Lại đến mùa thu, có người thương nhân Tô Châu đem ba vạn tấm vải đến Liêu Dương bán. Đã bán dần dần được hai vạn bốn nghìn tấm rồi, còn lại số vải hơi thô hơn sáu ngàn tấm. Đột nhiên có thư nhà báo tin bà mẹ chết, thế là ông ta phải về gấp chịu tang. Mỹ nhân lại bảo Trình Tể: “Vụ này làm được”. Trình Tể hai lần được lợi rồi biết rằng linh nghiệm, vội tới tìm để trả giá mua. Ông nhà buôn này bán chỗ hàng trước đã lời nhiều, còn chỗ này là dư thừa, lại đang cần về gấp nên chỉ cần có người mua tất cả là bán giá vốn luôn. Trình Tể bèn bỏ cả ngàn lượng ra mua hết sáu ngàn tấm vải đó. Đến tháng ba năm sau, Vũ Tông Hoàng Đế băng hà, cả nước phải chịu quốc tang. Vùng Liêu Đông ở tận biên giới, không sản xuất vải, bây giờ mọi người đều phải mặc áo trắng thì làm sao có nhiều vải như vậy? Thế là một tấm vải thô giá lên đến bảy tám đồng bạc, Trình Tể bán sáu ngàn tấm vải có được ba bốn ngàn lượng. Cứ như vậy, hễ gặp là làm, làm là thấy sự lạ, kiếm lời rất nhiều, không còn nhớ được lời bao nhiêu nữa. Trong vòng bốn năm năm đã được năm bảy vạn lượng, so với số thua lỗ trước kia, có được gấp mấy chục lần.

Thật là:

Người bỏ thì ta nhặt

Lời lãi thuộc về ta

Nhờ thần ngầm trợ giúp

Chớ tham lam quá đà.

Lại nói chuyện khi Vương Ninh ở Giang Tây làm phản, mọi người đều kinh hãi, khắp nơi đồn đại lung tung, người thì nói vua mới đã lên ngôi ở Nam Kinh, người thì nói quân đội đã vượt qua sông Hoài, người thì nói quân đội đã vượt qua Lâm Thanh đến Đức Châu rồi. Một ngày mấy tin đồn khác nhau, chẳng biết đâu đúng đâu sai. Trình Tể thấy nhớ quê quá không sao yên lòng được, mới hỏi mỹ nhân rằng: “Cái bọn phản loạn ấy rút cục nó là cái gì vây?” Mỹ nhân mỉm cười trả lời: “Bậc chân nhân tử đang ở giữa vùng Hồ Tương, có liên can gì đến bọn đó. Bọn đó tự tìm đến cái chết nên điên cuồng như vậy, chẳng bao lâu sẽ bị bắt hết thôi, không đáng lo đâu”. Bây giờ là hạ tuần tháng bảy, hơn một tháng sau, quả nhiên bọn đó bị Tuần vũ Vương Dương Minh bắt giải về kinh hết. Trình Tể thấy mỹ nhân nói Thiên tử đang ở vùng Hồ - Tương, sợ rằng Giang Nam sẽ lại có chiến tranh nên trong lòng vẫn không yên, lại hỏi mỹ nhân. Nàng nói: “Không sao, không sao, đất nước sẽ yên lành, thiên hạ sẽ được hưởng phúc thái bình, chỉ một hai năm nữa thôi”. Về sau Gia Tĩnh nổi lên ở vùng Hồ Quãng, rồi đất nước đại thống yên bình, đúng như lời mỹ nhân nói.

Đến năm Giáp Thân triều Gia Tĩnh, mỹ nhân cùng Trình Tể qua lại với nhau đã được bảy năm, tình cảm đằm thắm trước sau như một. Trình Tể đã có nhiều tiền của, lại thấy nhớ đến quê hương. Một đêm chàng ta nói với mỹ nhân: “Ta xa nhà đã hai mươi năm, chỉ vì thua lỗ vốn liếng nên không thể về được. Nay nhờ trời đã kiếm được khá nhiều, vượt cả mong ước, lại muốn cùng với anh trai về quê một chuyến, thăm vợ con rồi trở lại ngay, nhiều nhất không quá một năm, rồi ta lại được vui sống với nhau, không biết có nên không?” Mỹ nhân nghe xong kinh hãi kêu lên: “Mấy năm thương yêu nhau đến đây là hết ư? Thôi thì chàng hãy tự lo, tính sao cho hạnh phúc sau này, thiếp không thể hầu hạ bên cạnh nữa rồi”. Trình Tể nói: “Mong rồi sẽ được gặp lại, lòng ta đâu dám phụ ơn, sao nàng lại nói điều dứt khoát thế?”

Mỹ nhân khóc nói: “Cái số là như vậy, ta không thể làm chủ được”. Chưa dứt lời đã thấy hai mỹ nhân ngồi hướng Đông, Tây hồi mới gặp và các thị nữ đều đã tới đầy đủ. Âm nhạc lại tấu lên, tiệc rượu được dọn ra. Mỹ nhân tự đứng lên rót rượu mời, rồi kể lại chuyện khi mới gặp nhau cùng tình cảm yêu thương trong mấy năm trời. Cứ nói mỗi câu lại nghẹn ngào thương cảm. Trình Tể cũng bộc bạch, tự thấy hối hận vì đã không giữ được lời hẹn ước, giận mình không thể nhào thân xuống đất, đập đầu vào tường được. Hai người lưu luyến mãi, không nỡ xa nhau. Các thị nữ tiến tới bẩm: “Thưa, số trời đã hết rồi, xe hầu đã sẵn sàng, xin mời phu nhân lên đường thôi, không nên đau thương quá như vậy”.

Mỹ nhân cầm tay Trình Tể, rơi lệ mà dặn rằng: “Chàng sắp có ba cái nạn lớn, phải luôn luôn chú ý đề phòng, đến hạn thiếp sẽ tự đến cứu. Qua được các nạn đó rồi thì sẽ tốt lành cho đến hết đời. Khi nào tuổi thọ tới số, thiếp đã đợi chàng ở Bồng Lai tam đảo để ta nối lại tiền duyên. Chàng cần giữ lòng thanh tĩnh, chăm làm việc thiện để giúp thêm cho lòng mong mỏi của thiếp được thực hiện. Thiếp với chàng tuy ở cách xa nhau, song nhất cử nhất động của chàng thiếp đều biết hết. Nếu như chàng làm điều gì dở, thậm chí sa ngã, vi phạm đạo trời, thì thiếp chẳng thể chu toàn được. Thôi ngày gặp còn xa, chàng hãy cố gắng lên!”

Dặn đi dặn lại mãi, có dến hàng chục lần. Trình Tể lúc này thậm chí bàng hoàng chẳng nói được lời nào, chỉ đành nhất nhất nghe theo và tuôn rơi nước mắt mà thôi. Thật là:

Trên trời ngàn vạn điều đau khổ

Khổ đâu bằng tử biệt,

khổ đâu bằng hội ngộ lại phân ly

Đất rộng trời cao còn có chuyện

cùng trời cuối đất

Nhưng nỗi đau này dằng dặc chẳng hạn kỳ.

Một lúc sau, gà gáy râm ran, thị nữ giục giã, bèn quyết liệt chia tay.

Mỹ nhân còn quay lại nhìn ba, bốn lần rồi mới biến hẳn. Song vẫn còn thấy:

Dế sầu rên rỉ, đèn lẻ chập chờn

Gió lạnh não nề, nhạc ngựa lanh canh

Thế rồi: mặt trời mọc lên phía Đông

Sông Ngân nhấp nhánh phía Tây

Chỉ trong khoảnh khắc, đất trời cách biệt.

Trình Tể đau lòng quá, cứ ngẩng nhìn không trung mà khóc mãi. Khóc lên thành tiếng, anh trai Trình Án ở vách bên nghe thấy, chứ không như trước đây, làm gì cũng chẳng hề hay biết. Trình Án thấy tiếng em trai khóc, vội choàng dậy hỏi nguồn cơn. Trình Tể lúng búng: “Chỉ là nhớ nhà thôi”. Miệng gắng nói vậy song giọng vẫn nức nở. Trình Án nói: “Anh em ta lưu lạc mãi không thể về được, nhưng mấy năm nay buôn bán đã kiếm được nhiều, muốn về cũng không khó gì, sao mà chú lại khóc thảm thế? Xưa nay chú có như vậy đâu, chắc là có chuyện gì đau buồn lắm mà chú giấu anh phải không?” Thấy anh nói trúng, biết không thể nói quanh nữa Trình Tể bèn kể hết đầu đuôi, những gì năm xưa gặp gỡ mỹ nhân, rồi đêm đêm ân ái cùng nhau, rồi vì sao mà buôn bán kết quả dẫn đến giàu có, đó đều là do mỹ nhân bảo giúp. Trình Án kinh hãi vô cùng vội ngẩng lên trời vái lạy.

Ngày hôm sau, kể lại với bạn hàng, thế là trong ngoài thành Liêu Dương ai cũng biết chuyện lạ Trình Hiền Sĩ gặp Thần Biển. Từ đó, Trình Tể cứ suốt ngày buồn bã như người mất hồn, rồi cùng anh trai bàn bạc chuyện thu xếp về phương nam. Bấy giờ có ông chú làm Vệ Kinh Lịch ở Đại Đồng, đã lâu lắm không được gặp, Trình Tể mới nghĩ: “Lần này về nhà, không biết bao giờ mới lại lên phía bắc, ta nên nhân dịp đến đó thăm chú một chút”.

Bèn sắp xếp hành lý nhờ anh trai đưa lên thuyền đi trước, còn chàng ta thì thuê một con ngựa cưỡi đến Đại Đồng thăm chú, Họ hàng ruột thịt lâu lắm mới gặp nhau, ông chú giữ lại mấy ngày, không đi ngay được. Đêm đó ngủ mơ thấy mỹ nhân đến giục: “Tai họa đến rồi, sao còn không mau đi đi?” Trình Tể nhớ lại lời dặn lúc chia tay bèn vội vàng xin cáo từ chú. Ông chú lại giữ ăn cơm, đến chiều tối mới ra khỏi thành Đại Đồng. Lúc này trời đã tối, Trình Tể nghĩ có đi cũng chẳng được bao nhiêu đường đất, chi bằng nghỉ lại ở ngoại thành rồi mai đi sớm. Nhưng ngủ được đến canh ba thì lại mộng thấy mỹ nhân tới giục: “Đi mau! Đi mau! Họa lớn đến bây giờ, chậm trễ là không thoát được đâu.”

Trình Tể kinh hãi tỉnh hẳn, chẳng biết còn sớm tối gì, vội vã cưỡi ngựa chạy bốn, năm dặm đường, chỉ nghe thấy nổ liên hồi, quay lại nhìn chỗ ngoại thành thấy lửa cháy ngút trời, sáng rực như ban ngày. Thì ra có vụ quân biến ở Đại Đồng. Hỏi vì sao lại xảy ra quân biến, thì ra viên Tham tướng ở Đại Đồng là Giải Giám không cấp đủ lương ăn cho quân sĩ nên quân sĩ hô hào nhau giết chết Giải Giám. Quan Tuần vũ Trương Văn Cầm phải yết bảng chiêu an mới được yên. Trương Văn Cẩm ngầm điều tra biết được mấy kẻ cầm đầu bèn sai người đi tróc nã. Quân sĩ lại ầm ĩ lên, muốn giết chết Trương Tuần Vũ rồi chiếm Đại Đồng, chống lại triều đình. Thế là lùng tìm tất cả các trai tráng trong ngoài thành để cùng làm phản. Họ đốt đuốc đi khắp nơi, gặp người buôn bán nghỉ trong quán trọ đều bắt hết, không ai được thoát. Trình Tể mà chậm trễ một chút thì nhất định bị bắt rồi. Đây là đại nạn đầu tiên chàng ta được Thần Biển cứu thoát.

Chạy đến gần cửa quan, ban đêm nằm ngủ lại thấy mỹ nhân tới giục: “Hãy nhân lúc trời còn sớm, lập tức qua cửa quan ngay, chậm một bước là sẽ bị cái họa lao tù”. Trình Tể lại kinh hãi. Những người cùng ngủ trong quán trọ chưa có ai dậy, một mình chàng ta vội vã chạy qua cửa quan, lọt được vào thành. Đi được mấy dặm, bỗng nghe nói có công văn nói rằng vì Đại Đồng có phản loạn, sợ có gian tế len lỏi và kinh sư cho nên tất cả những ai từ Đại Đồng đến mà không phải là công sai hay nha lại có giấy tờ chứng thực thì đều bắt giam hết, sau khi tra xét rõ mới tha. Những người cùng trọ với Trình Tể đêm hôm đó, phần lớn đều phải vào ngục, sau đến nửa năm mới được thả ra, có người bị nhiễm bệnh chết ngay trong tù. Trình Tể nếu không thoát đi lúc công văn chưa tới thì thôi cũng chẳng còn gì, cũng lại phải bảy tám tháng tù giam thôi. Đây là Thần Biển cứu chàng thoát khỏi tai họa thứ hai.

Trình Tể lên được thuyền ở Lộ Hà, gặp được anh trai, kể cho anh nghe chuyện gặp nạn giữa đường, được báo mộng và thoát khỏi. Hai người cảm kích mãi.

Thế rồi họ đi tiếp không có chuyện gì. Đến Hồ Cao Bưu phủ Hoài An, bỗng nhiên mây đen kéo dày đặc, gió dữ thổi ào ào, có lẽ giao long dưới nước cũng phải hãi hùng, mãnh hổ giữa đất trời cũng phải kinh sợ, thuyền đảo tròng trành, chồm lên ngụp xuống, mái chèo bị gãy, thế là thuyền quay nhào lộn, hầu như sắp chìm xuống Diêm vương nơi Thủy phủ.

Đang lúc gặp kỳ nguy cấp, Trình Tể bỗng ngửi thấy mùi hương ngào ngạt đầy thuyền, gió dữ ngừng thổi. Trong chốc lát, mây đen tan hết, có một đám mây màu xuất hiện trên thuyền, trong mây có hình bóng một mỹ nhân, nửa thân trên thì thấy rất rõ, nửa thân dưới thấp thoáng dưới ánh sáng. Trình Tể biết Thần Biển lại đến cứu mình đây, từ biệt nhau quá lâu, không được gặp gỡ nên chàng ta vô cùng xúc động, nước mắt đầm đìa, cứ hướng vào đám mây mà cúi đầu vái lạy. Mỹ nhân trong đám mây cũng chắp tay đáp lễ, vẻ mặt thương cảm rất lâu. Người trên thuyền đều không nhìn thấy gì cả, chỉ thấy Trình Tể nhìn vào khoảng không mà thi lễ. Họ kinh ngạc, hỏi Trình Tể kể rõ nguyên do, thế là mọi người đều kính cẩn chiêm ngưỡng. Vậy là lần đại nạn thứ ba được Thần Biển đến cứu. Từ đó trở đi không còn lần nào nữa.

Về sau, Trình Tể đến 60 tuổi mà trông dung nhan chỉ như người chưa đến 40, rõ ràng là do gặp gỡ dị nhân. Nếu làm theo lời hẹn với mỹ nhân thì một ngày nào đó chàng ta sẽ được lên cõi tiên Bồng Lai Tam Đảo. Nhưng không biết có phải là do Trình Tể là một người buôn bán, là kẻ thường tục, nên không có được sự kỳ ngộ đó hay không?

Nói ra thì không tin, song chuyện này quả là có thật. Mới hay những chuyện thần tiên quỷ quái trên đời này, vị tất đều là bịa ra cả. Có thơ làm chứng như sau:

Lưu lạc vùng biên một khách thương

Được gặp thần tiên, chuyện lạ thường.

Thương nhau tha thiết do duyên phận?

Kể rõ, người nghe cũng đoạn trường.