Hôm sau, đúng giờ quy định, cái nhóm nhỏ của chúng tôi đã có mặt đầy đủ. Ông người Êcôt bồn chồn châm hết điếu xì gà này đến điếu khác, mắt luôn nhìn chiếc đồng hồ quả lắc. Nhưng nhà vô địch nổi tiếng đã bắt cả nhóm chúng tôi phải đợi đến mười phút sau khi đã nghe câu chuyện anh bạn tôi kể lại, tôi chẳng ngạc nhiên về sự chậm trễ đó, cuối cùng Xzentôvic xuất hiện vẻ ngạo mạn đến trơ trẽn. Anh tiến đến bên bàn, bước đi bình tĩnh và thận trọng. Anh không tự giới thiệu – “Các ông đã biết tôi là ai rồi, còn tôi chẳng cần biết các ông là ai.” – Thái độ đó muốn nói với chúng tôi như vậy. Anh tổ chức trận đấu với một vẻ mặt tỉnh bơ hoàn toàn mang tính chất nghề nghiệp. Do thiếu bàn cờ nên không thể tổ chức đánh mấy ván cùng một lúc, nên anh đề nghị một mình đánh một ván với tất cả chúng tôi. Sau khi đánh xong một nước, anh ta sẽ ra đứng ở cuối phòng đằng kia để không quấy rối chúng tôi thảo luận. Đi xong chúng tôi dùng thìa gõ vào cốc báo cho anh ta biết, vì trên tàu, chúng tôi không kiếm đâu ra chuông. Nếu chúng tôi đồng ý thì thời gian ấn định giữa hai nước đi sẽ là mười phút. Tất nhiên chúng tôi chấp nhận, như mấy chú học trò e lệ, tất cả những đề xuất của anh. Khi rút thăm Xzentôvic đi quân đen; trái hẳn với cách khai cuộc của chúng tôi, anh ta chẳng buồn ngồi, đi ngay nước đầu rồi ra đứng ở cuối phòng tại nơi anh ta đã chọn để đợi; anh lơ đễnh lật lật mấy trang họa báo.

Tôi thấy chẳng cần thiết phải nói chi tiết về ván cờ này. Sau hai mươi bốn nước, chúng tôi hoàn toàn bị đánh quỵ. Một nhà vô địch thế giới đã đánh thắng dễ dàng mươi, mười hai người đánh cờ nhàng nhàng trung bình thì có gì đáng ngạc nhiên! Thật ra, chúng tôi khó chịu là vì Xzentôvic đã có thái độ hợm hĩnh, trịch thượng với chúng tôi. Anh ta chỉ lơ đễnh đảo mắt nhìn qua loa bàn cờ, khi đi ngang qua, đã hờ hững coi chúng tôi như chính bản thân chúng tôi là những quân cờ bằng gỗ vô tri vô giác, là một lũ chó ghẻ anh ta ném cho một mẩu xương lúc quay đi chỗ khác. Nếu anh ta tế nhị một chút, tôi thầm nhủ, anh ta sẽ nhắc nhở chúng tôi chú ý đến những nước đi hớ, hoặc động viên chúng tôi một lời nhã nhặn. Nhưng không, ván cờ kết thúc, cái máy đánh cờ này thốt lên mỗi câu: “Chiếu hết!”, rồi đứng ngây người im lặng chờ xem chúng tôi có muốn đánh nữa hay không. Trước một đối thủ cỡ như Xzentôvic thì đành phải chịu thua thôi. Tôi đứng dậy cho rằng cái trò giải trí này có thể chấm dứt ở đây, nhưng đến là bực khi tôi nghe tiếng MacCônno nổi lên ngay ở cạnh tôi, giọng khản đặc: “Phục thù!”

Tôi kinh ngạc trước cái giọng đầy thách thức của ông ta; lúc đó MacCônno làm tôi nghĩ tới một võ sĩ sắp choảng một người lịch thiệp, có giáo dục một đòn chí tử. Phải chăng đây là cách không được dễ chịu mà Xzentôvic đã đối xử với chúng tôi hay đấy chỉ là tham vọng mang tính chất bệnh lý của MacCônno? Dù sau xem ra ông ta không còn giữ được bình tĩnh. Mặt ông đỏ bừng, cánh mũi phập phồng, mồ hôi vã ra, và ông ta bặm chặt môi. Một vết hằn sâu kéo dài từ miệng xuống tận chiếc cằm bướng bỉnh của ông. Trong ánh mắt ông, tôi lo ngại bắt gặp cái ánh đam mê điên cuồng thường chỉ thấy ở những người chơi trò cò quay sau khi đã đặt cuộc gấp đôi đến lần thứ sáu hoặc thứ bảy vào cùng một ô nhưng chẳng thấy hòn bi đổ vào. Tôi dự đoán là MacCônno sẽ phải trả giá bằng cả gia tài của mình cho cái tính tự ái điên cuồng này, ông ta sẽ đánh hoài cho kỳ tới khi được một ván mới chịu thôi. Nếu nhà vô địch kiên trì thì MacCônno sẽ là một mỏ vàng mà anh ta sẽ đãi được hàng ngàn đô la trước khi chúng tôi cặp bến ở Buênôx Airex. Xzentôvic mặt lạnh như tiền.

- Tùy các ông, - anh ta lễ độ đáp. – Các ông sẽ đi quân đen.

Ván thứ hai cũng lại được khai cuộc như ván đầu, chỉ khác là có thêm được mấy người tò mò nữa đến quây bên chúng tôi. MacCônno nhìn chăm chăm bàn cờ như muốn thôi miên các quân cờ để bắt chúng phải đánh thắng. Tôi cảm thấy ông ta sẵn lòng bỏ ra cả ngàn đô la để được cái thú thốt kêu lên: “Chiếu hết” với đối thủ chẳng thanh cao mấy. Ngoài ý muốn của bản thân, chúng tôi phần nào bị lây lan lòng say mê của ông. Mỗi nước đi, chúng tôi đều thảo luận say sưa hơn trước và chỉ vào giây phút cuối cùng mới gõ cốc ra hiệu báo cho Xzentôvic quay về bên bàn chúng tôi. Chúng tôi đánh với thái độ như vậy đến nước thứ mười bảy thì thật là bất ngờ đối với chúng tôi, tình thế xem ra có lợi cho chúng tôi, vì chúng tôi đã đưa được Binh từ đường C tới ô C2; chỉ còn có việc đưa nó tới C1 thì sẽ được phong thành Hậu. Thật ra, chúng tôi chưa thật an tâm về vận may hiển nhiên như vậy. Chúng tôi nhất trí cho rằng do nhìn xa trông rộng hơn chúng tôi, Xzentôvic định nhử chúng tôi để nhằm một mưu đồ gì đây. Nhưng bàn đi tính lại mãi chúng tôi vẫn không tài nào đoán được nước bẫy.

Cuối cùng, thời hạn quy định sắp kết thúc, chúng tôi quyết định liều đi một bước nữa. Đúng lúc MacCônno đẩy con Binh thì bỗng có người nắm lấy cánh tay ông ta và vội nói nhỏ: “Cầu Trời, ông đừng đi nước đó!” Không ai bảo ai, tất cả chúng tôi đều quay lại. Chúng tôi thấy một người đàn ông khoảng bốn mươi nhăm tuổi, mặt hẹp và xương xương mà tôi đã từng gặp trên cầu tàu và tôi rất ngạc nhiên trước nước da tái nhợt của ông. Chắc ông đã đến bên chúng tôi khi cả nhóm đang mải mê suy nghĩ giải quyết nước cờ. Thấy chúng tôi đổ dồn mắt nhìn, ông vội nói tiếp: “Nếu ông muốn được phong thành Hậu bây giờ, đối phương liền tấn quân Tượng ở C1 và ông sẽ dùng quân Mã đỡ. Nhưng giữa lúc đó, đối phương sẽ dùng Binh đứng độc lập uy hiếp quân Xe của ông ở ô D7 và nếu ông dùng quân Mã chiếu thì hỏng to và sẽ bị thua liền chín hoặc mười nước. Đấy đại khái là những nước cờ của Alêcxin và Bôgôngiubôp đã đánh trong trận đấu ở Pixchian vào năm 1922.”

Ngạc nhiên, MacCônno buông quân cờ đã cầm trong tay và, như tất cả chúng tôi, thán phục nhìn người xem ra đúng là một vị cứu tinh từ trên trời rơi xuống. Dự kiến trước chín nước để chiếu hết thì hẳn phải là một nhà chuyên nghiệp nổi tiếng có lẽ đáng mặt là đối thủ của Xzentôvic trong một trận đấu. Sự có mặt của ông và sự tham dự đột ngột của ông đúng vào lúc nguy ngập như vậy thật chẳng khác gì như một phép lạ. MacCônno là người đầu tiên lấy lại bình tĩnh.

- Ông khuyên tôi nên thế nào? – Ông ta khẽ nói, vẻ bị kích thích mạnh.

- Lúc này đừng tiến vội, nên tránh đối phương! Trước hết, kéo Vua ra khỏi đường G8-H7 nguy hiểm đã. Chắc chắn đối phương sẽ tấn ở sườn bên kia, nhưng ông sẽ dùng quân Xe đỡ, C8-C4; như vậy đối phương sẽ mất hai quân, mất Binh và một quân trên nó. Ông sẽ chống chọi tiếp, Binh đứng độc lập tấn Binh đứng độc lập và nếu ông đỡ tốt thì ván này sẽ hòa. Không thể hơn được đâu.

Chúng tôi mỗi lúc một kinh ngạc hơn. Sự chính xác và mau lẹ trong các tính toán của ông thật đáng gây bối rối; cứ như ông đang đọc các nước đi trong một cuốn sách vậy. Nhờ ông, niềm hi vọng quá bất ngờ mà lúc này chúng tôi ôm ấp là đánh hòa với nhà vô địch thế giới đúng là một điều thần diệu. Chúng tôi chẳng ai bảo ai đều đứng né sang một bên để ông nhìn thấy rõ bàn cờ. MacCônno nhắc lại:

- Đánh quân Vua từ G8 sang H7?

- Tất nhiên! Phải tránh đối phương.

MacCônno nghe theo và chúng tôi gõ vào cốc thủy tinh. Xzentôvic tiến lại gần, bước đi bình thản và thoáng nhìn đã nhận ra ngay nước đánh trả, đoạn anh ta đẩy Binh từ H2 đến H4 ở sườn bên kia quân Vua như vị cứu tinh không quen biết nọ đã báo trước, ông liền vội khẽ bảo chúng tôi:

- Quân Xe, tiến quân Xe từ C8 lên C4 để buộc ông ta phải bảo vệ Binh của mình. Có bảo vệ vậy cũng bằng thừa! Lúc đó dùng quân Mã tấn, từ C8 lên D5, mà chẳng cần phải bận tâm đến con Binh độc lập, như vậy sẽ kéo lại được tình thế. Lần này, cứ việc tiến, chẳng cần phải đỡ. – Chúng tôi chẳng hiểu ý ông định nói gì cũng như chẳng tài nào rõ những lời rắm rối của ông. Tuy vậy, bị chinh phục, MacCônno răm rắp nghe theo chẳng cần suy nghĩ. Chiếc cốc thủy tinh lại cất tiếng kêu lanh canh. Đây là lần đầu tiên Xzentôvic chưa vội đánh ngay, thoạt đầu anh ta chăm chăm nhìn bàn cờ, rồi đi đúng các nước mà người lạ đã báo trước với chúng tôi và đã định lánh ra xa.

Đúng lúc đó, một sự việc lạ bất ngờ diễn ra: Xzentôvic ngước mắt quan sát chúng tôi. Rõ ràng anh ta muốn tìm xem ai là người đã đột ngột chống trả lại anh ta một cách kiên cường như vậy. Từ lúc đó chúng tôi bị kích thích không bút nào tả xiết. Nếu trước đó chúng tôi đã ngao ngán thất vọng thì lúc này máu chúng tôi cứ sôi lên khi nghĩ là sẽ bẻ gãy được tính ngạo nghễ lạnh lùng của Xzentôvic. Ông bạn mới của chúng tôi đã quyết định được nước đi tiếp theo. Tay tôi run run khi cầm chiếc thìa gõ vào cốc thủy tinh báo cho Xzentôvic đến. Thế là chúng tôi liền được thấy thắng lợi đầu tiên của chúng tôi. Nhà vô địch luôn luôn đứng đánh đã ngập ngừng, ngập ngừng và cuối cùng phải chịu ngồi xuống. Anh ta bất đắc dĩ buông mình và nặng nề ngồi xuống ghế; thế chứ, như vậy anh ta mất ưu thế về mặt thân xác đối với chúng tôi. Chúng tôi đã buộc anh ta phải tự đặt mình vào cùng bình diện với chúng tôi, ít ra thì cũng là về mặt không gian. Anh ta suy nghĩ hồi lâu, mặt cúi gầm trên bàn cờ đến nỗi khó có thể thấy cặp mắt anh ta, dưới đôi mi sùm sụp và phải cố gắng lắm mới hé lên được, do đó khuôn mặt tròn trịa của anh trông hơi ngây ngô. Mấy phút sau anh ta mới đánh rồi đứng lên. Ông bạn chúng tôi liền khẽ nói: “Chơi khá đấy! Quả là không thẹn với thanh danh. Nhưng không sao! Buộc anh ta phải đi theo ý ta, phải buộc bằng được, nếu muốn hòa thì phải như vậy; lúc đó anh ta hết phương cứu vãn.”

MacCônno răm rắp phục tùng. Sau đó, hai đấu thủ lao vào bàn cờ, đấu với một thủ thuật mà bọn tôi - những vai phụ vô ích - chẳng hiểu gì hết. Qua lại như vậy sáu hoặc bảy nước, Xzentôvic đăm chiêu suy nghĩ hồi lâu rồi tuyên bố: “Ván hòa.”

Một giây lát im lặng như tờ. Trong phòng hút thuốc, người ta bỗng nghe thấy tiếng sóng, tiếng đài truyền thanh từ ngoài phòng khách vọng vào một điệu nhạc jazz, mỗi bước bước trên cầu tầu nghe rõ mồn một, người ta nghe rõ cả tiếng gió rít nhẹ khi lùa qua kẽ cửa sổ. Chúng tôi rất đỗi ngạc nhiên trước sự việc diễn ra quá nhanh, thực sự sững sờ về chuyện khó mà tin được của biến cố. Làm sao một người chưa ai biết tới này lại có khả năng đánh cho nhà vô địch thế giới thua nửa ván cờ được? MacCônno bỗng ngả người ra lưng ghế và thốt lên một tiếng “Chà!” hể hả. Tôi quan sát Xzentôvic. Tôi có cảm giác anh ta hơi tái mặt khi đánh mấy nước cuối. Nhưng anh ta là người biết tự kiềm chế. Vẫn với vẻ cứng nhắc và lãnh đạm, anh vừa hỏi, giọng lừng chừng, vừa lấy tay gạt mấy quân cờ trên bàn cờ:

- Các ông đây có muốn chơi ván thứ ba không?

Anh ta hỏi với một giọng hoàn toàn vô tư của một nhà kinh doanh. Anh ta nói những lời ấy không phải với MacCônno, vì anh đưa cặp mắt sắc và thẳng thắn nhìn về phía vị cứu tinh của chúng tôi. Qua cách ngồi, con ngựa đoán ngay được ngồi trên lưng mình là một kỵ sĩ giỏi, cũng như qua mấy nước đi cuối cùng Xzentôvic đã nhận ra ngay đối thủ thực sự của mình. Vô tình, chúng tôi dõi theo cặp mắt anh và hướng nhìn về phía người khách lạ. MacCônno không để ông ta có thời gian kịp suy nghĩ hoặc trả lời nữa, lòng tràn đầy kiêu hãnh vì thắng lợi, MacCônno hét to bảo ông ta: “Tất nhiên! Nhưng một mình ông sẽ đánh với ông ấy! Một mình ông đánh với Xzentôvic!”.

Một sự việc thật đáng sửng sốt liền xảy ra. Hoàn toàn tập trung đến kỳ lạ vào bàn cờ rỗng quân, người lạ mặt giật mình khi thấy mọi cặp mắt đổ dồn nhìn ông chăm chăm và nghe thấy được mời một cách nhiệt tình như vậy, ông đâm bối rối.

- Các ông ạ, không đời nào đâu, - ông ta lúng túng ấp úng. – Hoàn toàn không thể được đâu… tôi sẽ không tham dự là do… hai mươi hoặc hai mươi nhăm năm nay tôi chưa được thấy một bàn cờ… tôi đã xen vào ván cờ của các ông mà không hỏi xin phép và mãi lúc này, về phía mình tôi thấy thật chẳng đúng lúc tí nào… mong các ông bỏ qua cho sự quấy rầy này… tôi xin hứa là sẽ không tái phạm lại nữa. – Và trước khi chúng tôi hết ngạc nhiên, bình tĩnh lại, ông ta đã rời khỏi phòng.

- Không thể như thế được – MacCônno vừa điên tiết nói oang oang vừa đấm tay xuống mặt bàn. - Người này đã hai mươi nhăm năm không đánh cờ! Hoàn toàn vô lý! Ông ấy tính từng nước đi một, biết rõ trước mấy nước đi trong chiến thuật của đối phương. Không ai có thể chơi mà không được chuẩn bị gì cả như vậy. Hoàn toàn không thể được, đúng không nào? – MacCônno vô tình quay về phía Xzentôvic khi nói mấy lời cuối này. Nhưng nhà vô địch cứ thản nhiên như không.

- Tôi không biết trả lời ông thế nào. Đúng là ông ấy đã chơi một cách lý thú, vì vậy tôi chủ tâm tạo điều kiện để ông ấy đánh thắng. – Xzentôvic nói lúc đứng lên, đoạn nói tiếp: - Nếu ngày mai một trong hai ông muốn đánh một ván, tôi xin hầu các ông vào ba giờ chiều.

Không kìm được, chúng tôi mỉm cười. Tất cả chúng tôi đều biết rõ Xzentôvic không có ý tỏ ra hào hiệp với vị cứu tinh không quen biết của chúng tôi, nhận xét của anh ta chỉ là một mẹo ngây thơ nhằm che giấu rủi ro của mình. Nỗi mong muốn của chúng tôi là đánh sụp tính kiêu ngạo của anh ta lại càng tăng lên. Lúc trước, vốn là những hành khách hiền lành và lờ đờ, chúng tôi bỗng hung hăng và hiếu chiến khi nghĩ rằng trên con tàu này, ở giữa đại dương, có thể Xzentôvic sẽ bị tước mất vòng quanh vinh của mình. Đây sẽ là một kỉ lục được thông báo ngay lập tức qua đài truyền thanh với toàn thế giới.

Hơn nữa chúng tôi còn bị thu hút trước sự kiện đầy bí ẩn và tính khiêm tốn gần như quá đáng của vị anh hùng của chúng tôi, tương phản hẳn với thái độ ngạo nghễ của nhà chuyên nghiệp. Người lạ này là ai? Chúng tôi đã ngẫu nhiên phát hiện ra một thiên tài mới về đánh cờ? Hay đây là một bậc thầy đã nổi tiếng muốn giấu không cho chúng tôi biết tên vì một lý do bí hiểm? Chúng tôi đã tranh luận rất sôi nổi những câu hỏi này và những giả thuyết táo bạo nhất cũng không thể dung hòa nổi tính rụt rè và lời thú nhận kỳ cục của người lạ mặt với kiến thức hiển nhiên của ông về cờ quốc tế.

Tuy vậy, chúng tôi cũng nhất trí với nhau được một điểm: chúng tôi phải mời bằng được ông khách lạ đánh một ván cờ với Xzentôvic vào ngày mai, và MacCônno sẽ chịu mọi chi phí. Lúc đó, sau khi hỏi chiêu đãi viên, chúng tôi được biết rằng ông khách lạ là người Áo, vì tôi là đồng bào của ông nên được giao cho trách nhiệm trình bày với ông lời thỉnh cầu của chúng tôi.

*

Tôi tìm ra ngay chỗ ông ta lánh mặt ở cầu tàu. Ông ta ngồi ngả người trên một chiếc ghế bố đọc sách. Tôi đứng quan sát ông một hồi lâu trước khi bắt chuyện. Đầu ông xương xương ngả trên gối ở một tư thế hơi mệt mỏi và tôi lại sửng sốt trước nước da tái mét một cách kỳ lạ trên khuôn mặt tương đối trẻ. Tóc ông đã bạc trắng; không hiểu sao tôi có cảm giác người này già trước tuổi. Ông nhã nhặn ngồi dậy khi tôi tiến lại gần và tự giới thiệu. Họ của ông thuộc một gia đình Áo cổ rất nổi tiếng, tôi nhớ là một người bạn của Sube[3] cũng như một vị thầy thuốc của hoàng đế cũng có tên họ như vậy.

[3] Nhạc sĩ người Áo (1797-1828). Ông sống được 31 tuổi, nhưng để lại cho chúng ta trên dưới một ngàn tác phẩm gồm các thể loại: bài ca, khúc nhạc, nhạc kịch, giao hưởng.