Lớp học vừa tan, đám trò nhỏ ùa ra như bầy ong vỡ tổ. Song, thay vì chạy mau về nhà, chúng lại tụm năm tụm ba từng nhóm để xù xì to nhỏ. Lý do đơn giản, hôm nay là ngày đầu tiên cậu bé Simon con trai của nàng La Blanchotte đi học. Mọi người ai cũng biết đến nàng. Chẳng hiểu thiên hạ thương hay ghét, nhưng chắc một điều, họ nhìn nàng với cặp mắt ẩn dấu lòng khinh thị. Đám trẻ cũng nhận ra điều ấy, mặc dù chúng không thể nào hiểu nổi vì lý do gì. Riêng thằng bé, đám trẻ chẳng hề quen biết nó. Nó có bao giờ chơi với ai đâu. Đám trẻ chú ý đến thằng bé với một chút thích thú, một chút tò mò. Cầm đầu là chú nhóc đàn anh khoảng mười bốn hoặc mười lăm tuổi, chúng tụm với nhau rù rì, lặp đi lặp lại một câu duy nhất, "Mày biết thằng nhóc đó không... Nó không có cha."

Thằng bé khoảng bảy hoặc tám tuổi, xanh xao nhút nhát. Điệu bộ của nó vụng về ngượng nghịu đến phát tội. Tan trường về nhà, tai nó nghe đầy lời đám trẻ xầm xì không ngừng. Chúng ranh mãnh theo dõi từng bước của nó. Bằng trò trêu ghẹo độc ác vô tội vạ của con nít, chúng chận trước chận sau, bao vây dồn thằng bé vào giữa. Nó chỉ biết đứng chịu trận, vừa ngạc nhiên, vừa hoang mang sợ hãi chẳng biết chúng muốn gì. Nó đỏ mặt cúi đầu xuống đất. Tên thủ lĩnh hất hàm.

- Tên gì... mày!

Thằng bé lí nhí.

- Simon.

Một thằng vặn.

- Simon gì... hở...

Thằng bé bối rối.

- Simon.

Tên thủ lĩnh quát vào mặt thằng bé.

- Đó không phải là tên. Simon gì mới được chứ!

Nước mắt chực trào ra, thằng bé khổ sở trả lời lần thứ ba.

- Em tên Simon.

Đám ranh con cười ồ. Tên thủ lĩnh oang oang chiến thắng.

- Tụi bây biết không, thằng này không có cha!

Đột nhiên cả đám im như tờ. Đám trẻ lặng người trước sự kiện khác thường quái dị này. Đứa trẻ không cha... Chúng nhìn thằng bé như một vật kỳ lạ, bất bình thường. Chúng thấy mình ngu xuẩn vì trước đến nay cứ hồ đồ thương hại người mẹ của nó. Phần thằng bé, nó chống người vào gốc cây cho khỏi té và đứng chết trân như trời trồng. Nó muốn mở miệng, nhưng lại không biết nói gì cho đám trẻ hiểu. Rõ ràng chẳng thể chối cãi được điều khủng khiếp ấy. Nó thật sự không có cha. Cuối cùng, nó liều lĩnh quát to.

- Có! Tao có cha.

Một thằng nhãi hất mặt.

- Đâu... Cha mày đâu...

Thằng bé làm thinh. Nó không biết cha mình ở đâu. Đám trẻ cười ngặt nghẽo và còn tỏ ra vô cùng thú vị. Lũ ranh con reo hò như đám thú điên tiết tàn nhẫn muốn banh xé con mồi, cho dù đó là đồng loại của mình. Thình lình, chú bé nhận ra trong đám trẻ có thằng nhóc láng giềng mà nó thường thấy luôn quanh quẩn bên bà mẹ goá. Nó chỉ thằng nhóc.

- Còn mày, mày cũng đâu có cha.

- Có, tao có cha.

- Cha mày đâu...

Thằng nhóc kiêu hãnh trả lời.

- Cha tao chết rồi. Ổng ở trong nghĩa địa kia.

Đám trẻ xôn xao, thể như bằng chứng có người cha chết chôn trong nghĩa địa đủ để người chiến hữu của mình đánh bại đối thủ không cha.

Sau đó lũ nhãi ranh, con của những tên ma đầu, rượu chè, trộm cắp, vũ phu, chen nhau lấn thằng bé. Tên thủ lĩnh bất ngờ le lưỡi trợn mắt.

- Lêu lêu không cha! thằng không cha!

Thằng bé nổi giận, vừa túm tóc tên nhóc vừa giơ chân đá. Nó còn nhào đến, dữ tợn cắn vào má tên nhóc một phát, mở màn trận đấm đá tay đôi ác liệt, giữa đám giặc con đứng vòng ngoài vỗ tay reo hò. Tàn cuộc, thằng bé u đầu sứt trán, tay chân quần áo đầy đất cát. Một thằng lõi còn quát nó.

- Về méc với cha mày đi!

Tim thằng bé đau nhói. Chúng nó đông hơn, chỉ lấy thịt đè người cũng đủ chết, và thằng bé chẳng thể mở mồm biện minh được gì. Thật sự nó chẳng có người cha. Nó nghẹn ngào, nhưng vì niềm kiêu hãnh, nó cắn răng không khóc trước mặt lũ ranh. Thằng bé cố nén dòng nước mắt đang trào dâng, nhưng niềm tức tưi oà thành tiếng nấc không ngừng. Lũ ranh vỡ trận cười thoả thích. Chúng tay nắm tay nhau, reo hò nhẩy múa quanh thằng bé bằng điệp khúc, "Con không cha! ê hê con không cha!"

Bất ngờ thằng bé ngừng tiếng nấc. Nó giận điên cuồng, cúi nhặt nắm đá dưới chân, bằng hết sức lực của mình ném mạnh vào lũ ranh đang hành hạ nó. Hai ba thằng bị trúng đạn, bỏ chạy. Vừa ôm đầu, vừa la làng khiến cả đám thất hồn kinh vía. Sự hèn nhát y như trò hề trước thằng bé. Sau đó, chúng giải tán đường ai nấy đi. Còn lại một mình, chú bé không cha ào chạy ra cánh đồng. Hồi ức đau lòng vừa qua trổi dậy, khích động tâm hồn nó đến một quyết định không ngờ. Nó dừng lại suy nghĩ, muốn nhào xuống giòng sông. Trong khoảnh khắc ấy, nó nhớ lại cách đây tám ngày trước tại ngay chỗ này đây, có một tên sầu khổ mạt vận đâm đầu xuống vì đời hắn đã rơi đến tận cùng xã hội. Nó còn nhớ người ta vớt hắn lên. Tiếng thoi thóp, khuôn mặt tái nhợt nhạt, bộ râu sũng nước, và đôi mắt trợn tròng của hắn đã động lòng nó khủng khiếp. Nó còn nhớ tiếng xầm xì của người bu quanh.

- Hắn đã chết.

- Bây giờ thì hắn hoàn toàn sung sướng.

Thằng bé muốn dìm mình xuống sông vì nó không có cha. Nó tuyệt vọng cũng giống tên bần cùng bữa nọ. Nó chạm chân vào nước, đăm chiêu nhìn giòng sông lững lờ trôi. Vài con cá nhẩy lên mặt nước xanh để đớp ruồi. Nó nín khóc, thích thú nhìn cảnh ngộ nghĩnh đang diễn trước mắt. Tuy nhiên, giữa lúc giông bão trong lòng thằng bé tạm lắng, như ngọn gió thình lình táp mạnh vào thân cây rồi ào đi, nó lại nghe niềm đau cào cấu. "Tôi muốn buông mình cho chết vì làm con không cha. " Trời thật ấm. Ánh hồng trải mình trên cỏ, và giòng nước trong như gương. Thằng bé tận hưởng giây phút êm ả. Nó thổn thức một hồi, đoạn mệt nhoài buông mình mơ màng trên thảm cỏ.

Có con nhái xanh từ đâu nhảy dưới chân thằng bé. Nó chồm người chụp lấy, nhưng con nhái vụt mất. Nó rượt theo đến lần thứ tư mới bắt được. Nhìn con nhái cố sức ngọ nguậy trên tay nó để trốn thoát, thằng bé bật cười. Con nhái dồn sức xuống đôi chân sau, cố bật mạnh lên như chàng lực sĩ đang cử tạ. Tròng mở to như muốn lọt khỏi vòng mắt màu vàng viền bên ngoài, và hai chân trước chòi đạp như thể hai tay đang quơ ra cầu cứu. Hình ảnh ấy khiến thằng bé nhớ món đồ chơi của mình. Món đồ chơi được ghép bằng những mảnh gỗ nhỏ đóng từng đoạn chồng lên nhau. Trên ấy là hàng lính tí hon, thao tác tùy theo mảnh gỗ chuyển động. Nghĩ đến đây, nó nhớ nhà, nhớ mẹ, và tủi thân bật khóc. Tay chân thằng bé run rẩy, nó buông người quỳ xuống và cầu nguyện như hằng đêm trước khi đi ngủ. Song, chưa cầu nguyện xong, điều đau khổ lại trào dâng trong lòng khiến nó oà khóc lớn. Bất ngờ, có bàn tay ai nặng trịch đặt lên vai nó. Theo đó là giọng nói trầm hùng.

- Bé con ơi, việc gì khiến con buồn đến thế...

Thằng bé quay lại. Một người thợ với hàm râu đen và mái tóc dợn từng sợi, đang chăm chú nhìn nó. Thằng bé tức tưởi.

- Tụi nó đánh con vì con không có cha.

Người thợ mỉm cười.

- Sao kỳ cục vậy... Ai cũng có cha mà con.

Thằng bé đau thắt người, trả lời.

- Nhưng con không có.

Nghe câu nói, người thợ bối rối. Chàng nhận ra thằng bé là con của nàng. Dù chỉ mới đến vùng này, nhưng chàng đã nghe qua về hoàn cảnh mẹ con nàng. Chàng bảo thằng bé.

- Nín khóc đi con. Chú sẽ dắt con về với mẹ. Mẹ con sẽ chỉ cho biết cha ở đâu.

Chàng cầm tay thằng bé, dắt nó đi. Chàng mỉm cười lần nữa khi nghĩ đến nàng. Trong lòng chàng, không như mọi người ở đây thường nghĩ về nàng. Họ cho rằng người con gái đẹp nhất vùng này đã một lần hư thân sẽ tiếp tục chẳng ra gì. Nhưng chàng thì không, chàng có cái nhìn khác về mẹ con nàng. Họ về đến trước căn nhà nhỏ xinh xắn. Thằng bé gọi to.

- Mẹ ơi mẹ!

Người đàn bà trẻ xuất hiện, chàng vội nghiêm mặt. Vừa trông thấy nàng, chàng liền tự hiểu chớ nên coi thường người con gái xanh xao đang đứng ngay khung cửa này. Nàng đứng nghiêm trang trong dáng điệu phòng thủ, nét lạnh lùng cách biệt bắt đầu từ một lần bị lừa dối.

Cầm chiếc mũ trên tay, chàng ngượng ngập ấp úng.

- Thưa cô, tôi gặp cháu đi lạc ngoài bến sông...

Thằng bé nhào ôm cổ mẹ, mếu máo.

- Không phải mẹ ơi, con muốn nhảy xuống sông. Tại tụi nó đánh con... Tụi nó đánh con vì con không có cha.

Mặt nàng ửng đỏ, ôm vội con vào lòng mà nước mắt tuôn trên má. Chàng đứng yên không nhúc nhích và chẳng biết làm cách nào để thối lui. Chợt thằng bé chạy đến chân chàng.

- Chú làm cha con được không...

Ngột ngạt bao trùm, không ai nói một lời. Điếng người xấu hổ, nàng lảo đảo dựa vào tường, tay ôm lấy ngực. Thằng bé không nghe chàng trả lời, liền tuyên bố.

- Nếu chú không chịu làm cha của con, con sẽ nhảy xuống sông.

Chàng liền chộp câu đó như lời đùa.

- Được chứ sao không, nhóc con.

Thằng bé làm quen.

- Chú tên gì để có ai hỏi thì con nói.

- Philip.

Thằng bé im lặng vài giây như ghi nhớ vào lòng. Nó giơ tay âu yếm.

- Nè, Philip. Bây giờ chú là cha của con.

Chàng nhấc bổng nó lên, hôn mạnh đôi má thơ ngây, đoạn bỏ đi thật mau. Hôm sau đi học, thằng bé lại bị đám trẻ chọc ghẹo. Đến giờ tan trường, khi tên thủ lĩnh khởi sự thì thằng bé tuôn một tràng đã sắp xếp sẵn trong đầu.

- Cha tao tên Philip.

Cả bọn được dịp cười như vỡ chợ.

- Philip... Philip nào... Mày kiếm ở đâu ra hả...

Thằng bé đứng yên không đáp, thách thức nhìn bọn trẻ như sẵn sàng chịu đòn. Nhưng thầy giáo đến can thiệp cho nó về nhà với mẹ. Trong ba tháng liền, người thợ thường đi ngang nhà nàng. Khi gặp nàng ngồi may bên cửa sổ, chàng liều lĩnh bước đến gợi chuyện. Chàng hỏi, nàng trả lời lễ độ, nhưng trầm tĩnh nghiêm trang. Nàng chưa hề mở miệng cười đùa, cũng không hề mời chàng vào nhà. Dù vậy, lòng tự tin của người đàn ông cho chàng cảm giác nàng hồng đôi má khi tiếp chuyện chàng. Cho dù nàng kín đáo đến đâu cũng không qua được mắt dư luận, và lời đồn bắt đầu to nhỏ. Riêng thằng bé, nó yêu mến người cha mình vừa có quá đỗi. Gần như ngày nào nó cũng thả bộ với chàng khi chàng xong việc. Đến trường, nó hãnh diện với bạn. Rồi một ngày, tên thủ lĩnh tấn công lần trước, bảo nó.

- Mày nói dóc. Ổng đâu phải là cha mày.

Thằng bé khó chịu.

- Mắc mớ gì mày.

Tên nhóc xoa tay.

- Nếu ổng là cha mày thì ổng phải là chồng của mẹ mày chứ...

Thằng bé hồ nghi lẫn lộn, tuy vậy nó vẫn gân cổ.

- Không biết!!! Ổng là cha tao đó.

Tên nhóc chế nhạo.

- Không phải đâu cưng.

Thằng bé cúi đầu, cắm cổ đi thẳng đến lò rèn nơi chàng làm việc. Lò rèn nằm khuất dưới bóng cây. Bên trong tờ mờ, ánh lửa đỏ trong lò rọi sáng khuôn mặt năm người thợ đang đập ầm ỉ xuống cái đe. Họ quần quật cạnh ngọn lửa bốc cháy, và cặp mắt đổ trên miếng thép nóng rực dưới tay nện. Thằng bé âm thầm bước vào không ai để ý. Nó đưa tay kéo áo chàng. Khi chàng quay lại thì bọn thợ cũng ngừng tay, theo dõi. Sau một phút yên lặng, thằng bé đỏ mặt, rụt rè.

- Chú, cho con biết tại sao nó nói chú không phải là cha của con.

- Nó bảo sao...

- Nó nói chú không phải là chồng của mẹ.

Chẳng ai dám mở miệng cười. Chàng đứng chịu trận, một tay ôm đầu. Chàng chỉ biết ngậm câm. Bốn người bạn cứ nhìn trừng chàng như người khổng lồ đang theo dõi con chuột tí hon. Thằng bé sốt ruột. Bất ngờ, một người thợ lên tiếng bằng giọng thông cảm.

- Phải công nhận, mẹ thằng bé là người con gái ngoan và thành thật. Dù lầm lỡ một lần, nhưng sau đó nàng rất kiên quyết và đầy nghị lực. Nàng sẽ là người vợ xứng đáng.

Ba người bạn gật đầu đồng lòng.

- Đúng vậy.

Người thợ nói tiếp.

- Người con gái vấp ngã đâu phải lỗi chỉ ở mình nàng. Người ta từng hứa cưới nàng. Tôi còn biết họ là người được trọng vọng, và đã biết lỗi mình làm.

Ba người bạn nhất trí đồng thanh.

- Thật vậy mà.

Người thợ tiếp tục.

- Một mình nuôi dạy đứa con, nàng phải chịu đựng bao nhiêu đắng cay tủi cực. Nước mắt khóc âm thầm ai hay... Từ đó, không giao du, không qua lại với ai. Chỉ có trời mới hiểu lòng nàng.

Ba người bạn bảo nhau.

- Không sai!

Mọi người im lặng, chỉ còn tiếng cánh quạt thổi phù phù. Chàng vội vã cúi xuống bảo thằng bé.

- Con về cho mẹ hay, chú sẽ đến nói chuyện.

Nói xong, chàng đẩy vai thằng bé. Sau đó trở lại cùng đám bạn vùi đầu tiếp tục xuống cái đe. Họ làm việc vui vẻ hăng say đến khi trời sụp tối. Khi chuông nhà thờ ngân đổ từng hồi rộn rã, tiếng búa của chàng từng giây từng phút rền vang hơn. Nó ồn ào như chiến thắng vẻ vang. Mắt đổ vào chiếc lò rực sáng, chàng say sưa với niềm mãnh liệt toé lửa. Trời giăng đầy sao trên lối về nhà nàng. Tối ấy chàng trịnh trọng mặt chiếc áo đi lễ ngày Chúa Nhật, râu tóc tỉa gọn. Vừa nghe tiếng gõ ngập ngừng, nàng đã xuất hiện sát sau cánh cửa. Giọng nàng man mác.

- Trời đã tối, anh không nên đến đây.

Chàng muốn trả lời, nhưng chỉ đứng ngậm câm bối rối. Nàng khổ sở thổn thức.

- Anh cũng biết... mình đừng như thế. Tôi không kham nổi.

- Đừng em! Làm vợ anh nhé.

Không có tiếng trả lời, chỉ có bóng người rủ xuống và tiếng thân người đổ nhào. Chàng giơ tay ra, nhảy vội đến. Thằng bé nằm trên giường, nhưng nó chưa ngủ. Nó nghe được tiếng người hôn nhau. Nó còn nghe giọng mẹ nó mềm nhũn.

Bất ngờ, có bàn tay lực sĩ nhấc nó lên và giọng trìu mến rót vào tai nó.

- Nè con, ngày mai đi học nhớ bảo tụi nó cha con là Philip Remy làm thợ rèn. Đứa nào láng cháng ông thợ rèn sẽ kéo đứt tai.

Hôm sau đến trường, khi cả lớp chuẩn bị đọc bài thì nó đứng lên. Mặt tái xanh và môi run run, nhưng nó nói rõ ràng từng chữ.

- Cha tao... cha tao là Philip Remy, làm thợ rèn. Đứa nào láng cháng, cha tao sẽ kéo đứt tai.

Không một ai trong đám trẻ dám mở miệng cười. Người thợ rèn Philip Remy nổi tiếng chúng đều biết, và đứa nào cũng đều hãnh diện có người cha oai phong như chàng.