Trong khi Farder Coram đang nói chuyện với các lãnh tụ khác, cô mang chiếc hộp đến chỗ Iorek Byrnison và giải thích với nó ý tưởng của mình. Cô chợt nảy ra ý định đó khi nhớ lại cảnh nó đã chọc thủng tấm kim loại như thế nào.

Nó lắng nghe chăm chú, rồi lấy một chiếc nắp hộp bánh bích quy, gập nó thành một hình trụ dẹt. Cô thán phục trước sự khéo léo của đôi tay nó: không như hầu hết những con gấu bình thường khác, móng vuốt ngón chân cái của nó có hướng ngược lại giúp chúng có thể giữ chặt các đồ vật trong khi làm việc. Nó có khả năng bẩm sinh về sức mạnh và sự khéo léo với kim loại. Chỉ cần nhấc mảnh kim loại lên một hai lần, uốn sang bên này bên kia rồi dùng móng vuốt vạch một đường vòng quanh, và gập lại. Giờ thì nó cũng đang gập các mép gờ lại cho đến khi chúng dựng đứng rồi làm một cái nắp để đậy vừa lại. Theo yêu cầu của Lyra nó làm ra hai chiếc: một chiếc kích thước với chiếc hộp đựng thuốc lá ban đầu, chiếc còn lại đủ lớn để chứa chính chiếc hộp đó cùng một ít tóc, rong rêu và địa y lèn thật chặt để bưng kín không để tiếng ồn lọt ra. Khi chiếc hộp đóng lại, nó to đúng bằng chiếc Chân-kế.

Khi mọi việc đã hoàn thành, cô ngồi bên Iorek Byrnison trong khi nó gặm một chiếc đùi tuần lộc đã đông cứng như gỗ.

“Iorek,” cô nói, “có khó khăn lắm không khi sống mà không có một con nhân tinh? Anh không cảm thấy cô đơn à?”

“Cô đơn?” nó nói. “Tôi không biết. Họ nói với tôi như thế này là lạnh. Tôi không biết lạnh là thế nào, vì tôi không bị lạnh. Vì thế tôi cũng không hiểu cô đơn nghĩa thế nào. Những con gấu sinh ra là để sống một mình.”

“Thế còn những con gấu Svalbard thì sao?” cô hỏi. “Có hàng nghìn con, đúng không? Tôi nghe nói thế.”

Nó không nói không rằng mà bẻ khớp tay phát ra âm thanh như một súc gỗ bị gãy.

“Thứ lỗi cho tôi, Iorek,” cô nói. “Tôi hy vọng đã không xúc phạm anh. Chỉ là tôi thấy tò mò thôi. Anh biết không, tôi tò mò quá mức về những con gấu Svalbard như vậy là vì cha tôi đấy.”

“Cha cô là ai?”

“Ngài Asriel. Người ta đã bắt giam ông ấy tại Svalbard. Tôi nghĩ bọn Gà trống tây đã phản bội và trả tiền cho lũ gấu để giữ ông trong tù.”

“Tôi không biết. Tôi không phải là một con gấu Svalbard.”

“Tôi đã nghĩ anh là…”

“Phải. Tôi đã từng là một con gấu Svalbard. Nhưng bây giờ không còn nữa. Tôi đã bị đày đi vì tội giết một con gấu khác. Vì thế tôi bị tước mất tước hiệu, tài sản cùng bộ giáp sắt và bị đày đến sống bên kia rìa thế giới của loài người và chiến đấu nếu tìm được người thuê mình làm việc đó, hay những việc làm chân tay và nhấn chìm ký ức của mình trong men rượu.”

“Sao anh lại giết con gấu đó?”

“Vì giận dữ. Có rất nhiều cách để những con gấu trút giận lên nhau, nhưng tôi đã mất kiểm soát. Vì thế tôi đã giết nó và phải trả một cái giá quá đắt.”

“Vậy là anh đã từng có tước vị cao và giàu có,” Lyra nói với giọng thán phục. “Giống hệt cha tôi, Iorek ạ! Mọi chuyện cũng xảy ra với ông ấy như thế sau khi tôi ra đời. Ông ấy cũng giết ai đó và người ta lấy đi mọi tài sản của ông ấy. Chuyện xảy ra rất lâu trước khi ông ấy trở thành tù nhân ở Svalbard. Tôi không biết chút gì về Svalbard, ngoại trừ nó ở rất xa trên phương Bắc… Có phải nó được bao phủ bởi băng tuyết không? Anh có thể đến được đó băng qua biển băng không?”

“Không phải từ bờ bên bày. Đôi khi phía nam nó đóng băng, đôi khi lại không. Cô cần có một cái thuyền.”

“Hay một chiếc khinh khí cầu, có lẽ thế.”

“Hay một chiếc khinh khí cầu, đúng vậy, nhưng phải cần gió thổi đúng chiều nữa.

Nó gặm nhấm chiếc đùi tuần lộc, và một ý niệm len vào tâm trí Lyra nhắc cô nhớ về những phù thủy trên bầu trời đêm; nhưng cô không nói gì về chuyện đó. Thay vào đó cô hỏi Iorek Byrnison về Svalbard, và háo hức lắng nghe nó kể về những dòng sông băng, những mỏm đá và tảng băng nổi, nơi những con moóc nanh trắng nằm thành từng đàn hàng trăm con hoặc hơn nữa, về những bở biển đầy hải cẩu, hay kỳ lân biển đập những chiếc nanh vào nhau chan chát trên mặt biển băng; về những bờ biển ảm đạm lởm chởm đá, những mỏm cao hàng nghìn mét hoặc hơn, nơi những con má núi ngồi trên mỏm đá và nhảy bổ xuống, về những mỏ than và mỏ dầu nơi những con gấu làm thợ rèn đập mỏng những mảnh kim loại và tán chúng thành bộ giáp sắt…

“Nếu người ta đã tước mất bộ giáp của anh, Iorek, vậy anh lấy đâu ra bộ này?”

“Tôi tự làm cho mình tại Nova Zembla bằng kim loại đến từ bầu trời. Cho đến khi tôi làm xong nó, tôi vẫn chưa hoàn thiện.”

“Vậy là những con gấu có thể tự tạo nên linh hồn của mình…” cô nói. Có rất nhiều điều cần biết trên đời. “Ai là Vua của Svalbard thế?” cô tiếp tục. “Những con gấu có Vua không?”

“Ông ta tên là Iofur Raknison.”

Cái tên này ngân lên một hồi chuông trong tâm trí Lyra. Cô từng nghe thấy nó trước đây, những là ở đâu? Và không phải qua miệng một con gấu, cũng không phải qua lời người Gypsy. Người nhắc đến nó là một Học giả, những kẻ thông thái rởm kiêu ngạo, chắc chắn là được nói tại Học viện Jordan. Cô có gắng nhớ lại. Ồ, cô rất quen với nó.

Giờ thì cô đã nhớ ra rồi: Phòng nghỉ. Các Học giả đang lắng nghe Ngài Asriel. Chính là Giáo sư Palmerian đã nói gì đó về Iofur Raknison. Ông ta dùng từ panserbjorne mà Lyra không hiểu, và cô không biết Iofur Raknison là một con gấu. Nhưng lúc đó ông ta nói nó thế nào nhỉ? Vua của Svalbard là một kẻ tự phụ và ưa nịnh. Còn có điều gì nữa, giá mà cô nhớ được, nhưng đã có rất nhiều chuyện xảy ra kể từ lúc đó…

“Nếu cha cô là tù nhân của những con gấu Svalbard,” Iorek Byrnison nói, “ông ấy sẽ không trốn thoát được đâu. Ở đó không có khu rừng nào để lấy gỗ đóng thuyền. Mặt khác, nếu ông ta là người cao quý, ông ta sẽ được đối xử xứng đáng. Họ sẽ cho ông ấy một ngôi nhà để ở, người hầu để sai bảo, thực phẩm và chất đốt.”

“Liệu bọn gấu có bao giờ bị đánh bại không Iorek?”

“Không.”

“Hoặc bị lừa, có thể lắm chứ?”

Nó ngừng nhai và nhìn thẳng vào cô. Rồi nó nói. “Cô sẽ không bao giờ lừa được những con gấu mặc giáp. Cô đã nhìn thấy bộ áo giáp sắt, giờ hãy xem những vũ khí của tôi.”

Nó buôn rơi miếng thịt và giơ tay ra, lòng bàn tay ngửa lên cho cô nhìn. Mỗi lòng bàn tay đều được phủ một lớp sừng dày vài centimet, và mỗi móng vuốt ít nhất là dài bằng cả bàn tay Lyra, sắc như dao. Nó để cô vuốt vào chúng với vẻ ngạc nhiên.

“Chỉ cần một cú bợp là nghiền nát đầu một con hải cẩu,” nó nói, “hay làm gẫy lưng một người, hay xé đôi một đứa trẻ. Tôi còn có thể cắn nữa. Nếu cô không ngăn cản tôi ở Trollesund, tôi đã bóp nát sọ người đàn ông dó như bóp một quả trứng. Sức mạnh đó quá lớn cho những trò lừa bịp. Cô không thể đánh lừa một con gấu. Cô muốn tôi chứng minh không? Hãy lấy một cây gậy và đấu với tôi.”

Háo hức muốn thử, cô bẻ một cành cây trong bụi cây bám đầy tuyết, bẻ hết những nhánh nhỏ xung quanh và vụt nó vun vút bên này bên kia như một thanh kiếm. Iorek Byrnison ngồi bệt xuống và chờ đợi, tay khoanh trước ngực. Khi đã sẵn sàng đối mặt với nó, cô không muốn đâm nó vì trông nó rất thản nhiên. Thế là cô khoa chiếc gậy lên, huơ sang phải rồi sang trái, không định đánh vào người nó, nó vẫn không hề động đậy. Cô làm như thế nhiều lần, và không lần nào nó xê dịch dù chỉ là một phân.

Cuối cùng cô quyết định xiên thẳng vào người nó, không mạnh, nhưng để cái que chọc vào bụng nó. Ngay lập tức nó giơ tay gạt cây gậy sang bên.

Ngạc nhiên quá, cô thử lại lần nữa và kết quả cũng tương tự. Nó chuyển động nhanh nhẹn và chính xác hơn cô rất nhiều. Cô cố gắng đánh lạc hướng nó, cầm chiếc gậy như một thanh kiếm, và chẳng lần nào chạm được vào người con gấu cả. Dường như nó biết cô định làm gì trước khi cô hành động, khi cô chọc vào đầu nó, cái chân to lớn gạt cây gậy sang bên rất nhẹ nhàng, và khi cô dùng đòn nhử, nó không hề động đậy.

Cô tức điên lên, lao cả người vào cuộc tấn công dữ dội, thọc, quật, xỉa, đâm và chẳng lần nào qua được đôi tay của nó. Chúng vươn ra khắp mọi nơi, đúng lúc để đỡ đòn, đúng vào vị trí có thể chặn đánh.

Cuối cùng cô cảm thấy sợ, và dừng lại. Cô đã toát hết mồ hôi trong lớp áo lông thú, mệt đứt hơi, kiệt sức, còn con gấu vẫn ngồi yên không xê dịch. Nếu cô có một lưỡi gươm sắc thật sự, chắc nó cũng chẳng hề hấn gì.

“Tôi cá là anh có thể bị trúng đạn,” cô nói, rồi ném cây gậy đi. “Làm sao anh có thể làm được như vậy?”

“Bằng cách không phải là con người,” nó nói. “Đó là nguyên nhân tại sao cô không bao giờ có thể lừa một con gấu. Chúng tôi nhìn thấy các trò lừa bịp và dối trá rõ như ban ngày. Chúng tôi có thể nhìn nhận chuyện đó theo một cách loài người đã quên mất. Nhưng cô thì lại biết đấy; cô có thể hiểu được chiếc máy đọc biểu tượng.”

“Cái đó đâu giống nhau, phải không?” cô nói. Giờ thì cô thấy bồn chồn về con gấu còn hơn cả khi cô chứng kiến cơn thịnh nộ của nó nữa.

“Giống nhau đấy,” nó nói. “Người lớn không đọc được chiếc máy đó, theo như tôi biết. Cũng như tôi giỏi hơn những chiến binh là con người, cô cũng giỏi hơn người lớn vì đọc được chiếc máy biểu tượng.”

“Vâng, tôi cho là thế,” cô nói, bối rối và không hài lòng. “Như vậy nghĩa là tôi sẽ quên cách dùng nó khi tôi lớn lên phải không?”

“Ai mà biết được? Tôi chưa bao giờ nhìn thấy một chiếc máy biểu tượng, hay một người có thể đọc được nó.”

Nó thả rơi người xuống bốn chân và đi nhai khúc thịt của mình. Lyra đã cởi bớt áo choàng lông thú, nhưng giờ trời rất lạnh nên cô phải mặc vào. Dù gì thì cô cũng đang cảm thấy rất băn khoăn. Cô muốn hỏi ý kiến chiếc Chân-kế ngay bây giờ, nhưng trời quá lạnh, mọi người đang gọi cô vì đã đến lúc phải đi tiếp. Cô cầm lấy chiếc hộp thiếc Iorek đã làm, đặt chiếc hộp trống không trở lại túi quần áo của Farder Coram và đặt chiếc hộp có sinh vật bay do thám vào chiếc túi đeo trên vai cô bên cạnh Chân-kế. Cô thấy vui vì cuộc hành trình lại bắt đầu.

Các lãnh tụ đã đồng ý với Lee Scoresby rằng khi đến điểm dừng chân kế tiếp, họ sẽ bơm căng khinh khí cầu để ông có thể theo dõi từ trên cao. Tất nhiên Lyra rất mong được bay cùng ông, và tất nhiên nó bị cấm; nhưng cô vẫn bám theo ông trên đường đến đó để quấy rầy ông bằng những câu hỏi.

“Ông Scoresby, ông sẽ bay tới Svalbard như thế nào?”

“Cháu cần một chiếc khí cầu điều khiển được và một động cơ chạy bằng khí gas, thứ gì đó như zeppelin, hoặc cách khác là một ngọn gió nam tốt lành. Nhưng chết tiệt, ta chẳng dám thử đâu. Cháu từng đến nơi đó chưa? Một nơi khỉ ho cò gáy, tồi tàn hoang vu nhất, trống trải nhất và bất tiện nhất trên đời.”

“Cháu chỉ đang thắc mắc, nếu Iorek Byrnison muốn quay lại…”

“Anh ta sẽ bị giết. Iorek đang chịu án đày. Ngay khi anh ta đặt chân lên đó, chúng sẽ xé xác anh ta ra thành từng mảnh.”

“Ông bơm hơi vào khinh khí cầu như thế nào, ông Scoresby?”

“Có hai cách. Ta có thể tạo khí hidro bằng cách bơn axit sulphuric vào bột sắt. Ta thu lấy khí thoát ra và bơm dần vào khinh khí cầu như vậy. Cách còn lại là tìm một cái ống dẫn khi gần một lò đốt than, hoặc lò nung vôi. Ta có thể lấy khí từ lò nung vôi nếu cần, và từ đầu nữa. Việc tạo ra khí gas không khó. Nhưng cách nhanh nhất là dẫn khí từ dưới đất lên. Một đường ống dẫn khí tốt sẽ làm đầy khí cầu trong vòng một giờ.

“Ông có thể chở được mấy người?”

“Sáu, nếu cần.”

“Ông có chở được Iorek Byrnison khi đang mặc bộ áo giáp của anh ấy không?”

“Ta đã từng làm thế rồi. Ta từng một lần cứu anh ta từ trong tay những người Tartar, khi anh ta bị thương và bị bỏ đói — đó là trong chiến dịch Tunguska, rồi ta bay đến và đưa anh ấy đi. Nghe thì có vẻ dễ, nhưng chết tiệt, ta đã phải tính toán trọng lượng của anh chàng to đầu đó dựa trên ước đoán. Rồi ta còn phải hạ xuống để tìm khí gas dưới cái pháo đài bằng băng giá anh ta đã làm. Nhưng từ trên không ta có thể biết ở dưới là loại đất nào, ta đoán đào sâu xuống sẽ không sao. Cháu biết đấy, để hạ xuống ta phải xả khí ra khỏi khí cầu, không thể cất cánh lại nếu không được bơm thêm. Dù thế nào, bọn ta cũng đã xoay xở được, cùng với cả bộ giáp và tất nhiên cả những thứ cần thiết khác.”

“Ông có biết về chuyện người Tartar đục những cái lỗ trên đầu người không?”

“Ồ, dĩ nhiên là ta phải biết chứ. Họ đã làm như vậy hàng nghìn năm nay. Trong chiến dịch Tunguska chúng tôi bắt sống được năm người Tartar và ba người trong đó có lỗ trên đầu, một người có đến hai lỗ.”

“Họ làm như vậy cho nhau sao?”

“Đúng thế. Đầu tiên họ cắt rời ra một khoanh da đầu, như thế họ có thể nhấc phần đó lên để lộ xương sọ. Sau đó họ cắt một vòng tròn xương nhỏ ra khỏi xương sọ, rất cẩn thận để không đâm thủng não, rồi họ khâu mảnh da đầu lại như cũ.”

“Cháu nghĩ họ làm thế với những kẻ thù!”

“Quỷ thật, không. Đây là một đặc quyền thiêng liêng. Họ làm như vậy để thần linh có thể nói chuyện với họ.”

“Ông từng nghe về một nhà thám hiểm tên là Stanislaus Grumman chưa?”

“Grumman hả? Tất nhiên rồi. Ta gặp một người trong đội thám hiểm của ông ấy khi bay trên sông Yenisei hai năm trước. Ông ấy đang theo đường đó để đến sống giữa các bộ lạc người Tartar. Thực ra, ta nghĩ ông ta đã để người khác đục lỗ trên đầu mình. Đó là một nghi thức trong lễ kết nạp, nhưng người đàn ông nói chuyện với tôi không biết nhiều về chuyện này.”

“Vậy thì… nếu ông ta là một người công dân danh dự của người Tartar, họ sẽ không giết ông ấy phải không?”

“Giết ông ấy ư? Vậy ông ấy chết rồi sao?”

“Vâng, cháu đã nhìn thấy xương sọ của ông ấy,” Lyra nói với giọng tự hào. “Cha cháu đã tìm thấy nó. Cháu nhìn thấy khi ông ấy cho các Học giả xem tại Học viện Jordan ở Oxford. Người ta đã đục lỗ trên đó.”

“Vậy ai đục lỗ trên đó?”

“Thì những người Tartar. Các Học giả nghĩ như vậy… Nhưng cũng có thể không phải.”

“Có thể đó không phải là đầu của Grumman,” Lee Scoresby nói. “Có lẽ cha cháu muốn đánh lạc hướng các học giả.”

“Cháu nghĩ là ông ấy muốn như vậy thật,” Lyra trầm tư nói. “Ông ấy đang muốn yêu cầu họ đưa tiền.”

“Và khi họ trông thấy cái đầu, họ đưa tiền cho ông ấy?”

“Vâng.”

“Một cú lừa ngoạn mục. Người ta sẽ bị sốc khi nhìn thấy một thứ như thế. Họ không muốn nhìn quá kỹ càng.”

“Đặc biệt là các Học giả,” Lyra nói.

“Chà, coi bộ cháu còn biết nhiều hơn ta. Nhưng nếu đó đúng là đầu Grumman, ta đoán không phải những người Tartar đã đục lỗ trên đó. Họ không đục lỗ trên đầu kẻ thù, không phải họ, còn ông ấy chỉ là con nuôi của người Tartar.”

Lyra suy nghĩ lại chuyện này khi họ đi tiếp. Những dòng ý nghĩ hỗn độn đang quay cuồng quanh cô: bọn Gà trống tây và sự độc ác của chúng, nỗi e sợ của chúng về Bụi, thành phố hiện lên trong hiện tượng cực quang, cha cô ở Svalbard, mẹ cô… Bà ấy đang ở đâu? Chiếc Chân-kế, các phù thủy bay về hướng bắc. Tony Makarios bé nhỏ đáng thương, và thứ sinh vật bay do thám, khả năng tự vệ kỳ lạ của Iorek Byrnison…

Rồi cô chìm vào giấc ngủ. Mỗi giờ qua đi họ càng đến gần Bolvangar hơn.