Tiểu đoàn phó Quân và đại đội trưởng Khỏe đã đi cả đêm trong rừng.

Chiều nay, theo lệnh của trung đoàn, họ để trận địa lại cho một trung đội phòng ngự dưới quyền chỉ huy của Cương, và rút xuống chân Đồi Cháy củng cố lực lượng.

Chính trị viên Tuấn đưa Quân một bát sắt chè đỗ xanh. Quân vừa húp xong thì có điện của trung đoàn trưởng bảo anh và đại đội trưởng Khỏe phải lên ngay Bộ chỉ huy Mặt trận.

Cả hai người đều thắc mắc. Đi bây giờ để bộ đội ở nhà cho ai? Tiếp tục chiến đấu thế nào? Cán bộ chỉ huy còn mấy người đâu?... Nhưng đã có lệnh trên, họ vẫn phải đi.

Con đường mới đánh nằm dưới vòm tre nứa kín bưng. Trước ngày nổ súng, đơn vị của họ đã tham gia công việc gian khổ mở tuyến đường này. Đó là đường để xe cơ giới vận chuyển pháo thay cho đường kéo pháo hồi đầu chiến dịch. Nhiều lúc, họ chỉ nhận ra mặt đường qua những mảnh tre nửa mục có chất lân tinh rơi đầy lối đi.

Qua mấy ngày đêm gào hét, những trận địa pháo đêm nay đều im lìm. Trên những đỉnh núi xa thỉnh thoảng lại lóe lên một chớp lửa. Đó là những trận địa pháo giả, các chiến sĩ ta giật bộc phá để làm mồi cho đại bác địch câu tới.

Họ sốt ruột không hiểu giờ này bộ đội ở nhà đang làm gì. Đánh đấm mấy ngày đêm vất vả, thương vong nhiều mà chẳng nên trò trống! Họ biết trên sử dụng đơn vị mình rất thận trọng. Bộ chỉ huy mặt trận hình như có ý định dành cho họ nhiệm vụ thọc sâu vào sở chỉ huy của Đờ Cát trong đợt tổng công kích sau này. Họ nắm trong tay một lực lượng quý báu như vậy, mà giờ tan nát cả... Nỗi băn khoăn từ lúc nhận lệnh vẫn day dứt hai người trên dọc đường.

- Khỏe này! - Quân nói - Không biết các ông ấy gọi bọn mình lên làm gì? Tại sao đang trận đánh lại bắt chúng mình để bộ đội lại trận địa mà đi?

- Hay là trên gọi lên để chỉ đạo cách đánh? - Khỏe đáp.

- Nếu vậy thì đã có trung đoàn trưởng đó, cần gì phải gọi đến bọn chúng mình! Tình hình này, bỏ trận địa một đêm, địch nó tranh thủ củng cố, mai về lại gay go thêm. Mình nghĩ, nếu muốn chỉ đạo, sao trên không cho phái viên xuống như mọi lần?

- Hay là gọi lên để thi hành kỷ luật?

Có khi là chuyện đó cũng chưa biết chừng, Quân nghĩ vậy và im lặng.

- Anh Quân này! - Khỏe lại nói - Kinh nghiệm những trận trước đánh thắng thì khi kiểm điểm chỉ toàn thấy ưu điểm, khuyết điểm nó cứ lẩn đi đâu, nhưng mà thua thì sao khuyết điểm ở đâu nó ra lắm thế...! Tôi với anh chuyến này tội to!

- Trận này khuyết điểm rành rành còn gì!... Học tập kiểm điểm thế rồi mà đánh nhau gặp khó khăn bỏ anh em chạy lấy sống mình, cậu bảo không phải khuyết điểm thì sao?

- Tôi không ngờ ông Quỳ lại đâm đốn!

Quân buông một câu chửi:

- Mẹ thằng ấy, chuyến này phải đem mà bắn! Tớ sẽ vạch mặt nó cho mà xem... Chỉ chết vì chuyện vợ con thôi. Cậu biết cái cô gì đây đẫy hay hát bài: "Em hãy đợi anh về" ở quân y đại đoàn ấy mà... hẹn nó hết chiến dịch này về thì cho cưới...

Khỏe trầm ngâm một lúc rồi nói:

- Nhưng tôi thấy cả mặt trận chỉ có ông ấy là bỏ chạy thôi, còn bao nhiêu anh em khác đều chiến đấu tốt...

Bàn đi bàn lại, nghĩ mãi thêm nhức đầu, họ vẫn chưa đoán được vì sao Bộ gọi họ lên. Hai người này đều vốn không quen để đầu óc bận bịu lâu với những băn khoăn, lo lắng, Quân nói:

- Cứ chờ lát nữa thì rõ. Bọn mình cũng chẳng phải là hoang mang dao động gì! Có khuyết điểm thì nhận. Cán bộ mới đề bạt, trình độ chỉ huy mới chỉ được đến vậy thôi...

Trời tang tảng sáng. Chung quanh màn sương vẫn dày đặc. Đến một con suối, họ dừng lại vốc nước rửa mặt. Đã bao lâu mới gặp một dòng suối trong thế này. Cứ muốn vốc mãi nước mát rười rượi vỗ lên mặt. Nước suối làm cho đầu óc tỉnh táo, mắt sáng ra, không thèm ngủ nữa, nhưng đồng thời cũng làm cho họ thấy trong ruột cồn cào, Khỏe nhìn quanh rồi nói:

- Đây có nhiều rau tàu bay ta luộc một ít ăn cho mát ruột đi!

Quân hỏi lại:

- Luộc bằng cái gì?

Khỏe chỉ một chiếc vỏ hộp "cát cút" dèm dẹp cháy xém nằm trên đống tro bên bờ suối, chắc của anh chị em dân công đun nước uống xong bỏ lại. Họ lúi húi, người ngắt rau rửa rau, người bắc bếp nhóm lửa. Rau chín, hai người bẻ cành tre làm đũa, ngốn cả rau lẫn nước một cách ngon lành. Vị rau tàu bay không mắm, không muối làn lạt, hăng hắc. Nhưng chưa bao giờ họ ăn một bữa rau ngon bổ như thế. Nó ngấm vào cơ thể như một thứ thuốc tiên, lùa sức nóng vào từng đường gân thớ thịt. Khỏe cười, cái sẹo bên mép làm miệng anh méo đi trông đến hay:

- Thế mà anh em cứ chê là ăn rau tàu bay mất máu!

- Mất máu vì tại muỗi a-nô-phen, rau tàu bay ăn tốt, báo Vui sống giải thích rồi.

Ăn xong hai người lại tiếp tục đi.

Tan sương họ đến Mặt trận bộ. Quang cảnh ở đây làm họ bỡ ngỡ. Đường đây điện thoại bám nhằng nhịt trên các thân cây như mạng nhện. Lán làm từng dãy, có sàn lát phên nứa. Ở đây không phải nằm hầm như nơi họ. Những cô dân công đi lại tíu tít, gọi nhau ơi ới. Tiếng chuông điện thoại đổ hồi giòn giã xen với tiếng máy chữ rào rào như mưa. Vẳng nghe thấy cả tiếng đàn hát. Quân đưa mắt nhìn sâu vào phía trong, thấy các đồng chí văn công đang tập sau một dãy nhà nhỏ nhưng sáng sủa. nhiều ngăn, vách ghép bằng rơm. Anh bất giác nhìn Khỏe rồi lại cúi nhìn mình. Quần áo của họ rách toạc lung tung, vàng ệch đất và nhiều chỗ máu đọng cứng. Họ thấy mình hôi bẩn, lạc lõng. Nhưng cảm giác đó thoảng qua rất nhanh, những lo lắng đã trở lại choán lấy đầu óc họ.

Một chiến sĩ vệ binh đưa hai người vào gặp đồng chí cục phó cục tác chiến. Quân đã gặp đồng chí đó vài lần trong những chiến dịch trước. Đồng chí đó vẫn mặc chiếc áo bốn túi cao cổ cũ kỹ, như những lần Quân gặp trước. Nhưng lúc này Quân thấy anh trang trọng quá. Đồng chí cục phó đang ăn cơm. Quân hơi ngạc nhiên khi thấy anh vội vàng buông bát đũa, nắm lấy tay mình vồn vã:

- Quân đấy à? Khỏe đây phải không? Ăn cơm chưa?

Quân đáp thật thà:

- Báo cáo anh mấy ngày nay chưa cơm nước gì cả.

- Ngồi đây nhé!

Cục phó vội vã chạy đi. Hai người ngồi nhìn nhau chưa biết chuyện gì đây. Trên bàn, bữa cơm của đồng chí đó chỉ có hai món, món canh rau tàu bay đựng trong chiếc ca nhôm chiến lợi phẩm và một chút mắm kem. Ở đây ăn khổ thế này cơ à? Ngoài ấy, thỉnh thoảng anh em còn được đôi miếng thịt lạp. Quân sờ lên đầu, chân tóc lủng củng nhũng đất. Anh rũ tóc, bụi đất rơi mù. Khỏe đăm chiêu nhìn ra con suối ven rừng. Anh đang thèm được ngâm mình xuống dòng nước trong lành đó một lúc. Họ thấy người mình đang thiu chảy ra như miếng đường phên gặp gió nồm.

Chừng mười phút sau, đồng chí cục phó trang trọng ấy đi về chầm chậm, bưng trên tay một chiếc khay gỗ trong có hai cốc sữa và hai chiếc bánh mì. Cục phó đặt chiếc khay trước mặt hai người:

- Các cậu ăn tạm đi cho đỡ đói.

Họ ngơ ngác. Sao lại thế này? Đồng chí cục phó giục:

- Ăn đi cho nóng!

Đúng là đồng chí đó mời họ rồi. Hãy cứ biết ăn cái đã. Dòng sữa ấm nóng vào đến đâu biết đến đấy. Quân đang cúi đầu ăn, đưa mắt nhìn Khỏe, gặp Khỏe cũng liếc mắt nhìn mình. Họ đọc được trên mật nhau ý nghĩ: Ăn như thế này nhưng không biết lát nữa ra sao?

Quân hỏi dò đồng chí cục phó:

- Anh Trang có lên đây không anh?

Đồng chí đó vui vẻ đáp lại:

- Lên rồi. Đang chuẩn bị họp.

- Họp à? Thôi đúng rồi! Chốc nữa thì biết nhau đây.

Một đồng chí đeo kính trắng, vẻ mặt sáng sủa thông minh, chắc cũng là một cán bộ cao, ở ngoài bước vào nói:

- Mời hai đồng chí theo đồng chí này đi rửa mặt và chân tay rồi về ngủ ngay cho đỡ mệt. Trưa dậy tắm nước nóng. Chiều nay, các đồng chí sẽ lên trên ấy họp. "Trên ấy" là đâu? Hai người muốn hỏi nhưng đều không dám.

Một chiến sĩ cổ khoác miếng dù trắng, thái độ nhanh nhẩu, dẫn họ đi. Chờ hai người rửa mặt và chân tay xong, người chiến sĩ đưa họ về một căn lán nhỏ yên tĩnh. Trên hai chiếc giương tre lót rơm rất êm, rải bạt trắng tinh, để sẵn hai chiếc chăn trấn thủ. Họ thấy quần áo mình bẩn thỉu quá.

Ngả mình trên chiếc giương êm như một tấm nệm bông rồi, hai người lại nhìn nhau. Quân sờ túi lấy điếu thuốc lá ban nãy cục phó mời, anh vẫn bỏ túi chưa hút. Quân ngắt làm đôi đưa Khỏe một nửa. Họ nhìn khói tỏa và tan đi, cảm thấy đang hưởng cuộc sống khoái lạc này một cách rất bấp bênh. Nhưng cũng không kịp suy nghĩ gì nhiều, giấc ngủ đã cuốn ngay họ đi.

Quân đang ngủ say thì có người lay mạnh. Mở mắt nắng vàng dã chiếu chếch hẳn vào giường nằm. Bên kia, Khỏe cũng vừa dậy, miệng đang ngáp ngủ. Người đánh thức họ nói:

- Các đồng chí ngủ bỏ cả cơm sáng. Tôi vào gọi mãi không được. Định để lúc nào các đồng chí thức giấc thì mời các đồng chí ăn cơm. Bây giờ muộn quá rồi, phải lay các đồng chí dậy. Mời các đồng chí theo tôi đi tắm nước nóng để còn lên ăn cơm với anh Ngọc.

Hồng Quân sợ mình nghe lầm, hỏi lại:

- Đồng chí bảo tắm xong rồi đi đâu?

Người chiến sĩ nói lại rành rọt:

- Đại tướng mời các đồng chí lên trên đó ăn cơm.

Người chiến sĩ đưa mỗi người một bánh xà phòng thơm, một chiếc khăn bông trắng, và một bộ phần áo đã cũ nhưng lành lặn sạch sẽ.

Tắm gội xong, trút được lớp cao bụi đất, người nhẹ lâng lâng. Họ nhìn nhau thấy khác hẳn đi. Quân lúc này đã yên tâm đôi chút, nhìn

Khỏe cười, hai mắt tít đi, nhấp nhánh một cách láu lỉnh ít khi thấy ở anh. Anh nói:

- Trên chính sách đấy? Chẳng ra gì anh em chúng ta cũng là người ở mặt trận về.

Quân, Khỏe và hai đồng chí ở đơn vị phía tây sang phối hợp tới sau, được dẫn qua một khu rừng già bằng phẳng đến một cái dốc có đánh bậc rất đẹp. Lên khỏi dốc, Quân thấy hiện ra trước mắt, dưới những vòm cây rừng cao vút lá xòe tán rộng, một ngôi nhà nhỏ mái và vách đều bằng gianh.

Quân hồi hộp bước vào. Đại tướng tổng tư lệnh đang ngồi nói chuyện với đồng chí chủ nhiệm chính trị, Quân đứng nghiêm giơ tay báo cáo

- Tôi Nguyễn Hồng Quân, tiểu đoàn phó, lên cùng ba đồng chí theo lệnh của Đại tướng.

Tiếng nói của anh rắn rỏi nhưng không giấu được sự cảm động. Trái với dự đoán của anh, sẽ gặp Đại tướng với đôi mắt nghiêm khắc. Đại tướng bỏ dở cuộc nói chuyện cùng đồng chí chủ nhiệm chính trị ra tận cửa bắt tay từng người. Với thái độ vui tươi mừng rỡ, đồng chí hỏi mọi người bằng giọng nói miền Trung sang sảng mà thân mật:

- Các đồng chí đỡ mệt chưa?... Anh em ở ngoài mặt trận sức khỏe thế nào?... Mời các đồng chí vào...

Trên chiếc bàn tre rải khản vải trắng, la liệt các món ăn, làm họ gần như hoa mắt. Chung quanh nhà, những chiếc chăn trấn thủ chắc mới được căng tạm lên. Quân nhìn qua khe hở, thoáng thấy những tấm bản đồ.

Anh đoán đây là nơi làm việc, hội họp. Đại tướng chìa tay bảo họ ngồi xuống ghế.

Đồng chí cần vụ mang lên một chiếc đèn măng xông. Ánh sáng xanh tỏa ra rực rỡ. Họ nhìn nhau thấy như vừa được xoa lên mặt một lớp phấn. Ai cũng đẹp ra. Họ cảm thấy đang ngồi ở một chỗ nào xa mặt trận lắm.

Vẫn với nét mặt vui tươi hồn hậu, cái giọng đầm ấm, Đại tướng nói với mọi người:

- Các đồng chí mới ở mặt trận về, chúng tôi thay mặt Đảng ủy và Bộ chỉ huy Mặt trận mời các đồng chí lên đây ăn cơm thân mật, để mừng các đồng chí đã anh dũng chiến đấu và hỏi thăm các đồng chí một số tình hình.

Từ nãy đến giờ, cả mấy người đều lúng túng chưa biết nói gì. Đại tướng bảo:

- Bây giờ, từng người các đồng chí tự giới thiệu đi...

Khi mọi người tự giới thiệu xong, Đại tướng chỉ các món ăn trên bàn, nói:

- Tình hình tiếp tế ở mặt trận rất khó khăn, chúng tôi ở cơ quan đang thực hiện ăn theo khẩu phần hạn chế. Hôm nay, linh đình thế này là vì có các chiến sĩ ở ngoài mặt trận về. Những thứ này một phần là do nhân dân cung cấp, còn một phần là các đồng chí đã chiến đấu đem về đây. Măng khô này là của đồng bào hậu địch gửi tặng các chiến sĩ nhân ngày Tết Nguyên đán. Món cá bể này là của địch thả dù xuống cho tướng Đờ Cáttơri.

Đại tướng rót rượu cho mọi người:

- Mời các đồng chí uống rượu đi.

Tiểu đoàn phó Quân từ sáng đến giờ chỉ toàn gặp những cái mà anh không dám mong ước chờ đợi. Phút lo lắng, hồi hộp đã qua, anh ăn uống thật thà thỏa thích. Thỉnh thoảng anh lại liếc nhìn Đại tướng. Cứ tưởng đồng chí ấy ở mãi đâu, không ngờ lại ở đây ngay trong tầm đại bác địch. Đại tướng trông như một nhà chính trị hơn là một nhà chỉ huy quân sự. Mái tóc đen mềm mại, vừng trán cao và rộng, đuôi mắt dài, miệng cười tươi, nước da trắng, tiếng nói dịu dàng. Anh nhớ lại như đã nghe ai nói Đại tướng trước kia đi dạy học. Chắc là đúng, Đảng tài thật, không biết làm thế nào mà lại đào tạo được một ông giáo trở thành một ông tướng tài chỉ huy cả quân đội làm cho đế quốc phải kinh sợ.

Trong lúc mọi người ăn, Đại tướng hỏi với một thái độ vui vẻ:

- Các đồng chí Trường Sơn cho biết, làm thế nào chuẩn bị hai tháng rồi mà đánh không được?

Khỏe nói rụt rè:

- Báo cáo đồng chí, kế hoạch là do ban chỉ huy trung đoàn, chúng tôi được giao nhiệm vụ gì thì cố gắng đem hết sức mình làm...

Đại tướng không hỏi gắng thêm, quay sang phía khác:

- Ba Vì mất bao nhiêu? Còn bao nhiêu? Anh em hiện nay thế nào? Vì sao chuyến này lại không hoàn thành nhiệm vụ?

Sau khi anh em trả lời, tiểu đoàn phó Quân đứng dậy định nói, Đại tướng giơ tay ra hiệu cho anh cứ ngồi. Quân nói với thái độ mạnh dạn:

- Tôi thấy trận này không thành công là do chỉ huy của cán bộ...

- Khuyết điểm chỉ huy của cán bộ như thế nào?

Đôi mắt tinh nhanh của đồng chí toát ra sự chăm chú.

Quân đã tưởng hôm nay tới đây để nhận những lời phê bình, khiển trách nghiêm khắc của cấp trên vì đơn vị đã không hoàn thành nhiệm vụ, ngờ đâu chính lúc này đồng chí Đại tướng lại đang chăm chú lắng nghe ý kiến của mình về trận đánh, anh rất phấn khởi đáp:

- Cán bộ thiếu kế hoạch cụ thể, không nắm được hỏa lực, khi đánh một số còn thiếu quyết tâm... - Anh kể lại trường hợp tiểu đoàn trưởng Quỳ.

Mặt Đại tướng thoáng có vẻ không vui. Chợt nhận thấy mọi người cùng ngồi yên cả, đồng chí nói:

- Các đồng chí ăn đi chứ!

Rồi đồng chí lại trở về với giọng nói và nét mặt vui vẻ:

- A1 có giống như quả đồi này không?

Quân đáp:

- Cao cũng như quả đồi này, nhưng rộng và phẳng hơn:

- Ý kiến các đồng chí giờ nên đánh thế nào?

Quân sôi nổi:

- Báo cáo anh, dùng một số tinh binh thật quyết tâm, trang bị nhiều ba-zô-ka và bộc phá, bí mật vào diệt lô cốt cố thủ và...

Đại tướng rất chăm chú nghe, thấy Quân ngập ngừng, đồng chí khuyến khích:

- Đồng chí cứ nói đi...

-... Và phải chặn viện. Lần vừa rồi ta không có kế hoạch chặn viện nên diệt hết toán này thì nó lại lên toán khác, đánh chán tay mà không hết. Như vậy thành ra chỉ định đánh nhau với bọn địch ở A1 mà ta phải đánh nhau với toàn bộ quân địch ở Mường Thanh.

Đại tướng ngẫm nghĩ rồi hỏi lại:

- Bây giờ lại giao nhiệm vụ cho các đồng chí tiếp tục các đồng chí có làm được không?

Mắt mọi người đều sáng lên, họ đồng thanh đáp:

- Đư.ơ.ợ.c

Đại tướng không hỏi chuyện chiến đấu nữa. chuyển sang hỏi han chuyện gia đình của mọi người và nói những chuyện vui.

Tiệc mặn đã xong, chuyển sang ăn tráng miệng. Toàn kẹo, mứt, bánh và thuốc lá chiến lợi phẩm, những thứ họ đã được làm quen ít nhiều trong những ngày qua trên đồn địch.

- Về cách đánh thế nào, đảng ủy Mặt trận sẽ nghiên cứu sau. Các đồng chí về bây giờ tiếp tục chỉnh đốn bộ đội ngay để bắt tay vào nhiệm vụ mới. Cần nhất là phải kiểm điểm cho ra nguyên nhân thành công, thất bại của trận đánh vừa rồi. Chúng ta là một quân đội cách mạng trẻ tuổi. Trường học của chúng ta là ở ngay trong chiến đấu... Các đồng chí cho tôi gửi lời thăm và chúc sức khỏe những anh em còn lại, chúc anh em thương binh mau lành để trở lại tiếp tục chiến đấu.

Đồng chí chủ nhiệm chính trị, người cao to, vẻ mặt đôn hậu, từ đầu bữa ăn đến giờ lúc nào cũng chăm chú theo dõi câu chuyện của từng cán bộ, thỉnh thoảng lại cười phá lên khi có một câu nói vui, xòe hai bàn tay trước mặt các cán bộ như ra hiệu "khoan hãy đứng dậy" rồi nói:

- Theo lệnh của Đại tướng thì ngày mai các đồng chí chưa về được. Chúng tôi... mà không phải chỉ có cơ quan chính trị thôi đâu, tất cả các cơ quan của Bộ ở đây sẽ bắt cóc các đồng chí trong ít ngày. Mỗi giờ phút các đồng chí ở chiến trường quý lắm. Chúng tôi cần gặp các đồng chí để hỏi, để học tập. Từ ngày đi chiến dịch đến giờ, các cơ quan tham mưu, chính trị đã gửi cho các đồng chí bao nhiêu tài liệu rồi, bây giờ đến lượt chúng tôi đòi nợ các đồng chí. Rồi lại gửi lại cho các đồng chí... Nhân dân ta thường nói là "có đi có lại mới toại lòng nhau” phải không nào...?

Không đợi câu trả lời của mọi người. chủ nhiệm chính trị cười ròn rã.

Đại tướng cũng nói:

- Đúng đấy! Các đồng chí sẽ ở lại đây ít ngày để nói chuyện với các cơ quan. Không phải lo lắng gì về việc nhà. Mọi việc đều đã sắp xếp đâu vào đó rồi...

Trước khi họ ra về, Đại tướng ôm hôn từng người.

Còn bao thuốc lá hút dở để trên bàn, Quân cầm bỏ vào túi. Anh muốn anh em ở đơn vị cung sẽ được chia phần vui với anh và các đồng chí ngày hôm nay.