Tôi nghĩ đôi lúc chúng ta yêu một thành phố không phải vì những điều hữu tình hay ho mà vì ở đó là nơi ta được gắn bó bên những người thân và thương nhất đời mình. Người ta có thể rong ruổi nhiều chân trời mới hoặc tìm thấy niềm vui thoáng chốc ở đâu đó xa xôi, nhưng chỉ một nơi duy nhất đủ sức níu chân mình cả đời. Bởi một lẽ đơn giản. Quê nhà ở đâu thiết tha ở đấy! Mà con người ta thì có thể đi đâu xa nếu thiếu vắng những thân thương nguồn cội và quên bẵng hai tiếng "thâm tình"?

Người yêu đầu đời

Tôi gọi Sài Gòn là người yêu đầu đời.

Một thứ tình yêu tự nhiên từ tấm bé như trẻ nít thích đồ chơi vậy. Dĩ nhiên, khi đó tôi mê đồ chơi nhiều hơn, nhưng thành phố vẫn thân gần trong tâm trí như một người thương từ lâu gắn bó. Người mà tôi có thể ngả vào lòng rồi dỗ giấc ngon lành không chút đắn đo. Người mà tôi cứ muốn quấn quít bên cạnh, tíu tít kể đủ chuyện tầm phào dù chẳng hiểu nguyên do. Thứ tình yêu vô điều kiện của trẻ nhỏ ấy, tôi tin bạn cũng từng có đâu đó một lần trong đời.

Sài Gòn ngày ấy trong suy nghĩ non nớt của tôi chỉ gói gọn ở khu trung tâm quận 1. Mỗi cuối tuần, ba mẹ sẽ chở tôi dạo quanh nhìn phố xá lên đèn, nhìn dòng người lên xuống như những nốt thăng trầm trên khuôn nhạc phát sáng là những con đường xiên quàng xe cộ, và nhìn tuổi thơ của tôi lớn lên đủ đầy trong vòng tay đang dang rộng mỗi ngày của thành phố. Mọi thứ lúc ấy bình yên và mơ màng như một giấc ngủ trưa mà mỗi lần nhớ lại, tôi chẳng muốn được lay gọi dậy.

Nói theo kiểu tình yêu sét đánh từ ánh mắt đầu tiên thì có lẽ “ánh mắt” của Sài Gòn chính là thứ ánh sáng dịu dàng đủ làm người ta vừa thiết tha vừa lạc lối, như trong ca dao xưa “đèn Sài Gòn ngọn xanh ngọn đỏ...”.

Tôi cứ say sưa trong đủ sắc sáng được nhuộm khắp ngả đường, khoác lên tòa nhà Ủy ban vẻ kính cẩn của một cung điện tường cao cổng kín và hóa phép cho thương xá Tax trở thành tòa lâu đài nguy nga mà đứa trẻ nào cũng mơ được bước vào để tưởng mình là hoàng tử công chúa. À, còn có cả thứ tán sắc ánh sáng do phản chiếu lên những chiếc bóng bay bằng giấy kiếng bạc lấp lánh vừa xuất hiện ở Sài Gòn thời bấy giờ. Để khi những hình dáng đủ màu kia bay hút vào màn trời đêm, kèm theo tiếng khóc của một bạn nhỏ cùng lứa nào đó vừa tuột tay khỏi dây cột bóng, là khi tôi mơ hồ cất vào tâm trí bài học đầu tiên của tình yêu sau này. Rằng mất mát là điều không ai tránh khỏi, cũng như chúng ta rồi cũng phải học cách chấp nhận chứ đừng chấp nhất, níu kéo hay dùng dằng. Bởi cố gắng khác nhiều lắm cố chấp, có phải không, những đứa-trẻ-lớn-xác luôn khờ khạo lúc chạm ngõ tình thương?

“Người yêu” đầu đời theo tôi lớn lên, chứng kiến tất cả những mối tình tuổi bồng bột, tuổi mới lớn... lần lượt đi qua rồi đi xa khỏi tầm tay bé mọn hữu hạn của đời người. Chỉ có vòng tay Sài Gòn còn ở lại để ôm trọn tôi trưởng thành, nhìn thấy tôi vấp ngã rồi đứng lên, thất bại rồi khôn lớn, tổn thương rồi được yêu thương. Tất cả vui buồn thường nhật, hóa ra thành phố dung dưỡng hết để chắt chiu đắp đầy trong tâm hồn tôi một chốn nương thân duy nhất, để dù trải qua bao khốn khó hay lầm lạc của tuổi sống mệt nhoài, tôi vẫn thấy yên lòng khi có Sài Gòn ở bên. Vì càng đi nhiều, tôi càng hiểu ra nơi-để-đi thì nhiều vô kể và cũng sẽ thoáng qua như một giấc ngủ trễ, còn nơi-để-về và để-nhớ thì chỉ có duy nhất riêng một nơi này. Có mải miết chồn chân ở đâu và mê tỉnh bao lần, điều mong cầu cuối cùng còn lại là được nhìn thấy Sài Gòn cạnh mình lúc thức dậy mà thôi.

Vậy nên cho dù thành phố đang đổi thay từng ngày thì tôi vẫn nhận ra từng bờ tường, con đường, phiến đá... đã dõi theo tôi suốt phần đời đã qua. Cũng như tôi phải trưởng thành và khác đi nhiều cả về hình dung lẫn trí nghĩ, Sài Gòn chỉ là đang “lớn lên” để vòng tay thêm rộng, để lòng thêm bao dung mà chứa hết nỗi yêu thương của triệu con người đông đúc hơn. Sự tân kỳ tiến bộ và nếp áo mới của Sài Gòn có làm mất mát ít nhiều những chứng nhân và kỷ niệm xưa cũ, thì tôi vẫn tin sự thay khác chỉ là tạm thời, còn tâm hồn của thành phố và cốt cách xứ Nam kỳ mãi sẽ trường tồn bất biến. Dẫu bây giờ tôi vẫn mỗi ngày đi ngang qua khu trung tâm, nhìn thấy ngổn ngang vật đổi sao dời, xốn xang lòng trước bãi bể hóa nương dâu, thì Sài Gòn trong tôi vẫn nguyên vẹn như thuở ấu thơ ban đầu. Tình yêu thứ nhất bao giờ cũng là tình yêu sâu đậm nhất và hình ảnh “người xưa” lúc nào cũng đẹp đủ đầy như được phong kín trong trí nhớ, chẳng phải vậy sao?

Và tôi hiểu ra, càng lớn khôn, càng đến nhiều nơi và có thêm nhiều tình yêu mới khác, thì tôi vẫn cứ nhớ quá nhớ Sài Gòn cùng triệu điều thân-thuộc-cũ của người yêu thứ nhất này. Bởi Sài Gòn không còn là tên gọi địa danh hay là một vùng đất hơn ba trăm năm tuổi, mà đã là một phần đời ký thác trong tôi.

Và trong cả mọi người.