Chương IV

CÂY RÂU

Lúc này hai chàng Hobbit di chuyển với toàn bộ tốc lực mà bóng đêm cùng khu rừng rậm rạp cho phép, men theo đường đi của dòng nước, hướng về phía Tây, leo lên những sườn dốc của dãy núi, tiến vào mỗi lúc một sâu bên trong rừng Fangorn. Dần dần nỗi sợ lũ Orc nguôi đi, và bước chạy của họ chậm lại. Một cảm giác ngột ngạt kì lạ dâng lên trong họ, như thể bầu không khí quá loãng hoặc quá thiếu không thở nổi.

Cuối cùng Merry dừng lại. “Chúng ta không thể tiếp tục thế này được,” cậu hổn hển. “Anh cần một chút không khí.”

“Dù thế nào chúng ta cũng phải uống nước,” Pippin nói. “Em khô cổ rồi.” Cậu leo lên một rễ cây lớn ngoằn ngoèo đâm xuống dòng nước, rồi cúi xuống múc lên chút nước trong đôi bàn tay chụm lại. Nước sạch và lạnh khiến cậu uống liền nhiều ngụm. Merry cũng làm theo. Nước đã làm cả hai tỉnh lại và dường như còn cổ vũ trái tim họ; họ ngồi cùng nhau một lát bên bờ nước, khua khoắng những đôi chân mệt mỏi, và nhìn những hàng cây đang đứng im lìm xung quanh, hàng này tiếp nối hàng nọ, cho đến khi khuất dần trong chạng vạng màu xám ở mọi hướng.

“Anh vẫn chưa dẫn bọn mình đi lạc đấy chứ?” Pippin vừa nói vừa ngả người tựa lưng vào một thân cây lớn. “Ít nhất thì chúng ta vẫn có thể bám theo hướng dòng nước này, Luồng Ent hay gọi là gì cũng được, và rồi có thể ra được đúng nơi mà chúng ta đã đi vào.”

“Có thể làm vậy, nếu chân của chúng ta cho phép,” Merry nói, “và nếu chúng ta được thở tử tế.”

“Phải, ở trong này thật là mờ ảo, và ngột ngạt,” Pippin nói. “Không hiểu sao nó lại làm em nhớ đến căn phòng cổ bên trong Khu Lớn của nhà Took ở mãi tận các Smial tại ấp Tuck: một phòng thật rộng lớn, đồ đạc không hề bị dịch chuyển mà cũng không thay đổi qua biết bao thế hệ. Người ta nói Già Took sống ở đó hết năm này qua năm khác, ông ấy và căn phòng cùng nhau già đi và nhếch nhác thêm - và căn phòng không hề bị động đến từ khi ông ấy qua đời, một thế kỉ trước. Và Già Gerontius là kị của em: vậy là cũng lùi lại kha khá đấy. Nhưng điều đó chẳng là gì so với cảm giác cổ xưa của khu rừng này. Hãy nhìn bao nhiêu là những râu ria địa y chảy dài, rỉ nước, bờm xờm kìa! Có vẻ như hầu hết cây cối đều phủ toàn lá khô rách rưới chẳng bao giờ rụng. Thật bừa bộn. Em không thể tưởng tượng mùa xuân ở đây trông thế nào, nếu có bao giờ đến; chắc lại càng không có chuyện dọn dẹp đón xuân về.”

“Nhưng dù thế nào thì thỉnh thoảng mặt trời cũng phải ngó vào đây chứ,” Merry nói. “Trông nó và cảm giác về nó không hề giống mô tả của Bilbo về khu rừng Âm U chút nào cả. Ở đó tất cả đều đen tối, và là nơi trú ẩn của những thứ đen tối. Còn ở đây chỉ là mờ ảo và nhiều cây đến đáng sợ. Chẳng thể hình dung có con vật nào lại có thể sống được ở đây, hay ở lại đây lâu dài.”

“Đúng vậy, cả người Hobbit nữa,” Pippin nói. “Và em cũng không thích nghĩ đến việc phải đi xuyên qua đây nữa kia. Em đoán sẽ chẳng có gì ăn được suốt cả trăm dặm. Đồ dự trữ của chúng ta thế nào rồi?”

“Ít lắm,” Merry trả lời. “Chúng ta đã bỏ chạy mà chẳng mang theo gì ngoài một cặp lembas dự trữ, và bỏ lại mọi thứ khác,” Họ nhìn những chiếc bánh tiên còn lại: vài mảnh vỡ đủ cho khoảng năm ngày đạm bạc, tất cả chỉ có vậy. “Và chẳng có khăn choàng hay chăn đắp,” Merry nói. “Dù đi đường nào thì đêm nay bọn mình vẫn sẽ bị lạnh.”

“Vậy tốt hơn là bọn mình nên quyết định đường đi ngay lúc này,” Pippin nói. “Giờ chắc sáng rõ rồi.”

Ngay sau đó họ nhận thấy một ánh sáng vàng xuất hiện, ở đâu đó phía sâu trong rừng: dường như những tia sáng mặt trời vừa bất chợt xuyên qua được mái rừng.

“Xin chào!” Merry nói. “Chắc hẳn mặt trời đã chui vào một đám mây trong khi bọn mình đang ở dưới những cái cây này, và bây giờ bà ta lại chui ra được; hoặc không bà ta đã trèo lên cao nên nhìn qua được một khoảng hở nào đó. Không xa đâu - hãy đi xem thế nào!”

Họ nhận thấy quãng đường xa hơn họ tưởng. Mặt đất dựng lên dốc đứng, và mỗi lúc một nhiều sỏi đá. Họ càng đi ánh sáng càng tỏa rộng, và không lâu sau họ gặp phải một bức tường đá chắn ngay phía trước: một vách đồi, hoặc cũng có thể là điểm kết thúc đột ngột của nhánh núi vươn dài nào đó từ dãy núi phía xa. Không một cây cối nào mọc trên đó, ánh mặt trời chiếu thẳng lên bề mặt đá. Cành lá của đám cây mọc dưới chân tường đá chọc thẳng ra cứng đờ, như thể đang cố vươn ra sưởi ấm. Nơi trước đây tất cả trông đều héo tàn và xám xịt, thì bây giờ khu rừng lại ánh lên những màu nâu thắm, cùng màu vỏ cây xám đen mịn màng như da thuộc bóng láng. Những thân cây hửng màu lục nhạt như màu cỏ non: xuân sớm hay hình ảnh thoáng qua của nó đang trải ra quanh họ.

Trên mặt bức tường đá có gì đó giống như một cầu thang: có lẽ là tự nhiên, được tạo ra khi vách đá bị mưa gió bào mòn rồi nứt vỡ bởi nó trông thô ráp và không đều. Ở cao phía trên, gần ngang tầm ngọn rừng, có một khoảng thềm chìa ra bên dưới một vách dựng. Chẳng có gì mọc lên từ đó ngoại trừ ít cỏ dại bên bờ đá và một gốc cây chỉ còn lại hai cành cong queo: nó gần giống hình thù một ông già xương xẩu, đứng đó, hấp háy mắt trong nắng sớm.

“Chúng ta lên nào!” Merry hào hứng nói. “Giờ là lúc để hít không khí trong lành, và nhìn ra khắp vùng đất!”

Họ hết trèo lại trườn lên phía trên vách đá. Nếu cầu thang này là nhân tạo thì chắc hẳn nó được dựng lên cho những bàn chân lớn hơn và những đôi chân dài hơn chân họ. Họ quá háo hức nên quên không ngạc nhiên thấy những vết thương, những phỏng rộp từ cuộc bắt cóc đã lành lại, và sinh lực cũng đã trở lại một cách khác thường. Cuối cùng họ đến được mép thềm đá gần như ở ngay bên dưới gốc cây cổ thụ; rồi họ nhảy lên và quay lưng lại quả đồi, hít thở thật sâu đoạn nhìn về phía Đông. Họ nhận thấy họ mới chỉ đi được khoảng ba hay bốn dặm vào trong khu rừng: những ngọn cây trải xuống triền dốc hướng ra vùng bình nguyên. Ở đó, ngay gần mép rừng, họ thấy những cuộn khói đen bốc lên, dập dìu trôi về phía họ.

“Gió đang đổi chiều,” Merry nói. “Nó lại thổi từ phía Đông. Trên này lạnh quá.”

“Phải,” Pippin nói, “em sợ đây chỉ là một chút nắng thoáng qua, rồi tất cả sẽ lại trở nên xám xịt. Thật tiếc làm sao! Khu rừng già xơ xác này trông thật khác trong ánh mặt trời. Em gần như đã cảm thấy thích nơi này đấy.”

“Ngươi gần như thấy thích khu rừng sao! Tốt đấy! Một sự tử tế thật hiếm có,” một giọng nói lạ lẫm cất lên. “Hãy quay lại đây để ta nhìn thấy mặt các ngươi. Còn ta lại gần như cảm thấy không ưa cả hai ngươi, nhưng chúng ta không nên vội vàng như thế. Quay lại đây.” Một bàn tay lớn khớp ngón nổi u đặt lên vai mỗi người, và họ bị xoay ra đằng sau, nhẹ nhàng nhưng không thể cưỡng lại; rồi hai cánh tay khổng lồ nhấc bổng họ lên.

Họ nhận thấy mình đang nhìn vào một khuôn mặt khác thường hết sức. Nó thuộc về một hình thù khổng lồ giống như Người, lại gần giống Quỷ Khổng Lồ, cao ít nhất mười bốn bộ, vô cùng cường tráng, với cái đầu cao, và không hề có cổ. Thật khó nói hình hài ấy đang mặc bên ngoài một lớp như vỏ cây màu xanh xám, hay đó chính là lớp da. Nhưng dù thế nào thì hai cánh tay của nó, cách thân một quãng ngắn, lại không hề nhăn nheo, mà được bao phủ một lớp da nâu mịn màng. Đôi bàn chân lớn có bảy ngón ở mỗi bên. Phủ lên nửa dưới khuôn mặt dài là một bộ râu lòa xòa, rậm rạp, gần như khẳng khiu ở gốc nhưng lại mảnh dần và đầy rêu ở phía ngọn. Nhưng ngay lúc đó hai chàng Hobbit chẳng thấy được gì nhiều ngoài đôi mắt. Đôi mắt sâu thẳm lúc này đang soi xét họ, chậm rãi và nghiêm nghị, nhưng cũng rất sắc bén. Đôi mắt màu nâu, lấp lánh ánh xanh. Sau này Pippin vẫn thường cố tả lại ấn tượng đầu tiên của cậu khi nhìn thấy chúng.

“Cảm giác như thể có một cái giếng khổng lồ đằng sau đôi mắt ấy, chứa đầy những kí ức trải hàng thiên niên kỉ cùng những suy nghĩ đằng đẵng, chậm chạp, và kiên định; nhưng trên bề mặt lại long lanh hiện tại; như ánh mặt trời lấp lánh trên lớp lá ngoài của một cây đại thụ, hay trên gợn sóng của một hồ nước sâu thẳm. Tôi không biết, nhưng cảm giác cứ như một thứ gì đó mọc trên mặt đất - đang thiếp ngủ, có thể nói vậy, hay chỉ cảm nhận bản thân mình như một thứ gì đó ở giữa đầu rễ và đầu lá, giữa đất sâu và trời cao, đột nhiên bừng tỉnh dậy mà ngắm nhìn anh với cùng một sự quan tâm chậm rãi như vẫn thường suy ngẫm những vấn đề nội tại của chính mình trong suốt những năm dài bất tận.”

“Hrum, Hoom,” giọng nói lầm bầm, một giọng trầm như được phát ra từ một cây sáo gỗ rất trầm. “Rõ ràng là rất kì lạ! Đừng vội vàng, đó là tôn chỉ của ta. Nhưng giả sử ta đã nhìn thấy các ngươi, trước khi nghe thấy giọng các ngươi - ta thích giọng ấy: những âm thanh nhỏ nhẹ dễ chịu; chúng gợi lại điều gì đó mà ta không nhớ ra được - giả sử ta nhìn thấy các ngươi, trước khi nghe thấy giọng các ngươi, thì ta đã giẫm bẹp các ngươi rồi, vì tưởng là lũ Orc tí hon, và sau đó mới nhận ra là đã nhầm lẫn. Các ngươi thật kì lạ, rõ ràng vậy. Rễ cành ơi, thật kì lạ!”

Pippin, dù vẫn còn kinh ngạc, không còn cảm thấy sợ hãi nữa. Trước đôi mắt đó cậu cảm thấy một sự hồi hộp đầy hiếu kì, chứ không phải là sợ hãi. “Làm ơn cho hỏi,” cậu nói, “ông là ai? Và ông là gì vậy?”

Một cái nhìn kì quặc ánh lên trong đôi mắt già cả, gần như là cảnh giác; những giếng sâu đã bị đậy lại. “Hrum, thế này,” giọng nói trả lời; “ta là Ent, hay đó là cách mọi người gọi ta. Phải rồi, từ đó là Ent. Ent trưởng, là ta, ngươi có thể nói vậy, theo cách nói của ngươi. Fangorn là tên của ta đối với một số kẻ, một số kẻ khác lại gọi là Cây Râu. Cây Râu có vẻ được đấy.”

“Ent sao?” Merry hỏi lại. “Nghĩa là gì vậy? Thế ông gọi mình là gì? Tên thật của ông là gì?”

“Hoo, nào!” Cây Râu trả lời. “Hoo! Nói ra là sẽ lộ cả! Đừng vội vàng. Và ta mới là người đang hỏi. Các ngươi đang ở đất của ta. Ta thắc mắc không biết các ngươi là giống gì? Ta không thể nhận ra các ngươi. Có vẻ như các ngươi không có trong những danh sách cổ mà ta học khi còn trẻ. Nhưng thời đó đã cách đây lâu, lâu lắm rồi, và có lẽ người ta đã làm danh sách mới. Để ta xem nào! Để ta xem nào! Nó thế nào nhỉ?

Này nghe kể Tích Sinh Vật Trên Đời!

Trước tiên giống loài tự do có bốn:

Đầu lòng thức sớm là dòng giống Tiên;

Ở nhà tối tăm, Người Lùn khai mỏ;

Ent từ đất nở, già như núi đồi;

Đoản mệnh Con Người, chủ nhân ngựa tốt:

Hm, hm, hm.

Nai hay nhảy nhót, hải ly hay xây,

Ưa húc lợn lòi, ưa mật là gấu,

Chó săn sục sạo, lẩn lút thỏ rừng...

Hm, hm.

Bò sống dưới đồng, đại bàng vách núi,

Hươu khoe sừng đội; nhất chóng ó ta,

Nhất trắng thiên nga, nhất lạnh là rắn...

“Hoom, hm; hoom, hm, nó thế nào nhỉ? Room tum, room tum, roomty toom tum. Cả một danh sách dài đấy. Nhưng dù thế thì các ngươi cũng có vẻ không giống ở đâu cả!”

“Có vẻ như bọn cháu vẫn thường bị gạt ra khỏi những danh sách cổ, và những câu chuyện cổ,” Merry nói. “Thế nhưng bọn cháu đã tồn tại từ khá lâu nay rồi. Bọn cháu là người Hobbit.”

“Sao ta không thêm một dòng nữa nhỉ?” Pippin nói.

“Làm nhà trong hốc, Hobbit tí hon.

Cho bọn cháu vào bộ bốn, ngay sau Con Người (Dân Cao Lớn) là được thôi mà.”

“Hm! Không tồi đâu, không tồi đâu,” Cây Râu nói. “Như thế được đấy. Vậy ra các ngươi sống trong hốc à? Nghe rất đúng và thích đáng. Vậy, ai gọi các ngươi là Hobbit? Ta nghe cái tên đó không có vẻ Tiên lắm. Người Tiên đã tạo nên tất cả từ ngữ cổ: họ đã khởi đầu.”

“Chẳng có ai khác gọi bọn cháu là Hobbit hết; bọn cháu tự gọi mình như vậy,” Pippin nói.

“Hoom, hmm! Nào! Đừng vội vàng thế chứ! Các ngươi tự gọi các ngươi là Hobbit sao? Nhưng đừng đi nói cho bất kì ai nhé. Nếu không cẩn thận các ngươi có thể sẽ để lộ cả tên thật ra đấy.”

“Bọn cháu không quen cẩn thận giấu điều đó,” Merry nói. “Thực sự thì cháu là một người họ Hươu Bia Rum, Meriadoc Hươu Bia Rum, cho dù mọi người chỉ gọi cháu là Merry.”

“Còn cháu là một người họ Took, Peregrin Took, nhưng bình thường cháu được gọi là Pippin, hoặc chỉ là Pip.”

“Hm, nhưng ta thấy các ngươi đúng là giống người vội vàng,” Cây Râu nói. “Ta rất lấy làm hân hạnh có được lòng tin của các ngươi; nhưng các ngươi chớ nên quá thoải mái ngay lập tức như vậy. Ngoài kia có Ent này và Ent khác, các ngươi biết đấy; hoặc ngoài kia có Ent và những thứ trông giống Ent nhưng không phải, các ngươi có thể nói vậy. Ta sẽ gọi các ngươi là Merry và Pippin, nếu các ngươi thấy thoải mái - tên đẹp đấy. Bởi ta không định nói tên của ta, ít ra là chưa phải bây giờ.” Một cái nhìn kì quặc nửa hiểu biết, nửa khôi hài ánh lên cùng tia lửa xanh trong đôi mắt ông ta. “Thứ nhất là sẽ mất rất nhiều thời gian: tên của ta vẫn luôn dài thêm, mà ta đã sống được rất lâu, rất lâu rồi; vì vậy tên của ta cũng giống như một câu chuyện. Những cái tên thật luôn kể cho các ngươi câu chuyện về những gì mang tên ấy trong ngôn ngữ của chúng ta, các ngươi có thể gọi đó là tiếng Ent cổ. Đó là một ngôn ngữ rất hay, nhưng phải mất rất nhiều thì giờ mới nói được bất cứ điều gì bằng tiếng ấy, bởi vì chúng ta không nói bất cứ điều gì bằng tiếng ấy cả, trừ khi điều đó đáng phải mất nhiều thì giờ để nói, và để nghe.

“Nhưng bây giờ,” và đôi mắt trở nên rất sáng và “hiện diện,” dường như chúng nhỏ lại và gần như quắc lên nữa, “có gì đang diễn ra vậy? Các ngươi đang làm gì ở đó thế? Ta có thể nhìn thấy, nghe thấy (và ngửi thấy và cảm thấy) đáng kể từ cái, từ cái, từ cái a-lalla-lalla-rumba-kamanda-lind-or-burúmë này. Xin thứ lỗi: đó là một phần tên ta gọi nơi đó; ta không biết từ tương ứng trong những ngôn ngữ bên ngoài: các ngươi biết đây, nơi mà chúng ta đang ở đây, nơi ta đứng và nhìn ra xa vào những buổi sáng đẹp trời và nghĩ về mặt trời, về đồng cỏ bên ngoài khu rừng, về lũ ngựa, và mây, và cả thế giới đang trải ra nữa. Điều gì đang diễn ra vậy? Gandalf đang định làm gì? Và những tên - burárum,” ông ta phát ra một tiếng ầm trầm đục như một nốt nghịch trên chiếc đàn ống cỡ đại - “những tên Orc, và tay Saruman trẻ tuổi ở dưới Isengard kia? Ta thích nghe tin tức. Nhưng đừng quá nhanh nhảu.”

“Có khá nhiều thứ đang diễn ra,” Merry nói; “và ngay cả nếu bọn cháu cố nhanh nhảu, vẫn phải mất rất lâu mới kể hết. Nhưng ông đã bảo bọn cháu không được vội. Bọn cháu có nên kể cho ông bất cứ thứ gì sớm thế không? Ông có nghĩ là khiếm nhã nếu bọn cháu hỏi ông định làm gì với bọn cháu, và ông thuộc bên nào không? Và ông có quen Gandalf không?”

“Có, ta có quen cậu ta: thầy phù thủy duy nhất thực sự quan tâm đến cây cối,” Cây Râu nói. “Các ngươi quen cậu ta không?”

“Có,” Pippin buồn bã nói, “bọn cháu từng quen. Ông ấy sinh thời là một người bạn lớn, và là người dẫn đường cho bọn cháu.”

“Vây ta có thể trả lời những cậu hỏi kia của các cháu,” Cây Râu nói. “Ta sẽ không làm gì với các cháu cả: nếu ý của các cháu là ‘làm gì các cháu’ mà không được các cháu cho phép. Chúng ta có thể sẽ làm vài điều gì đó cùng nhau. Ta không biết bên nào là bên nào. Ta đi theo con đường của riêng ta; thế nhưng con đường của các cháu có thể sẽ đi cùng với con đường của ta trong ít lâu đấy. Nhưng các cháu vừa nói đến cậu Gandalf cứ như thể cậu ta sống trong một câu chuyện đã đi đến hồi kết.”

“Vâng, đúng vậy,” Pippin buồn bã nói. “Câu chuyện có vẻ vẫn đang tiếp diễn, nhưng cháu sợ là Gandalf đã rơi khỏi câu chuyện.”

“Hoo, vậy đấy!” Cây Râu nói. “Hoom, hm, à vậy đấy.” Ông ta ngưng lại, nhìn hai chàng Hobbit một lúc lâu. “Hoom, à vậy đấy ta không biết phải nói gì nữa cả. Vậy đấy!”