Nếu ví trẻ với một bông hoa tươi trong lồng kính và một cây tùng trong rừng núi thì bạn hi vọng mai sau con mình sẽ trở thành bông hoa hay cây tùng?

Hiện nay gia đình có một con chiếm tỉ lệ cao, nhiều bậc phụ huynh coi con mình là viên ngọc minh châu, cẩn thận bao bọc che chở con. Họ quan niệm dẫu mình chịu đói cũng phải để con được ăn no, dẫu mình mệt mỏi, vất vả cũng không để con phải chịu khổ... Họ cố gắng đáp ứng những yêu cầu của con.

Trên đời không cha mẹ nào lại không thương yêu con. Yêu con là thiên tính của cha mẹ, nhưng vì yêu con mà lại chỉ để con quanh quẩn trong vòng quay tình thương ấm áp của mình, cản trở cá tính của con phát triển, hạn chế tính độc lập trong nhân cách của con; thì đó không phải là tình yêu đúng đắn.

Có một đoạn băng của người Nhật Bản ghi lại cuộc sống của loài cáo cáo như sau:

Cáo mẹ chăm sóc cáo con rất chu đáo. Khi cáo con lớn lên, cáo mẹ gần như phát điên muốn chúng ra khỏi ngôi nhà. Lúc đầu, cáo con không muốn rời xa ngôi nhà ấm áp của mình, nhưng cáo mẹ không cho chúng vào nhà, cáo mẹ vừa cắn vừa đuổi, bắt chúng phải đi. Cuối cùng chúng đành phải cắp đuôi chạy vào rừng, bắt đầu cuộc sống tự lập. Cáo mẹ có vẻ lạnh lùng tàn nhẫn, nhưng cáo mẹ muốn con mình phải học cách tự lao động để kiếm ăn, như vậy mới có thể sinh tồn.

Lúc chưa làm cha tôi đã từng nghĩ, sau này có con, tôi phải để con không phải chịu khổ nhiều như tôi. Sau này, trong quá trình giáo dục Y Y, tôi mới hiểu được mọi việc đều thuận buồm xuôi gió chỉ tồn tại trong lời cầu chúc của cha mẹ. Khi trẻ trưởng thành bước ra xã hội, thì việc đối mặt với khó khăn trắc trở là điều không thể tránh khỏi. “Cuộc sống hoàn mỹ” của thời ấu thơ sẽ khiến trẻ trở nên yếu ớt, không biết ứng phó với tình thế khó khăn, thậm chí còn bị đánh bại.

Phải biết chịu gian khổ mới có thể trưởng thành. Hãy cho trẻ cơ hội trải nghiệm những đắng cay ngọt bùi trong cuộc sống, để trẻ rèn luyện ý chí, độc lập suy nghĩ và bồi dưỡng khả năng sống tự lập của trẻ.

Kiến nghị của Đông Tử dành cho những người cha

Y Y đi học khá sớm, lại vượt cấp, khi con học lớp ba, trường tổ chức Hội khỏe Phù Đổng, mặc dù nhỏ nhất lớp nhưng ý muốn tham gia của Y Y vô cùng mãnh liệt. Cho dù trong lòng tôi biết rõ khi tham gia, khả năng con sẽ thất bại đạt đến 90%, đó cũng sẽ là một cú sốc lớn với con, nhưng tôi vẫn tích cực ủng hộ con, âm thầm làm công tác tư tưởng, xin với cô chủ nhiệm để con được tham gia. Sau đó, Y Y được đại diện tham gia môn nhảy xa và chạy bộ 60m. Trước những đối thủ cao hơn con một cái đầu, cho dù nỗ lực đến đâu, Y Y cũng khó có thể giành thắng lợi. Môn thi đầu tiên kết thúc, con rơm rớm nước mắt; khi cả hai môn kết thúc, nhìn người khác đứng trên bục nhận thưởng con òa khóc rất to.

Về đến nhà Y Y sà vào lòng tôi khóc. Tôi xoa đầu con an ủi: “Cha biết con đã nỗ lực rất nhiều, tuy thành tích của con không tốt bằng người khác, nhưng với cha con là người giỏi nhất. Chỉ cần con có tinh thần không sợ thất bại thì sau này chiến thắng nhất định sẽ thuộc về con”. Nghe tôi nói vậy, Y Y lau nước mắt và cười. Tôi biết, cú sốc lần này giúp con hiểu được thế nào là thất bại và học được cách làm thế nào để đối mặt với thất bại. Đây là sự thu hoạch vô cùng lớn của con và cũng là điều mà tôi mong con đạt được.

Y Y đã trưởng thành và lớn lên trong những lần thất bại như vậy.

Từ đầu thập niên 90 của thế kỉ trước, khi cuộc Đọ sức trại hè(*) trên thảo nguyên Nội Mông Cổ bắt đầu, một loạt các chương trình lấy chủ đề là bồi dưỡng cho trẻ khả năng chịu đựng gian khổ mọc lên như nấm. Lúc đầu còn mới mẻ, vẫn mang ý nghĩa “chịu đựng gian khổ”; sau này không biết tại sao lại trở thành du lịch, nghỉ mát, khi đi thì gói to gói nhỏ, cả nhà lên đường, khi về thì tươi cười rạng rỡ, mặt mày hớn hở; người lớn hỏi một đằng “Thế nào? Mệt không? Đói không?”, trẻ con trả lời một nẻo: “Quá vui, quá đã, quá khủng luôn!”.

____________

(*) Đọ sức trại hè là hoạt động hè dành cho các thanh thiếu niên Trung Quốc, nhằm mục đích rèn luyện khả năng sinh tồn, tự lập của trẻ. Hoạt động này được tổ chức lần đầu vào tháng 8 năm 1992 tại vùng thảo nguyên rộng lớn của Nội Mông Cổ.

Điều này khiến tôi nhớ lại chuyện mười mấy năm trước tôi đưa hơn 20 sinh viên Tây An, Thượng Hải, Hồng Kông đi khảo sát ở miền Tây Trung Quốc. Hơn mười ngày tiếp xúc, tôi cảm nhận được rõ ràng năng lực chịu đựng gian khổ của sinh viên Hồng Kông tốt hơn các sinh viên còn lại; những sinh viên từ Tây An, Thượng Hải tuy hoàn cảnh gia đình khó khăn hơn sinh viên Hồng Kông, nhưng lại yếu ớt hơn, ngại khó ngại khổ hơn. Khi ở cao nguyên Thanh Tạng, chúng tôi đã gặp một cô bé 17 tuổi người Nhật Bản. Cô bé này một mình đến Trung Quốc thám hiểm, cô đeo một chiếc ba lô to nặng trên lưng nhưng vẫn kiên trì leo núi. Những nam sinh viên người Trung Quốc hơn 20 tuổi cũng không thể đọ sức nổi với cô bé gầy yếu này.

Chịu đựng gian khổ là một loại năng lực sinh tồn quan trọng của con người. Khả năng chịu đựng gian khổ càng cao, thì không gian tồn tại càng lớn. Để trẻ được trải nghiệm thử thách, khó khăn ngay từ tấm bé thực sự là một hành động sáng suốt, có tầm nhìn xa. Môi trường giáo dục như thế nào sẽ tạo nên con người như thế ấy, tư tưởng của người cha lớn chừng nào thì tư tưởng của người con cũng sẽ bay xa chừng ấy, cho nên phải để trẻ trưởng thành trong gian khổ. Tại sao lại nói: “Từ xưa đến nay các anh tài đều có xuất thân nghèo khổ, đều phải khổ luyện mới có thể trở thành anh tài?”. Bởi người giàu luôn muốn gì được nấy, tất cả những gì có thể dùng tiền mua được thì họ đều có. Nhưng người nghèo thì chẳng có gì cả, nếu muốn có thì phải nỗ lực kiếm tiền, phải trải qua mọi gian khổ mới có thể có được.

Cho nên, những người chưa nếm trải gian khổ khi đối mặt với thử thách sẽ không biết phải vượt qua thế nào. Ngược lại, họ có thể dũng cảm đối mặt với mọi đổi thay, để vượt lên tất cả. Cũng có thể nói, chỉ có những đứa trẻ được nếm đủ mọi đắng cay ngọt bùi mới biết được nếu trong vị đắng có thêm một chút ngọt thì hương vị sẽ ngon hơn nhiều.

Nếu như gia đình bạn khá giả thì cũng đừng quên cho con nếm trải đủ mọi hương vị của cuộc sống, cho con những bông hoa tươi đồng thời cũng nhớ nhắc con phẩm chất tinh thần của cây thông cao quý. Nếu điều kiện kinh tế gia đình bạn bình thường thì cũng đừng quên cho con thường xuyên nếm mùi gian khổ. Các bậc phụ huynh hãy nhớ, cùng với việc cho trẻ một cuộc sống hạnh phúc, phải nhớ rèn luyện tính độc lập tự cường của trẻ.

Đời người có rất nhiều trắc trở, tương lai thế nào không ai có thể đoán trước được. Một ngày mới, một năm mới, một cuộc đời mới, thành công, mạnh khỏe hay xui xẻo cũng không ai đoán biết. Vậy nên, để trẻ có một tương lai tươi sáng, thì hôm nay hãy để trẻ nếm trải hết mọi đắng cay ngọt bùi, để trẻ được trải nghiệm với mọi hoàn cảnh xấu, lớn lên trẻ nhất định sẽ giỏi giang, nhất định sẽ trở thành người xuất sắc nhất trong xã hội.