CHƯƠNG 5

580 bức thư, một tấm ngân phiếu

Hãy để nỗi khát khao phiền muộn ở trong trái tim bạn.

Đừng bao giờ từ bỏ, đừng bao giờ mất hi vọng.

Thánh Allah nói, “Những người đau khổ là những người mà ta yêu quý.”

Hãy nghiền nát trái tim bạn. Hãy đau khổ.

- Shaikh Abu Saeed Abil Kheir, aka Nobody, Son of Nobody

Chiếc máy đánh chữ quá nhỏ so với đôi bàn tay của Mortenson. Anh gõ trúng hai phím một lần, xé vụn bức thư rồi bắt đầu gõ lại, điều đó làm tăng thêm chi phí. Một đôla mỗi giờ để thuê chiếc máy chữ IBM Selectric cũ nghe có vẻ hợp lí, nhưng sau năm giờ tại Trung tâm Sao chép Krishna ở phu phố chính của Berkeley, anh chỉ hoàn thành được bốn bức thư.

Vấn đề là, ngoài sự bất tiện về cách bố trí các phím quá gần nhau của chiếc máy chữ IBM, còn do Mortenson không biết chắc mình phải nói gì. “Bà Winfrey thân mến,” anh gõ bằng các đầu ngón tay, bắt đầu bức thư thứ năm. “Tôi là một người hâm mộ chương trình của bà. Nó khiến tôi nghĩ rằng bà là người thực sự quan tâm đến điều tốt đẹp nhất cho mọi người. Tôi đang viết để kể cho bà nghe về một ngôi làng nhỏ có tên Korphe ở Pakistan và về ngôi trường mà tôi đang cố gắng xây dựng ở đó. Bà có biết rằng nhiều trẻ em ở vùng Himalaya xinh đẹp đó chưa hề có trường học?”

Đến đây, anh không biết phải viết gì nữa. Anh không biết nên đề cập ngayđến tiền bạc hay chỉ yêu cầu giúp đỡ. Và nếu anh đề cập đến tiền, thì có nên đề nghị một con số cụ thể hay không? “Tôi dự định xây một ngôi trường với năm phòng học để dạy dỗ 100 học sinh cho đến lớp năm.” Mortenson gõ. “Lúc ở Pakistan để leo lên K2, ngọn núi cao thứ nhì trên thế giới, tôi đã không lên được đến đỉnh, tôi đã hỏi ý kiến các chuyên gia địa phương. Nếu sử dụng vật liệu và lao động tại chỗ, tôi tin chắc mình có thể hoàn thành ngôi trường với 12.000 đôla.”

Và đến phần khó khăn nhất. Anh có nên hỏi xin toàn bộ hay không? “Bất cứ khoản tiền nào mà bà có thể đóng góp vào số tiền đó cũng là điều tốt đẹp.” Mortenson quyết định viết. Nhưng những đầu ngón tay của anh đã không tuân theo ý chủ nhân và chữ cuối cùng được gõ thành “chảy máu”. Anh lôi tờ giấy ra và bắt đầu lại.

Vào thời điểm phải đi đến San Francisco để trực ca đêm tại phòng cấp cứu ở Trung tâm Y tế UCSF, anh đã hoàn tất, dán kín và dán tem sáu bức thư. Một gửi cho Oprah Winfrey. Một cho mỗi hãng tin có uy tín, bao gồm Bernard Shaw của CNN, vì anh hình dung rằng CNN đang trở thành một hãng tin lớn như các hãng lớn khác. Và một bức thư anh viết một cách tự phát gửi cho diễn viên Susan Sarandon, vì bà dường như quá tốt và tận tâm đối với việc nghĩa.

Anh lái chiếc La Bamba xuyên qua luồng giao thông trong giờ cao điểm, lái chiếc Buick với chỉ một ngón tay trỏ. Đó là cỗ máy phù hợp hoàn hảo với đôi tay của Mortenson. Anh đỗ xe, nghiêng người ra ngoài cửa và nhét những lá thư vào khe hòm thư bên lề đường ở bưu điện Berkeley.

Đó không phải là thành tích lớn lao để khoe khoang cho trọn một ngày làm việc. Nhưng ít nhất anh cũng đã bắt đầu ở nơi nào đó. Mình sẽ nhanh hơn, anh tự nhủ. Anh phải nhanh hơn vì đã tự đặt cho mình một mục tiêu phải đạt được 500 bức thư. Nhẹ nhàng lái chiếc La Bamba vào luồng giao thông ở bờ tây cầu Bay, anh cảm thấy lâng lâng như thể vừa châm một ngòi nổ và những tin tức tốt lành sẽ sớm bùng cháy.

Ở phòng cấp cứu, cả ca trực có thể biến mất trong sự mờ ảo của những vết thương do dao và những vết áp xe chảy máu. Hoặc, trong khoảng thời gian ngắn ngủi, khi không có những ca nguy hiểm đến tính mạng nhập viện, thời gian có thể trôi dần sang buổi sáng mà không thể nhận ra. Những lúc ấy, Mortenson chợp mắt một chút trên chiếc giường nhỏ, hoặc nói chuyện với mấy vị bác sĩ như Tom Vaughan. Cao, gầy và đeo kính, Vaughan là bác sĩ chuyên về bệnh phổi và là nhà leo núi. Ông đã leo lên núi Aconcagua trong dãyAndes, là ngọn núi cao nhất bên ngoài châu Á. Nhưng chính kinh nghiệm của ông với tư cách một bác sĩ trong đoàn leo núi người Mỹ năm 1982, nỗ lực lên đến Gasherbrum II ở Pakistan, đã tạo nên sự gắn bó giữa y-bác sĩ.

“Anh có thể thấy K2 từ Gasherbrum II.” Vaughan nói. “Nó đẹp không thể tả và rất đáng sợ. Và tôi đã đặt nhiều câu hỏi với Greg về cảm giác của cậu ấy khi leo lên đó.” Vaughan đã tham gia trong một nỗ lực leo lên ngọn núi thường được xem là dễ dàng nhất trong những đỉnh núi tám nghìn mét. Nhưng trong thời gian đó, không thành viên nào trong đoàn lên được đến đỉnh, và một thành viên trong đoàn, Glen Brendeiro, đã bị quét khỏi vách đá bởi một đợt tuyết lở và không bao giờ được tìm thấy.

Vaughan ý thức được thành tích lên gần đến đỉnh một ngọn núi giết người như K2 là như thế nào. Giữa những ca cấp cứu, họ nói về sự vĩ đại và cô độc của Baltoro, mà cả hai đều tin là nơi hùng vĩ nhất trên trái đất. Và Mortenson đã hỏi Vaughan rất chi tiết về nghiên cứu mà ông đã thực hiện về chứng phù phổi, sự sưng viêm phổi do độ cao, vốn đã gây ra quá nhiều cái chết và thương tích cho các nhà leo núi.

“Greg hết sức nhanh nhẹn, điềm tĩnh và tháo vát trong phòng cấp cứu.” Vaughan nhớ lại. “Nhưng khi bạn nói với anh ấy về y học, dường như anh ấy không thực sự quan tâm. Ấn tượng của tôi lần đầu tiên gặp anh ấy là dường như anh ấy chỉ làm qua ngày cho đến khi có thể trở lại Pakistan.”

Tâm trí của Mortenson có thể đã tập trung vào một ngôi làng miền núi cách xa mười hai nghìn dặm. Nhưng anh không hề rời mắt khỏi một nữ bác sĩ gây mê nội trú, bác sĩ Marina Villard, người đã làm anh mất cân bằng khi gặp cô. “Marina mang vẻ đẹp tự nhiên.” Mortenson nói. “Cô là một nhà leo núi. Cô không trang điểm. Cô có mái tóc đen nhánh và đôi môi đầy đặn làm tôi không dám nhìn vào. Tôi hết sức đau khổ mỗi khi làm việc cùng cô ấy. Tôi không biết mình nên mời cô đi chơi hay tránh gặp cô để có thể suy nghĩ đúng đắn.”

Để tiết kiệm tiền trong khi đang cố gây dựng ngân quỹ cho trường học, Mortenson quyết định không thuê một căn hộ. Anh có khoảng không gian kho. Và băng ghế sau của chiếc La Bamba có kích thước của một chiếc ghế nằm. So với chiếc lều đơn sơ ở Baltoro, thì đó có vẻ là một nơi tiện nghi để ngủ. Anh tiếp tục là thành viên của City Rock để có thể tắm vòi sen cũng như để trèo lên vách, vì trong hầu hết mọi ngày anh đều leo trèo để giữ được vóc dáng. Mỗi đêm, anh đi quanh khu Berkeley, khu nhà kho ở bên vịnh, tìm một tòa nhà tối và yên tĩnh để có thể ngủ mà không bị quấy rầy. Quấn mình trong túi ngủ, hai chân duỗi thẳng ra trên băng ghế sau của chiếc La Bamba, anh thấy Marina lượn quanh trong những suy nghĩ của mình trước khi chìm vào giấc ngủ.

Những ngày không làm việc, Mortenson viết dần dần hàng trăm bức thư. Anh viết cho từng thượng nghị sĩ Mỹ. Anh thường xuyên đến thư viện công cộng, lướt qua những tạp chí văn hóa pop mà anh sẽ không bao giờ đọc nếu không phải là để tìm tên các ngôi sao điện ảnh, các ca sĩ nhạc pop, và thêm vào bản danh sách cất trong chiếc túi dây kéo Ziploc. Anh chép lại các địa chỉ từ cuốn sách liệt kê một trăm người Mỹ giàu nhất. “Tôi không biết mình đang làm gì.” Mortenson nhớ lại. “Tôi chỉ giữ một danh sách bất cứ ai có vẻ như có quyền lực, hay nổi tiếng, hay quan trọng, và đánh máy thư gửi cho họ. Tôi đã ba mươi sáu tuổi và vẫn chưa biết cách sử dụng máy vi tính. Tôi vô dụng như vậy đó.”

Một ngày kia, Mortenson đến cửa hàng sao chép Krishna và cửa hàng này bất ngờ đóng cửa. Anh đi sang cửa hàng khác gần nhất, Lazer Image trên đại lộ Shattuck, và hỏi thuê một máy đánh chữ.

“Tôi nói với anh ấy, chúng tôi không có máy đánh chữ.” chủ cửa hàng Lazer Image, Kishwar Syed, nhớ lại. “Giờ là năm 1993, sao anh không thuê máy vi tính?” Và anh ấy nói với tôi rằng anh không biết sử dụng máy tính.

Mortenson nhanh chóng biết rằng Syed là người Pakistan, đến từ Bahawal Puy, một làng nhỏ miền trung Punjab. Và khi Syed biết vì sao Mortenson muốn đánh máy những bức thư, anh ấy đã bảo Mortenson ngồi xuống trước một máy Apple Macintosh và dạy miễn phí cho đến khi người bạn mới của mình dùng được máy tính.

“Ngôi làng ở Pakistan của tôi không có trường học, do đó tầm quan trọng của công việc mà Greg đang nỗ lực thực hiện là rất đáng quý đối với tôi.” Syed nói. “Động cơ của anh quá lớn lao khiến tôi có nhiệm vụ phải tận tình giúp đỡ.”

Mortenson sửng sốt với những chức năng cắt dán và sao chép của máy tính. Anh nhận ra rằng mình có thể tạo ra ba trăm bức thư, vốn đã chiếm mất của anh nhiều tháng đánh máy, trong một ngày. Chỉ một ngày cuối tuần có cà phê trợ lực, với sự chỉ dẫn của Syed, anh đã cắt và dán lời kêu gọi gây quỹ của mình một cách say sưa cho đến khi đạt được mục tiêu năm trăm bức thư. Rồi anh sôi nổi hẳn lên, khi cùng Syed động não nghĩ ra một danh sách hàng chục người nổi tiếng, cho đến khi có được 580 lời kêu gọi. “Thật đáng ngạc nhiên.” Mortenson nói. “Một người đến từ Pakistan đã giúp tôi sử dụng máy tính để tôi có thể giúp những đứa trẻ ở Pakistanbiết chữ.”

Sau khi gửi những bức thư, Mortenson quay trở lại tiệm của Syed vào những ngày nghỉ và thực hành những kĩ năng máy tính mới học của mình, viết ra sáu mươi đơn xin trợ cấp để tìm kiếm ngân quỹ cho ngôi trường ở Korphe.

Khi cùng nhau cúi người trên bàn phím, Mortenson và Syed đã bàn luận về phụ nữ. “Đó là khoảng thời gian đẹp và rất buồn trong cuộc đời chúng tôi.” Syed nói. “Chúng tôi thường nói về sự cô đơn và tình yêu.” Syed đã đính hôn với người phụ nữ mà mẹ anh chọn cho anh ở Karachi. Và anh đang dành dụm tiền tổ chức đám cưới trước khi đưa vợ sang Mỹ.

Mortenson thú nhận mình phải lòng Marina và Syed đã vạch ra những chiến lược bất tận, nghĩ ra những cách mà bạn mình có thể mời cô ấy đi chơi. “Hãy nghe Kish.” anh ấy khuyên. “Anh đang già đi và anh cần có một gia đình. Anh còn chần chờ gì nữa?”

Mortenson thấy như bị cóng lưỡi mỗi khi anh muốn mờiMarina đi chơi. Nhưng những lúc rảnh rỗi ở trung tâm y tế USCF, anh bắt đầu kể cho Marina nghe những câu chuyện về Karakoram và những kế hoạch xây dựng trường học của mình. Cố không để bị lạc trong đôi mắt của người phụ nữ này, Mortensơn đã rút mình vào những kí ức khi nói chuyện. Nhưng khi anh nhìn lên, sau khi kể lại cuộc cứu hộ Etienne, những ngày lạc lối ở Baltoro, hay khoảng thời gian ở Korphe dưới sự chăm sóc của Haji Ali, đôi mắt của Marinabừng sáng lên. Và sau hai tháng với những cuộc trò chuyện như vậy, nàng đã kết thúc tình thế thê thảm của Mortenson bằng cách mời anh đi chơi.

Sau khi trở về từ Pakistan, Mortenson sống khắc khổ như một thầy tu. Hầu như mọi ngày anh ăn sáng với suất ăn 99 cent - cà phê và bánh quai vạt - ở một tiệm bánh Campuchia trên đại lộ MacArthur. Thông thường anh không ăn gì cho đến bữa tối, khi đó anh lấp đầy cái bụng đói meo bằng món burrito với giá ba đôla ở một trong các quầy taquerias(10) ở khu thương mại Berkeley.

10. Quầy bán thức ăn nhanh

Trong ngày hẹn hò đầu tiên của họ, Mortenson đã chở Marinađến nhà hàng hải sản bên bờ Sausalito và gọi một chai rượu vang trắng, nghiến răng vì cái giá của nó. Anh tự ném mình vào cuộc đời của Marina một cách chóng mặt, nhảy bằng cả hai chân. Marina đã có hai con gái trong cuộc hôn nhân trước, Blaise năm tuổi và Dana ba tuổi. Và Mortenson sớm cảm thấy gắn bó với chúng như đã gắn bó với mẹ chúng.

Vào những ngày cuối tuần khi hai cô con gái ở lại cùng cha ruột, anh và Marina lái xe đến Yosemite, ngủ đêm trong chiếc La Bamba và leo lên những đỉnh núi như Cathedral Sprire suốt ngày cuối tuần. Khi hai con gái ở nhà, Mortenson đưa mọi người đến Indian Rock, một phong cảnh lộ thiên ngoạn mục ở Berkeley Hills, ở đó anh dạy chúng những điều cơ bản về việc leo vách đá. “Cảm giác như mình đột nhiên có một gia đình riêng.” Mortenson nói. “Gia đình mà tôi biết mình thực sự cần. Và nếu việc gây quỹ cho trường học diễn biến tốt hơn, tôi đã có thể hạnh phúc hoàn toàn.”