Chương 12: Liechtenstein - Bài ca trên núi

Khi lang thang trên những thảo nguyên xinh đẹp của Liechtenstein, công quốc nhỏ bé nằm lọt giữa dãy Alps hùng vĩ, không hiểu sao tôi nghĩ ngay đến giai điệu ca khúc Bài ca trên núi trong phim vợ chồng A Phủ. Ai đã từng một lần ghé qua mảnh đất xinh xắn “đầu trời có sao chiều sao sớm, đầu núi chỉ có hai người yêu nhau” này cũng sẽ đồng ý với tiêu đề ấy, bởi khi lang thang thả hồn bên những rặng núi cao ngút ngàn, những cánh đồng trải dài vô tận với suối nguồn trong veo, người ta chỉ muốn hát lên những khúc tình ca.

Tôi được làm “hàng xóm” của Liechtenstein ba năm, nghĩa là từ nơi tôi sinh sống đến Liechtenstein chỉ hai chặng xe buýt. Vậy mà hồi đầu lần lữa mãi tôi mới ghé thăm mảnh đất xinh đẹp ấy. Tôi cứ nghĩ rằng, công quốc nhỏ bé nằm lọt giữa hai nước Áo và Thụy Sỹ, lại cũng núi núi non non trùng điệp, cũng nói tiếng Đức thì có khác gì đâu. Vậy mà khi ghé thăm Liechtenstein lần đầu tiên vào một ngày đông buốt giá đến tê tái, tôi biết rằng mình đã nhầm, để rồi tôi còn trở đi trở lại nơi này nhiều lần mỗi khi tâm hồn tôi cần gió ngàn, cần mây trắng, cần những thảo nguyên tuyệt đẹp của thung lũng thượng nguồn sông Rhine cứu rỗi.

Tôi còn nhớ rõ, hôm đó là ngày nghỉ lễ Thánh Epiphany vào ngày mồng Sáu tháng Giêng dương lịch, nhiệt độ ngoài trời là âm mười độ C, tôi còn chưa nghĩ ra ý tưởng gì cho ngày nghỉ ngoài nấu ăn và ngủ vùi thì được bạn rủ đi Liechtenstein bằng được với lý do rất dễ thương: “Đi đi và mang theo hộ chiếu vì sẽ nhận được một con dấu xinh xắn lên trang đi nước ngoài hẳn hoi đấy nhé”. Vậy là chỉ cần hai chặng xe buýt từ thị trấn Feldkirch của Áo, qua một chặng kiểm tra ở biên giới của hải quan Thụy Sỹ, tôi đã có mặt ở Vaduz, thủ đô của Liechtenstein. Vừa bước ra khỏi xe buýt, gió lạnh thổi ào ào, Liechtenstein đón tôi bằng một màu trắng tinh khôi lấp lánh, tuyết phủ mênh mang đỉnh núi, tuyết bọc trắng các bức tượng, đến cả những lối đi quanh thành phố cũng biến thành những con đường trắng long lanh dưới nắng. Ngay khi bước những bước chân lang thang đầu tiên ở Vaduz, tôi đã nhận ra Liechtenstein là một bảo tàng nghệ thuật lớn bởi rải rác khắp các con phố nhỏ là những bức tượng đồng, tượng gỗ, tượng bằng các chất liệu mới kiểu “modern art” rất ấn tượng. Là một công quốc thuộc hàng giàu có thế giới với hệ thống ngân hàng tài chính chẳng kém gì Thụy Sỹ, khi đến đây tôi mới được “nghe đồn” rằng Liechtenstein giữ một nửa số tiền của giới nhà giàu châu Phi. Liechtenstein đầu tư khá nhiều cho các dự án nghệ thuật, các ý tưởng thể nghiệm mới. Thủ đô Vaduz có lẽ nhỏ còn hơn khu băm sáu phố phường Hà Nội, vậy mà có đến bốn bảo tàng, từ bảo tàng quốc gia cho đến bảo tàng nghệ thuật, bảo tàng tem và bảo tàng trượt tuyết. Tôi rất tò mò về bảo tàng nghệ thuật của vua chúa Liechtenstein nhưng hóa ra bộ sưu tập này không nằm ở Vaduz mà lại ở thủ đô của Áo, có lẽ để đến gần với công chúng hơn. Đây thực sự là bộ sưu tập tư nhân đáng nể với các bức tranh có giá trị.

Mặc dù cái lạnh cộng với cái nắng gắt khiến tôi không còn cảm giác gì khi bấm máy ảnh, tôi vẫn quyết định đi tiếp chặng xe buýt nữa để đến làng Malbun của thị trấn Triesenberg. Cung đường này không dành cho những ai bị say xe bởi chiếc xe buýt cứ lắc qua lắc lại trên những đoạn đường đèo núi quanh co, đã thế mắt chỉ muốn nhắm tịt lại cho khỏi mỏi bởi cứ nhìn ra ngoài là thấy ánh sáng trắng lóa mắt của tia nắng phản chiếu từ ngút ngàn tuyết xung quanh, đến nỗi khi đã lên tới thị trấn với độ cao cách mực nước biển hai nghìn mét, tôi vẫn không hề hay biết. Đến đây tôi mới hiểu, “thú ăn chơi” của cư dân dãy Alps là thế nào. Vun vút trước mặt tôi là những dãy cáp treo và cáp để đưa người trượt tuyết lên đỉnh núi chằng chịt, ai nấy đều gọn ghẽ, ấm áp trong những bộ đồ trượt tuyết đặc hiệu với màu sắc chói lòa. Tôi đã từng thử đi trượt tuyết nên biết, đây là môn thể thao vô cùng vất vả và tốn kém, bởi nếu không khéo, bạn sẽ ngã liên tục, nếu không được bảo vệ bởi những mắt kính và bộ đồ chuyên dụng với giá còn đắt gấp nhiều lần mấy thứ đồ hàng hiệu bóng bẩy, bạn sẽ nhanh chóng bị cảm lạnh, mắt cũng bị tra tấn bởi tia UV rất mạnh do phản sáng ở điều kiện áp suất thấp. Ấy vậy mà nhìn trẻ con Alps chính hiệu mới ba, bốn tuổi, người còn lũn cũn đã trượt tuyết vèo vèo tôi thèm lắm, chỉ muốn thuê một bộ đồ trượt rồi lăn lê trên đám tuyết trắng xốp. Có đứa đầu tiên bị bố mẹ “luyện” trượt tuyết cho ra dáng con nhà Alps thì khóc lóc ầm ĩ, ngã oàch oạch, thế mà chỉ một lúc sau đã lượn như ai, và đến lúc bố mẹ bắt về thì khóc toáng lên đòi được chơi tiếp còn “thảm thiết” hơn cả lúc đầu. Các nước vùng Alps rất nổi tiếng với môn “langlaufen” (cross-country ski run), một trò chơi giống như chạy đua qua các vùng đồi núi với hai ván trượt tuyết. Rất nhiều người đến Liechtenstein để chơi môn này, để đi từ đồi này sang đồi kia, núi này sang núi nọ với niềm phần khích khôn cùng.

Thấy tôi đeo kính mát rồi mà mặt vẫn đỏ tưng bừng và mắt cũng đỏ dần do nhìn ánh sáng phản xạ từ các hạt tuyết li ti dưới nắng, ông già tốt bụng nói nhỏ với tôi: “Quay lại đây vào mùa hè đi con, sẽ đẹp tuyệt vời mà dễ dàng hơn với người châu Á các con”. Tôi cầm ly cà phê nóng hổi ông đưa, cảm ơn tấm chân tình của một người không quen biết và vạch sẵn kế hoạch quay lại Liechtenstein vào mùa hè. Lúc ấy, trăng chiều và sao hôm đã hững hờ ngang đỉnh núi tuyết tự lúc nào.

Tìm về Heidiland

Lúc mới đến sống ở vùng Alps, tôi rất hay nghe cụm từ “Heidiland”, mảnh đất của Heidi mà chưa hiểu rõ đó là ở đâu và có nghĩa gì. Sau này, tôi và một người bạn có chung sở thích tìm hiểu, sưu tầm và chụp ảnh các loài hoa đặc trưng mọc trên núi cao của Alps nên rất hay đi leo núi, tận hưởng khí trời trong lành ngọt lịm, tôi mê núi đến mức mọi người bắt đầu gọi tôi là Heidi. Tôi tìm đọc bằng được cuốn sách về Heidi, được viết tặng cho trẻ thơ và tất cả những ai yêu trẻ thơ. Một cuốn sách rất nổi tiếng và phổ biến với tuổi thơ của những cư dân dãy Alps. Truyện kể về cô bé Heidi mồ côi được đưa về nuôi dưỡng ở Maienfeld. Cô bé lớn lên với sữa dê, với suối nguồn trong veo róc rách, với khí trời khoáng đạt và những giấc ngủ êm đềm trên đệm cỏ khô, đến mức khi được đưa về Frankfurt học, cô bé đã ốm vì nhớ núi, nhớ nhà. Cuộc sống thôn dã trong lành ấy hình như mới đích thực dành cho cô. Chưa kể, cô còn có cậu bé chăn dê Peter đồng hành với cô trong những ngày sống bên núi.

Liechtenstein sau này, cũng là một cung đường trong tour du lịch nổi tiếng “Heidiland”, bắt đầu từ hồ Walen phía Tây Thụy Sỹ đến Bad Ragaz. Đây là tour du lịch mà cả các gia đình hoặc các đôi đang yêu thường lựa chọn, bởi họ có dịp được trải nghiệm tuổi thơ với câu chuyện Heidi, được kể cho con nghe về Heidi và Peter, và đặc biệt nhất, được sống những ngày hè thiên đường: uống sữa tươi hàng ngày từ đàn dê be be, đàn bò ậm ừ ngay trước mặt, sống trong những căn nhà gỗ xinh xắn phủ đầy hoa, ngủ trên nệm cỏ êm ái. Mỗi sáng ra khi thức giấc, khi sương đêm còn chưa tan trên những cành hồng nhỏ xíu đã có thể nhâm nhi ly cà phê bên cửa sổ, hít hà mùi cỏ thơm ngái đến nao lòng, phóng tầm mắt nhìn đồng cỏ trải dài triền miên bên những sườn núi dốc mọc đầy hoa mao lương.

Đi hết một tour Heidiland phải bắt đầu từ Thụy Sỹ, qua rất nhiều hồ, núi và các resort, nhưng với tôi, Liechtenstein đã là một Heidiland của riêng mình. Lúc ấy, tôi không có thời gian và cả tiền bạc để tận hưởng một tuần thiên đường như thế, nhưng tôi cũng có những ngày hè rực rỡ ở Liechtenstein với thú vui đi tìm hoa Alps. Tôi bắt xe buýt đến làng Malbun nằm cheo leo trên đỉnh núi, giữa mùa hè tháng Sáu mà nhiệt độ chỉ mười bốn đến hai mươi sáu độ C. Tôi như được quay ngược bánh xe thời gian, bởi có những loài hoa dưới thung lũng đã nở từ đầu tháng Hai như hoa giọt tuyết, hoa nghệ tây, thế mà giờ mới chớm hé nở ở Liechtenstein. Tôi mua một quyển sách về hoa mọc trên dãy Alps, những loài hoa được coi là kiên cường bởi chịu đựng được mùa đông buốt giá và thời tiết khắc nghiệt của Alps để rực rỡ nở vào mùa hè. Không hiểu sao, chúng đều là những bông hoa rất nhỏ, nhỏ hơn cả một đồng xu nhưng xinh xắn và đáng yêu vô cùng. Tôi đôi khi còn phải mang theo cả kính lúp để tìm ra những bông hoa enzian tím ngắt nhỏ xíu, những bông hoa nhài núi (rock-jasmine) mọc chìm trong đá, hoa mao lương núi nhỏ xinh như những chiếc cúc áo, và đặc biệt là hoa edelweiss (nhung tuyết) trắng muốt và quý hiếm. Bạn không dễ gì tìm thấy loài hoa này, nhưng bạn có thể gặp chúng rất nhiều ở những sườn núi của làng Malbun. Chúng tôi khoác ba lô, leo từ núi này sang núi kia, khi nào mỏi thì ngả mình bên những thảm cỏ êm dịu, tận hưởng không khí trong lành ngọt ngào, tận hưởng cả không gian yên tĩnh khoáng đạt, chỉ có mây, núi và trời. Ngay cả cư dân làng Malbun cũng vác những chiếc ghế bạt ra ngoài hiên, nằm đọc sách, lim dim giữa buổi trưa yên bình, hoặc pha ấm trà thảo mộc Alps để nhâm nhi với người bạn láng giềng. Cái thú khá “điền viên” này có vẻ dành cho người già, nhưng thực tế có rất nhiều đôi yêu nhau, nhiều gia đình ríu rít đến đây chỉ để tận hưởng một không gian yên lặng và trong trẻo đến nao lòng, cũng là cách để cảm nhận rõ hơn giá trị của những phút giây bên nhau.

Nếu muốn không khí náo nhiệt hơn một chút, bạn hãy đến đây vào ngày 15 tháng 8, quốc khánh của Liechtenstein, đảm bảo bạn sẽ bị mê hoặc bởi không khí sôi nổi và màn pháo hoa rực rỡ từ lâu đài Vaduz nằm vắt ngang núi. Hiện giờ hoàng gia Liechtenstein vẫn sinh sống ở đây. Là những người giàu có thứ năm thế giới nhưng hoàng gia Liechtenstein khá kín tiếng, có lẽ vì họ cũng mang trong mình tính cách kín đáo đặc trưng của người Alps. Chắc bởi thế mà dù cũng là một công quốc hiếm hoi còn tồn tại nhưng Liechtenstein không nổi tiếng như Monaco hay Luxembourg. Người ta không thấy được sự xa hoa và hào nhoáng ở đây, nhưng người ta sẽ hiểu được giá trị sống vươn tới thiên nhiên và tận hưởng sự thanh bình ngọt ngào đáng quý ở công quốc vắng người, nhà nhà sống tựa bên sườn núi, nhưng mức sống và các dịch vụ được đảm bảo khá hoàn hảo này. Chưa kể, bạn dễ trở thành nghệ sỹ khi sống ở đây lắm, vì những ngọn núi vi vút, những thảm hoa vàng khiến lòng bạn thư thái đến mức lúc nào bạn cũng đều muốn hát lên.

Ngày xưa, tôi hay chạy đến Liechtenstein mỗi khi cảm thấy mệt mỏi, mỗi khi muốn “cứu rỗi” tâm hồn lãng mạn đôi khi bị những áp lực trong công việc và cuộc sống lấy đi mất. Tôi đi tìm những bông hoa li ti để muốn mình được như chúng, nhỏ bé mà kiên cường kiêu hãnh. Tôi ngồi vắt vẻo bên những thanh gỗ tròn bắc ngang qua suối, thả chân trần xuống dòng suốt mát lạnh tê người để tận hưởng cái rùng mình vì lạnh nhưng êm mát tới từng chân tơ kẽ tóc. Chưa kể, như lời mời mọc hấp dẫn của bạn tôi khi lần đầu tới Liechtenstein, mỗi lần qua đó tôi lại đến cái trạm visa nhỏ xinh dưới chân lâu đài Vaduz, trả ba franc Thụy Sỹ để được đóng lên hộ chiếu một con dấu xinh xắn có hình chiếc vương miện, chứng tích đáng quý của công quốc, là phần duy nhất còn lại cho tới ngày nay của Holy Roman Empire (đế chế La Mã thần thánh) xa xưa.

Lần nào, chuyến xe buýt đưa tôi rời Liechtenstein cũng vào khoảng năm hay sau giờ chiều. Vì Liechtenstein nằm trên vùng núi cao hơn một nghìn mét so với mực nước biển nên tôi luôn được ngắm cảnh “dù đi cùng trời, dù đi khắp núi, trời chỉ có sao sớm sao chiều”, hoàng hôn còn chưa tắt hẳn mà trăng chiều và sao hôm đã lưng chừng đỉnh núi, đẹp bàng bạc và dịu dàng đến ngỡ ngàng. Tôi chẳng có cậu bé Peter nào chia sẻ những ngày bên núi, nhưng tôi nhớ núi chẳng kém gì cô bé Heidi, bởi ở đó, gió trên cao, thảo nguyên ngút ngàn và những dòng suối trong vắt sẽ khiến tâm hồn tôi trở nên vô ưu và trong trẻo đến lạ thường.

Tôi vẫn còn giữ những bông hoa Alps ép khô trong trang luận văn cũ, hoa lấy từ làng Malbun của Liechtenstein. Nếu cho tôi trở lại làm cô bé Heidi vẫn còn tin vào điều ước gửi ông già Noel, tôi sẽ ước một ngày lại được chân trần chạy trên những thảm cỏ êm mượt, tung lên trời những cành hoa mao lương và hét lên thật khẽ: “Tôi đã về đây, Heidiland của tôi”.

Chương 13: Gruezi! Thụy Sỹ

Tôi đi Thụy Sỹ nhiều lần, đến khá nhiều thành phố của Thụy Sỹ. Tôi yêu mến và thân thuộc nơi này đến mức chẳng biết viết riêng về thành phố nào cả, đành gom lại những tình cảm chung trong một câu chào mà những người bạn Thụy Sỹ vùng nói tiếng Đức vẫn nói với tôi: “Gruezi” – Chào em.

Dù chưa bao giờ đi Thụy Sỹ người ta cũng có thể bị hút hồn bởi những ngọn núi cao vời vợi, những hồ nước ngăn ngắt xanh, những cánh đồng ngút mắt với đàn bò nhẩn nha gặm cỏ, những thành phố xinh xắn ngọt ngào như những thỏi chocolate trứ danh.

Hình như nói Gruezi là chưa đủ, phải thêm: Bonjour, Buongiorno, Allegra(*) nữa vì tuy là quốc gia giàu có nhất nhì thế giới, Thụy Sỹ lại không có ngôn ngữ riêng mà cả bốn ngôn ngữ Đức, Pháp, Italia và Romansch đều là ngôn ngữ chính thức. Sự giao thao văn hóa hài hòa mà thống nhất ấy cũng làm nên nét hấp dẫn riêng của Thụy Sỹ, đất nước mà tôi luôn vô cùng mến yêu. Cũng không nhớ nổi tôi đã bao lần đặt chân đến nơi này, nhưng có lẽ chỉ một lần thôi cũng đủ để tôi phải lòng xứ sở xinh đẹp nằm liền bên dãy Alps, mảnh đất pha trộn giữa sự chuẩn mực của đồng hồ, máy móc và sự tinh tế ngọt ngào của pho mát, chocolate.

(*) Từ xin chào trong bốn ngôn ngữ chính của Thụy Sỹ.

Bản tình ca của núi và hồ

Đẹp đến ngẩn ngơ! Đó là tất cả những gì tôi có thể thốt lên khi lặng mình ngắm những ngọn núi hùng vĩ của dãy Alps quanh năm tuyết phủ, soi mình bên những hồ nước xanh trong veo tới đáy. Nếu bạn khum tay vốc dòng nước xanh trong ấy mà uống, có lẽ những người Thụy Sỹ hiếu khách sẽ mỉm cười với bạn vì họ luôn vô cùng tự hào về chất lượng nước và môi trường tuyệt vời nơi đây.

Mùa nào, núi và hồ cũng viết những bản tình ca nên thơ. Mùa xuân, tuyết lặng lẽ tan, những cánh hoa mận, hoa lê khẽ khàng rơi trên mặt hồ. Mùa hè, từng đàn thiên nga trắng đủng đỉnh lững lờ ven hồ, thỉnh thoảng nghển cổ đón những vụn bánh mì từ tay khách. Mùa thu, khó có gì đẹp hơn sự hòa sắc của lá vàng, trời xanh, núi trắng và màn sương mù lãng đãng. Còn mùa đông, những bông lau trắng trĩu tuyết lóng lánh thỉnh thoảng đánh rơi khóm tuyết nhẹ làm chú vịt trời nấp trong đó giật mình. Những khu trượt tuyết “đỉnh” của Thụy Sỹ như St.Moritz, Zermatt quả là thiên đường của mùa đông. Dường như bạn đang bay lơ lửng trên nóc nhà của thế giới, khi xung quanh bạn là những đỉnh núi triền miên một màu trắng xóa nổi bật giữa nền trời xanh ngắt. Ngọn Matterhorn kiêu hãnh là biểu tượng của đất nước bên dãy Alps, ngay cả giữa mùa hè cũng không quên tô điểm những vạt tuyết trắng phau phau khói sương.

Nét đẹp của Thụy Sỹ không nằm ở những công trình kiến trúc hùng vĩ hay những huyền thoại bí ẩn. Điều kỳ diệu nhất Thụy Sỹ đem lại cho tôi là cảm giác thanh bình, yên ả, tự do và hòa mình với thiên nhiên. Là đất nước trung lập, Thụy Sỹ đứng ngoài những xung đột phức tạp. Núi cao vời vợi, hồ biêng biếc xanh, những đồng cỏ trải dài không thấy chân trời, đường phố xinh xắn, ngăn nắp, trật tự, sao không thầy lòng yên ả cho được?!

Lần nào qua Thụy Sỹ, dù có bận rộn đến mấy, tôi cũng thấy lòng thư thái lạ thường, hình như người Thụy Sỹ luôn thiết kế cho mình một không gian sống và làm việc quy củ nhưng không kém phần lãng mạn. Ngay bên hành lang phòng làm việc, tôi có thể nhâm nhi ly cà phê sáng trong tiếng chim hót véo von và mùi hương hoa hồng gai ngai ngái sau cơn mưa, ngắm nhìn sương sớm tan dần trên mặt hồ Zurich. Những hôm đi ăn tối muộn, tôi chạy xe chầm chậm qua cánh đồng hướng dương rực ánh chiều vàng, bỏ một france Thụy Sỹ vào chiếc hộp sắt để sung sướng ôm về những cành hướng dương cao lênh khênh. Tôi nhớ những lần thì thầm bên vai bạn, lắng nghe tiếng nước chảy rì rầm từ thác sông Rhein. Tôi yêu những lần lang thang trên núi, nghe lanh canh tiếng chuông từ đàn bò thẩn tha gặm cỏ, thỉnh thoảng chú bò sữa cao lớn lại lúc lắc cái đầu rồi “ừm” một tiếng. Những hôm may mắn, tôi còn được nghe tiếng kèn gỗ Alpshorn trầm ấm của những người nông dân gọi nhau từ núi này sang núi kia, tiếng kèn thả vào buổi chiều thu một cảm giác sum họp và ấm êm khó tả.

Niềm tự hào Thụy Sỹ

Hiếm thấy ở đâu, người dân có thể treo cờ mọi lúc mọi nơi, mọi lý do, mọi địa điểm như ở Thụy Sỹ. Người Thụy Sỹ có tinh thần dân tộc rất cao, họ vô cùng tự hào về tất cả những gì mang thương hiệu “Swiss made”. Lá cờ với hình chữ thập trắng trên nền đỏ tươi bay phấp phới khắp các nẻo đường.

Người Thụy Sỹ quả thật có nhiều thứ để hãnh diện với thế giới. Đi mua sắm trên những dãy phố trung tâm của Thụy Sỹ, ai mà không mơ được sở hữu những chiếc đồng hồ tinh xảo, lịch lãm và chính xác, cho dù có thể mãi chỉ là giấc mơ vì cái giá trên trời của những món hàng nổi tiếng thế giới như Omega, Tag Heuer, Breitling... Mấy người bạn tôi khi nghe tôi phàn nàn về giá cả đắt đỏ đó chỉ trả lời tôi gọn lỏn: “Swiss made”. Nét tinh tế của công nghệ cơ khí Thụy Sỹ còn thể hiện ở những vật dụng nhỏ bé nơi phòng bếp. Tôi còn nhớ, mình đã ngơ ngác thế nào trong căn phòng bếp của người bạn trước những dụng cụ bếp sắc sảo, đẹp mắt mà phải loay hoay một lúc tôi mới hiểu ra chúng dùng để làm gì, ví dụ như dụng cụ bỏ hạt táo, đập trứng luộc.

Thụy Sỹ cũng là quê hương của hơn bốn trăm lăm mươi loại pho mát khác nhau và sở hữu hơn mười lăm thương hiệu chocolate thơm ngon nhất thế giới. Dù có vô tình với pho mát đến mấy bạn cũng có thể nhớ tên vài loại pho mát lừng danh như Emmentaler, Alpkäse, Appenzeller. Pho mát Thụy Sỹ không phải là thứ dễ chiều lòng thực khánh, đặc biệt là khách châu Á vì hương vị nồng và béo ngậy đặc trưng, nhưng nhìn những bánh pho mát vàng ươm, tròn căng mịn màng xếp chằn chặn trong kho cũng đã đủ khiến bạn thích mê đi rồi. Tôi phải thú nhận rằng, giữa cái lạnh của mùa đông Hà Nội, tôi thèm lắm miếng bánh mỳ trải pho mát Racklette và nổi lẩu pho mát Fondue. Những đêm rét mướt và tuyết rơi dày, xung quanh đám than củi cháy tí tách giữa chợ Noel, hít hà vị pho mát Racklette nóng chảy béo ngậy, ăn kèm với hành tím, dưa chuột muối và chút ớt bột cũng là một cái thú của tôi và chúng bạn. Fondue thì lại gắn liền với những đêm cuối năm gia đình và bạn bè sum họp, ai nấy nhúng que sắt xiên thịt vào chiếc nồi con con đựng pho mát đun nóng, râm ran trò chuyện quây quần, đón chờ tiếng pháo hoa đầu tiên của năm mới đang đi qua trước thềm.

Tôi đùa với bạn: “Cả đất nước toàn đồng cỏ và bò sữa thế kia, làm gì pho mát chả ngon”, và bạn hóm hỉnh đối đáp với tôi: “Thụy Sỹ không có một cây ca cao nào mà chocolate vẫn ngon nhất thế giới”. Nhưng sự thực đúng là như thế! Thụy Sỹ có lẽ là mảnh đất “nguy hiểm” cho những cô nàng ăn kiêng vì bạn khó lòng cưỡng nổi sự quyến rũ của chocolate ở đây. Đã thử chocolate ở nhiều nước khác nhau, nhưng tôi vẫn bầu cho chocolate Thụy Sỹ ở vị trí số một, bởi cái vị ngọt thanh nhẹ mà không sắc, thấm tan êm dịu nơi đầu lưỡi, bởi sự pha trộn hài hòa khéo léo giữa chocolate, sữa, hạt dẻ và dâu các loại. Tôi sững sờ nếm thanh chocolate Lindt có vị... ớt ấm nồng, vị hoa oải hương vùng Provence. Tôi thích thú mê mẩn những gói giấy bọc chocolate xinh xắn in nhiều hình ảnh như hãnh diện khoe thêm các thắng cảnh nổi tiếng Thụy Sỹ. Không chỉ những thương hiệu lớn mà dừng chân bên những quầy bánh nhỏ, bạn cũng có thể nếm những viên chocolate truffle mà người thợ vừa làm buổi sáng, xinh xắn, tinh khiết và quá đỗi ngọt ngào.

Không gian sống chất lượng, hiện đại mà truyền thống

Thụy Sỹ là một trong những nước giàu nhất thế giới, hệ thống ngân hàng tốt nhất và một nền công nghiệp lâu đời nhất, vậy mà với du khách đến Thụy Sỹ thì hình ảnh quen thuộc chiếm lĩnh tầm mắt lại là những cánh đồng nối dài như vô tận, những ngọn núi xếp nối nhau tới tận chân trời, những thành phố xinh xắn nằm nghiêng nghiêng bên sông bên hồ. Tôi phải lòng những mái ngói trùng điệp cổ kính uốn lượn bên dòng sông Aarau của thủ đô Bern. Tôi khoan khoái tận hưởng những làn gió êm dịu mát lành thổi về từ hồ Le Lecman vào những con phố của Geneva và Lausanne. Và tôi cũng không thể nào quên những chuyến du thuyền êm đềm giữa đêm hè đầy sao trên hồ Zurich. Những thành phố này cũng liên tục đứng trong bảng xếp hạng những thành phố “đáng sống” nhất thế giới, có lẽ không chỉ bởi sự tiện nghi mà còn vì một lẽ sống hài hòa với thiên nhiên. Hoa chẳng bao giờ ngừng nở trên cây cầu mái ngói cổ kính của Luzern suốt mùa hè, soi bóng lấp lánh trên dòng sông xanh dập dìu đàn thiên nga. Mà không chỉ Luzern, sông nào, hồ nào của Thụy Sỹ cũng trong veo tới đáy, nắng lấp lánh cả trên những viên sỏi trắng nép mình dưới làn nước mát lành.

Dẫu không cất công tìm hiểu, du khách cũng có thể biết trang phục truyền thống của người Thụy Sỹ thế nào. Đâu đâu bạn cũng có thể bắt gặp hình ảnh những người đàn ông đội mũ đen hay cỏ úa có gài hoa edelweiss, mặc áo gile đỏ cũng thêu hoa, vác trên vai chiến kèn gỗ Alpshorn. Các cô gái thì xúng xính trong những bộ váy thêu cầu kỳ, đội chiếc mũ rộng vành thắt nơ quý phái mà dân dã. Ngay cả các cậu bé con tinh nghịch cũng biết diện quần sóc da nâu (lederhorse), mặc áo kẻ ca rô đỏ hay đơn giản chỉ quàng chiếc khăn đỏ in hình hoa eldelweiss là đã ra chất Thụy Sỹ lắm rồi.

Tôi may mắn tham dự lễ hội “Jodler und Jodlerin” hay lễ hội hát dân ca của Thụy Sỹ vốn chỉ tổ chức bốn năm một lần và luân phiên giữa các thành phố. Những người dân bình thường nhất cũng trở thành ca sĩ, khoác những bộ cánh truyền thống đẹp nhất, tấp nập về lễ hội. Hai bên bờ sông Ruess với những quán hàng sang trọng, tiếng hát cứ ngân nga dịu êm, thỉnh thoảng chợt nổi lên tiếng lục lạc lanh canh của đàn bò sữa diễu hành trên phố, hay tiếng “ziha” của cậu bé ôm bó cỏ khô. Người ta nói, giai điệu êm dịu của những khúc hát dân ca là tiếng hát của gió trên những thảo nguyên xanh, tiếng hát của nước trên những dòng sông, dòng suối trong vắt. Tiếng hô “Hollerödijö” thì đích thị là tiếng những chàng trai dãy Alps í ới gọi nhau, để rồi xuất hiện trong những bài hát với nhịp accordeon dập dìu tươi tắn.

Bạn tôi hay để dành cho tôi những đồng xu frank Thụy Sỹ, ra đời trùng với năm sinh của tôi hay những năm đầu thế kỷ hai mươi, như một minh chứng cho thấy Thụy Sỹ luôn phát triển và có những giá trị sẽ không thay đổi. Tôi vẫn nhớ cảm giác dễ chịu khi đặt chân tới sân bay Zurich, thay vì những bài hát đón chào, con tàu chở khách nối giữa hai nhà chờ luôn đầy ắp tiếng gió, tiếng lục lạc lanh ca lanh canh và tiếng ậm ừ của đàn bò sữa, như một lời chào thân thiện nhất gửi tới du khách.

Trong mấy năm du học thì tôi đón năm mới ở Thụy Sỹ tới tận hai năm, vì thế mà những ấm áp tôi nghĩ về Thụy Sỹ luôn gắn liền với nồi lẩu pho mát Fondue nghi ngút khói và những bông tuyết trắng bay đầy ngoài cửa sổ. Dù tôi đã cách xa Thụy Sỹ không chỉ một ngọn núi nữa rồi, nhưng thỉnh thoảng tôi vẫn khẽ ấn tay lên chú gấu bông diện quần da thêu hoa trong góc phòng, để chú thay tôi cất lên tiếng gọi từ nơi xa xôi: Gruezi! Thụy Sỹ.