KẾ VIỄN GIAO CẬN CÔNG CỦA PHẠM THƯ

Lạn Tương Như và Liêm Pha đồng tâm hiệp lực bảo vệ nước Triệu, quả nhiên nước Tần không dám xâm phạm Triệu nữa. Nhưng Tần lại chiếm được nhiều đất đai của Sở và Ngụy. Lúc đó, thực quyền của nước Tần nằm trong tay thái hậu và người anh em của bà là Nhương hầu Ngụy Nhiễm.

Năm 270 TCN Nhương hầu cử quân đi đánh nước Tề. Chính vào lúc đó, Tần Chiêu Tương Vương nhận được một bức thư, kí tên là Trương Lộc, nói có việc quan trọng xin vào yết kiến. Trương Lộc nguyên là người nước Ngụy, tên là Phạm Thư, vốn là môn khách của Tu Giả, đại phu nước Ngụy. Có lần, Tu Giả đem theo Phạm Thư đi sứ nước Tề. Tề Tương Vương nghe nói Phạm thư rất có tài, ngầm cử người đến gặp Phạm Thư, tặng lễ vật rất hậu, Phạm Thư kiên quyết chối từ. Vì việc đó, Tu Giả nghi ngờ Phạm Thư tư thông với Tề. Khi về đến Ngụy, liền cáo giác với tướng quốc Ngụy Tề. Ngụy Tề dùng hình phạt nặng nề để tra khảo, đánh Phạm Thư đến tơi tả, gãy mấy cái xương và rụng hai răng cửa. Cuối cùng Ngụy Tề sai người bó Phạm Thư vào một chiếc chiếu, vứt ra nhà xí. Tới đêm khuya, Phạm Thư tỉnh lại, thấy một lính gác đứng canh, liền khẩn cầu anh ta giúp đỡ. Người lính đó lẻn thả Phạm Thư ra và báo với Ngụy Tề rằng Phạm thư đã chết.

Sợ Ngụy Tề truy bắt, Phạm Thư thay đổi tên họ thành Trương Lộc. Lúc đó vừa đúng dịp có sứ giả củaTần sang Ngụy. Phạm Thư lẻn gặp sứ giả, xin mang mình về Tần. Phạm Thư đến nước Tần, dâng thư lên Tần Chiêu Tương Vương. Tần Vương hẹn ngày tiếp ông ở Ly cung. Đến ngày đi gặp, Phạm Thư gặp Tần Chiêu Tương Vương đang đi xe trên đường tới Ly cung. Phạm Thư cố tình làm ra vẻ không biết Tần Chiêu Tương Vương, không tránh ra bên đường.

Quân hầu lớn tiếng la hét: "Đại vương tới!".

Phạm Thư cười nhạt, nói: "Cái gì, nước Tần còn có đại vương sao?"

Đang lúc cãi cọ thì Tần Chiêu Tương Vương tới, thấy Phạm Thư còn đang lớn tiếng: "Tôi chỉ nghe nước Tần có Thái hậu và Nhương hầu, chứ làm gì có đại vương nào?"

Câu nói chọc đúng vào nỗi niềm tâm sự của Tần Vương. Ông ta vội mời Phạm Thư tới Ly cung, đuổi tả hữu ra ngoài, một mình tiếp Phạm Thư. Tần Chiêu Tương Vương nói: "Ta thành khẩn xin tiên sinh chỉ giáo. Bất kể là liên quan đến ai, trên từ Thái hậu, dưới tới bách quan trong triều. xin tiên sinh cứ nói thẳng".

Phạm Thư được lời, liền bắt đầu trình bày ý kiến của mình: "Nước Tần đất rộng người đông, sĩ tốt dũng mãnh. Việc thống trị chư hầu không mấy khó khăn. Thế mà 15 năm nay không thu hoạch được thành tựu gì. Điều đó không thể nói là tướng quốc (tức Nhương hầu) không hết lòng làm việc, mà do đại vương cũng có chỗ thất sách"

Tần Vương liền vội hỏi: "Tiên sinh nói ta thất sách ở chỗ nào?"

Phạm Thư nói: "Nước Tề cách nước Tần rất xa, ở giữa còn có nước Hàn và nước Ngụy, đại vương đem quân đi đánh Tề, giả thử đánh bại được Tề một cách thuận lợi, thì cũng không có cách gì nối liền Tề với Tần. Tôi trộm nghĩ thay cho đại vương, biện pháp tốt nhất là viễn giao cận công (giao hảo với nước ở xa, đánh nước ở gần), đối với nước Tề ở xa nên tạm thời giao thiệp bình thường, và trước hết nên đánh chiếm những nước lân cận, như vậy thì có thể mở rộng được đất đai của Tần, chiếm được một tấc là của ta một tấc, chiếm được một thước là của ta một thước. Cứ dần dần như thế, mà thôn tính hai nước Hàn, Ngụy. Đến lúc đó thì nước Tề cũng không thể giữ được nữa".

Tần Chiêu Tương Vương gật đầu khen phải: "Đúng! Đúng! Nước Tần muốn đánh bại được sáu nước, thống nhất Trung nguyên hoàn toàn phải dựa vào kế sách viễn giao cận công của tiên sinh"

Lập tức Tần Chiêu Tương Vương phong Phạm Thư làm khách khanh và theo kế sách đó, lấy Hàn, Ngụy làm mục tiêu tiến công chủ yếu. Qua mấy năm, Tần Chiêu Tương Vương bãi chức tướng quốc của Nhương hầu và không để Thái hậu tham dự triều chính nữa, đồng thời chính thức phong cho Phạm Thư làm Thừa tướng.

Ngụy Vương bị nước Tần suy yếu thì rất sợ hãi, tướng quốc Ngụy Tề nghe nói thừa tướng nước Tần là người nước Ngụy, liền phái Tu Giả sang Tần cầu hòa. Phạm Thư nghe tin Tu Giả sang nước Tần, liền ăn mặc quần áo rách rưới, đến nhà khách gặp Tu Giả. Tu Giả thấy Phạm Thư còn sống, giật nảy mình, liền hỏi: "Hiện nay, ông làm gì?"

Phạm Thư nói: "Tôi ở đây làm những việc vặt do người ta sai phái"

Tu Giả thấy Phạm Thư ăn mặc phong phanh, rét run cầm cập, liền đưa cho Phạm Thư một chiếc áo lụa dài và giữ lại cùng ăn cơm với mình. Tu Giả nói: "Nghe nói Tần Vương hết sức trọng dụng thừa tướng Trương Lộc, tôi rất muốn được gặp ông ta, không biết có ai dẫn giúp cho không?"

Phạm Thư nói: "Ông chủ của tôi rất gần gũi thừa tướng. Đại phu muốn gặp thừa tướng, tôi xin giúp ngài".

Phạm Thư dẫn Tu Giả đến cửa phủ thừa tướng rồi nói: "Đại phu đợi ở đây, tôi xin vào báo"

Không lâu sau, thấy bên trong truyền lệnh: Thừa tướng đã thăng đường, cho Tu Giả vào, Tu Giả hỏi người canh cửa: "Ông Phạm vừa đi với tôi tới đây, sao không thấy ra?"

Người canh cửa hỏi: "Ông Phạm nào? Người vừa rồi chính là thừa tướng đó"

Tu Giả biết thừa tướng Trương Lộc chính là Phạm Thư thì sợ toát mồ hôi. Ông bước vào phủ thừa tướng, quì xuống, bò đến trước mặt Phạm Thư, liên tục dập đầu xuống đất nói: "Tu Giả tôi thật là kẻ có mắt không có ngươi, thật đắc tội với thừa tướng, xin thừa tướng trị tội"

Phạm Thư quở trách Tu Giả một trận nặng nề, rồi nói: "Hôm nay ngươi gặp ta, còn cho ta áo, coi như còn chút tình người. Vì điều đó, ta tha mạng cho ngươi". Sau đó liền bảo Tu Giả về nước, nói với Ngụy Vương, yêu cầu Ngụy Vương giết Ngụy Tề thì Tần mới cho phép Ngụy cắt đất xin hòa. Tu Giả về Ngụy, báo cáo với Ngụy Vương về lời của Phạm Thư. Ngụy Vương tình nguyện cắt đất xin hòa. Ngụy Tề không còn cách nào khác, đành tự sát. Nước Ngụy xin hòa, Tần theo kế hoạch viễn giao cận công của Phạm Thư, bắt đầu tiến đánh nước Hàn.

TRIỆU QUÁT CHỈ GIỎI ĐÁNH GIẶC MỒM

Năm 262 TCN, Tần Chiêu Tương Vương phái đại tướng Bạch Khởi tiến công nước Hàn, chiếm đất Dã Vương (nay là Tầm Dương, Hà Nam), cắt đứt liên hệ giữa quận Thượng Đảng (trị sở nay ở Trường Trị, Sơn Tây) với thủ đô Hàn. Tình hình Thượng Đảng rất nguy cấp, các tướng lĩnh của Hàn ở Thượng Đảng không muốn đầu hàng Tần, liền phái người đem dâng địa đồ Thượng Đảng cho Triệu.

Triệu Hiếu Thành Vương (con của Triệu Huệ Văn Vương) cử quân tiếp thu Thượng Đảng. Hai năm sau, nước Tần lại phái Vương Hột vây chặt Thượng Đảng. Triệu Hiếu Thành Vương nghe tin, liền cử Liêm Pha mang 20 vạn quân cứu Thượng Đảng. Họ mới đến Trường Bình (nay ở tây bắc huyện Cao Bình, Sơn Tây) thì Thượng Đảng đã bị Tần chiếm mất. Vương Hột còn muốn tiến công Trường Bình, Liêm Pha vội bố trí phòng thủ, sai binh sĩ xây đắp thành lũy, đào hào sâu để cầm cự với quân Tần từ xa tới, chuẩn bị phòng ngự lâu dài.

Vương Hột nhiều lần khiêu chiến, nhưng Liêm Pha trước sau đều không chịu ra đánh. Vương Hột không có cách gì đành phái người về báo cáo với Tần Vương: "Liêm Pha là một lão tướng có nhiều kinh nghiệm, không khinh suất giao chiến. Quân ta từ xa tới, nếu ở lâu, sợ rằng lương thực tiếp tế không nổi. Không biết làm thế nào".

Tần Chiêu Tương Vương hỏi ý kiến Phạm Thư. Phạm Thư nói: "Muốn đánh bại nước Triệu, trước hết phải làm cho Triệu điều Liêm Pha về".

Tần Chiêu Tương Vương nói: "Làm thế nào thực hiện được điều đó"

Phạm Thư nói: "Để thần nghĩ kế"

Mấy ngày sau, Triệu Hiếu Thành Vương thấy tả hữu xì xầm: "Nước Tần chỉ sợ Triệu Quát là người trẻ tuổi hăng hái chỉ huy quân đội. Chứ Liêm Pha già cả chẳng làm được gì, xem ra sắp phải đầu hàng rồi"

Triệu Quát là con của danh tướng Triệu Xa trước kia, từ nhỏ đã thích học binh pháp, nói đến chuyện đánh trận thì đâu ra đó, tự cho mình là giỏi nhất thiên hạ, coi cả cha là Triệu Xa cũng không ra gì.

Triệu Vương nghe tả hữu bàn luận, liền gọi Triệu Quát tới, hỏi xem có thể đánh lui quân Tần không. Triệu Quát nói: "Nếu nước Tần cử Bạch Khởi, thì thần còn phải nghĩ cách đối phó. Chứ như Vương Hột hiện nay, chẳng qua chỉ là loại đối thủ của Liêm Pha. Còn đối với thần, việc đánh bại hắn không có khó khăn gì".

Triệu Vương rất mừng, liền phong Triệu Quát làm đại tướng, ra thay thế Liêm Pha. Lạn Tương Như nói với Triệu Vương: "Triệu Quát chỉ biết đọc binh thư của cha, không biết ứng biến khi lâm trận, không thể cử anh ta làm đại tướng". Nhưng Triệu Vương không nghe theo lời khuyên đó.

Mẹ của Triệu Quát cũng dâng lên Triệu Vương một sớ tâu, xin Triệu Vương đừng cử con mình làm tướng. Triệu Vương mời bà đến hỏi lí do tại sao, Triệu mẫu nói: "Cha nó trước khi mất, có dặn đi dặn lại tôi rằng: thằng Triệu Quát coi việc dùng binh đánh trận như trò chơi, nói tới binh pháp thì trên trời dưới biển, mục hạ vô nhân. Sau này, nếu đại vương không sử dụng nó thì tốt, nếu dùng nó làm đại tướng, e rằng quân Triệu sẽ vì nó mà bị tiêu diệt. Vì vậy tôi khẩn cầu đại vương muôn ngàn lần. Xin chớ cho nó làm đại tướng".

Triệu Vương nói: "Ta đã quyết định rồi, bà không phải nói nhiều nữa"

Năm 260 TCN, Triệu Quát dẫn 20 vạn quân tới Trường Bình, đòi Liêm Pha giao lại binh quyền. Liêm Pha chuyển giao lại quyền chỉ huy, rồi trở về Hàm Đan. Triệu Quát thống lĩnh 40 vạn đại quân, thanh thế lừng lẫy. Quát phế bỏ mọi chế độ qui định của Liêm Pha, hạ lệnh cho tướng sĩ: "Nếu quân Tần đến đánh thì lập tức nghinh chiến. Nếu quân địch thua chạy phải lập tức đuổi theo, chưa đánh cho chúng không còn mảnh giáp thì chưa thôi"

Phạm Thư nghe tin Triệu đã thay Liêm Pha, biết rằng kế phản gián của mình đã thành công, liền bí mật cử Bạch Khởi làm thượng tướng quân, sang chỉ huy quân Tần. Bạch Khởi tới Trường Bình, bố trí mai phục, cố ý đánh thua mấy trận. Triệu Quát không biết đó là kế của quân Tần, cứ liều mạng đuổi theo. Bạch Khởi nhử quân Triệu đến nơi bố trí sẵn phục binh, cử 2 vạn rưỡi quân tinh nhuệ cắt đứt đường lui của quân Triệu, ngoài ra còn cử 5000 kỵ binh xông vào trại quân Triệu, chia cắt 40 vạn quân Triệu làm hai bộ phận. Lúc đó Triệu Quát mới biết quân Tần lợi hại, đành xây thành đắp lũy cố thủ, chờ viện binh tới cứu. Nước Tần lại phái quân chặng đường quân cứu viện và đường tải lương của quân Triệu.

Quân của Triệu Quát hết lương thảo, lại không có viện binh, giữ được hơn 40 ngày, quân lính đều kêu khổ, không còn lòng dạ nào chiến đấu nữa. Triệu Quát dẫn quân xông xáo phá vây, bị tên bắn dày đặc của quân Tần bắn chết. Quân Triệu thấy chủ tướng bị giết, liền đua nhau vứt bỏ vũ khí đầu hàng. Bốn mươi vạn quân Triệu dưới sự chỉ huy của Triệu Quát, kẻ chỉ giỏi đánh giặc mồm, cuối cùng đã bị tiêu diệt hoàn toàn.