Đời xa xưa nói những huyện thành đã mất không biết ở chỗ nào. Chỉ có Long-biên là chỗ châu trị của Giao-châu dưới thời nhà Hán, tức Đô-thành ngày nay, còn Phong-châu là ở đất An-lãng.

Trong niên-hiệu Kiến-an đời thứ 8 (203), Trương-Tân làm Thứ sử Giao-châu, Sĩ-vương làm Thái-thú xin lập làm châu.

Trong niên-hiệu Kiến-an thứ 15 (210) vua Hiến-đế nhà Đông-Hán xuống chiếu trao cho Trương-Tân chức Giao-châu mục dời [45b] trấn về Phiên-ngung, cho ban nhạc để uy-quyền trấn-nhiệm được trọng hậu.

Về sau Trương-Tân bị người Man Lão giết.

Sĩ-vương hoàn-toàn giữ Giao-châu, đóng đô My-linh tức thành Long-biên.

Đến khi Ngô Tôn-Quyền sai Chu-Chất làm Thứ-sử, Sĩ-vương cho em tuân theo mệnh lệnh.

Sĩ-vương chết.

Trong niên-hiệu Hoàng-vũ thứ 5 (226), Ngô-Quyền cho là châu thành rộng rãi bèn cắt ba quận Nam-hải, Uất-lâm, Thương-ngô về phía bắc Hợp-phố lập ra Quảng-châu, đặt trị sở ở Phiên-ngung, lấy bốn quận Giao-chỉ, Nhật-nam, Cửu-chân, Hợp-phố làm làm Giao-châu, đặt trị sở ở Long-biên.

Viện phân tách Giao-châu và Quảng-châu bắt đầu từ đấy.

Tôn-Hạo lại đặt ra ba quận Vũ-bình, Tân-xương và Cửu-đức đều cho thuộc vào Giao-châu.

Nhà Tấn dẹp nhà Ngô, cũng noi theo như vậy, lập ra bộ Giao-châu. Giao-châu thống-lĩnh 7 quận, 54 huyện:

Bảy quận ấy là:

I. Hợp-phố, nay thuộc Quảng-châu, thống lãnh 6 huyện:

1. Hợp-phố.

2. Nam-bình.

3. Đãng-xương.

4. Từ-văn.

5. Độc-chất.

6. Chu-quan.

II. Giao-chỉ thống lãnh 14 [46a] huyện:

1. Long-biên.

2. Cậu-lậu.

3. Vọng-hải.

4. Lõa-lâu.

5. Tây-vu.

6. Vũ-ninh.

7. Chu-diên (nay là An-lãng).

8. Khúc-dương.

9. Giao-hưng.

10. Bắc-đái.

11. Kê-từ.

12. An-định.

13. Nam-định.

14. Hải-bình.

III. Tân-xương thống lãnh 6 huyện:

1. My-linh.

2. Gia-ninh.

3. Ngô-định.

4. Phong-sơn.

5. Lâm-tây.

6. Tây-đạo.

IV. Vũ-bình thống lãnh 7 huyện:

1. Vũ-bình.

2. Vũ-hưng.

3. Tiến-sơn.

4. Căn-ninh.

5. An-vũ.

- Đổi tên 3 huyện:

+ Dương-toại,

+ Phù-linh,

+ Khúc-tư,

ở quận Cửu-đức ra huyện:

+ Việt-thường,

+ Tây-an.

- Tăng quận Nhật-nam, thêm 2 huyện là:

+ Thọ-lãnh,

+ Vô-lao.

- Lại lập thêm 3 quận là:

1. Quận Tống-bình thống lãnh 3 huyện:

+ Xương-hưng,

+ Nghĩa-hoài,

+ Tuy-ninh.

2. Quận Tống-thọ tức cắt đất Việt-châu cho thuộc vào.

3. Quận Nghĩa-xương không có thống lãnh quận nào cả.

Từ đó những triều khác như đời nhà Lương, nhà Trần có thay đổi tăng giảm chia cắt không nhất trí.

Trong niên-hiệu Vũ-đức thứ 5 (622) Đường Cao-tổ đặt ra An-nam Đô-hộ phủ. Danh xưng An-nam bắt đầu từ đấy.

An-nam Đô-hộ phủ thống lãnh 17 châu phủ[187]:

1. Giao-châu thống lãnh 8 huyện:

1. Tống-bình.

2. Nam-định.

3. Thái-bình.

4. Giao-chỉ. Trong niên-hiệu Vũ-đức thứ 5 (622) Đường Cao-tổ đặt ra Từ-châu, lại đặt ra 3 huyện:

+ Từ-liêm,

+ Ô-diên,

+ Vũ- [47a] lập, vì có sông Từ-thủy và Liêm-thủy, nhân tên hai con sông ấy mà đặt.

5. Chu-diên. Trong niên-hiệu Vũ-đức thứ 4 (621) Đường Cao-tổ đặt ra Diên-châu, lại đặt ra 2 huyện:

+ Cao-lăng,

+ An-định.

6. Long-biên. Trong niên-hiệu Vũ-đức thứ 4 (621) Đường Cao-tổ đặt ra Long-châu và 2 huyện:

+ Vũ-ninh,

+ Bình-lạc.

7. Bình-đạo,

8. Vũ-bình.

2. Lục-châu. Sách Đường-chí chép chỗ ranh châu có sông Lục-thủy. Lục-châu tức quận Lục-sơn có 3 huyện:

+ Ô-lôi.

+ Thanh-hóa.

+ Ninh-hải.

3. Phong-châu (xưa là nước Văn-lang) tức quận Thừa-hóa có 5 huyện:

+ Gia-ninh,

+ Thừa-hóa,

+ Tân-xương (chung với đất huyện My-linh).

+ Cao-sơn.

+ Chu-lục.

4. Ái-châu tức quận Cửu-chân có 6 huyện:

+ Cửu-chân.

+ An-thuận.

+ Sùng-bình.

+ Quân-ninh.

+ Nhật-nam.

+ Tường-lâm.

5. Hoan-châu tức quận Nhật-nam có 4 huyện:

- Cửu-đức. Trong niên-hiệu Vũ-đức (618-626) Đường Cao-tổ đặt ra 6 huyện:

+ An-viễn,

+ Vân-la,

+ Quang-an,

+ Thủy-nguyện,

+ An-ngân,

+ Hà-long,

+ Trường-giang[188].

- Phố-dương.

- Việt-thường.

- Hoài-hoan.

6. Phúc-lộc, tức quận Phúc-lộc có 3 huyện:

- Nhu-viễn.

- Đường-lâm.

- Phúc-lộc.

7. Nham-châu (tiếp giáp với Quảng-tây) tức quận Thường-lạc có 4 huyện:

- Thường-lạc.

- Tư-phong.

- Cao-thành.

- Thạch-nham.

8. Trường-châu (tiếp giáp với Phúc-lộc) tức quận Văn-thang có 4 huyện:

- Văn-thang.

- Đồng-thái.

- Trường-sơn.

- Chân-thường.

9. Thang-châu tức Thang-tuyền [47b] quận có 3 huyện:

- Thang-tuyền.

- Lục-thủy.

- La-thiều.

10. Doanh-châu (phía tây-nam đất Quế-lâm, phía tây-bắc của nước ta) tức Cao-đàm quận có 4 huyện:

- Doanh-giang.

- Ba-linh.

- Hộc-sơn.

- Hoằng-viễn.

11. Lung-châu (thuộc Mán) tức Phù-nam quận có 7 huyện:

- Vũ-lặc.

- Vũ-lễ.

- La-lung.

- Phù-nam.

- Long-lại.

- Vũ-quan.

- Vũ-giang.

12. Hoàn-châu (thuộc Mán) tức quận Chính-bình có 8 huyện:

1. Phúc-linh.

2. Chính-bình.

3. Long-nguyên.

4. Nhiêu-lặc.

5. Tư-ân.

6. Vũ-danh.

7. Ca-lương.

8. Mông-đô.

13. Cổ-châu (thuộc Mán) có 3 huyện:

- Lạc-sơn.

- Cổ-thư.

- Lạc-hưng.

14. Giáp-châu tức quận Hoành-sơn (thuộc Mán) có 5 huyện:

- Đô-bản.

- Huệ-vãng.

- Vũ-long.

- Hoành-sơn.

- Thạch-lại.

15. Sơn-châu (tiếp giáp Quảng-châu) tức quận Long-trì có 2 huyện:

- Long-trì.

- Bồn-sơn.

16. Diễn-châu có 2 huyện:

- Trung-nghĩa.

- Long-trì.

Địa lý của 2 châu trên đồng như của Hoan-châu.

17. Lâm-châu tức quận Lâm-ấp có 3 huyện:

- Lâm-ấp.

- Kim-long.

- Hải-giới.

18. Ảnh-châu tức Tỷ-ảnh quận có 3 huyện:

- Tỷ- [48a] ảnh.

- Do-văn.

- Chu-ngô.