Lêa ngủ đến tận chiều tối. Tiếng ồn ào từ tầng dưới vang lên qua ô cửa hé mở. Nàng gượng dậy, đầu đau như búa bổ.

- Mình làm gì ở chốn này nhỉ? - Nàng cao giọng tự hỏi.

Có tiếng chân bước thình thịch trên cầu thang xoắn trôn ốc. Cửa mở toang, Rita và Anphôngx ùa vào như một cơn lốc. Rita nhìn nàng, ánh mắt như điên dại.

- Vì sao mày để cho anh ấy đi? Vì sao? - Cô ta hét lên và giơ cao nắm đấm nhảy xổ vào Lêa.

Lêa né tránh nhưng không kịp: một quả đấm giáng vào mặt, làm vết thương đau nhói. Nàng ôm đầu rên rỉ và ngã xuống sàn nhà. Cô gái nhảy bổ theo, túm lấy tóc, tát túi bụi.

- Thôi đi! - Anphôngx hét lên.

- Cậu cút đi để tớ lột da cái con khốn nạn này.

- Thôi đi! Tớ bảo cậu thôi đi... - Anphôngx vừa nói vừa giữ tay cô gái lại - Nếu có Xêxen thì cậu ấy không muốn cậu làm thế đâu.

Bàn tay cô gái như bị treo lơ lửng trên không, nhưng ngón tay từ từ bỏ mái tóc ra.

Đôi mắt Rita hết nhìn Lêa nằm sóng xoài trên sàn nhà đến khuôn mặt Anphôngx như thể để cố hiểu việc gì đã xảy ra.

Anphôngx làm một cử chỉ vụng về để kéo cô ta về phía mình và tìm cách làm cô ta trấn tĩnh lại.

- Không phải lỗi tại cô ấy đâu. Khi thấy anh trai bị thương, Xêxen trở nên như điên như dại.

- Thà anh ấy ngủ với con khốn nạn ấy còn hơn. - Rita lúng túng.

Lêa gượng dậy và nhìn họ, không hiểu đầu đuôi ra sao cả.

- Có việc gì xảy ra thế?

Trước khi trả lời, chàng trai hỉ mũi ầm ĩ.

- Xêxen bị giết chết trên đường Tuôcnông.

- Ồ không!

Rita nhìn chòng chọc vào mắt Lêa và hét lên.

- Có? Và cả lão anh họ mày cũng đã chết!

- Im đi, Rita!

- Thì làm sao nào? Không có lý gì để chỉ một mình tớ đau khổ.

- Sao cậu biết?

- Qua một viên phụ tá của đại tá Rôn. Ông anh họ cậu được chở tới tu viện Van-đơ-Grax. Bọn này tìm thấy anh ta ở đấy. Cậu về nhà đi thì hơn.

- Thế với Xêxen, chuyện xảy ra như thế nào?

- Bọn tớ vừa đặt chân đến vùng chiến sự. Đến đường Garăngxie thì gặp Clêmăng, anh trai cậu ấy. Clêmăng thét to bảo bọn tớ nằm xuống. Xêxen không nghe và bọn này đi theo hai anh em họ sát theo bờ tường trên đường Vôgira. Đạn bắn dữ dội. Một tên Đức từ một cỗ chiến xa đang bốc cháy nhảy ra và lia súng máy khắp mọi hướng. Clêmăng bị thương ở chân. Anh ấy lết đi một lát, thế là tên Đức từ từ nhả đạn vào anh và bỏ đi về phía tòa nhà Thượng viện. Xêxen hét lên như một thằng điên... Tôi cố giữ cậu ta lại. Cậu ta lao tới, nhặt khẩu súng của anh và chạy theo sau thằng lính Đức mang tiểu liên. Hắn đứng lại và quay ra sau, tớ thấy rõ ràng hắn mỉm cười... Cả hắn lẫn Xêxen cùng giương súng một lúc... Viên đạn của Xêxen bắn trúng mặt hắn.. Đạn của hắn bắn chết anh bạn của bọn này... Thế đấy!

Cả ba người, hai cô gái và một chàng trai, tựa những đứa trẻ điên dại, đứng khóc cậu bé tuổi mười lăm vừa mới từ giã cuộc đời vào một buổi chiều tháng Tám 1944 đẹp trời, đúng vào ngày Pari giải phóng. Lại một người tiếp bước Gavrôs (Chú bé dũng cảm, nhân vật trong Những người khốn khổ của Victo Huygô ).

Im lặng lau nước mắt, Rita và Anphôngx ra đi. Ở lại một mình, Lêa nằm phịch xuống giường, nức nở, lần lượt thấy hiện ra trước mắt gương mặt và tiếng cười của người anh họ và của Xêxen.

- Họ chết rồi!... Họ chết rồi!... Nàng vùi đầu vào đống chăn gối và hét lên.

Pari hân hoan phá dỡ các vật chướng ngại trong tiếng cười và tiệc rượu. Trời nắng đẹp. Trên Cầu Mới, người ta tự phát tổ chức một sàn nhảy xung quanh một anh chàng chơi đàn gió; các cô gái tóc búi ngược hay xõa ngang vai khiêu vũ trong vòng tay binh sĩ F.F.I. hoặc binh sĩ Lơclec được phép rời trại đến nửa đêm. Ở đường Mađirin, đường Đôphin, đường Angxiên-Cômêđi, người ta bước đi trên mảnh thủy tinh vỡ. Dọc theo bờ sông, trên quảng trường Xanh Misen, những xác xe hơi, xe camiông, xe bọc thép cháy đen chứng tỏ những chiến trận quyết liệt. Đó đây, mấy bó hoa sơ sài đặt ngay trên lòng đường chỉ ra rằng ở chỗ này, một người đàn ông, một người đàn bà, một đứa trẻ đã ngã xuống. Một số người quỳ xuống trước những vệt máu đen sẫm.

Lêa chậm rãi đi dọc bến cảng Grăng-Ôguyxtanh, lướt tay trên những viên đá còn ấm hơi nóng mặt trời chiều tà hay trên lớp gỗ hòm của những hiệu sách cũ. Trên quảng trường Xanh Misen, những cỗ xe bọc thép thao diễn giữa tiếng hoan hô của đám đông. Đứng tựa lan can, Lêa buồn bã nhìn chúng chạy qua. Dưới ánh nắng chiều tà, mái tóc nàng rực lên như lửa. Từ những cỗ xe bọc thép, binh sĩ chào nàng, ra hiệu mời nàng đến nhập bọn với những cô gái đã trèo lên xúm xít quanh họ.

- Lêa!

Mặc dầu rất ồn ã, nàng vẫn nghe tên mình và tìm kiếm xung quanh xem tiếng gọi ấy phát ra từ đâu.

- Lêa!

Một người đàn ông vẫy gọi từ trên xe bọc thép.

- Lôrăng!

Nàng phải len lỏi vất vả để lại được gần. Lôrăng cho dừng xe lại và giơ tay giúp nàng bước lên xe. Mặc những ánh mắt nghịch ngợm của binh sĩ, anh ôm chặt nàng vào lòng, thầm thì tên nàng. Lêa có cảm giác thực thực hư hư: phải chăng nàng đứng trên một cỗ chiến xa tiến về quảng trường tòa thị chính trong một buổi chiều nắng vàng rực rỡ, và trong vòng tay một người lính mà mùi thuốc súng, mùi dầu máy, mùi ghét bẩn và mồ hôi làm nàng đến buồn nôn?... Đúng là Lôrăng? Lôrăng đang nói với nàng niềm vui của anh được gặp lại nàng, nhan sắc lộng lẫy, trong cái ngày diễm phúc hôm nay; niềm hạnh phúc của anh được tái ngộ với vợ con anh. Anh nói gì thế nhỉ? Nàng chẳng hiểu... Lúc này đâu phải lúc nói những điều không vui... Họ đang đứng đây, vừa cười vừa khóc trong vòng tay nhau. Có một cái gì đó rú lên trong người nàng như một con thú muốn nhảy ra khỏi chuồng. Biết nói sao đây với anh ấy bây giờ?... Phải chờ lúc khác... Mình sẽ nói với anh ấy vào ngày mai...

Trước trại giam Satơlê, chiến xa Mỹ chạy tới bên cạnh chiến xa của sư đoàn Lơclec giữa tiếng la hét và tiếng hoan hô của dân chúng Pari.

- Nước Mỹ muôn năm?

- Nước Pháp muôn năm?

- Đờ Gôn muôn năm?

Niềm phấn chấn sôi động của đám đông bắt đầu lan tới Lêa. Nàng nép chặt hơn vào người Lôrăng. Cỗ chiến xa Ecduypêrăngx dừng bánh cạnh tháp Xanh Giăc. Đại úy Buy đang đứng đấy.

- Này, đờ Acgila, vui vẻ quá nhỉ!

- Cậu dừng lầm tưởng như thế, Buy.

- Tớ chẳng tưởng gì hết, tớ nhận thấy đấy.

Lôrăng nhảy từ chiến xa xuống và dang tay ra. Lêa sà vào tay anh.

Xung quanh họ, người ta kết thành cặp đôi; tiếng cười trở nên lanh lảnh hơn, lời lẽ nồng nàn hơn, cử chỉ gắn bó hơn, ánh mắt không còn mơ hồ gì nữa. Ai nấy chuẩn bị ăn mừng công cuộc giải phóng Pari một cách đơn giản nhất và tự nhiên nhất.

Lêa từ từ ngước mắt lên nhìn Lôrăng.

- Cami mất rồi!

Tình hình diễn ra như một sự bùng nổ. Tất cả nổ tung rồi lại tắt ngấm xung quanh Lôrăng. Chỉ còn lại những luồng ánh sáng với sắc màu lạnh lẽo và mơ hồ phủ lên những sự vật và hình bóng đang chuyển động với một sự chậm rãi huyền ảo... Chẳng khác nào một đêm sương mù lạnh giá đổ ập xuống chính giữa tháng Tám, và từ trong đó hiển hiện những bóng ma Pari... Chúng dính dáng gì tới một quân nhân Pháp hoặc quân Mỹ đang khóc cạnh ngọn tháp Xanh Giăng, lưng tựa cỗ chiến xa của mình mang tên một vị nữ thánh đã bị lãng quên?... Không dính dáng gì hết, chúng đi qua đây, có thể vì bị đánh thức bởi những điệp khúc, những tiếng than thở ái ân khiến cho đêm ấy, từ Bulônhơ đến Vanhxen, từ bờ sông Xen đến các cửa ô, Pari trở thành đô thành của khoái lạc.

Lêa chứng kiến nỗi đau của người đàn ông nàng từng yêu. Nàng rất xót thương nhưng cảm thấy bất lực không sao an ủi được vì nàng không còn sức lực và hy vọng.

- Cháu Saclơ khỏe mạnh. - Nàng chỉ nói được có thế.

- Sao thế anh bạn? Tin dữ à? - Đại úy Buy vừa hỏi vừa đặt bàn tay lên vai bạn.

Lôrăng ngước mắt lên, không nghĩ tới chuyện giấu những dòng nước mắt đầm đìa.

- Tôi vừa mới được tin nhà tôi mất.

- Xin chia buồn với anh... Chị ấy mất thế nào?

- Tôi không rõ. - Anh vừa đáp vừa quay về phía Lêa, ánh mắt như muốn hỏi sự tình.

- Cô ấy bị bọn Đức và Vệ binh giết chết trong một cuộc tấn công vào khu du kích.

Cả ba người im lặng, thờ ơ với niềm vui xung quanh họ. Buy là người đầu tiên lên tiếng.

- Mời anh đi, thủ trưởng muốn gặp anh.

- Ta đi... Lêa, cháu Saclơ đâu?

- Cháu đang ở với em ở nhà hai bà cô em trên đường phố Đại Học.

- Tôi sẽ tìm cách xin nghỉ phép ngày mai. Cô hôn Saclơ giúp tôi.

- Tạm biệt cô, tôi sẽ trông nom anh ấy.

Mệt mỏi và buồn bã đến sững sờ, đầu đau như búa bổ, Lêa lê gót trên đường Giacôp, bị những người đi đường say sưa vì niềm vui và vì men rượu xô đẩy. Về đến đường phố Đại Học, nàng ngồi một lúc lâu trong đêm tối trên bậc tam cấp, kiệt sức không sao lê chân nổi lên cầu thang. Đèn bật sáng: "Kìa, lại có điện rồi!". Nàng cố lên nhà và bấm chuông.

- Kìa, kìa... cái gì thế? Sao lại cầu kỳ thế! Cô Lêa? Chìa khóa cô đâu? Cô làm sao vậy?... Lạy Chúa!... Hai bà ơi... hai bà ơi...

- Cái gì thế Exten?

- Lêa! Nhanh lên nào, Lida, Lôrơ?...

Với sự giúp sức của bà chị gái và cô cháu họ, Anbectin đặt Lêa lên chiếc tràng kỷ trong phòng khách. Sắc mặt tái nhợt, lỗ mũi sít rịt và hai bàn tay giá lạnh của Lêa làm bà Lida hốt hoảng.

Bà Anbectin dấp nước mát lên thái dương cô gái. Hai lỗ mũi nàng nở ra, một thoáng rùng mình hiện lên trên mặt, mắt nàng mở ra rồi chậm rãi nhìn xung quanh phòng một lượt. Ôi! Cơn ác mộng?... Đứa bé Lôrơ đang ru là đứa nào thế? Sao Lôrơ lại khóc trong lúc đặt môi lên những sợi tóc vàng rực mỏng manh của thằng bé?... Mẹ cháu ở đâu?...

- Không?

Tiếng kêu tuyệt vọng làm bốn người đàn bà giật nẩy mình và đánh thức cả thằng bé lẫn Saclơ dậy. Saclơ chạy tới, mắt còn ngái ngủ. Nó leo lên tràng kỷ và rúc vào người nàng.

- Cô đừng sợ, cháu đây mà.

- Suốt ngày hôm nay, nó khóc và gọi Lêa. - Exten thầm thì vào tai bà Lida - Thế mà bây giờ nó lại vỗ về cô ấy. Thằng bé kỳ thật!

Lêa đưa tay lên trán và rên rỉ.

- Exten, cô đi pha một cốc nước điền ma và mang Axpirin tới đây.

- Vâng, thưa bà.

- Cháu bình tâm, cháu yêu mến. Hôm nay, hai bà lo lắng lắm.

- Có tin từ gì về Phrăngxoađơ không?

- Không. - Lôrơ đáp - Lúc bà Anbectin gọi điện cho em biết tình hình, em trở về ngay lập tức. Phrănk và một anh bạn đi khắp nơi tìm Phrăngxoadơ nhưng không có tin tức gì hết. Không biết chị ấy ở đâu. Thế còn chị, chị đi những đâu?

Lêa chỉ nói:

- Chị đã gặp Lôrăng.

- Ồ! Tin vui quá!

- Pierô đã mất.

Lôrơ lặng im; cô ta đã biết tin ấy rồi.

- Tội nghiệp thằng bé. - Lida lên tiếng - Để bà đi cầu phúc cho nó.

Bà cụ không nhìn thấy ánh mắt giận dữ của Lêa.

- Em có điếu thuốc nào không? - Nàng hỏi cô em gái.

- Đây. - Lôrơ đáp và ném cho nàng một bao thuốc màu xanh in một vòng tròn màu đỏ.

- Luycki Xtrai à!... Chị chưa bao giờ hút nó cả.

Exten mang tới mấy tách nước điền ma cho thêm mật mua được ở bà hàng xén trên đường sông Xen, và mấy viên Axpirin.

Anbectin bế Saclơ vừa nằm ngủ lại và Lida bế thằng bé con Phrăngxoadơ vào buồng. Lêa và Lôrơ ở lại, lặng lẽ uống nước điền ma và hút thuốc.