Xe tới nơi lúc năm giờ sáng, do một chàng trai lái. Hoàn toàn kiệt sức, anh ngồi ngủ cạnh nhà bếp, hai tay ôm đầu, trước ly cà phê anh không còn đủ sức uống.
Được Giôdet giúp một tay, Lêa vội đưa hành lý xuống và thu xếp chỗ cho Cami thật thoải mái. Giao việc trông xe cho Giôdet, nàng đi đánh thức người lái dậy. Sau một tiếng nghỉ ngơi, anh ta thức giấc, vẻ mơ màng, ly cà phê hâm nóng làm anh có phần tỉnh táo lại.
Nghe theo lời dặn của Cami, Lêa khoá đồng hồ khí đốt và điện lại, khoá cửa, nghĩ bụng chẳng biết sau này mình có quay trở lại đây không.
Ngoài đường, người lái đã buộc xong và một chiếc hòm lớn lên nóc xe.
- Tôi quên chưa tự giới thiệu. Tôi tên là Ăngtoan Đuyrăng. Tôi sẽ đưa các bà tới Etampơ, tôi phải gặp bạn bè ở đấy. Nhờ ông Tavecniê, chúng ta có giấy phép thông hành cho phép đi qua cổng thành Ooclêăng và năm chục lít xăng.
- Vì sao lại phải có giấy thông hành để đi qua đấy? - Lêa hỏi.
- Thưa cô, tôi không rõ. Những người dân thường muốn rời Pari đều phải đi qua cống thành Itali.
Họ đi hết ba tiếng mới tới cổng thành Ooclêăng có lính canh gác. Những người này buộc đám đông đi về cổng Itali. Nhờ có giấy tờ, các sĩ quan cho họ đi qua. Cho tới quốc lộ 20, họ đi qua những con đường ngoắt ngoéo và bị kiểm soát một lần nữa trước khi đi vào con đường Ooclêăng. Đường vắng tanh, chỉ có xe quân sự qua lại. từ Mônglêry, họ vượt qua những người đi bộ đầu tiên: mấy người đàn bà đi giày vải hoặc giày cao gót, co kéo mấy đứa bé ăn mặc vội vàng, hay đẩy xe nôi trong đó cái đầu một đứa bé sơ sinh nổi lên giữa các bọc đồ đạc. Một số người kéo những chiếc xe có càng chở rất nặng. Trên một vài chiếc có chở cả những người già hay người tàn tật. Lẫn trong đám đông, có nhiều binh lính rã ngũ, đầu không mũ, vẻ mặt ngơ ngác. Vài người trong đám này mang va li, mấy người khác mang súng, đầu cúi thấp trốn tránh sự kiểm soát quân sự.
Xe len lỏi mỗi lúc một khó hơn giữa dòng người cứ đông đúc mãi lên, với những xe đạp, xe máy, xe ngựa, xe bò kéo, camiông nhỏ, xe đạp ba bánh, xe cứu hoả, xe hơi mà người ta không thể hiểu vì sao dầu cũ kỹ đến thế chúng vẫn chạy được. Thậm chí có cả xe tang nữa. Xe nhích từng bước vượt qua Acpagiông. Một người lính kiểm soát giao thông đến bảo họ là cấm không được vượt. Lêa xuất trình giấy thông hành, anh ta bèn giơ tay lên trời. Ý muốn nói: "Nếu vậy thì cứ vậy!". Ở các ngã ba, ngã tư, chỗ này một lính thuỷ, chỗ kia một người lái máy bay hay mộtlính bộ binh, cố gắng, bằng sự có mặt của mình đem lại cho cuộc di cư thảm hại này một vẻ bề ngoài có tổ chức. Người lái cho xe lăn bánh trên cánh đồng dọc đường cái và vượt được vài chục chiếc xe buýt chở phạm nhân và lính canh gác. Họ từ nhà giam nào tới? Chẳng mấy chốc, Ăngtoan lại phải trở lại đường cái. Xe từ từ lăn bánh dưới trời nắg chói chang làm rám các khuôn mặt đẫm mồ hôi của đám người đi xe đạp và đi bộ.
Trên lề đường, một người đàn ông đứng trước mảnh vườn nhỏ, tay cầm một chiếc ca nhôm móp méo, trước mặt đặt những chiếc xô đựng đầy nước. Y đập đập vào xô để người ta chú ý và gọi những người tị nạn:
- Nào, bỏ tiền ra! Mười xu một cốc, hai phrăng một chai.
Vợ y đưa cho những người khát nước một cốc hay một chai và thu tiền.
- Thật nhục nhã! - Cami thốt lên.
- Từ nay đến hết cuộc hành trình, bà còn thấy vô số những chuyện như thế. - Người lái xe nói, giọng chán nản.
Cuối cùng họ tới Etampơ. Họ đi bốn mươi sáu kilômét mất sáu tiếng ròng rã.
Dân cư cái thành phố bé nhỏ này đã nhập vào đám người tị nạn. Chỉ còn một khách sạn mở cửa để bán cà phê, bánh mì và pho mát. Những người tản cư giành giật nhau. Phải mất hơn hai tiếng mới vượt qua được vùng này. Người lái xe không sao gượng nổi nữa, anh lái như một người máy, đầu thường gục xuống tận ngực. Bỗng anh nhận ra xe đã vượt qua Etampơ và trở nên tỉnh táo. Anh đỗ xe lại.
- Tôi không thể đi xa hơn. Tôi khuyên các bà đi theo những con đường nhỏ.
- Anh không bỏ rơi chúng tôi giữa đường chứ? - Giôdet phản đối.
- Tôi nhận được lệnh, tôi không được phép đi xa hơn.
Ngay lúc đó, át cả tiếng động cơ, là tiếng kêu la của trẻ con, tiếng bước chân rậm rịch của hàng nghìn người, và tiếng gầm rú khủng khiếp.
- Nhanh lên, xuống xe đi. - Ăngtoan vừa kêu to vừa rời khỏi xe - Các bà nằm xuống rãnh đi.
Cami được Lêa dìu ra khỏi xe, hai tay co quắp trên bụng như muốn che chở cho cái thai. Nàng chạy và lăn trên đám cỏ bụi bặm trong rãnh, cạnh Giôdet đang run bắn người lên và hai vợ chồng ông già nép vào nhau.
Máy bay lượn thấp tới mức trông thấy rõ tên giặc lái, rồi lại vụt lên cao trong một bầu trời quang đãng. Cơn sợ hãi vừa qua đi và một vài người bắt đầu ngẩng lên thì bỗng máy bay vòng lại đột ngột và bọ Đức nã liên thanh xuống hàng người tị nạn kéo dài, im lìm trên mặt đất.
Đạn làm bụi đường tung toé lên đầy người Lêa. Máy bay lượn đi lượn lại hai ba lần. Khi ngớt tiếng gầm rú chết người, một bầu không khí im lìm kéo dài, sau đó vang lên những tiếng kêu la đầu tiên, những tiếng rên rỉ đầu tiên, những tiếng la hét đầu tiên, trong lúc một làn khói đen sặc sụa mùi thịt người, mùi cao su và mùi xăng bao phủ lên đám người hỗn độn. Giôdet đứng dậy trước tiên, ngơ ngóc, người đầy máu. Cami nhổm dậy từ từ, nguyên vẹn. Cạnh nàng, hai vợ chồng ông già không động đậy. Chị lắc vai người chồng. Ông ta ngã lăn xuống đất: một phát đạn đã giết chết cả hai vợ chồng. Nắm chặt hai tay,Cami kìm một tiếng thét. Kìm chế sự kinh tởm, nàng cúi xuống vuốt mắt cho hai xác chết. Lêa vừa đứng dậy thì thấy tất cả quay cuồng xung quanh mình. Nếu không có Cami, nàng đã ngã vật xuống.
- Chị ơi, chị bị thương rồi!...
Lêa đưa tay lên trán và thấy tay đầy máu. Nàng thấy thật kỳ cục nhưng không hoảng hốt.
- Để tôi xem nào. - Một người đàn ông trạc sáu mươi, mái tóc dày, bạc trắng bảo - Tôi là thầy thuốc đây.
Ông lấy bông băng ra từ hộp đồ nghề.
- Chỉ là vành xương lông mày thôi, không có gì nghiêm trọng đâu. Tôi sẽ băng cho cô thật chặt để cầm máu.
Lêa để thầy thuốc băng, trong người hơi choáng váng.
Ngồi bên vệ đường, với dải băng trên mặt, Lêa trông tựa một thương binh của cuộc đại chiến 14 - 18. Ánh mắt lạnh lùng, nàng ngắm nhìn xung quanh: nhiều xe hơi bị cháy, nhưng như có phép lạ, xe của họ vẫn nguyên vẹn. Nhiều xác chết nằm ngổn ngang. Nhiều người bị thương rên la, kêu gọi được cứu giúp. Phải mấy tiếng đồng hồ mới chuyển họ đi hết được. Không một ai nghĩ tới ăn uống. Tám giờ tối, Lêa ngồi vào trước tay lái. Còn anh tài xế thì đã biến mất. Cami nài nỉ để Lêa cho một bà già đi nhờ xe. Bà cụ không tìm thấy người nhà.
Trên một chặng đường dài, đâu đâu cũng nhìn thấy cảnh tàn phá và chết chóc. Trời sẩm tối, Lêa rời khỏi quốc lộ 20 ở Angiecvin, hy vọng gặp một tiệm ăn hay một quán cà phê mở cửa. Nàng mệt nhoài, máu ở vết thương vẫn chảy trên má. Không tìm thấy gì hết. Tất cả đều đóng cửa. Trong làng chen chúc người tị nạn. Họ nằm ngủ dưới cổng làng, trong nhà thờ, trong trường học, trên quảng trường và cả trong nghĩa địa. Nàng dừng xe cạnh một cánh đồng. Cả bốn người đàn bà xuống xe. Đêm êm đềm, trời đầy sao, không khí thơm mùi cỏ khô. Giôdet mở giỏ thức ăn, mọi người xúm lại ăn ngấu nghiến.
° ° °
Sáng sớm ngủ dậy, họ thấy một bánh xe hết hơi. Không sao thoá bánh ra được, Lêa chạy đi tìm một người chữa xe. Cũng như mọi cửa hiệu khác trong làng, hiệu chữa xe đóng cửa. Trên quảng trường nhà thờ, mấy nữ tu sĩ cho trẻ em uống sữa nóng. Lêa nhờ họ chỉ chỗ tìm thợ chữa xe.
- Cô bé tội nghiệp, không có ai đâu. Tất cả đàn ông khoẻ mạnh đều ra trận hoặc bỏ trốn rồi: ông xã trưởng, công chứng viên, thầy thuốc, lính chữa cháy, thầy giáo, người làm bánh, mọi người đều đi hết. Chỉ còn lại cha cố già nua. Con ơi! Ngay cả Chúa cũng bỏ rơi chúng ta!
- Bà Gian, bà có im đi không? Sao bà dám nghi ngờ lòng tốt của Chúa? - Một nữ tu sĩ, nét mặt mệt mỏi, phản đối.
- Thưa mẹ bề trên, tôi xin lỗi, nhưng đã chứng kiến bao nhiêu khổ ải từ khi chúng ta ra đi, tôi càng ngày càng nghi ngờ lòng tốt ấy.
- Bà Gian, mệt mỏi khiến bà nói những điều bất kính, bà đi nằm nghỉ đi.
Rồi quay sang Lêa:
- Con ơi, tới đây, mẹ sẽ thay băng cho con.
Hai bàn tay khéo léo cởi bông băng bẩn ra, rửa vết thương chạy dài trên mí mắt và dùng băng dính áp chặt lên một lớp gạc dày.
- Không có gì nguy hiểm đâu, nhưng rồi phải mất vài mũi khâu.
- Thế thì mặt con có bị dị dạng đi không?
- Con yên tâm. - Bà xơ đáp với một tiếng cười trẻ trung - Con vẫn kiếm chồng được thôi.
Lêa cảm ơn và đi về phía xe hơi. Ba lần, nàng nhờ những người đàn ông vác những vác nặng trên vai đến giúp. Không buồn trả lời, họ ẩy nàng và bước đi. Ra khỏi cổng làng, chán nản, nàng ngồi lên một cột cây số.
- Lêa!
Mệt mỏi tới mức nghe gọi tên mình ở một chốn hết sức xa lạ thế này mà nàng cũng không kinh ngạc nữa, Lêa ngẩng đầu lên. Trước mặt nàng, một anh lính bẩn thỉu, râu xồm xoàm, đầu trần, tóc dài lút gáy, áo capốt, giày và xà cạp dính đầy bụi đường, mũ treo lủng lẳng, mỗi vai mang một túi dết, súng cầm tay. Anh trân trân nhìn nàng.
Lêa đứng vụt dậy. Người kia là ai? Sao hắn biết tên nàng? Thế nhưng... ánh mắt ấy... đôi mắt màu xanh ấy...
- Machiax...
Nàng kêu lên và ôm choàng lấy anh. Khẩu súng rời khỏi tay chàng trai.
- Machiax... Machiax...
- Em... em đấy ư?... - Chàng trai vừa ấp úng vừa hôn lên khắp mặt cô gái.
- Gặp anh, em mừng quá! Anh làm gì ở đây?
Anh nhặt súng lên rồi đáp:
- Anh đi tìm trung đoàn. Người ta bảo anh trung đoàn ở phía Ooclêăng. Còn em, em làm gì trên đường trường thế này? Anh đinh ninh em đang sống yên ổn ở Môngtiac.
- Em cùng đi với Cami đờ Acgila. Cô ấy sắp sinh và bị ốm. Chúng em đã không ra đi được sớm hơn. Gặp được anh, may quá: xe hơi bọn em bị pan.
Thấy hai người đi tới, Cami, Giôdet và bà cụ già vui mằng hết chỗ nói!
- Lêa. - Cami nói - Tôi cứ sợ có việc gì xảy ra đối với chị.
- Trong làng, tôi không tìm được ai tới giúp cả. May sao tôi gặp Machiax. Cô còn nhớ Machiax Phaya, con trai bác trông coi hầm rượu chứ?
- Tất nhiên là có. Machiax, anh khoẻ không?
- Nhì nhằng thôi, thưa bà. - Anh đáp trong tiếng thở dài.
Uống xong một ít cà phê còn ấm ngay trong nắp phích, Machiax thay bánh xe.
Chuông nhà thờ điểm chín giờ.
Machiax lái xe trên các con đường nhỏ theo hướng Ooclêăng. Các bà, các cô yên tâm nhờ sự có mặt của anh. Cami, Giôdet và bà cụ già ngồi ngủ. Bàn tay Lêa đặt một cách tin cậy lên đùi chàng trai.
Trên con đường hẹp, bụi trắng xoá, từng đoàn người đi bộ và xe cộ nhích từng bước một. Hai bên vệ đường, những chiếc xe hơi bị bỏ lại, có mấy chiếc bị đốt cháy, xác ngựa, xác chó, những cái hố vừa mới đào ngoài cánh đồng, đồ đạc lỉnh kỉnh, nồi niêu xoong chảo, những chiếc va li toang hoác, tất cả chứng tỏ những vụ ném bom vừa qua. Trước mặt họ, một chiếc ô tô cũ kỹ, quá tải, trên nóc xe có hai chiếc đệm cuộn tròn, nằm chết giữa đường, Machiax xuống xe và đẩy nó sang vệ đường. Một người đàn bà bế trên tay một trẻ sơ sinh, hai đứa nhỏ khác bíu vào váy, vừa nhìn xung quanh vừa khóc. Machiax lên xe và xe lại lăn bánh.
Khoảng một giờ chiều, họ dừng lại ăn trưa, sau khi đi được khoảng ba chục cây số.
Ở nhà tắm công cộng của một làng nọ, họ tắm rửa qua loa và lấy lại được ít sức lực. Cami có vẻ mệt mỏi, nét mặt căng thẳng. Chị không thốt ra một lời rên rỉ nào tuy trán đầm đìa mồ hôi. Bà cụ già - không ai biết tên cụ - lắc lư mái đầu dưới chiếc mũ quả phụ, nói đi nói lại đến não lòng:
- Misen, chú ý tới mấy đứa trẻ; Gioocgiơ, Lôic, các cháu quay trở về...
- Cô bảo bà ta im đi. - Lêa giận dữ bảo - Bảo bà ta im đi.
Cami quàng tay lên đôi vai gù gù của bà già không tên.
- Bà đừng sợ, Gioocgiơ và Lôic không sao cả đâu, chúng đang ở với mẹ.
- Misen, chú ý tới mấy đứa trẻ...
Với một cử chỉ mệt mỏi, Lêa lấy tay che mặt, bàn tay gầy guộc tới mức nàng đã phải bỏ nhẫn ra cho khỏi bị đánh mất.
- Bà không biết cư xử với những người bị đau đầu ư? - Giôdet vừa nói vừa lấy ngón tay trỏ vỗ vỗ trán.
Cô ta nắm lấy cánh tay bà già và lắc mạnh:
- Bà có im đi không nào hay bà muốn xuống vệ đường. Thằng Gioocgiơ và thằng Lôic của bà, bà sẽ gặp chúng dưới âm phủ ấy.
- Giôdet, cô nói với một bà cụ già như thế mà không biết xấu hổ hay sao? - Cami phản đối - Cô bỏ bà cụ ra!
Cô gái đỏ mặt, đầu tóc rũ rượi, quần áo lếch thếch, miễn cưỡng vâng lời. Trong chốc lát, mỗi người ngồi im lặng ăn một quả trứng luộc hoặc một lát xúc xích, trong lúc trên con đường nhỏ, dòng người thảm hại vẫn lê bước dưới trời nắng chang chang. Ngay bà già cũng im lặng: cụ ngủ thiếp đi.
- Lại phải lên đường thôi! - Machiax lên tiếng.
Khi tới vùng ngoại ô Ooclêăng thì trời tối. Không một cửa hiệu, một ngôi nhà nào mở cửa; dân Ooclêăng cũng đã bỏ trốn. Đại lộ Satôđoong và xóm Baniê bị ném bom. Một cơn giông dữ dội đột ngột kéo đến, càng làm chậm bước tất cả đám người bị ném ra đường kia vì một nỗi sợ hãi khôn cùng và không biết đi về đâu. Ai núp được ở đâu thì núp; một vài người không ngần ngại phá cửa những căn nhà vắng chủ. Cơn giông bỗng chấm dứt đột ngột cũng như khi nó kéo tới. Những bóng đen từ những ngôi nhà bị phá phách phóng ra, chẳng cần giấu giếm, mang theo đồng hồ treo tường, tranh ảnh, lọ hoa, hòm xiểng. Bọn trộm cướp bắt đầu hoành hành.
- Tôi e chúng ta phải ngủ đêm trong xe. - Machiax lên tiếng sau khi xe không nhích nổi qua một tiếng đồng hồ.
- Cô ơi, cô ơi, bà bị ngất.
- Biết làm thế nào? Thử cho bà uống mấy giọt thuốc.
Giôdet cầm lấy cái lọ Lêa đưa cho và rót nước thuốc vào nắp phích. Cami từ từ tỉnh lại.
Xe lại lăn bánh được một quãng ngắn.
Như một đàn súc vật đần độn, dòng người chảy từ xóm Baniê, hai bên chiếc xe, đầu cúi xuống mệt mỏi dưới sức nặng của hành lý. Nếu không có tiếng động cơ xe hơi, tiếng bánh xe bò lăn, thì người ta ngỡ nhìn thấy qua đêm đen, thỉnh thoảng có những tia chớp rạch ngang, một đoàn bóng ma im lặng bước tới một số phận tăm tối.
Bên phải là một con đường lớn, lúc đầu hầu như hoang vắng, nhưng về sau chen chúc đám người đần độn vì sợ hãi. Còn những người lái xe hơi hay xe bò thì vừa cho xe đi vừa ngủ gà ngủ gật. Đến một ngã ba, Mchiax cho xe quành và thận trọng lăn bánh trong đêm tối, đèn pha không bật sáng vì sợ máy bay. Họ tới một khu phố vừa bị ném bom. Từ những đống tro tàn, xông lên mùi bồ hóng ẩm ướt và mùi hầm hố nhớp nháp. Lêa rùng mình trong không khí nóng bức. Xe dừng trên một quảng trường nhỏ trồng tiêu huyền và không bị oanh tạc. Họ bước xuống xe, duỗi tay duỗi chân bị tê cứng sau mấy tiếng đồng hồ ngồi bất động. Mỗi người tìm một gốc cây đi tiểu tiện.
Giôdet giúp Cami nằm xuống một đám cỏ.
- Tôi lạnh. - Cami thầm thì.
Cô hầu quay về xe lấy mền đắp cho chị. Cami cảm ơn bằng một nụ cười rầu rĩ và hai tay nắm chặt lại trên bụng.
- Bà không cần gì nữa phải không?
Cami lắc đầu và nhắm mắt lại.
Bà cụ già bỏ ra đi trên con đường vẫn đầy xe cộ.
- Misen, hãy chú ý tới mấy đứa nhỏ.
Machiax và Lêa ôm ngang lưng nhau đi quanh quảng trường.
Gần một khu vườn nhỏ, mùi hoa hồng sực nức, Machiax đẩy một cánh cổng gỗ.
Hai người bạn trẻ đến dưới một cái giàn phủ đầy hoa hồng mà họ đoán là hoa hồng bạch. Họ ngồi xuống một chiếc ghế dài trên đó người ta bỏ lại mấy cái gối, khoan khoái hít thở bầu không khí thơm mát.
Lúc này không một chút hơi hướng chiến tranh.
Họ chỉ cần nhắm mắt lại là thấy mình ở Môngtiac trên chiếc ghế đá còn ấm mặt trời buổi chiều, mặt ngoảnh ra cánh đồng nho, lưng tựa vào bức tường có cây hồng già leo rủ xuống những bông hoa màu trắng thơm ngát. Đấy là chốn nghỉ ngơi bắt buộc trong những buổi chiều dài mùa hạ khi mặt trời chiều tà toả những tia nắng vàng lên những viên đá cũ kỹ, những viên ngói trên hầm rượu và những tấm ván sàn khu nhà kho. Đấy là lúc từ mặt đất dâng lên một bầu không khí thanh bình mà mọi người dân Môngtiac đều dễ dàng cảm nhận.
Machiax siết chặt vòng tay. Đã từ lâu, đây là lần đầu tiên Lêa cảm thấy an toàn trong vòng tay người bạn buổi ấu thơ. Những trò chơi của họ trong đống cỏ khô, những buổi đuổi bắt nhau trong đám cỏ cao ngoài cánh đồng, sự say sưa của họ trong vụ hái nho, những buổi đua xe đạp trên bờ biển Xanh-Mexanh, những buổi dạo chơi trên lưng ngựa qua các cánh đồng nho, những buổi gặp gỡ dưới ánh trăng khi họ đi "thám hiểm" những căn hầm tối ở toà lâu đài của các công tước đờ Epecnông ở Cađiac, tất cả sống dậy trong ký ức nàng và làm nàng rùng mình.
Môi họ gắn chặt vào nhau một cách dữ dội, răng họ đụng vào nhau, hơi thở họ hoà lẫn, họ đặt vào nụ hôn tất cả niềm rạo rực muốn sống.
- Dừng lại, Machiax, em van anh.
- Vì sao?
- Mạnh quá đấy.
- Em không thích nữa ư?
- Ồ! Có chứ, nhưng anh chờ một lát.
Hai người nằm trên ghế gỗ, quần áo nhàu nát, đầu ngửa ra sau, ngây ngất vì mùi hoa hồng, hai con người say sưa biết bao với cuộc sống trước mắt.
Chuông điểm hai giờ đêm.
Không buồn kéo áo lót lên che thân, cô gái nằm dài trên ghế, gáy đặt lên đùi chàng trai. Nàng ngủ thiếp đi ngay. Chàng âu yếm nhìn nàng ngủ một lúc lâu. Xung quanh tối om. Chỉ có đôi vú nuột nà của nàng hơi lấp lánh. Để khỏi một lần nữa bập lấy ngực nàng, Machiax kéo quần lót lên và cài áo lại cho nàng. Rồi châm lửa hút thuốc.
° ° °
Cami giật mình choàng dậy một giấc ngủ bồn chồn; nàng băn khoăn một lát không biết mình đang ở đâu.
Tất cả đều mù tịt, ngay những cây tiêu huyền êm ả cũng vút cao lên, đen ngòm đầy vẻ đe doạ, trên đầu họ. Đứa bé trong bụng cựa quậy khiến nàng vừa đau đớn vừa vui mừng. Nàng gượng dậy, đứng tựa một thân cây. "Im lặng quá!" - nàng nghĩ thầm, tay ôm bụng.
Lúc đầu, Cami như nghe một tiếng rung chuyển xa xăm: có lẽ cơn giông, nàng lắng nghe... Cơn giông tới gần... Nó gầm thét... một bóng đen đổ xuống cạnh nàng.
- Thưa bà, thưa bà, máy bay...
Giôdet chưa kịp nói hết câu thì nỗi kinh hoàng đã ập tới: cả một chuỗi bom nổ gần sát quảng trường tới mức mặt đất rung chuyển và gạch ngói tung toé. Những tiếng nổ liên tiếp và ngọn lửa bốc cháy rất nhanh, soi sáng rực cả dãy tiêu huyền.
Mấy người phụ nữ chạy vội tới xe hơi. Machiax buộc họ tránh xa và kéo họ tới chỗ trống nhất trên quảng trường.
- Xăng đấy. - Anh nói vào tai Lêa lúc đó đang vùng vằng.
- Hình như bom nổ trên đoạn đường chúng ta đi qua lúc nãy. - Giôdet nói trong tiếng nấc.
Xa hơn, bom vẫn nổ. Người ta nghe tiếng súng máy lộp độp.
- Trời đất! Súng cao xạ đâu cả? - Machiax thét lên.
Anh không biết là ở Ooclêăng, không còn các giàn pháo phòng không. Tiếng máy bay xa dần... rồi lại vang lên. Chúng bay thấp và lại lượn trên thành phố. Một quả bom lớn trút xuống trong một tiếng nổ kinh hoàng, phá huỷ những ngôi nhà cuối cùng, một ga ra và khách sạn Xanh-Enlăng. Đá, sắt thép và lửa đổ như mưa xuống đám người tị nạn dài dằng dặc.
Trên quảng trường, trước kia hết sức yên tĩnh, người ta chạy hối hả, đàn ông, quần áo tả tơi; đàn bà hoảng hốt bế trên tay những đứa trẻ rã rời; những con người mất bàn tay, cụt cánh tay, không còn một chút diện mạo con người. Một người khác hoảng hốt, cởi bỏ hết áo quần sau trận bom, nhảy lò cò với một tốc độ kỳ lạ trên một cẳng chân xỏ trong một chiếc giày đế thấp. Còn một cái chân cụt đẫm máu thì kéo theo một vệt sẫm trên mặt đường. Lêa cũng như Cami và Giôdet trố mắt ra nhìn những con người khốn khổ kia chạy trốn. Một chiếc xe cứư hoả rú còi inh ỏi chạy qua, rọi một luồng ánh sáng chói chang lên người họ. Một chiếc camiông nhỏ dừng lại bên cạnh. Một người đàn ông luống tuổi, đầu đội mũ Đại chiến 14 - 18, bước xuống.
- Không ai bị thương chứ?
- Không, không sao cả, cảm ơn. - Machiax đáp.
- Nhưng, cậu là lính, cậu... còn trẻ, cậu đến với bọn này, bọn này già nua và không được mạnh khoẻ. - Người đàn ông bảo và chỉ tay vào những người cùng đi.
- Anh đừng đi, Machiax. - Lêa kêu lên và bíu lấy tay anh.
- Cô làm thế là không tốt đâu, cô bé. - Ông già nghiêm khắc bảo - Hàng trăm con người khốn khổ bị vùi lấp ở kia, dưới các ngôi nhà. Phải đi cứu họ.
- Lêa, ông cụ nói phải. - Cami lên tiếng - Chị để anh ấy đi.
- Thế còn chúng ta, ở lại một mình, chúng ta rồi sẽ ra sao?
- Các cô cũng còn trẻ, các cô hãy đến giúp chúng tôi một tay.
- Không được đâu, cô bạn tôi đây đang ốm.
- Được, lên đường thôi, không bàn cãi nữa, có những người đang chết ở kia.
Machiax kéo Lêa ra xa một ít.
- Họ là binh sĩ trong đội phòng thủ thụ động. Anh phải nghe theo lời họ. Em lên xe đi và gắng lái qua cầu.
- Nhưng bọn em không thể bỏ mặc anh ở đây.
- Anh phải làm nghĩa vụ của mình, dù ở mặt trận hay ở đây.
- Nhưng chúng ta đã thất trận rồi! - Lêa hét lên.
- Thế thì sao? Đâu phải là một lý do! Em đừng khóc, chúng ta sẽ gặp lại nhau. Em cầm lấy súng anh, chẳng biết có xảy ra việc gì không. Em phải chăm sóc lấy mình, anh yêu em.
Dưới ánh mắt rầu rĩ của ba người đàn bà, Machiax cầm lấy đồ đạc trong xe và bước lên chiếc camiông nhỏ lăn bánh về hướng đám cháy.
Gục đầu vào cánh tay, Lêa ngồi trên thân xe nức nở.
- Cô ơi, phải đi thôi. - Giôdet lên tiếng trong khi dìu Cami, hai má ngày càng thêm lõm xuống.
- Đúng đấy, khóc lóc mà làm gì! - Lêa đáp và bóc lớp băng đã bong ra vì trời nóng.
Hai người đặt Cami nằm xuống chiếc ghế phía sau xe.
- Cảm ơn. - Cami thầm thì - Bà cụ già đâu rồi?
- Thưa bà, cụ ấy bỏ đi từ lâu rồi. - Giôdet vừa đáp vừa chỉ tay về hướng đám cháy.
Cami rên rỉ, nửa mê nửa tỉnh. Giôdet, đầu ngoái ra ngoài cửa xe, chỉ đường cho Lêa băng qua đủ mọi đồ vật gãy nát, những tia nước vọt ra từ những đường ống bị vỡ, những mảnh gỗ cháy từ trên các ngôi nhà rơi xuống.
- Cẩn thận, bên phải, có một cái hố lớn.
Lêa chỉ tránh được nửa hố, xe lắc lư, khiến Cami thét lên, còn Giôdet thì cất một tiếng chửi thề. Phía sau họ, một ngôi nhà sụp đổ, đá tới tấp rơi xuống thân xe phủ một lớp bụi dày.
- Tôi chẳng thấy gì nữa. - Lêa kêu lên.
Ngồi bất động giữa tiếng rít của những ngọn lửa hình như bao vây họ tứ phía, Lêa thử cho hoạt động que gạt mưa ở tấm kính, không có kết quả.
- Xuống xe đi. - Lêa ra lệnh cho Giôdet - Đi lau tấm kính chắn gió đi.
- Không, thưa cô, tôi sợ lắm. - Cô gái vừa nói vừa nức nở.
Lêa giơ tay, nắm lấy tóc cô.
- Xuống đi, tao ra lệnh cho mày phải xuống.
Lêa đánh tới tấp nhưng cô gái không hề chống cự.
- Thôi đi, Lêa, tôi van chị, thôi đi.
Cami cố sức dùng hai bàn tay yếu ớt giữ tay Lêa lại.
- Để tôi xuống, chị đưa tôi miếng giẻ.
- Cô điên hay sao? Thậm chí cô không còn đủ sức đứng nữa. Muốn giúp thì cô trao cho tôi chiếc mền.
Ra đến ngoài, Lêa như bị bao phủ trong hơi nóng đám cháy. Nhờ chiếc mền, nàng đã lau hầu hết bụi. Bỗng nàng nghe phía sau một tiếng kêu rồi sau đó, tiếng một người ngã sập xuống bên cạnh mặc dù tiếng ồn ào xung quanh. Nàng quay lại đột ngột, sẵn sàng giáng tấm mền xuống. Nhưng nàng bỗng ngừng tay.
Dưới ánh sáng ngọn lửa, Cami đứng sững. Cầm chắc nòng súng trong tay, chị đăm đăm nhìn xuống đất. Một xác đàn ông mặt đầm đìa máu, nằm dưới chân nàng. Cạnh xác, lấp lánh một lưỡi dao hàng thịt dài. Cực kỳ kinh ngạc, Lêa cúi xuống và lắc mạnh gã đàn ông đang nằm bất động. Nàng từ từ ngẩng lên, nhìn người đàn bà vừa cứư mạng cho mình như thể mới nhìn thấy lần đầu tiên. Cami yêu thương đã không ngần ngại nổ súng! Trong lúc ốm yếu, sao nàng có thể có sức mạnh ấy? Lêa nhẹ nhàng cầm lấy súng từ tay nàng. Như thể chỉ chờ có thế, Cami quỳ sụp xuống cạnh xác chết.
- Lạy Chúa, hắn đã chết rồi hay sao?... Tôi không làm sao khác được... chị hiểu chứ? Tôi thấy hắn bước lên, con dao to tướng vung lên... hắn sắp giết chết chị... Sau đó, tôi không biết gì nữa...
- Cảm ơn. - Lêa nói một cách nhiệt tình mà chính nàng cũng thảng thốt kinh ngạc - Thôi, cô lên xe đi, chúng ta đừng đứng đây nữa.
- Nhưng tôi vừa giết chết một con người! - Cami kêu lên và gậm gậm nắm tay mình.
- Cô không thể làm khác được, thôi cô lên đi.
Với những cử chỉ thân ái khác thường, Lêa dìu Cami lên xe.
Trong xe, Giôdet, từ nãy chứng kiến toàn bộ cảnh tượng, bây giờ vẫn ngồi, miệng há hốc, không nói nửa lời.
- Đến giúp tao một tay, không tao cũng giết chết cả mày. - Lêa quát tháo.
Như một người máy, cô gái bước ra khỏi xe.
- Nhanh lên!
Vừa ngồi được vào xe, Cami ngất ngay.
- Hãy lo chăm sóc cô ấy. Kìa, sao thế? Lên xe đi.
Giôdet kinh hoàng nhìn xuống mặt đất.
- Cô ơi... nó không chết. - Cô gái lúng búng.
Thật vậy, gã đàn ông đứng dậy, vung dao lên và lẩm bẩm:
- Khốn kiếp... chúng mày làm tao thế hả... mấy con đĩ... tao sẽ lột da chúng mày.
- Nhanh, lên xe, nhanh lên!
Giôdet chui tọt vào xe. Bình tĩnh, Lêa lùi lại, lên cò súng như Machiax chỉ bảo nàng trong lúc dừng xe để ăn trưa, và lùi mãi, tì súng lên vai và bóp cò. Súng giật làm vai nàng ê ẩm. Trước mặt nàng, cách mấy bước, gã đàn ông, một lỗ sâu hoắm chính giữa mậưt đứng sững một khoảnh khắc, cánh tay giơ lên trời, rồi ngã sập xuống phía sau.
Ôm chặt súng vào người, Lêa đứng im, nhìn trân trân.
Một bàn tay nóng bỏng đặt lên tay nàng. Cami... cô ấy làm gì ở đây? Cô ấy không thể nằm im trong xe hay sao? Giá không phải săn sóc vợ Lôrăng đờ Acgila đi nữa, thì nàng cũng đã phải lo nghĩ nhiều lắm rồi. Lôrăng... lúc này chắc hẳn anh ấy đã chết; ngoài mặt trận phải tồi tệ hơn ở đây nhiều. Đúng thế, nhưng anh ấy là đàn ông, là lính, anh ấy có súng. Súng... nhưng nàng cũng có súng! Nàng không vừa giết chết một người đó sao? Păng!... chỉ một phát thôi. Chắc hẳn ba nàng phải kiêu hãnh về tài bắn súng của nàng. Chính ông đã chẳng tập cho nàng nhắm bắn trong buổi đi săn và những buổi chợ phiên đấy sao? Ông sẽ kiêu hãnh về con gái ông, chắc hẳn là như thế.
- Lêa...
Điều quan trọng là cô con gái Pie Đenmax đã biết chống cự: kẻ khốn nạn kia, với cái đầu vỡ tan: đã thấy rõ điều đó. Ha! Ha! Ha! Giờ đây thì hắn đã thành ma rồi. - Lêa trầm ngâm một mình.
- Này Lêa, chị Lêa, chị bình tĩnh lại đi.Xong cả rồi, chúng ta phải ra đi thôi.
Ồ! Chán quá! Với cái cô Cami này thì không bao giờ vui đùa được. Đi ư? Nàng biết là phải đi quá đi chứ, nhưng đi đâu? Tứ phía lửa cháy rừng rực, nóng như thiêu như đốt. Nàng lấy bàn tay bụi bặm chùi mồ hôi ròng ròng trên mí mắt làm vết thương cháy bỏng. Bỗng nàng buồn nôn dữ dội. Được Cami dìu và tựa tay vào báng súng, nàng nôn thốc nôn tháo.
- Chị thấy đỡ phải không?
Lêa ậm ự đáp lại. Đúng, thấy đỡ, nhưng không nên ở lại đây lâu hơn.
- Lần này thì hắn chết thật sự rồi. - Giôdet Lêa tiếng khi Lêa và Cami ngồi vào xe.
Toàn bộ lời ai điếu kẻ khốn kiếp kia chỉ có thế.
Tới quảng trường Đuynoa thì trời rạng sáng. Nhà cửa vẫn nguyên vẹn. Một trạm cấp cứu được thiết lập. Hàng chục người bị thương nằm ngay trên mặt đất, phần lớn bị bỏng nặng. Mấy nữ tu sĩ quần áo vấy máu bận rộn giữa đám đông. Lêa nhảy xuống xe.
- Thưa bà, tôi có thể tìm ở đâu một thầy thuốc không?
Người nữ tu sĩ, một lọn tóc muối tiêu lòi ra phía dưới mũ, ngẩng đầu Lêa một cách khó chịu.
- Không còn người nào nữa đâu, cô gái ạ. Chỉ có chúng tôi ở đây cùng với mẹ bề trên của chúng tôi thôi. Chúng tôi chờ xe cứu thương để chở người bị nạn đến bệnh viện Xôny hay bệnh viện lớn.
- Ở đâu vậy?
- Tôi không rõ, chúng tôi là người Etămpơ.
Thất vọng, Lêa nhìn quanh. May sao Cami bị ngất trở lại, không nghe gì, thấy gì hết. Một anh lính cứu hỏa gần như một đứa trẻ, chạy qua. Lêa giữ lại.
- Anh chỉ giùm đường ra cầu.
- Cầu à? sắp phá cả rồi. Dẫu sao, cô cũng không ra tới được đâu. Phải mất hàng giờ mới đi từ Mactroa đến đại lộ Đôphin nằm ở bên kia cầu Roayan. Từ đây, tốt nhất là di qua cầu Thống chế Giôpphrơ.
- Qua đường nào?
- Thông thường thì qua phố Cunniê hay phố Thống chế Phốc. Rồi tới đại lộ Rôsơphatơ, vượt qua đại lộ và đi theo một trong những đường phố chạy xuôi về phía cầu.
Nói xong, anh ta vội vã chạy đi.
Đi trong khu phố Ooclêăng này, khi tới, khi lùi, khi quành, mỗi bước lại bị ngăn lại bởi đồ đạc đổ nát hay hàng rào dây thép gai của bộ đội, nàng đã mất những mấy tiếng đồng hồ. Cami vẫn chưa tỉnh. Gáy, vai, cánh tay Lêa đau nhói, vết thương trên trán cũng nhức nhối, và cả cái nắng này nữa!...
Từ khi kẻ lạ mặt cầm dao bị giết chết, Giôdet trở nên rất bình tĩnh, chốc chốc lại liếc nhìn Lêa ngồi trước tay lái, vừa thán phục vừa sợ hãi, ra sức giúp nàng, không còn ngần ngại xuống xe để nâng một cái xà nhỏ hay một đồ vật cản đường nữa. Việc Lêa bắn chết người làm cô gái vững dạ.
- Tôi đói rồi, thưa cô.
Quả là đã mấy tiếng, họ chưa ăn uống gì cả, nhưng làm sao có thể thấy đói được trong hoàn cảnh thế này!
Họ tới con đường trước cổng Xanh-giăng, đầy ứ những con người sợ sệt. Từ khi vượt qua đại lộ Rôsơphatơ, họ gặp lại dòng người tị nạn trong cảnh cực kỳ hỗn loạn với những ngựa, xe trẻ em, xe cứu thương, binh sĩ rách rưới, đàn ông vẻ mặt dữ tợn thường là say khướt, người già được những người hảo tâm cõng trên vai, trẻ em bị xô đẩy, bị lạc í ới gọi mẹ. Giá có tắt máy đi, chiếc xe của Lêa cũng vẫn có thể lăn bánh vì có đám đông đầy ở phía sau. Cuối cùng, Cami mở mắt nhưng vội nhắm lại ngay.
- A! Không, thế đủ rồi. - Lêa kêu Lêa vì sợ nàng lại bị ngất.
Hết sức cố gắng, Cami lại mở mắt.
- Giôdet, cho bà mấy giọt thuốc và ít nước lã.
Nước trong phích giờ đây chỉ còn âm ấm, nàng thấy ngon tuyệt vời.
- Cho xin nữa. - Nàng nói, giọng khản đi.
Đang định đưa chén nước Lêa miệng, ánh mắt Cami bắt gặp ánh mắt một đứa bé trai bước bên cạnh xe: xanh xao, nét mặt căng thẳng, luôn luôn đưa lưỡi liếm dôi môi nứt nẻ.
- Em cầm lấy. - Nàng vừa nói vừa trao cho chú bé chén nước qua cửa ô tô.
Chú bé cầm chén nước, cũng không kịp cảm ơn, uống ừng ực rồi trao cho một thiếu phụ mặc một bồ đồng phục màu đen, trước kia chắc phải trang nhã lắm. Nàng không uống mà cho một đứa bé gái trạc lên bốn lên năm uống.
- Cảm ơn bà. - Người mẹ nói.
Cami mở cửa xe.
- Mời bà lên.
Ngập ngừng một lát, người thiếu phụ đẩy hai đứa con lên trước cùng một bà già, vẻ rất đoan trang với mái tóc bạc trắng rất đẹp, đội chiếc mũ rơm đen.
- Mẹ tôi...
Đến lượt thiếu phụ ngồi xuống.
- Cami, cô điên hay sao, cô bảo họ xuống đi?
- Tôi van chị, chị đừng nói nữa. Chị nghĩ xem, chiếc xe này bỏ không đến một nửa, mà người ta không tước mất của chúng ta, thật kỳ diệu. Bây giờ thì vừa hết chỗ và chúng ta đã chọn được bọn đồng hành.
Cảm thấy Cami nói phải, Lêa lặng thinh.
- Cảm ơn nhiều lắm, cảm ơn quý bà, tôi tên là Lơ Mênextren. Xe chúng tôi bị hỏng ở Pitiviê. Mấy người tốt bụng thương hại mẹ tôi tuổi tác dã nhường cho cụ một chỗ tuy xe họ đã chật cứng. Ba mẹ con tôi đi bộ bên cạnh. Nhưng khốn nỗi! Xe họ lại cũng bị hỏng nốt.
- Làm sao đi từ Pitiviê, bà lại tới được cái xứ Oóclêăng lạ lẫm này? - Giôdet hỏi, vẻ ngờ vực và nhìn vào tấm bản đồ đường sá đặt trên đầu gối.
- Tôi cũng không rõ. Những người lính Pháp đưa chúng tôi tới Lê Obre, sau đó thì tôi không biết thế nào cả. Một vụ ném bom khủng khiếp ban đêm làm chúng tôi mất hết những người bạn mới gặp dọc đường.
Cami phân phát thức ăn. Họ nhai ngấu nghiến một cách ngon lành những mẩu bánh mì cứng đơ. Hai đứa bé chia nhau mấy quả táo còn lại. Sau đó bà cụ già và em bé gái ngồi ngủ.
Một chiếc camiông to tướng, chất đầy hồ sơ lưu trữ và trên nóc xe ngồi chồm chỗm mấy thằng nhóc, dừng bánh. Khói bốc um lên mọi phía và xe ì ra không chịu đi nữa. Tiếng kêu la, tiếng chửi bới inh ỏi. May sao, người ta mở được một cánh cổng và nhiều người tình nguyện đẩy xe vào phía trong. Đúng vào lúc đó, máy bay lại xuất hiện, lượn rất thấp. La hét ầm ĩ, đám đông tìm cách thoát khỏi con đường hẹp.
- Tiến lên... Đi đi nào... Cho tôi bước qua... Cút đi, đồ khốn kiếp... ruồi bọ... chú ý tới trẻ nhỏ... ba... má...
Trên cao, bọn lái thỏa sức hoạt động, Chúng nhào lộn, phân phát cái chết xuống mặt đất. Bom đạn trút xuống dữ dội ở phố Royan, phố Buôcgônhơ, quảng trường Xanh-Croa, dòng sông Loa. Cách đấy hai bước chân ở phố Ngựa Đỏ, một đoàn pháo binh bị tiêu diệt. Bọn sát nhân nhà trời làm một công việc thật đẹp mắt!
Một chàng trai cánh tay bị lìa khỏi người, nảy bật lên trên mũi xe, máu loang lổ trên tấm kính chắn gió, vụt đứng dậy và vừa chạy vừa gọi mẹ. Năm sáu người ngã gục dưới làn đạn súng máy. Một người bụng toang hoác sững sờ nhìn ruột gan mình lòng thòng trên bắp đùi. Bà Lơ Mênextren áp mặt hai đứa bé vào người mình để không cho chúng nhìn thấy những cảnh tượng kinh hoàng ấy, trong lúc bà cụ già nhắm mắt cầu nguyện.
Cami và Lêa vừa khiếp hãi vừa phẫn nộ như nhau trước cảnh giết chóc. Gần đấy, một chiếc xe hơi bỗng nhiên bốc cháy. Người trong xe, quần áo và tóc tai bén lửa, vừa kêu la vừa nhảy ra ngoài. Một người bị một con ngựa lên cơn điên húc ngã và giẫm lên. Nó kéo theo sau một cỗ xe, nghiến nát hết mọi thứ trên đường. Người khốn khổ kia hét lên khi một bánh xe nghiến nát chân, cố gượng dậy, nhưng ngọn lửa bén vào người rất nhanh và ngay lập tức, tiếng kêu ngừng hẳn. Chỉ còn lại một cái khối vô hình.
- Tôi không muốn chết như vậy! - Giôdet vừa thét lên vừa vội vã mở cửa xe.
- Không! Lêa và Cami cùng đồng thanh kêu lên.
Giôdet không nghe thấy gì nữa; hoảng hốt, cô chạy giữa đống xác chết, giẫm lên từng vũng máu, ngã xuống, gượng dậy, tìm một lối thoát giữa cái khhói người và xe cộ hỗn độn này.
Đường dốc, Lêa có cảm giác máy bay bay ngược đường, theo tiếng đạn nổ lộp độp trên mặt đường. Đứng một mình giữa cảnh chết chóc, trong khi tất cả mọi cái còn sống sót đều nằm bẹp dí xuống mặt đất, Giôdet nhìn thần chết xông thẳng vào mình.
Một tiếng thét không thành tiếng làm méo xệch miệng Cami; nàng rũ xuống trên vai bà Lơ Mênextren.
Đạn nổ, hất tung Giôdet ra phía sau, cô gái ngã sóng xoài, hai cánh tay chắp trước ngực, váy hất ngược. Lêa bước xuống xe, chạy tới bên cô. Hai mắt mở to, Giôdet mỉm cười, như thể lúc chết, cô quên hết mọi sợ hãi. Máu tuôn như xối từ cổ họng. Lêa tìm mùi xoa trong túi để giữ không cho máu chảy. Không tìm thấy, nàng cởi áo lót áp chặt vào vết thương khủng khiếp. Nhưng vô ích, Giôdet đã tắt thở.
- Lỗi tại tôi đấy, giá để cho cô ấy trở về với bố mẹ thì cô ấy vẫn sống. Tội nghiệp, cô ấy cùng tuổi với tôi.
Lêa âu yếm vuốt mái tóc màu hung vấy máu, nói với cô gái, giống như mạ nàng ngày trước vẫn làm mỗi khi nàng sầu muộn:
- Em đừng sợ nữa... hết rồi... đấy... em ngủ đi...
Nàng dịu dàng vuốt mắt cho cô gái. Rồi để cho cô khỏi bị đụng tới lần nữa, nàng để cô ngồi tựa vào một cánh cổng.
Còi thành phố không báo yên vì không còn một ai điều khiển nữa. Dần dà, những người sống sót đứng dậy và sững sờ nhìn cái cảnh tượng khủng khiếp: chỉ toàn những cái khung xe hơi, xe trẻ em, xe đạp vặn vẹo hay bị đốt cháy, những thân hình bị thương hay bị bỏng, những đứa trẻ lang thang, ánh mắt sững sờ vì sợ hãi, những bà mẹ vừa cào cấu mặt vừa la hét, những người đàn ông ôm chặt lấy vợ, lấy mẹ vừa mất, những người đàn bà quay tít tại chỗ, quần áo tả tơi, bàn tay đẫm máu, những người bị thương kêu cứu...
- Nhanh lên, phải dọn đường để kịp ra cầu. - Một người đàn ông cao lớn, ve áo đính huy chương Bắc đẩu bội tinh ra lệnh.
Không nghĩ gì tới cách ăn mặc của mình, Lêa bắt đầu giúp vào việc dọn đường. Bà Lơ Mênextren cùng xuống làm với nàng.
- Bà quay lại xe đi, cầm lấy súng và đừng để chúng cướp mất xe.
- Cô tin ở tôi. - Bà đáp, giọng dữ dằn.
Suốt mấy tiếng liền, Lêa khiêng, kéo xác chết và đủ thứ đổ gãy nát, người mỗi lúc một thêm đẫm máu và bụi bặm. Mấy binh sĩ thuộc binh đoàn 7 thoát chết giúp sức thêm.
- Nhưng... Tôi nhầm chăng? Có phải cô Đenmax đấy không?
Chỉ có một người duy nhất trên đời này là có thể còn đùa giỡn trong hoàn cảnh này.
- Phrăngxoa! - Nàng thốt lên và sà vào vòng tay của một anh chàng Tavecniê cáu bẩn, râu ria xồm xoàm, đang đứng trước mặt nàng trong bộ quân phục - Ô! Phrăngxoa! Anh đấy ư?... Dưa em ra nhanh khỏi nơi này... giá anh biết...
- Anh biết, em yêu, anh biết. Bà đờ Acgila đâu rồi em?
- Kìa, trong xe hơi.
- Sức khoe bà ấy thế nào?
- Không tốt lắm! Giôdet mất rồi.
Khi họ bước tới cạnh xe, bà Lơ Mênextren không nhận ra ngay Lêa nên chĩa súng về phía họ.
- Đừng tới gần!
- Thưa bà, tôi đây cùng với một người bạn đến giúp đỡ chúng ta.
- Tôi xin lỗi. Khi nãy, hai gã đàn ông khủng khiếp định cướp xe. Khi hiểu là tôi sắp nổ súng, chúng mới bỏ đi. Thật kinh khủng, hành vi của chúng! Chúng tước tư trang, tiền bạc của những người chết.
Khi Phrăngxoa mở được một tấm cửa nặng nề thì trời chạng vạng. Lêa lái xe vào một khu sân lớn có trồng một cây tiêu huyền đồ sộ. Phrăngxoa chốt cửa lại bằng một thanh sắt. Ngôi nhà còn nguyên vẹn, chỉ có mấy tấm kính bị vỡ.
- Để tôi đi xem có thể vào nhà được không. - Bà Lơ Mênextren nói sau khi dìu bà mẹ xuống xe.
- Các con đứng đây với bà.
Phrăngxoa và Lêa bế Cami ra. Chị vẫn chưa tỉnh, và thở yếu ớt, từng nhịp một.
- Tôi đã mở được cửa. Chúng ta có thể để bà bạn của anh chị nghỉ ngơi. Các con, các con tìm xem có nến không?
Hai anh em chú bé chạy lên tầng trên. Cami được đặt trong một buồng dưới nhà.
- Tôi xin chăm sóc bà ấy. - Bà Lơ Mênextren nói với Lêa - Nhờ cô đi tìm nước lã.
Không đâu có nước, nhà bếp cũng không, buồng tắm cũng không. Phrăngxoa Tavecniê tìm thấy giếng trong một góc sân. Tiếng gàu không đụng vào thành giếng bằng đá gợi lại trong trí Lêa giếng nước trong sân nhà ở Môngtiac. Nàng cảm thấy những năm tháng đó sao mà xa xăm thế! Liệu nàng có bao giờ gặp lại nhà mình nữa? Như để trả lời nàng, những vụ ném bom lại tiếp diễn, nhưng thật may là ở một khu phố khác.
Phrăngxoa chuyển nhiều gàu nứoc vào nhà. Ngồi trên bực tam cấp, hai tay chống cằm, Lêa nhìn anh ta làm.
- Ô! Được rồi, các bà ấy sẽ có thể tắm rửa. Bây giờ đến lượt chúng ta.
Sau một lúc thêm nước, anh ta đặt gàu lên thành giếng và bắt đầu cởi bỏ quần áo.
Lêa không rời mắt khỏi anh ta. Nàng cảm thấy nửa mình trên cao lớn, sạm nắng, láng bóng mồ hôi của anh ta trong đêm rất sáng trời thật đẹp, hai hông đẹp, cặp đùi dài lông lá.
- Này, em còn chờ gì mà không bỏ những thứ rách rưới ấy đi, em bẩn trông đến khiếp.
Lêa nghe theo, cởi bỏ chiếc váy lấm láp, chiếc áo lót rách và quần lót.
- Lúc đấu em cảm thấy hơi lạnh ấy, nhưng sau đó, em sẽ thấy rất thích. Anh có tìm được một bánh xà phòng thơm và khăn tắm ở ngoài nhà giặt.
Anh ta dội một ít nước lên đầu và vai nàng. Nước lạnh buốt, nàng không kìm nổi một tiếng kêu. Phrăngxoa xát rất mạnh xà phòng cho nàng từ đầu đến chân như thể muốn tẩy rửa khỏi thịt da nàng mọi vết tích những giọt máu đã làm nàng hoen ố. Lêa không cưỡng lại. Anh ta để người nàng đầy bọt xà phòng một lát, còn anh ta thì dội phần nứoc còn lại lên người và đưa xà phòng cho nàng.
- Giờ đế lượt em xát cho anh.
Chưa bao giờ nàng nghĩ thịt da một người đàn ông có thể nhiều đến thế và cơ bắp có thể rắn chắc đến thế. Trong bóng đêm, cô gái cảm thấy đỏ mặt.
Nàng ngồi xổm xuống để xát xà phòng vào chân anh ta.
- Anh vẫn luôn luôn ước mơ một hôm được thấy em như thế này.
Im lặng, Lêa cọ đùi rồi cọ bắp chân cho anh ta. Anh ta xốc nách nàng đứng dậy.
- Em dừng tay, không phải như thế, anh không muốn thấy em dưới chân anh. Anh yêu em trong tư thế kiêu hãnh và bướng bỉnh cơ.
Anh ta kéo nàng sát vào người, hai cơ thể đầy bọt xà phòng xiết chặt lấy nhau. Môi tìm gặp môi. Toàn thân Lêa căng ra.
Bom ngừng được một lúc, nay lại nổ. Họ không nhúc nhích, như thể họ cảm thấy tình dục che chở cho họ, ngay cả khi một quả bom nổ không xa nhà gây ra một đám cháy mà những luồng sáng quét trên người họ.
- Anh làm tình với em đi. - Nàng thầm thì - Em không muốn chết khi chưa làm tình.
Phrăngxoa phủ lên nàng một tấm khăn tắm, bế nàng lên đưa vào nhà. Anh ta bước lên cầu thang, đi vào một căn phòng và đặt nàng lên một chiếc giường lớn phía trên có đặt giá chữ thập.
- Anh cảm tạ cuộc chiến tranh này đã hiến dâng em cho anh. - Phrăngxoa vừa nói vừa nương nhẹ khi bắt đàu cuộc mây mưa.
Ngọn lửa tình dục trong lòng Lêa bốc cháy, nàng không cảm thấy một chút đau đớn.
Vẫn chưa hết run rẩy, nàng đã ngủ thiếp đi ngay.
Phrăngxoa Tavecniê không thể giấu lòng mình là anh ta đã yêu cô gái bé nhỏ này. Nhưng liệu nàng có yêu anh ta không? Anh ta hiểu là không nên dựa vào những việc vừa diễn ra để xét đoán. Anh ta đoán biết ở Lêa một cơ thể dễ dãi. nàng có thể làm tình với bất cứ ai trong hoàn cảnh như hiện nay, miễn là người đó không có gì kinh tởm. Phrăngxoa biết khá nhiều đàn bà nên có thể tin chắc điều đó. Chỉ nhờ có những sự kiện vừa qua và ham muốn sống gấp của nàng, anh ta mới có được nàng trong vòng tay. Anh ta buồn không sao chịu nổi. trong giấc ngủ, nàng động đậy và rúc vào người anh ta. Một lần nữa, anh ta lại thèm muốn. Anh ta khẽ ôm lấy nàng. Nàng vừa thức giấc vừa rên rỉ. Niềm khoái lạc dâng lên, dâng lên mãi, làm rung động mỗi tế bào trong cơ thể nàng.
° ° °
Khi Lêa tỉnh dậy vì có tiếng thìa lách cách trong bát thì mặt trời đã lên cao. Phrăngxoa, râu mới cạo, tóc chải mượt, mình mặc bộ quân phục cáu bẩn, cúi xuống người nàng.
- Muộn rồi, cô đại lãn ơi, dậy thôi. Anh đã tìm thấy trà và bánh ngọt, sọan sửa cho em một bữa ăn sáng thực sự rồi đấy.
Nàng đã làm gì trên chiếc giường này, người trần như nhộng với một người đàn ông không phải là Lôrăng? Nàng bỗng sực nhớ và đỏ bừng mặt.
- Em đừng thẹn thùng gì cả, thật là tuyệt vời kia mà. Anh đã mang lên cho em một chiếc va li, anh nghĩ là của em. Anh để em mặc quần áo và ăn sáng.
Nàng đã làm gì? Đã phản bội Lôrăng. Giá như nàng không khoái lạc đến thế! Nghĩ đến đấy, toàn thân nàng run rẩy. Thì ra tình yêu là như vậy đó, là sự hoan lạc của mỗi mảnh thịt da, là sự kỳ diệu khiến người ta quên hết tất cả, kể cả chiến tranh, hay sao? Nàng nhớ lại những cảnh khủng khiếp ngày hôm trước, nghĩ tới Giôdet không còn nữa. Còn Cami? Cami mà Lôrăng đã phó thác cho nàng.
Lêa nhảy bật dậy và một lần nữa đỏ mặt khi thấy vả trải giường nhàu nát và có dấu máu. Nàng lột vải và quẳng vào một xó tủ. Một cơn co giật thắt bóp dạ dày nàng, khiến nàng sực nhớ đã từ mấy tiếng nàng chưa ăn uống gì hết. Không kịp mặc quần áo, Lêa vồ lấy bánh ngọt khô và nước trà mà người tình đã sọan sửa cho nàng. Nàng nhìn qua ô cửa sổ để mở. Ngoài sân, Phrăngxoa Tavecniê đang dốc vào bầu đựng dầu những biđông xăng mà người lái đã cẩn thận cho vào thùng xe. Hai đứa trẻ đuổi nhau và cười đùa dưới con mắt âu yếm của người bà đang ngồi rất nghiêm trang trong chiếc ghế bành, lọn tóc búi ngược lên cẩn thận. Cami ngồi cạnh bà, nhìn chúng và mỉm cười. Bà Lơ Mênextren đi từ nhà ra xe, mang theo những gói hàng. Trời nắng đẹp. Trên mảnh sân của một ngôi nhà ở Ooclêăng vào ngày chủ nhật 16 tháng sáu 1940 này, phảng phất một không khí chuẩn bị đi nghỉ hè.
Một tiếng còi báo động vang lên ở xa, chắc hẳn phía bên kia sông Loa. Rồi rất nhanh máy bay ập tới.
- Nhanh lên, chúng ném cầu. Nếu cầu trúng bom thì chúng ta không vượt qua được. - Phrăngxoa tuyên bố khi bước vào căn phòng.
Không nghĩ tới mình vẫn trần truồng, Lêa mở va li, lấy quần lót, áo ngắn bằng vải màu xanh và dép da trắng.
- Này! Anh có thể mang xuống. - Nàng vừa ra lệnh vừa đóng va li lại.
Không chú ý tới anh ta nhiều hơn, nàng mặc quần áo. Đứng sững lại và giận tái mặt, Phrăngxoa nhìn nàng. Bỗng anh ta nắm lấy cánh tay nàng kéo sát vào mình.
- Tôi không muốn người ta nói với tôi bằng giọng đó.
- Bỏ tôi ra!
- Không, không đau, trước khi chưa nói với cô một điều, đồ lừa cái ạ, là sẽ có ngày cô phải van lạy tôi yêu thương cô...
- Không bao giờ!
° ° °
Từ khi ra đi, họ có nhích lên được phía trước không? Xung quanh họ chỉ là một cảnh tượng hốn loạn.
- Nhanh lên, bọn Đức tới đấy, cầu sẽ nổ tung.
Cũng như ngày hôm trước, trời nóng khủng khiếp. Cuối cùng, họ tới trên đập Bărangtanh. Một số công binh trông giữ cầu Giôpphrơ, cố gắng hướng dẫn đám đông, sẵn sàng cấm đi qua cầu đã đặt mìn, nếu đã có lệnh châm ngòi. Nhưng mấy anh chàng ít ỏi ấy khó có hy vọng ngăn giữ làn sóng người ồ ạt tựa thủy triều. Phải mất nửa tiếng, họ mới vượt được qua cầu.
Máy bay quay trở lại một lần nữa, quật ngã những người này xuống đất, trong lúc những người khác, trái lại, chen lấn, xô đẩy những người đi trước mình để tiến lên được vài mét. Bom rơi xuống nước, làm bùn tung tóe lên mười hai nhịp cầu và đoàn người chen chúc trên đó. Một quả tạc đạn rơi xuống đập. Một phần lòng đường đổ sụp xuống dòng sông Loa. Đá, cát đổ rào rào, kéo theo xe hơi, xe đạp, người đi bộ. Người ta như rơi tõm xuống địa ngục. Máy bay lượn đi lượn lại ba vòng vẫn không đánh trúng cầu Royan và cầu Giôpphrơ, nhưng chúng nã liên thanh vào những người ở trên cầu. Để tránh khỏi đạn, một phụ nữ bước qua lan can cầu và nhảy xuống. Ở chỗ ấy hầu như không có nước... Một anh lái xe bị giết chết ngay trước tay lái. Xe dừng lại đột ngột giữa cầu. Mười lăm tay điên khùng liền "hò dô" vang dậy, nâng xe lên và ném xuống dòng sông Loa mà không cần biết đến những người ở trong xe. Nhiều người bị thương bị hàng trăm bàn chân giày xéo cho đến chết. người ta như bì bõm trong một vũng máu và thịt người nhầy nhụa kinh tởm. Cuối cùng máy bay bỏ đi.
- Cô lái tiếp đi. - Phrăngxoa bảo Lêa - Để tôi thử đi tìm gặp viên chỉ huy xem sao.
- Nhưng anh không bỏ mặc chúng tôi một mình chứ!
Im lặng, Phrăngxoa Tavecniê bước xuống xe và lách được đến tận đám lính gác.
- Macsăng!
- Tavecniê!
- Cậu làm gì ở cái chốn địa ngục này?
- Kể lại thì dài và não lòng lắm. Có phải là cầu sắp bị đánh sập rồi phải không?
- Nhẽ ra phải đánh sập từ lâu rồi kia. Hôm qua, bọn Đức đã tới được Pitiviê và Etămpơ, hiện giờ chắc chúng không còn cách xa Ooclêăng. Tớ không nhận đủ ssó lượng chất nổ cần thiết. Giấ biết trước như vậy thì tớ đã không quẳng phí đi bảy trăm năm mươi ký dưới chân cầu xe lửa.
- Báo cáo trung úy, báo cáo trung úy. - Một anh lính trẻ đứng trên một chiếc ô tô chở súng máy, ống nhòm cầm tay kêu to - Tôi thấy hình như có một xe bọc thép của quân Đức trên đạp Satơlê.
- Lạy Chúa. - Macsăng vừa nói vừa hốt hoảng nhảy lên xe và giật chiếc ống nhòm từ tay người lính.
- Khốn kiếp! Chúng thọc thẳng xuống cầu Gioocgiơ V rồi. Ra lệnh nổ súng đi. Trời đất! Nhanh lên, bọn Đức ở trên cầu rồi.
Trán đẫm mồ hôi, Anbe Macsăng dùng ống nhòm theo dõi ba chiếc ô tô chở súng máy tiến lên chậm chạp ví vướng chân dòng người tị nạn. Bọn Đức nã súng vào tiểu đội lính gác cầu. Chúng đi tới nửa cầu thì một loạt tiếng nổ ầm vang, rồi một tiếng gãy răng rắc khủng khiếp: một nhịp cầu phía Bắc đổ sập xuống sông, kéo theo tất cả những người trên mặt cầu. Mịt mù không thấy gì nữa hết. Lúc đó khoảng ba rưỡi.
Khói tan. Macsăng, mắt vẫn dán vào ống nhòm, kêu lên:
- Trời đất! Chúng đã vượt qua, chúng tiến về Xuyli.
Sững sờ, hắn lách dọc theo thành xe.
- Đừng cho người ta lại gần cầu Giôpphrơ sắp bị đánh sập đấy.
- Nhưng thưa trung úy, tất cả những người trên cầu không thể đi qua được.
- Tôi biết, anh bạn ạ, nhưng không có cách nào khác. Anh hãy đứng vào vị trí và đừng ngần ngại phải dùng đến vũ khí.
Mười sáu người lính bước lên phía trước, xô đẩy những người đi bộ.
- Lui đi, lui đi, cầu sắp nổ tung đấy.
Vừa mới chứng kiến một phần cầu Royan sụp đổ, đám đông đứng lại, trong lúc một số người truyền lệnh đi.
- Thế thí càng phải đi nhanh lên. - Một tên điên cuồng hét lên và xông đến đám lính đứng chắn hàng ngang. Một tiếng nổ: người kia ngã gục.
Một không khí kinh hoàng trùm lên đám người chứng kiến sự việc: lính Pháp bắn vào đồng bào họ. Nhưng đám đông phía sau ngày càng dồn lên. Chẳng bao lâu những người đứng ở hàng đầu phải nhượng bộ. Một chiếc xe con chồm lên, hất ngã hai ông già xuống khoảng trống giữa hàng lình và cầu. Xe phóng đi, đè bẹp một người lính. Như là một tín hiệu, đám đông cất bước: một, hai, ba tiếng súng nổ nhưng không trúng một ai, rồi tốp lính biến mất vào giữa đám đông.
Ngay khi cầu Royan bị đánh sập, Phrăngxoa Tavecniê chạy bổ đi tìm chiếc xe trong đó có thứ quý giá nhất trên đời đối với anh ta. Xe không còn trên đập Bărangtanh nữa. Anh ta vất vả len lỏi giữa dòng trên cầu. Xe kia rồi: nó lăn bánh từng bước một. Lêa reo lên vui mừng khi thấy anh ta.
- Ơn Chúa! Anh đã về đấy à! Tôi cứ tưởng anh bỏ rơi bọn chúng tôi.
Phrăngxoa ngồi vào tay lái thay Lêa.
- Cầu sắp đổ. - Anh ta nói nhỏ với nàng.
- Ô!...
- Suỵt, đừng làm những người khác hoảng sợ, chúng ta sẽ cố gắng lách đi.
Một người lình bước bên cạnh xe.
- Anh hãy truyền khẩu lệnh cho một vài người anh thấy có thể tin cậy được: cầu sắp bị đánh sập. Họ nên cố gắng làm cho người ta bình tĩnh đi nhanh lên.
Người lính nhìn anh ta không hiểu. Bộ mặt cáu bẩn, căng thẳng vì mệt mỏi không biểu lộ gì hết. Hắn cất bước, đần độn như một con vật. Bỗng hắn bật lên tiếng kêu trong lúc xô đẩy những người trước mặt.
- Cầu sắp đổ! Cầu sắp đổ!
Cả đám đông nhảy chồm về phía trước như bị roi quất sau lưng. Họ chỉ cách tả ngạn sông Loa khoảng chục mét.
Giống như những con vật khi sắp động đất, dòng người tị nạn quên hết mọi nhân phẩm, đánh xé nhau, đẩy lùi những người yếu đuối nhất. Không may cho người nào bị ngã: người đó bị đám đông dẫm lên chết dí.
Một vài tiếng nổ nữa. Chiếc cầu thứ hai sụp đổ, trong một tiếng ầm vang kinh hoàng.
° ° °
Nửa tiếng sau khi cầu Royan bị sập.
Đứng cạnh xe, Lêa và Phrăngxoa không sao rời mắt khỏi cảnh tai hoạ khủng khiếp. Có bao nhiêu người trên cầu? Ba trăm, năm trăm, tám trăm, hay hơn nữa? Dưới lòng sông, mấy người sống sót hiếm hoi tìm cách leo lên những ngọn núi ngổn ngang xác chết và sắt, đá. Những người bị thương, ngã xuống các mố cầu, kêu cứu; ở những khúc sông sâu, nhiều người chết đuối. Trên mui một chiếc xe bốc lửa, cơ thể một đứa bé bị thui cháy.
- Đừng đứng đấy nữa. - Phrăngxoa Tavecniê vừa nói vừa đẩy Lêa lên ô tô.
Khói đen bay lên từ lòng sông Loa.
Xe đi vào đại lộ Căngđan giữa những đống đổ nát.Ở Xanh-Macxô, súng máy của Pháp nã về phía đập Pragơ và Grăng Ôguyxtanh. Gần tới Nôt-Đan-đuy-Van, Cami đòi xuống.
- Không phải lúc. - Lêa quát lên.
- Tôi van chị, tôi buồn nôn.
Phrăngxoa Tavecniê đỗ xe. Nàng loạng choạng bước xuống.
- Để tôi giúp bà ấy. - Bà Lơ Mênextren nói và cũng bước xuống theo.
- Cảm ơn bà. - Cami vừa nói vừa cầm lấy chiếc mùi soa bẩn bà Lơ Mênextren trao cho.
Hai người dìu nhau quay trở lại. Cami bước lên xe.
- Mẹ ơi, con muốn tè. - Chú bé trai nói.
- Được, các con nhanh lên.
Hai đứa trẻ bước đi mấy bước. Con be ngồi xổm xuống còn thằng em thì mở khuy quần. Bỗng một tiếng rít vang lên và một quả tạc đạn nổ cách chúng khoảng chục mét. Những người ngồi trên xe thấy cả ba mẹ con bắn tung lên trời, những mảnh đạn găm vào khắp người, rồi lại rơi xuống đất, giữa đám bụi mù.
Hét lên một cách kinh hoàng, bà cụ già bật dậy và nhảy xổ tới bên con gái, rồi cháu gái, rồi cháu trai mà bà yêu quý nhất đời. Hai cánh tay dang ra, hai bàn tay xoè rộng, cụ lần lượt bước đến cạnh từng người một.
Phrăngxoa Tavecniê cúi xuống người bà Lơ Mênextren khẽ nâng đầu bà lên. Anh ta tái xanh đi khi cảm thấy dưới ngón tay mình vết thương chết người. Ngay cả khi chết, bà vẫn cực kỳ duyên dáng. Đứa bé gái nằm giữa hai cẳng chân mẹ, tay vẫn cầm con búp bê. Nó vẫn như nằm ngủ, một đoá hoa màu đỏ hiện lên, mỗi lúc một thêm rộng, trên tấm áo dài bằng vải hồng. Xa hơn một tí, đứa bé trai nằm bất động, đầu hầu như lìa khỏi thân mình, cái vật bé bỏng kia của nó lôi ra phía ngoài quần.
Cami lần lượt bước đến cạnh ba mẹ con con người bất hạnh, miệng nhắc đi nhắc lại:
- Lỗi tại tôi... lỗi tại tôi đấy...
Nàng ngã sóng soài, vì lên cơn thần kinh.
Lêa ôm lấy vai nàng, lắc lắc nàng, nói với nàng và cuối cùng tát nàng hai tát. Nàng liền lặng im.
- Không, không phải lỗi tại cô, cô không có trách nhiệm gì trong đó hết. Cô vào xe đi.
- Mời cụ vào, không nên đứng ở đây. - Phrăngxoa Tavecniê nói với bà cụ già.
- Ông để mặc tôi. Tôi không thể để chúng ở đây. Tôi phải chôn cất chúng.
- Nguy hiểm lắm, cụ sẽ chết mất.
- Đấy là ân huệ duy nhất tôi cầu xin Thượng đế, thưa ông. Tước đoạt chúng của tôi, Thượng đế đã tước đoạt hết tất cả.
- Thưa cụ, tôi không thể để cụ ở lại một mình.
- Phải thế thôi, thưa ông. Ông phải nghĩ tới hai người đàn bà đi với ông, nghĩ tới đứa bé trong bụng bà mẹ kia. Họ cần tới ông, chứ không phải tôi.
- Tôi van cụ, thưa cụ.
- Xin ông đừng nài nỉ.
Miễn cưỡng, Phrăngxoa bước về phía Lêa và nâng Cami dậy. "Cô ấy sao nhẹ thế!" - Anh ta nghĩ bụng, nhẹ nhàng đặt nàng lên chiếc ghế phía sau, rồi ngồi vào tay lái.
- Cô vào xe chứ? - Anh ta hỏi Lêa đang đứng sững như pho tượng, đăm đăm nhìn ba cái xác chết.
Máy bay bay qua nhưng không ném bom.
Ở Xanh-Macxô, lính Pháp thôi không bắn nữa. Tới Oóclêăng qua ngoại thành Buôcgônhơ, quân Đức không gặp phải một sức kháng cự nào. Chúng hạ một thân cây ở Môtơ-Xăngganh để đi qua chiếc cầu xe lửa không bị đánh mìn. Đến bốn giờ chiều, những chiếc tăng đầu tiên vượt qua sông Loa, đi qua đường bộ và gặp những chiếc đã qua được ccầu Gioocgiơ V khi cầu chưa bị đánh sập. Mặc dù sự chống trả dũng cảm của binh lính - để bảo vệ cầu, họ chỉ có một khẩu 90 cũ kỹ chèn bằng những viên gạch - quân Đức trang bị tốt hơn và đông hơn buộc họ phải rút lui về đại lộ Đôphin, bỏ lại nhiều xác chết và bỏ lại ba khẩu pháo nhỏ ở đầu cầu.
Khoảng năm giờ, những đơn vị địch đầu tiên tới Croa-Xanh-Macxô và đặt súng máy ở mỗi ngã ba, ngã tư đường. Sững sờ, mấy người dân ít ỏi còn lại trong khu phố ra khỏi hầm rượu và kinh hoàng nhìn đám lính chiến thắng mà suốt mấy tháng qua người ta bảo là chúng đói khát, không quần áo, không giày dép. Một bà già không sao kìm mình được, chạy tới sờ sờ lớp vải trên áo một viên sĩ quan trẻ; hắn mỉm cười và lễ phép.
- Chào cụ.
Ngơ ngác, bà cụ oà lên nức nở và vừa bỏ chạy vừa nói:
- Người ta dối trá chúng ta.
Trong lúc đó binh lính Pháp tiến vào Oóclêăng qua ngoại ô Banniê.
- Cẩn thận, quân Đức ở trong ấy đấy.
- Vô lý! - Một viên trung uý thốt lên - Chúng ở phía sau chúng ta kia mà.
Y vừa ra lệnh chiếm các vị trí phòng thủ thì từ đại lộ Xanh-Ovectơ, các đơn vị cơ giới đã kéo tới. Sau một cuộc đọ súng nhanh chóng, lính Pháp phải đầu hàng. Viên trung uý và hai lính bị giết chết. Quân Đức giam tù binh ở Môtơ-Xăngganh trong một trại tập trung tạm thời, xung quanh đặt súng máy. Chiều tối lại thêm những toán tù binh khác.
Từ khắp nơi vang lên tiếng kêu của binh sĩ bị thương, tiếng gọi của những người ứng cứu. Đạn pháo nổ vang, lửa cháy ngút trời, những khẩu súng máy cuối cùng của quân Pháp im bặt, những người điên thoát khỏi trại điều trị Phlơry len lỏi giữa những đám đổ nát với những tiếng cười ré lên làm ớn lạnh đến tận xương sống những người sống sót; bọn bất lương, trốn thoát khỏi trại giam, đi cướp phá những cửa hiệu ít ỏi không bị đốt cháy. Nước, điện, bánh mì, không còn gì nữa. Thị trưởng, hội đồng thị chính cũng không còn nữa. Chỉ còn lại một thành phố hoang tàn, đổ nát.
Đêm chiếm đóng đầu tiên đối với Oóclêăng bắt đầu.
@by txiuqw4
