Đường quốc lộ giờ đang chật cứng xe cộ, nửa ngày trời chẳng động đậy được gì, tôi tắt hệ thống đánh lửa của xe để nước không sôi sùng sục, chiếc xe đang rung bần bật vụt chốc đã im bặt, tôi hỏi: Na Na, em không thấy chiếc xe này già cỗi quá rồi, ngồi hơi bức bối sao?

Na Na nói: Không thấy gì cả, lấy gà theo gà lấy chó theo chó, ngồi xe thì theo xe thôi, công việc mà em làm dù sao theo lý mà nói, cũng là một công việc nhàn hạ và thoải mái nhất, thế nhưng cũng chẳng sung sướng gì đâu, nên những thứ khác chẳng là vấn đề, em nào có khó tính thế, anh cứ lái xe đi, em thế nào cũng được. Như thế này đã là tốt lắm rồi.

Tôi giở bản đồ ra xem, đối chiếu với biển chỉ dẫn trên đường quốc lộ, tôi phát hiện ra chỉ dẫn trên bản đồ và đường tôi đi không giống nhau. Tôi mở cửa xe, đứng trên bậc lên xuống nhìn về phía trước, tại điểm cuối tầm nhìn của tôi, con đường vẫn tắc cứng. Na Na cầm tấm bản đồ từ tay tôi, rồi hỏi: Đi đâu đây?

Tôi chỉ tay về hướng một thành phố, nói: Nơi đó.

Na Na nói: Được thôi, em cũng đến đó.

Tôi hỏi: Em đến đó bao giờ chưa?

Na Na nói: Đương nhiên là chưa rồi, nhưng em muốn đến đó, em có quen bạn ở đấy. Thực ra nếu không tắc đường, chỉ lái xe một ngày là tới nơi. Anh đến kịp đấy. Thời gian của anh vẫn còn đủ mà.

Na Na lại nói tiếp: Đi đường vòng đi.

Tôi bảo: Vòng không nổi, cũng không qua được, chúng ta phải đi qua một chiếc cầu, còn nếu đi vòng lại sẽ phải đi rất xa.

Na Na nói: Không sao đâu, em cũng chẳng có mục đích gì mà.

Tôi bảo: Nhưng anh có.

Na Na hỏi: À, rốt cuộc anh đến đó làm gì?

Tôi đáp: Anh phải đi đón một người bạn.

Na Na hờ hững hỏi: Là con gái sao?

Tôi bảo: Là con trai.

Na Na liền tươi tỉnh hỏi: Anh đi về hướng nào?

Tôi nói: Chà, em có kinh nghiệm mà.

Na Na ngẩn người, nói: Ừm, cũng đúng. Nhưng sao anh có thể kiên trì như thế với một người đàn ông nhỉ, đi xa như vậy, anh ấy là thế nào với anh vậy?

Tôi nói: Nó là thằng bạn thân của anh, cái thứ mà em đang đặt mông lên là do nó làm đấy.

Na Na nói: Oa, anh ta biết làm đệm ngồi à?

Tôi đáp: Không, chiếc xe này là do nó làm.

Na Na nói: Tuyệt quá. Em cũng thích những người có tay nghề như thế lắm.

Tôi bảo: Em cũng được coi là người có tay nghề lâu năm đấy.

Na Na nói: Anh đang cười em hả. Tôi bảo: Anh đâu có.

Na Na khẽ nghịch những lọn tóc lòa xòa trước mặt, trầm ngâm nói: Em biết thực ra anh rất coi thường nghề này của bọn em.

Tôi bảo: Điều đó cũng bình thường mà. Sau này em phải lấy chồng, phải tìm đến nơi nào xa chút, em có định về quê không?

Na Na nói: Thực ra em chưa có dự định, con gái bọn em, đã đi ra ngoài rồi, thường thì không muốn quay về nữa, thực tế ở nhà mọi người cũng chỉ quan tâm đến em trai, hơn nữa lũ con gái bọn em ra ngoài đa phần làm cái nghề này. Anh biết không, nếu làm lâu năm, mọi người chỉ cần nhìn thoáng là biết, biết rồi thì truyền tai nhau, quê em bé tí như thế, tin tức đi nhanh lắm, cho dù em đoán trong lòng cha mẹ em cũng hiểu rõ, nhưng chỉ cần đừng làm mất mặt họ là được rồi.

Tôi hỏi: Vậy em nói với bố mẹ em ra ngoài làm gì?

Na Na nói: Trước đây bọn em đều bảo là làm nhân viên mát xa, nhưng giờ không nói vậy được nữa, làm cái nghề này đều biết là chân chính thì chẳng kiếm được bao nhiêu tiền, nói vậy chẳng qua cho mọi người yên tâm thôi, cho nên em bảo là kinh doanh buôn bán.

Tôi cười nói: Buôn bán sao, ha ha, vậy em bán cái gì?

Na Na trả lời: Bán thân.

Đoàn xe phía trước đã nhích lên được một chút, nhưng phía sau đã lại dài dằng dặc, hi vọng quay đầu của chúng tôi đã bị dập tắt hoàn toàn, chúng tôi chỉ còn cách hòa vào dòng xe nhích từng bước một lên trước, chờ đợi thảm kịch của ai đó vừa xảy ra. Trong lúc ấy, có vài chiếc xe tải vẫn nổ máy, rõ ràng là muốn nhìn thấy bi kịch của người khác, may mà tôi vẫn còn vững vàng, không thì đã tự biến mình thành bi kịch nhỏ trong những bi kịch rồi. Tôi không biết phía trước xảy ra tai nạn nghiêm trọng như thế nào, chỉ là một sự cố nhẹ hay là cả một vụ tai nạn, thế nhưng những điều đó cũng chẳng có mấy quan hệ với những người đang ngồi trên xe đây. Tôi chợt nhớ về công việc đầu tiên và người con gái đầu tiên của mình.

Công việc đầu tiên của tôi là một phóng viên. Tôi luôn thấy trong mọi chuyện, mình chỉ là một người đứng ngoài quan sát, trong khi luôn muốn là người được tham gia, nhưng tôi luôn chậm một bước, tôi nghĩ, trở thành một phóng viên, sẽ có thể đến hiện trường đầu tiên. Nhưng ngay sau khi vào nghề, tôi đã nhận ra một cách rõ ràng rằng mình vẫn là một kẻ đứng ngoài quan sát, chỉ là một kẻ quan sát đến nhanh hơn người khác mà thôi. Nhưng tôi cũng đã thỏa mãn với việc tường thuật và ghi nhớ lại. Cảm giác này đã vô cùng rõ rệt kể từ cái ngày anh Đinh Đinh rời quê hương ra đi, vì tôi muốn được cùng anh đến chốn phồn hoa đầy nguy hiểm ấy, nhưng đã bị anh thẳng thừng từ chối. Anh còn nói: Em vẫn còn nhỏ, em chỉ nhìn thôi là được rồi. Từ sau lần đó, tôi luôn có cảm giác, lúc nào mình cũng đi trên con đường mà người khác đã mở ra rồi, hoặc khúc khuỷu, hoặc bằng phẳng. Khi mới bắt đầu vào nghề tôi cảm thấy rất phấn khích. Tôi vào làm trong một tòa soạn báo lớn. Lần đó tuyển tất cả bốn phóng viên mới, khi mở tiệc chào mừng chúng tôi, tôi nhìn thấy ông phó tổng biên tập của tòa soạn. Ông ta trình bày cho bọn tôi về quan điểm tin tức chủ nghĩa xã hội, còn bảo chúng tôi rằng, nghề này chẳng phải thần thánh gì, nhưng chớ có quên điều mình đang theo đuổi.

Khi đó thực lòng tôi chỉ theo đuổi tiền lương. Tôi thuê một căn phòng ở gần tòa soạn. Ban đầu là thuê chung, nhân vật ở cùng tôi là một anh bạn, kết quả là đến một ngày, sau khi tắm rửa xong xuôi anh ta bất chợt tiến về phía tôi tỏ tình, tôi choáng váng vô cùng, nhưng vẫn giữ được bản lĩnh nghề nghiệp, phản ứng đầu tiên của tôi là suy nghĩ xem liệu việc này có thể trở thành tin hot được không? Khi ấy tôi vẫn đang là phóng viên thực tập, thế là tôi mới đi hỏi biên tập của mình, nói có một cậu con trai đang theo đuổi em, em có nên làm chủ đề này không. Biên tập nhìn tôi hồi lâu, nói: Anh bạn trẻ à, làm tin tức không nhất thiết phải có mặt mình trong đó.

Sau đó tôi chuyển nhà. Hắn rất buồn. Hắn bảo tôi rằng không cần chuyển đi đâu, tiền phòng cứ để một mình hắn lo, tôi chẳng phải làm gì cả, chỉ cần tôi lặng lẽ nằm bên cạnh hắn là được. Nhưng tôi cứ nghĩ đến việc bị một thằng đàn ông ở cách mình mấy mét, lại đang có ý khiêu dâm, thì không tài nào chấp nhận được. Lần thứ hai, tôi tìm được một căn phòng chật chội cũ kĩ, nhưng cũng chỉ đủ một người ở mà thôi. Mỗi sáng, chúng tôi đều có một cuộc họp, xuất hiện không ngớt trong cuộc họp này là những tin tức rất có ý nghĩa, tôi nghe thấy mà nhiệt huyết trong người trào dâng ngùn ngụt. Sau đó Tổng biên tập bảo tôi, những thứ này, không thể đăng báo. Sau rồi chúng tôi lại bắt đầu tự đào bới và xông pha. Tôi bắt đầu công việc bằng cách dấn thân vào mảng tin tức giải trí, thế nhưng tôi vẫn vô cùng mong muốn được phụ trách mảng tin tức xã hội, vì tôi cảm thấy chỉ có tin tức xã hội mới có thể giải quyết được một chút vấn đề. Nhưng tin tức giải trí cũng có cái hay của nó, đó chính là có thể nhận được không ít phong bì. Tình hình khi ấy một phong bì từ 300 đến 500 tệ, tôi ban đầu cũng từ chối một vài lần, nhưng tòa soạn rất lo lắng căng thẳng, nói rằng một vài nhân vật bầu sô của minh tinh cứ theo dõi hỏi thăm, liệu có phải là báo định viết những thứ không nể nang gì đến mức ngọc đá cũng phải tan không. Tôi bảo không phải, tôi và họ đâu có ân oán gì, buổi họp báo của anh tổ chức để giới thiệu nội dung gì, tôi sẽ viết theo hướng ấy chứ sao. Sau này có một anh phóng viên kì cựu bảo tôi rằng: Cậu cho mình là Lôi Phong[15], người ta cho rằng cậu là Hoàng Kế Quang[16] đấy, cũng chỉ mấy trăm tệ bạc, cậu nên nhận đi. Tôi tuy đã nhận tiền rồi, nhưng trong lòng cũng chẳng thoải mái gì. Tôi nói với một người bạn rằng tôi muốn chuyển sang mảng tin tức xã hội, ở đó sẽ không còn phải nhận phong bì nữa.

[15]Lôi Phong là một chiến sĩ của quân Giải Phóng Nhân dân Trung Quốc. Sau khi qua đời, Lôi Phong được hình tượng hóa thành một nhân vật vị tha và khiêm tốn, một người hết lòng với Đảng Cộng sản và nhân dân Trung Quốc.

[16]Hoàng Kế Quang là tình nguyện viên Nhân dân Trung Quốc, được trao giải thưởng “siêu anh hùng”. Ông không những trở thành hội viên lớp đầu tiên của nông hội, tích cực đả kích địa chủ mà còn đảm đương cương vị dân binh trong thôn.

Bạn tôi nói: Cậu thâm hiểm quá đấy, bên đó công nhận là không có phong bì, vì chẳng nhét được bao nhiêu tiền, thường là trực tiếp chuyển khoản, cậu đi bóc trần sự thật của người ta, người ta tự nhiên cũng phải có quan hệ với cậu.

Tôi bảo: Tớ không có ý đó, nhưng lẽ nào người làm báo không có ai là chính nhân quân tử sao?

Bạn tôi nói: Có chứ, trong mỗi nhóm đều có một vài người như thế.

Tôi hỏi: Những người đó ở đâu rồi?

Bạn tôi bảo: Bị sa thải hết rồi.

Ngày hôm đấy tôi viết đơn xin thôi việc, vì dẫu sao đây cũng là công việc đầu tiên của tôi. Tôi tin chắc rằng mình chỉ vào nhầm tòa soạn báo chứ hoàn toàn không phải chọn nhầm nghề. Tối đó tôi uống say bí tỉ và nói với người bạn kia: Cậu biết không, tuy hồi bé tớ muốn làm mì kéo, nhưng giờ đã trở thành nhà báo, bản thân tớ cũng có lý tưởng của riêng mình.

Bạn tôi bảo: Khi đó cậu không biết đó thôi, những người có thể chi phối cậu, khả năng của họ lớn đến mức nào.

Tôi nói: Tớ tin chắc chắn rằng tà ác không thể chế ngự được chính nghĩa.

Cậu ấy nghếch miệng nói: Ừm, nhưng bọn họ có thể định nghĩa được thế nào là chính nghĩa và tà ác.

Tôi nói: Ngày mai cậu sẽ không còn gặp tớ nữa đâu. Tớ dừng mọi chuyện tại đây, ngày mai, khi mặt trời xuất hiện, cậu, sau này, không còn thấy, tớ.

Ngày hôm sau, tôi vẫn đến văn phòng. Thực ra đêm qua tôi rất tỉnh, nhưng tôi hi vọng người bạn kia của mình đã say rồi. Có điều tôi nói đúng, người bạn kia của tôi không còn nhìn thấy tôi nữa, vì anh ta đã bị sa thải. Khi tuần san tin tức tiết lộ những thông tin về vụ án nhận hối lộ thương mại được phát hành, đại cổ đông của công ty đó lại là ông anh vợ của con Bí thư Thành ủy chúng tôi. Tôi đi đến bộ phận nhân sự để xin thôi việc, nhưng những tình tiết trong phim lại nảy sinh, tôi còn chưa kịp mở miệng, chủ nhiệm lại bảo tôi: Đang định tìm cậu, cậu thay thế vị trí của anh bạn kia đi, sau này nếu có tìm hiểu việc gì cũng cần phải kỹ càng một chút, mỗi tình huống đều cần phải rõ ràng chính xác. Chúng tôi rất muốn giữ cậu ta lại, nhưng thực sự là không giữ được, người mà cậu ấy đắc tội có thế lực rất lớn, có điều cậu yên tâm, về chuyện này khi cậu ta viết bài cũng không rõ ràng đâu. Chúng ta cũng không ai hiểu rõ hết, cứ mơ mơ hồ hồ rồi đăng báo như thế, trách nhiệm cũng không nên do một mình cậu ta chịu hết như vậy, nên tòa soạn đã sắp xếp cho cậu ấy đi làm biên tập tuần san văn học Hừng đông, bộ phận thấp nhất của cơ quan, nhất định cậu phải cẩn thận tỉ mỉ hơn đấy.

Khoảng thời gian sau khi trở về, tôi mặc kệ ngày đêm lúc nào cũng cắm đầu vào xem băng đĩa, xem đến mấy trăm đĩa phim. Đây là cách thức để mình lú lẫn hồ đồ còn hơn cả dùng thuốc phiện, tôi là một người rất dễ thay đổi, nhìn thấy anh hùng trở thành anh hùng, thấy thằng ngốc trở thành thằng ngốc, thấy đàn bà trở thành đàn bà, duy chỉ khi trông thấy chó mèo cắn nhau, tôi thực sự không biết là nên trở thành mèo tốt hơn hay trở thành chó tốt hơn đây. Tôi thường nghe người ta nói, cuộc sống giống như một bộ phim điện ảnh. Tôi bảo: Kệ xác mày, cuộc sống sẽ như một tập phim truyền hình, làm ẩu làm bừa, không có logic, toàn những thứ dung tục tầm thường, dây dưa rườm rà, nhưng lại chẳng thể nào dứt ra được. Mỗi lần tôi xem hết một bộ phim hay, là đêm đó không biết bao nhiêu lần tôi lại nghĩ đến việc ngày hôm sau mình sẽ kiên quyết từ chức, sẽ mắng cho mọi người một trận te tua khiến tất cả đều than khóc, ngay đến cả cảnh tượng đánh nhau tơi bời khói lửa tôi cũng đã tưởng tượng ra cả rồi.

Tôi tin rằng, trong một thế giới như thế, những chuyện mà bạn dùng trí não để suy nghĩ, bạn sẽ luôn tưởng rằng mình đã từng làm rồi.

Nguyên nhân mà tôi không thể rời bỏ công việc này là vì tôi được tăng lương, hơn nữa tôi lại bắt đầu yêu. Tôi đến trường nghệ thuật để phỏng vấn một giáo viên của lớp diễn xuất, sau đó lại đến phỏng vấn một đám học sinh. Tôi đã yêu một cô học sinh ở đó. Em nhỏ hơn tôi sáu tuổi tên là Mạnh Mạnh. Tôi phỏng vấn em, em nói mình đến chỗ này vì muốn trở thành ngôi sao, không phải vì danh, cũng chẳng phải vì lợi, mà chính vì bản thân mình. Huống hồ từ trước đến nay chưa từng có nữ minh tinh nào họ Mạnh cả.

Tôi khi ấy đã ngắt lời em, nói: Có Mạnh Đinh Vi và Mạnh Quảng Mỹ.

Em bảo: Vậy ở lục địa chưa có, huống hồ là họ đều chưa xứng với danh xưng đó.

Tôi hỏi em: Vậy em đã lên kế hoạch cho bản thân chưa?

Em bảo: Con đường của bọn em đều không thể tự mình vạch ra, mà đều do người khác điều khiển.

Tôi nghe vậy thấy đau lòng vô cùng, tôi bảo: Những câu chuyện tiếp theo sẽ không nằm trong nội dung phỏng vấn nữa, tôi có giúp được gì cho em không?

Em bảo: Anh viết nhiều về em một chút.

Sau khi trở về đúng là tôi có viết về cô ấy nhiều hơn một chút. Nhưng khi báo đăng thì đã bị lược bỏ rất nhiều. Vì chuyện này mà tôi đã cãi lý với Tổng biên tập. Ông ta cho rằng, chẳng ai biết người này, thế mà trong bài phỏng vấn, ngôi sao điện ảnh nói có hai câu, cô ta nói tận bốn câu. Tôi bảo: Vì những lời cô ấy nói phản ánh rất đúng hiện thực, em cảm thấy đặc biệt ý nghĩa.

Tổng biên tập bảo: Còn tôi thì thấy đặc biệt vô nghĩa, thôi thế nhé.

Sau này Mạnh Mạnh chủ động gọi điện thoại cho tôi, bảo: Đi chơi đi, đi hát.

Tôi ngập ngừng một lát, rồi hỏi: Ở đâu?

Và rồi bọn tôi đã thành đôi.

Quá trình yêu đương của chúng tôi là như thế này, em nói với tôi rằng em là một người con gái tốt, thế nhưng khi vừa mới đến đây, thẳng thắn mà nói, em không đảm bảo mình sẽ không thay đổi, bởi thế giới này giống như ếch trong nồi nước sôi vậy.

Tôi bảo: Thực ra ếch trong nồi nước sôi là một câu tục ngữ sai lầm, nước sôi không luộc được ếch đâu.

Mạnh Mạnh bảo tôi: Anh toàn nói những chuyện kì quặc.

Tôi bảo: Thật mà, trước đây hồi còn học tiểu học, Đinh Đinh anh trai anh từng luộc một con ếch cho anh, đầu tiên bọn anh cho con ếch vào trong nồi, sau đó đun lên, đun được một lúc, con ếch thấy nóng, liền nhảy ra khỏi nồi, anh Đinh Đinh bảo anh rằng: Có một vài chuyện, tất cả mọi người đều cho là đúng, nhưng nó vẫn có thể sai. Đừng bao giờ tự bao biện rằng hiện thực làm thay đổi con người mình, nước sôi không thể luộc được ếch, ếch không ngốc thế, đó chính là hiện thực.

Mạnh Mạnh bảo: Em không tin, em muốn đến nhà anh để thử nghiệm, chiều mai em tới, anh cho em địa chỉ rồi chuẩn bị sẵn một cái nồi và một con ếch.

Tôi bảo: Được thôi, em đến đi.

Ngày hôm sau, Mạnh Mạnh đến phòng tôi rất đúng giờ, em nhìn quanh rồi bảo: Anh ở một mình hả?

Tôi đáp: Ừ.

Mạnh Mạnh nói: Vậy ếch đâu?

Tôi bảo: Anh đã mua hai con để kiểm tra cho chuẩn xác. Em mà đến đây vào mùa hè khéo có thể tự bắt ếch trong phòng này luôn ấy chứ.

Mạnh Mạnh bảo: Vậy anh chẳng khác nào hoàng tử ếch rồi.

Trước những lời nói cùng nụ cười nhạt của cô nữ sinh khoa diễn xuất này, tôi thực sự không dám tâng bốc, nhưng vẫn cố nở một nụ cười lấy lệ.

Mạnh Mạnh nói: Nào bắt đầu đun thôi.

Tôi bỏ chú ếch xanh vào trong nồi.

Khi nước còn lạnh, ếch vẫn tung tăng bơi lội. Nhiệt độ tăng dần, ếch vẫn không thay đổi tư thế bơi. Mạnh Mạnh có chút đắc ý, bảo: Anh xem, không có phản ứng gì cả, anh mở lửa nhỏ hơn đi, cứ đun từ từ, chẳng may ếch chết, thịt vẫn còn tươi một chút.

Tôi vặn lửa đến mức nhỏ nhất, chú ta vẫn không hề hấn gì, nhưng khi nhiệt độ tăng cao, ếch ta cũng có chút bất an, bắt đầu nhảy chồm chồm. Tôi nói: Mạnh Mạnh, em xem kìa, nó đang muốn nhảy lên rồi kia kìa, có đun nhỏ lửa cũng thế cả thôi, đừng cho rằng hiện thực có thể thay đổi được em, đừng để đêm tối nhuộm đen em, em phải là chính mình, hiện thực không mạnh mẽ to lớn như em tưởng tượng đâu, hiện thực này chẳng qua chỉ như một con hổ giấy mà thôi…