Vẫn dồi dào tin tức như thường lệ", Jeremy viết cho mẹ trong thư. "Tin tức đủ loại, đủ mọi thời kỳ. Để mở đầu là tin này, liên quan tới vị Bá tước thứ hai. Giữa những lần bại trận dưới trướng Hoàng đế Charles Đệ nhất, vị Bá tước thứ hai làm thơ. Ông ta là một nhà thơ, mẹ ạ, một nhà thơ tồi như hàng ngàn nhà thơ không may mắn khác. Nhưng cũng có lúc khá đạt, như đoạn này con vừa tìm được hôm qua, mẹ đọc thử xem sau:

Dễ thương đấy chứ? Nhưng loại này có ít. Phải chi ông ta đừng làm thơ nữa. Nhưng đấy cái tệ ở các nhà thơ, lớn hay nhỏ: họ không chịu khép vali lại, như ta thường nói bây giờ. Hay biết bao nhiêu nếu phần còn lại của Wordsworth là im lặng, hay phần còn lại của Colleridge, của Shelley cũng vậy.

Nhưng vị bá tước thứ năm mới lắm chuyện! Hôm qua con tìm được một quyển sổ ghi chú linh tinh. Trang đầu có cái này:

Huân tước Chesterfield nói với người con trai của ông rằng một "Tôn ông" không bao giờ được sẵng giọng với người hầu, hay người ăn xin dọc đường. Tôn ông phải thản nhiên nhắc người hầu, phải thản nhiên từ chối kẻ ăn xin hiểu là Tôn ông từ chối, tỏ bằng một thái độ hết sức từ tốn.

Ngài huân tước đáng kính lẽ ra nên nói thêm rằng sự thản nhiên kia làm cho người ta khiếp sợ còn hơn một cơn thịnh nộ, và sự từ tốn kia còn nhức nhối hơn một câu chửi. Nhưng chưa hết. Cái nghệ thuật đối xử này không chỉ riêng đúng với đày tớ và ăn mày. Nó còn là một nghệ thuật rất tế nhị để xúc phạm một người đàn bà gắn bó với ta bằng cách tạm quên đi một thời gian dục tính của ta. Với cách ấy, ta nhiếc mắng thân thể nàng bằng tất cả phép lịch sự của một tôn ông cao quý nhất.

- Mẹ thấy sao? Con sẽ tiếp tục thông bảo với mẹ về những phát hiện tiếp sau trong lĩnh vực này.

Còn tin tức hiện tại thì kỳ cục, lộn xộn, hơi khó chịu. Trước tiên là bác Jo mặt cứ sa sầm suốt mấy ngày nay. Con nghi đó là do con yêu tinh mắt màu lục 1. Còn con yêu tinh mắt màu lam (Dùng danh từ khác tức là cô Maunciple.- Em bé) thì thường đảo mắt nhìn Peter thời gian gầu đây. Cô còn đảo cái gì ngoài đôi mắt không, cái đó không ai biết, nhưng con nghĩ, cô có cái vẻ thẫn thờ xa vắng của một kẻ mộng du, chỉ vì ta thường thấy trên gương mặt những người đàn bà tảo tợn lao vào những cuộc tình nguy hiểm. Gương mặt "Tiền Raphael" 2. Có điều nhân vật của Raphael mặc hàng thước nhung lụa, đằng này "Em bé" chỉ mặc độc một cái quần "soóc'" với cái áo sơ mi cao bồi. Dù sao để bảo vệ danh dự "Em bé", con cần phải nói rằng đây chỉ là một giả thuyết của con, một cách để giải thích gương mặt "Em bé" thôi. Cũng càn nói thêm nó không nhất thiết là do hậu quả mỏi mệt của những cuộc tình. Hoặc giả do "Em bé" bị bố Propter thuyết pháp, nên tình trạng ngơ ngác kia có thể là tình trạng Ngộ kéo dài của Thiền chăng?

Điều đó làm bác Jo nổi cáo với bất cứ ai, nhất là đối với con, vẫn mang tiếng trí thức. Bác Jo ghét sách vở, ghét mọi thứ văn hoá như bọn Hung Nô có điều khác với Hung Nô là thay vì đốt phá các công trình văn hoá, thì bác Jo tìm cách chiếm hữu. Đối với những kẻ có tài năng, có trí thức, bác thu nhận họ về làm và bác mắng chửi họ chứ không giết chết họ như bọn Hung Nô thường làm (nhưng nếu có dịp và có quyền, chắc bác cũng làm như bọn Hung Nô thôi).

Tóm lại, khi không được ngồi an toàn ở dưới hầm với các Bá tước Hauberk, con phải làm ra vẻ tươi tỉnh, luôn mồm lẩm bẩm "Thùng nước lèo! Thùng nước lèo" để khỏi phải buồn phiền về cái sự thất học của bác Jo. Tất cả chuyện đó khó chịu, nhưng dù sao vẫn chịu được nhờ sự an ủi nơi các bá tước Hauberk, một sự đền bù lớn lao.

Đấy là về mặt trận văn hoá và dâm dục. Về mặt trận khoa học, thì tin tức cho biết loài người chúng ta sắp có khả năng sống dai như cá sấu. Khi viết cho mẹ tin này, con chưa biết con đã có đủ can đảm sống dai như cá sấu không"

Viết đến đây Jeremy bỗng thấy ân hận. Đến tháng tám này, mẹ ông tròn bảy mươi bảy tuổi, dưới cái vẻ lễ độ, tỉnh thành, dưới lớp men rạn của câu chuyện thù tạc khá là rôm rả của bà, ông nhận thấy bà cụ vẫn còn say mê cuộc sống… Tất nhiên, cụ lạnh lùng nhắc đến lúc cụ sẽ ra đi, cụ buông ra những câu đùa về cái chết đã gần kề, về cái tang của cụ. Nhưng ở bên dưới vẻ cười cợt ấy, Jeremy biết, cụ có một quyết tâm sắt đá, bám chắc lấy những cái gì còn lại, tiếp tục làm những gì cụ vẫn làm, nhạo báng cái chết, mặc kệ tuổi già. Nói chuyện cá sấu sợ làm mẹ buồn, Jeremy bèn lấy một tờ giấy khác bắt đầu viết lại đoạn thư.

"Đấy là về mặt trận văn hoá và dâm dục. Về mặt trận khoa học, thì chưa có tin gì mới, ngoài chuyện ông Obispo tỏ ra có cuồng vọng hơn bao giờ hết. Đấy không phải là nhân vật con ưa thích, nhưng cũng khá ngộ nghĩnh, nhất là khi ta muốn bì bõm lội chơi vài phút trong cống rãnh với hắn. Vấn đề trường sinh dường như đang tiến triển tốt.

Vậy thôi chẳng còn gì để nói nữa. Câu nói như hồi còn bé con viết thư cho mẹ từ nơi trọ học, bằng thứ chữ to như con gà mái để cho chóng hết trang gỉấy. Chẳng còn gì nói nữa mẹ ạ!