Elizabeth lại lên tinh thần đến mức thích đùa cợt; cô muốn anh Darcy giải thích về lúc anh mới chớm yêu cô. Cô hỏi:

- Chuyện này bắt đầu như thế nào? Em có thể hiểu anh tiếp tục một cách lôi cuốn sau khi anh bắt đầu, nhưng lúc anh bắt đầu là khi nào?

- Anh không thể xác định ngày giờ, hoặc địa điểm, hoặc cái nhìn, hoặc lời nói đã tạo nên nền tảng. Đã lâu rồi. Anh đang trong giai đoạn tiếp tục trước khi anh biết anh đã bắt đầu.

- Anh đã chấp nhận được vẻ bề ngoài của em, và về cử chỉ, thái độ của em đối với anh ít nhất gần với bất lịch sự, và em thường nói chuyện với anh nhằm mục đích làm anh đau đớn. Bây giờ anh hãy thành thật với em, lúc ấy anh có còn yêu em không trong khi em đang xấc xược với anh?

- Vẫn còn, vì tính sinh động của tâm hồn em.

- Anh có thể gọi ngay đây là xấc xược. Nó không kém như thế bao nhiêu. Sự thật là, anh chán ngán vẻ lịch sự, cung cách tôn kính, hoặc nghi lễ chỉnh tề. Anh khinh khi những phụ nữ chỉ biết nói năng, ra điệu bộ và suy nghĩ với mục đích chỉ nhằm làm cho anh chú ý đến. Em được anh chú ý vì em khác hẳn họ. Nếu em không thật sự dễ thương, anh hẳn đã ghét em về thái độ này. Nhưng mặc dù mang nỗi đau mà anh muốn giấu, những cảm nghĩ của anh luôn cao quý và công bằng, và trong tim anh, anh hoàn toàn chán ghét những người xun xoe ve vãn anh. Đấy, em đã giúp anh đỡ cất công giải thích, và thật tình khi xét qua mọi việc em nghĩ đấy là hoàn toàn có lý. Anh đã không biết rõ về cái tốt của em, hẳn như vậy rồi. Nhưng không ai nghĩ về điều này khi họ đang yêu.

- Khi Jane đang bị bịnh ở Netherfield, thái độ trìu mến của em đối với chị ấy không phải là cái tốt của em đó sao?

- Chị Jane yêu quý nhất! Ai lại có thể đối xử với chị ấy kém hơn như thế?! Nhưng anh có thể bằng mọi cách nêu cao việc này. Anh bảo vệ mọi đức tính của em, mà còn cố gắng phóng đại những đức tính này càng cao càng tốt. Đổi lại, em tìm mọi cơ hội nhằm trêu cợt và tranh cãi với anh càng nhiều càng hay, và em sẽ bắt đầu ngay bằng cách hỏi anh điều gì đã khiến anh cuối cùng không muốn đi thẳng vào vấn đề. Lần đầu tiên anh đến thăm em và sau đấy dùng bữa tối, điều gì đã khiến anh nhút nhát với em như thế? Nhất là khi anh đến, tại sao anh ra vẻ như không màng đến em?

- Bởi vì em trang nghiêm và im lặng, và em không khích lệ anh bạo dạn thêm.

- Nhưng vì em bị bối rối.

- Và anh cũng thế.

- Đáng lẽ anh nên gợi chuyện nhiều với em khi anh đến dùng bữa tối.

- Một người ít nghĩ đến em hơn sẽ làm như thế.

- May là anh có câu trả lời đúng lý, và em đúng lý để chấp nhận! Nhưng em tự hỏi anh sẽ tiếp tục như vậy trong bao lâu, nếu để mọi việc phó mặc cho anh? Em tự hỏi khi nào anh sẽ chịu nói, nếu em không hỏi anh. Chủ định của em muốn cảm ơn anh về lòng tốt của anh đối với Lydia có tác dụng rất lớn. Em e quá lớn, vì đáng lẽ em không được đề cập đến chuyện bí mật ấy, và nếu chúng ta cảm thấy thoải mái về việc thất hứa, thì đạo đức sẽ trở thành ra sao? Cách này là không hay.

- Em không nên tự dằn vặt. Đạo đức sẽ vẫn còn khá tốt. Những cố gắng khó biện minh được của Phu nhân Catherine nhằm ngăn cản chúng ta là phương tiện để xóa bỏ mọi hồ nghi. Với hạnh phúc anh đang có, anh không hàm ơn em về việc em ngỏ lời thiết tha cảm ơn anh. Tâm tình của anh lúc ấy không chờ đón em cởi mở tâm tình của em. Việc dì anh kể cho anh nghe đã cho anh hy vọng, và anh muốn biết ngay mọi việc.

- Phu nhân Catherine đã đóng góp rất lớn, và việc này phải làm bà vui, nếu bà thích góp công. Nhưng, nói cho em biết, anh đến Netherfield để làm gì? Chỉ để đi đến Longbourn và để bối rối à? Hoặc anh có ý định nghiêm túc hơn chăng?

- Mục đích chính của anh là được gặp em. Và nếu được, anh có thể hy vọng làm cho em yêu anh. Lý do anh đưa ra, hoặc lý do anh tạo cho anh, là xem chị em có còn yêu anh Bingley không, và nếu còn, anh sẽ thú thật với anh Bingley về việc mà anh đã thú thật sau đấy.

- Nếu anh có can đảm thú thật với Phu nhân Catherine, liệu bà sẽ có phản ứng ra sao?

- Elizabeth, có thể anh cần thời gian hơn là can đảm. Nhưng anh sẽ làm việc này, và nếu em cho anh một tờ giấy, anh sẽ viết ngay.

- Và nếu em không phải tự viết, em sẽ ngồi bên anh để khen ngợi những dòng chữ ngay thẳng của anh, như có lần một phụ nữ đã làm như thế. Nhưng em cũng có một bà mợ mà em không được quên.

Elizabeth chưa viết trả lời lá thư dài của bà Gardiner vì cô không muốn thú nhận tình cảm của mình đối với anh Darcy. Nhưng bây giờ, khi đã có chuyện ấy để viết, mà cô biết người đọc sẽ rất vui, cô đã xấu hổ nghĩ rằng ông cậu và bà mợ đã mất đi ba ngày hạnh phúc. Ngay lập tức cô viết cho họ:

" Mợ yêu ạ, đáng lẽ cháu phải cám ơn mợ sớm hơn về lá thư dài, đầy tình cảm, kể mọi chi tiết mà mợ viết cho cháu. Nhưng cháu phải thú thật, cháu đã bị xao xuyến nhiều nên không thể hồi âm được. Mợ đã đoán nhiều việc hơn là những gì thật sự xảy ra lúc ấy. Nhưng bây giờ, mợ có thể suy đoán tùy thích, mợ hãy phóng óc mơ màng đi xa, cho trí tưởng tượng của mợ rọi vào mọi khía cạnh có liên hệ đến vấn đề, và mợ sẽ không nhầm lẫn việc gì trừ phi mợ tin rằng cháu đã kết hôn. Mợ nên viết thêm cho cháu và ca ngợi anh ấy nồng nhiệt hơn là trong thư rồi. Cháu cảm ơn cậu mợ, cháu muốn cảm ơn mãi, về quyết định không đi Vùng Hồ. Cháu đã dại khờ làm sao khi cứ muốn đi! Ý tưởng của mợ về đôi ngựa nhỏ thật là hay. Hai chúng cháu sẽ đánh xe chạy vòng quanh khu vườn. Cháu là một sinh vật hạnh phúc nhất trên đời. Cháu hạnh phúc hơn cả Jane, chị ấy chỉ mỉm cười, cháu hay cười to tiếng. Anh Darcy gửi đến cậu mợ tình thương mà anh ấy có thể giành được từ cháu. Cháu mong cả nhà cậu mợ đến thăm Pemberly vào dịp lễ Giáng Sinh.

Cháu của cậu mợ

"

Thư anh Darcy viết cho Phu nhân Catherine có văn phong khác hẳn, và cũng khác thư ông Bennet gửi cho anh Collins.

" Thưa ông,

Tôi sẽ làm phiền đến ông, vì ông phải chúc mừng lần nữa. Elizabeth sẽ chẳng bao lâu nữa trở thành bà Darcy. Xin ông cố gắng an ủi Phu nhân Catherine. Nhưng, nếu tôi là ông, tôi sẽ đứng về phía người cháu trai. Anh ấy có nhiều điều tốt lành hơn để ban phát.

Kính thư

"

Những lời chúc mừng của cô Bingley đối với ông anh, về hôn lễ sắp đến của anh, đều trìu mến và giả dối. Cô cũng viết ngay cả cho Jane để tỏ ý vui mừng và lặp lại những bày tỏ tình cảm trước đây. Jane không bị mắc lừa, nhưng cô vẫn cảm động; và mặc dù không tin tưởng nơi em chồng, vẫn hồi âm tử tế hơn là những gì cô em chồng đáng được nhận.

Sau khi nhận được tin tương tự, niềm vui của cô Darcy khi thư cho ông anh cũng chân thật như chính niềm vui của anh. Cả bốn trang giấy không đủ để diễn tả mọi hân hoan của cô, và mọi mong muốn được chị dâu thương yêu.

Trước khi nhận được hồi âm của anh Collins, hoặc lời chúc mừng của vợ anh gửi cho Elizabeth, gia đình Longbourn được tin hai vợ chồng anh Collins sẽ trở về nhà Lucas. Chẳng bao lâu họ nhận ra lý do hiển nhiên của chuyến đi. Phu nhân Catherine đã trở nên vô cùng giận dữ sau khi nhận được thư của đứa cháu trai, đến nỗi Charlotte muốn lánh mặt cho đến khi cơn bão táp đi qua, nhưng riêng cô vẫn vui lây với đôi lứa. Vào lúc như thế này, sự hiện diện của cô bạn quả là niềm vui cho Elizabeth, mặc dù những khi họ gặp lại nhau đôi lúc cô phải nhìn nhận niềm vui quả là đắt giá, khi cô thấy anh Darcy phải đối diện với mọi biểu lộ lịch sự theo cung cách phô trương và và xun xoe của chồng người bạn mình. Tuy nhiên, anh vẫn chịu đựng một cách đáng khen. Anh còn có thể lắng nghe ngay cả lời nói của ngài William Lucas khi anh khen Collins đã mang đi viên ngọc sáng giá nhất nước, và với tư thái chỉnh tề, biểu lộ mọi hy vọng họ sẽ gặp lại nhau ở St. James. Chỉ khi ngài William đi khuất, anh mới nhún vai.

Tư cách thô lỗ của bà Phillips là một điều khổ sở, có lẽ khổ sở nhất, cho sự chịu đựng của anh. Mặc dù bà Phillips, cũng như người chị của bà, đều quá trọng nể anh nên không dám có thái độ thân mật mà anh Bingley vui vẻ khích lệ, mỗi khi bà mở lời, bà lại tỏ ra thô lỗ. Lòng vị nể của bà đối với anh chỉ khiến bà nói ít lại, nhưng không giúp bà được thanh lịch hơn. Elizabeth làm mọi việc để anh không phải bị hai bà chú ý đến quá đáng, luôn muốn anh kề cận bên mình hoặc bên những người trong gia đình mà anh có thể trò chuyện thoải mái. Mặc dù những cảm nghĩ như thế lấy đi phần nào niềm vui của đôi lứa khi mới bắt đầu yêu nhau, tình cảnh này tạo nên hy vọng về tương lai. Cô mong đợi đến ngày hai người dứt khỏi những mối quan hệ không mấy hào hứng như thế này, để được sống với nhau trong thoải mái và thanh lịch cùng với gia đình anh ở Pemberley.