đó không?

Phải sống thế nào để đáp đền ơn trên đã cho tôi những ngày an lành lúc tuổi xế chiều mà những truân chuyên đã qua, giờ nhìn lại, nghĩ đến, tôi xem như một điều tự nhiên của cuộc sống.

Như một người nông dân cần cù nhẫn nại trong bất cứ hoàn cảnh khắc nghiệt nào của thời tiết, tôi cố gắng gieo những hạt giống nguyên vẹn để mong được hái những cây trái không tật nguyền. Duyên phận trời đã sắp đặt cho mỗi người. Hạnh phúc gia đình chồng con yên ấm cũng chẳng qua hai chữ số mệnh, chẳng qua sự sắp đặt của bề trên.

Tôi còn được đứng cùng sân khấu với những nhan sắc, tài năng của một thế hệ trẻ trung đầy sức sống là do đâu, bởi đâu? Sức người không làm nổi, sức tôi lại càng không.

Tôi luôn nghĩ đến một số phận may mắn đã rơi vào tay mình để yêu thương tất cả mọi người, để quên đi những oan trái, cay đắng, để bằng lòng với những mất mát sẽ đến trong một ngày không xa.

Tôi sống với một chút hiểu biết rằng chẳng có gì tồn tại mãi mãi trên trần thế. Danh vọng, tiền tài và ngay cả đời sống của mình, chỉ là giai đoạn. Cái gì đã đến ắt sẽ có lúc ra đi. Ðừng tải thêm nỗi khổ cho mình, cho nhau, cho cuộc đời này.

25 năm qua, sẽ không còn đủ cho mình, 25 năm mà tỷ như có 25 năm nữa chúng ta sẽ làm gì, có làm lại được từ đầu không? Có lấy lại được những gì mất mát, có làm cho người chết sống lại, có thương yêu nhau hơn, có tử tế với nhau hơn?

Tôi chẳng hề thấy một hứa hẹn nào, thế cho nên “Một ngày đi dần tới hẹn hò với trời mây...” Vẫn chỉ là một ngày rất bình thường như hằng vạn ngày khác đã trôi qua trên thế gian này.

Có thể đó là những ngày bình thường nhưng không bình yên thì đó là cái số.

Nói đến số mệnh, không phải để tự an ủi mình mà chỉ khẳng định thêm một lần nữa rằng: Bây giờ, ngày hôm nay tôi đang ngủ một mình nhưng vẫn biết là các con tôi, chồng tôi, bạn bè tôi cũng đang bình yên sống quanh đây tuy mấy chục năm trước tôi không tưởng nổi cái cảnh đời hôm nay.

Nơi nào sống được, nơi đó là quê hương mình. Người ta sống được, mình sống được. Ôi đời sống giản dị biết bao! Nếu mình biết sống, chấp nhận sống cùng, sống cho, sống với.

Con người khi qua khỏi bến mê tới bờ giác ngộ (Gatê Gatê para Gatê para xang Gatê) sẽ biết rằng cỏ cây, gỗ đá, cầm thú muôn loài cũng có những nỗi đau riêng như mình trong một kiếp riêng. Ðược tạo thành như thế ở cái cõi tạm này, đến một lúc nào đó, cát bụi lại về với cát bụi. Thượng Ðế tạo ra muôn loài, Thượng Ðế có thể hủy diệt, Chúa cho được thì Ngài cũng lấy lại được.

Cứ để đời trôi theo ngày tháng, không chờ đợi cũng không sợ hãi bởi có khi điều không chờ cũng tới dẫu lo âu sợ hãi.

Tôi buông xuôi và luôn nghĩ rằng đã chết rồi, để đến cái lúc không thể không chết, tôi sẽ không ngạc nhiên. Ráng sống cho tử tế thì dẫu phận mỏng, bất hạnh cũng tha cho phần nào.

Ráng sống cho tử tế đi sẽ an lành, ráng sống cho tử tế thì ở đâu cũng là quê hương, lúc nằm xuống lòng sẽ rất bình an.