Đế Minh cháu ba đời họ Viêm Đế Thần Nông sinh ra Đế Nghi, sau

nhân đi tuần về phía Nam đến núi Ngũ Lĩnh lấy được con gái bà Vụ Tiên rồi

trở về, sinh ra Lộc Tục. Tục dung mạo đoan chính, thông minh phúc hậu,

Đế Minh rất lấy làm lạ, muốn cho nối ngôi mình. Lộc Tục cố từ, xin nhường

cho anh. Đế Minh liền lập Nghi làm kẻ nối ngôi. Lại phong Lộc Tục là Kinh

Dương Vương để trị đất Nam, lấy hiệu nước là Xích Quá. Kinh Dương

Vương có tài đi dưới Thủy Phủ, lấy con gái Long Vương ở hồ Động Đình,

sinh ra Sùng Lãm hiệu là Lạc Long Quân, cho nối ngôi trị nước. Kinh

Dương Vương không biết đi đâu mất. Lạc Long Quân dạy dân việc cày

cấy nông tang, đặt ra các đẳng quân, thần, tôn, ti, các đạo cha con, vợ

chồng, đôi khi trở về Thủy Phủ mà trăm họ vẫn yên vui vô sự, không biết do

đâu được thế. Hễ dân có việc lại lớn tiếng gọi Long Quân rằng: "Bố ơi!

sao không lại cứu chúng tôi". Long Quân tới ngay, sự linh hiển của Long

Quân, người đời không ai lường nổi. Đế Nghi truyền ngôi cho con là Đế

Lai, cai trị Bắc phương. Nhân khi thiên hạ vô sự bèn sai quần thần là bọn

Xuy Vưu thay mình trông coi quốc sự rồi đi tuần xuống nước Xích Quỷ ở

phía Nam. Khi đó, Long Quân đã về Thủy Phủ, trong nước không có chúa.

Đế Lai bèn để ái nữ là âu Cơ và các thị tỳ ở lại nơi hành tại rồi đi chu du

thiên hạ, ngắm các nơi danh lam thắng cảnh. Thấy hoa kỳ cỏ lạ, trân cầm

dị thú, ngọc ngà vàng bạc... các thứ đá quý, các cây trầm, đàn cùng các

sơn hào hải vật không thiếu thứ gì, khí hậu bốn mùa không lạnh không

nóng, Đế Lai rất ái mộ, vui quên trở về. Dân phương Nam khổ vì bị người

Bắc phương quấy nhiễu, không được yên sống như xưa mới cùng gọi

Long Quân rằng: "Bố ơi ở đâu mà để cho dân Bắc xâm nhiễu phương

dân".

Long Quân đột nhiên trở về, thấy âu Cơ có dung mạo đẹp đẽ kỳ lạ,

trong lòng vui mừng, bèn hóa thành một trang thiếu niên phong tư tú lệ, tả

hữu kẻ hầu người hạ đông đúc, vừa đi vừa ca hát đánh trống. Cung điện

tự nhiên dựng lên. âu Cơ vui lòng theo Long Quân. Long Quân giấu âu Cơ

ở Long Đài. Nham Đế Lai trở về, không thấy âu Cơ, sai quần thần đi tìm

khắp thiên hạ. Long Quân có phép thần thông biến hóa thành trăm hình vạn

trạng yêu tinh, quỷ sứ, rồng, rắn, hổ, voi... làm cho bọn đi tìm đều sợ hãi

không dám sục sạo, Đế Lai bèn phải trở về. Truyền ngôi đến đời Du Võng,thì Xuy Vưu làm loạn. Vua nước Hữu Hùng là Hiên Viên đem chư hầu tới

đánh nhưng không được. Xuy Vưu mình thú mà nói tiếng người, có sức

khỏe dũng mãnh. Có người dạy Hiên Viên dùng trống da thú làm lệnh, Xuy

Vưu sợ hãi chạy về đất Trác Lộc. Đế Du Võng xâm lăng chư hầu, cùng

Hiên Viên giao binh ở Phản Tuyền đánh ba trận đều bị thua, bị giáng

phong ở đất lạc ấp rồi chết ở đó. Giòng họ Thần Nông tới đây thì hết. Long

Quân lấy âu Cơ rồi đẻ ra một bọc, cho là điềm bất thường, vứt ra cánh

đồng; qua sáu bảy ngày, bọc vỡ ra một trăm quả trứng, mỗi trứng nở ra

một con trai, mới đem về nhà nuôi. Không phải bú mớm, các con tự lớn

lên, trông đẹp đẽ kỳ dị, người nào cũng trí dũng song toàn, người người

đều kính trọng cho là triệu phi thường. Long Quân ở lâu dưới Thủy Quốc

vợ con thường muốn về đất Bắc.

Về tới biên giới, hoàng đế nghe nói rất sợ hãi cho binh ra giữ cửa ải,

mẹ con Âu Cơ không thể về được bèn quay về nước Nam mà gọi Long

Quân rằng: "Bố ở nơi nào mà để mẹ con tôi cô độc, ngày đêm buồn khổ

thế này". Long Quân bỗng trở về, gặp nhau ở đất Tương. âu Cơ nói:

"Thiếp vốn là người nước Bắc, ở với vua, sinh hạ được trăm con trai, vua

bỏ thiếp mà đi, không cùng thiếp nuôi con, làm người vô phu vô phụ, chỉ

biết thương mình". Long Quân nói: "Ta là nòi rồng, đứng đầu thủy tộc, nàng

là giống tiên, sống ở trên đất, tuy khí âm dương hợp lại mà sinh ra con,

nhưng thủy hỏa tương khắc, giòng giống bất đồng, khó ở lâu với nhau

được, nay phải chia lá. Ta đem năm mươi con về Thủy Phủ chia trị các xứ,

năm mươi con theo nàng về ở trên đất, chia nước mà trị. Lên núi, xuống

bể, hữu sự báo cho nhau biết, đừng quên". Trăm con vâng theo, sau đó từ

biệt mà đi. âu Cơ và năm mươi con lên ở đất Phong Châu suy phục lẫn

nhau, cùng tôn người con cả lên làm vua, hiệu là Hùng Vương, lấy tên

nước là Văn Lang, đông giáp Nam Hải, tây tới Ba Thục, bắc tới Động

Đình hồ, nam tới nước Hồ Tôn (nay là Chiêm Thành). Chia nước làm 15

bộ (còn gọi là quận) là Việt Thường, Giao Chỉ, Chu Diên, Vũ Ninh, Phúc

Lộc, Ninh Hải, Dương Tuyền, Lục Hải, Hoài Hoan, Cửu Chân, Nhật Nam,

Chân Định, Văn Lang, Quế Lâm, Tượng Quận. Chia các em ra cai trị, lại

đặt các em làm tướng văn tướng võ, văn là lạc hầu, võ là lạc tướng. Con

trai vua gọi là quan lang, con gái vua gọi là mỵ nương, trăm quan gọi là bồ

chính, thần bộc, nữ lệ gọi là xảo xứng (còn gọi là nô tỳ). Bề tôi gọi là hồn,

đời đời cha truyền con nối gọi là phụ đạo. Vua đời đời thế tập gọi là Hùng

Vương, không hề thay đổi. Lúc ấy, dân sống ở ven rừng, xuống nước đánhcá thường bị giống giao long làm hại, bèn nói với vua. Đáp: "Giống sơn

man và giống thủy tộc có thù với nhau, thường ghét nhau cho nên hại nhau

đó". Khiến người đời lấy mực xăm vào mình theo hình Long Quân, theo

dạng thủy quái. Từ đó, dân không bị tai họa giao long làm hại nữa. Tục

xăm mình của dân Bách Việt cũng bắt đầu từ đấy. Hồi quốc sơ, dân không

đủ đồ dùng, phải lấy vỏ cây làm áo, dệt cỏ gianh làm chiếu, lấy cốt gạo làm

rượu, lấy cây quang lang, cây tung lư làm cơm (có chỗ viết là uống), lấy

cầm thú, cá, ba ba làm mắm, lấy rễ gừng làm muối, cầy bằng dao, trồng

bằng lửa. Đất sản xuất được nhiều gạo nếp, lấy ống tre mà thổi cơm. Bắc

gỗ làm nhà để tránh hổ sói. Cắt tóc ngắn để dễ đi lại trong rừng rú. Đẻ con

ra lấy lá chuối lót cho nằm, có người chết thì giã cối làm lệnh, người lân

cận nghe tiếng đến cứu. Chưa có trầu cau, việc hôn thú giữa nam nữ lấy

gói đất làm đầu, sau đó mới giết trâu dê làm đồ lễ, lấy cơm nếp để nhập

phòng cùng ăn, sau đó mới thành thân. Đó trăm người con trai chính là tổ

tiên của người Bách Việt vậy.