Ăn xong, Tony trở về phòng ngủ của mình ngay. Lúc ăn, nghe những lời mẹ nói, cô thấy mình đoán đúng. Quả nhiên, Thomas đã biết chuyện cô về... Hình như cô không muốn gặp ông.

Khoảng sáu giờ chiều, ông tham đến. Trước tiên, ông đến phòng phong cảnh nói chuyện với mẹ một lúc.

— Cô ấy thế nào? - ông tham hỏi - thái độ ra sao?

— Ôi, anh Tom ạ, me sợ nó tuyệt vọng rồi!... Trời ơi, nó xúc động lắm!... Lại còn câu nói kia! Ôi! Nếu me biết được chồng nó nói câu gì!... - Con lên gặp cô ấy xem!

— Anh lên đi! Nhưng anh gõ cửa nhẹ tay một tí, đừng làm em sợ. Với lại, anh cũng nên bình tĩnh, nghe chưa? Đầu óc em còn căng thẳng lắm đấy. Hình như không ăn uống gì được cả! Anh cũng biết là em anh đau dạ dày... Lúc nói chuyện, anh đừng nôn nóng.

Ông tham vội vàng leo cầu thang lên gác ba. Ông vẫn bước một bước lên hai bậc như thường lệ, tay mân mê hàng râu trên và nghĩ lung tung. Nhưng lúc bắt đầu gõ cửa, mặt ông rạng rỡ hẳn lên. Về việc này, ông định giữ một thái độ hết sức vui vẻ, hài hước...

Sau tiếng “Mời vào” nghe đau khổ, thê thảm, ông mở cửa, thấy Tony ăn mặc gọn gàng nằm trên giường, màn vắt lên, sau lưng kê chiếc chăn nhung, trên cái kỷ nhỏ cạnh giường có lọ thuốc dạ dày. Cô khẽ quay người ra, đưa tay chống đầu, nhìn bộ mặt tươi cười gượng gạo của anh, ông tham cúi người, dang hai tay, chào rất long trọng.

— Chào bà...! Quý nhân từ đô thành trở về, được bái kiến, thật là vinh hạnh!...

— Hôn em đi anh Tom! - Cô vừa nói vừa khom người đưa má ra, rồi nằm xuống, vẻ tiều tụy - Anh khỏe chứ? Em trông anh vẫn như hồi ở Munich, không thay đổi tí nào.

— Ồ, phòng này buông rèm, cô nhìn không rõ đâu. Nhưng dù thế nào, cô cũng không nên cướp lời anh. Cô nên nhớ là, lẽ ra phải để anh hỏi cô điều đó.

Ông tham vừa nắm tay Tony, vừa kéo ghế đến ngồi cạnh cô.

— Không hiểu anh đã nhắc đến cô và Thilda bao nhiêu lần...

— Anh Tom xem em đây này!... Thilda có khỏe không?

— Còn phải nói, tất nhiên là rất khỏe! Có bà Krauseminz săn sóc, cô ấy không chết đói đâu! Và tất nhiên cũng không ảnh hưởng đến việc cô ấy ngày thứ năm hàng tuần đến đây ăn uống no nê. Hình như cô ấy ăn dự trữ cho cả tuần lễ!

Tony thích thú quá, cười to. Lâu lắm rồi không hề có chuyện đó. Nhưng bỗng cô im bặt, thở dài, hỏi:

— Buôn bán thế nào anh?

— À... tàm tạm. Với lại cũng không nên tham của trời!

— Cảm ơn Thượng đế! Ít ra mọi việc ở đây cũng còn ra hồn! Chao ôi! Em không còn bụng dạ nào mà nói chuyện cho vui vẻ một tí!

— Đáng tiếc đấy! Dù thế nào thì cũng nên có thái độ cười đùa châm biếm trước mọi việc xảy ra.

— Không được, em không thể như thế được, anh Tom ạ! Anh biết tất cả rồi chứ?

— Biết tất cả rồi...! - Ông lặp lại, buông tay cô ra, đẩy mạnh cái ghế về phía sau - Trời ơi! Nghe cô nói mà buồn! “Tất cả”! Cái gì lại không nằm trong chữ “tất cả”? “Tình yêu của em, những nỗi đau khổ của em, em phó thác tất cả cho anh”, phải không? Không, cô hãy nghe tôi nói...

Tony làm thinh. Cô đưa mắt nhìn Thomas kinh ngạc, như có điều gì uất ức lắm.

— Ừ, anh đã đoán trước thế nào cô cũng có chuyện gì buồn đây - ông nói - bởi vì nếu không thì cô đã không về. Nhưng Tony thân yêu của anh này! Cô hãy cho phép anh xem thường việc ấy, cũng như cô đã cho nó là hết sức nghiêm túc, có điều anh xem thường hay cô cho là nghiêm túc, có lẽ chúng ta đều quá đáng cả. Nhưng dù sao thì như vậy, chúng ta cũng sẽ có thể lấy cái nọ bù cái kia!

— Nghiêm túc quá, anh Thomas, anh bảo rằng em cho là nghiêm túc quá ư?...

— Phải. Trước Thượng đế, chúng ta vẫn không nên biến việc ấy thành bi kịch! Chúng ta cần bình tĩnh hơn, không nên đụng một tí là nói “Thế là hết!” “Antonie bất hạnh của gia đình”! Cô nên nghe lời anh, Tony ạ! Cô biết đấy, cô về đây thì anh là người vui sướng hơn ai hết. Từ lâu, anh mong cô về thăm nhà, không phải về với chồng, mà là về một mình. Như thế cả nhà chúng ta có thể đoàn tụ với nhau. Nhưng bây giờ cô về đây, về với dáng điệu như thế này thì, hãy bỏ qua cho câu nói quá thẳng của anh, cô đã làm một việc không thông minh tí nào cả. Cô thật là trẻ con! Đúng... Cô hãy để anh nói hết! Quả thật Permaneder chả ra thể thống gì cả, cô hãy tin lời anh, nhất định anh sẽ làm cho chú ấy nhận ra hành vi đó của chú ấy là xấu xa như thế nào...

— Anh Thomas! Anh ta làm gì, em đã chỉ cho anh ta thấy rồi! - Tony cắt đứt lời anh trai, vừa trở dậy ngồi trên giường, vừa để một tay lên ngực - Với lại, em có thể nói cho anh rõ, không phải em chỉ cho anh ta “thấy” mà thôi đâu! Nhưng theo em, lý sự với hạng người ấy cũng bằng thừa! - Nói đến đó, cô lại nằm ngửa ra, nhìn chằm chằm lên trần nhà, nghiêm nghị hết sức.

Ông tham cúi người xuống như bị sức nặng của câu Tony nói đè lên. Ông mỉm cười nhìn đầu gối mình.

— Vậy thì anh sẽ không viết thư cho chú ấy bằng những lời lẽ gay gắt nữa. Mọi việc sẽ tùy theo ý cô, rốt cuộc thì đây vẫn là việc của cô. Cô đã chỉnh cho chú ấy, thế là đủ lắm rồi. Với lại, cô là vợ, đó cũng là bổn phận của cô. Xét cho kỹ, cũng không phải chú ấy không có chỗ đáng tha thứ. Đi dự ngày sinh nhật của bạn, lúc về nhà vẫn còn mang theo cái dư vị của buổi lễ, cao hứng quá nên làm tầm bậy, quá trớn.

— Anh Thomas, - Tony nói - Em không hiểu anh nói gì, sao anh lại nói cái giọng như thế? Anh... Anh có nguyên tắc của anh... Nhưng anh không nhìn thấy hắn ta! Không nhìn thấy hắn ta rượu say bí tỉ, ôm lấy con kia như thế nào! Anh không nhìn thấy bộ điệu của hắn ta...

— Anh có thể tưởng tượng được đấy. Chắc là buồn cười lắm! Nhưng vấn đề là ở chỗ ấy đấy, Tony ạ! Cô không thấy được chuyện đó buồn cười, bởi vì cô đang đau dạ dày! Lúc chú ấy làm điều sai trái, cô bắt gặp, cô cũng thấy điệu bộ của chú ấy hơi buồn cười... Nhưng đáng lý ra, cô không nên nổi nóng như vậy. Chỉ nên cho là buồn cười, rồi nhân cơ hội đó mà biết tính nết chú ấy, hiểu rõ chú ấy hơn nữa... Anh nói rõ với cô, như thế không phải anh bảo: cười rồi bỏ qua, im lặng tha thứ cho hành vi đó của chú ấy. Không phải thế. Bây giờ cô giận, bỏ nhà đi để cho chú ấy biết tay, e có phần quá đáng đấy! Trừng phạt như vậy e quá nghiêm đấy! Bây giờ chú ấy ngồi ở nhà chắc thiểu não lắm nhỉ! Thế nhưng, xét đến cùng thì vẫn đáng đời! Anh chỉ mong một điều về chuyện này, cô không nên quá xúc động, mà nên chú ý nhiều về cách đối phó và xem ảnh hưởng của nó như thế nào... Chúng ta nói riêng với nhau nên anh mới nói như vậy. Anh muốn nói với cô điều này; không phải cặp vợ chồng nào cũng cân xứng với nhau cả mà bao giờ cũng có một người... hơn người kia về đạo đức. Cô hiểu lời anh nói chứ, Tony! Chú ấy đã làm chuyện tầm bậy, điều đó không còn ai nghi ngờ gì nữa cả. Chú ấy tự làm nhục chú ấy. Chú ấy làm một việc khiến người ta buồn cười, vì việc chú ấy làm cũng không phải tội lỗi gì nặng lắm, không nên cho nó nghiêm trọng quá mức... Tóm lại, phẩm cách chú ấy không phải trong trắng như hòn ngọc không tì vết. Về mặt này cô hơn chú ấy đứt đuôi đi rồi. Nếu cô khéo lợi dụng chỗ mạnh này, chắc chắn cô sẽ có hạnh phúc. Giả sử cô định ở lại đây... cho là hai tuần đi - ừ, ít ra anh cũng phải giữ cô ở lại đây ngần ấy ngày! - giả sử cô ở đây hai tuần rồi về, cô sẽ thấy...

— Em không về Munich nữa đâu, anh Thomas ạ!

— Cô nói cái gì? - Ông tham hỏi, mặt dài thuỗn ra, một tay để lên tai, người nhô về phía trước...

Tony nằm ngửa, gáy lún sâu xuống gối, cằm nhô lên, vẻ lạnh lùng: - Không bao giờ nữa!

Nói xong, cô thở dài rồi ho. Cô ho thong thả, đủ thấy lòng cô nặng nề. Gần đây, cô có thói quen ho khan như thế đã thành tật, chắc cái đó cũng có liên quan với bệnh dạ dày của cô. Cả hai người cùng làm thinh một lúc lâu.

— Tony, - ông tham bỗng đứng dậy, rồi vỗ mạnh lòng bàn tay vào lưng ghế - cô đừng để chuyện này lan khắp thành phố đấy nhé!

Tony liếc nhìn anh một cái, thấy mặt anh lúc bấy giờ trắng bệch, những đường gân trên thái dương nổi rõ. Cô không thể giữ nguyên tư thế ban đầu được nữa. Cô cũng quay người, và để che giấu nỗi lo sợ của mình đối với Thomas, cô chồm dậy, thả chân xuống giường, hai má ửng đỏ, chau mày lại, lắc đầu xua tay, nói oang oang:

— Anh Thomas, anh sợ lan khắp thành phố à? Người ta chà đạp lên em, nhổ nước bọt vào mặt em, anh còn bắt em giấu kín đi hay sao? Như vậy, anh là anh cả, anh đẹp mặt hay sao?... Em hỏi anh, có phải như thế không? Tất nhiên giữ thể diện, mọi cái đều trơn tru chu đáo cả là tốt! Nhưng trong đời, cái đó cũng có mức độ. Anh Tom, anh nên biết rằng em cũng hiểu đời, và không kém gì anh. Nếu cái gì cũng sợ sinh chuyện thì đến lúc nào đó, mình sẽ trở thành nhu nhược. Quái thật! Những lời đó lại phải một người ngốc nghếch đần độn như em nói cho anh nghe. Phải, em là người như vậy, em rất hiểu em. Permaneder xưa nay không hề yêu em, vì em già rồi, em là gái già, rất có thể là như vậy. Có lẽ con Babette đẹp hơn em nhiều. Nhưng chả lẽ vì thế mà hắn ta có quyền xem thường gia thế em, không tôn trọng sự giáo dục của em, tình cảm của em hay sao? Anh Tom, anh không nhìn thấy hắn ta đểu giả như thế nào! Không nhìn thấy thì không thể hiểu nổi. Quả thực là em không thể dùng những từ gì để hình dung cái bộ điệu thấy mà buồn nôn của hắn ta lúc bấy giờ! Với lại khi em lấy chăn gối đi ra khỏi phòng, định sang phòng khách ngủ trên xô-pha thì hắn ta còn nói với theo một câu. Anh cũng không nghe câu hắn ta nói phía sau lưng em, sau lưng đứa em gái của anh... Đúng thế! Em nghe rõ hắn ta đã nói... đã nói một câu... Anh Thomas, chính câu nói đó đã khiến em, buộc em phải thu dọn hành lý suốt đêm, rồi mờ sáng thức Erika dậy đi khỏi cái nhà ấy. Em không thể đứng trước mặt một kẻ đã thốt ra những lời đó. Với lại, như em vừa nói, em không bao giờ có thể về với kẻ đó nữa! Nếu không như thế thì em sẽ là một con đàn bà vô liêm sỉ, không có chút tự trọng, và không có khí phách gì cả!

— Cô thử nói cho anh nghe cái câu chết tiệt ấy xem sao nào?

— Thôi thôi! Em không thể, anh Thomas ạ! Không bao giờ em để cho cái câu đó làm bẩn miệng em! Em biết ở trong nhà này, bổn phận của em đối với anh, đối với bản thân mình là thế nào...

— Nói thế thì chúng ta không biết nói gì với nhau nữa!

— Có lẽ đúng như thế! Và em mong rằng sau này chúng ta không nên nói đến chuyện này nữa...

— Cô muốn thế nào? Định ly dị à?

— Em định thế, anh Tom ạ. Em đã nhất quyết rồi. Em thấy đối với bản thân em, đối với con em, hay đối với gia đình ta, em cũng chỉ có một con đường đó.

— Hừ, đúng là nói tầm bậy! - Ông tham lạnh nhạt nói, rồi quay gót đi ra chỗ khác, hình như mọi việc đến đây là giải quyết xong xuôi rồi - Ly dị là chuyện của cả hai người cơ, cô ạ! Nếu cô nghĩ rằng Permaneder cũng bằng lòng thì quả thật đó là một ý nghĩ khôi hài!

— Anh cho là hắn ta sẽ vì một vạn bảy nghìn thaler của em mà không bằng lòng ấy à? Nhưng Grünlich lúc đầu có bằng lòng đâu! Chúng ta bắt anh ta phải làm thế đấy chứ! Có cách rồi, em sẽ đi tìm ông tiến sĩ Gieseke, ông ấy là bạn anh Christian, ông ấy sẽ giúp em... Tất nhiên, tình hình lần này có khác lần trước, em biết anh sẽ nói gì. Lần trước vì người chồng không đủ khả năng nuôi vợ nuôi con, đúng như thế, anh có thể thấy rõ điều đó. Những chuyện ấy, em thạo lắm rồi, thế mà anh vẫn coi em như là người mới ly dị lần đầu! Nhưng cũng không hề gì anh Tom ạ! Có lẽ đúng như anh nói, khó khăn đấy, chưa chắc đã xong, cũng không phải không có khả năng như vậy. Nhưng kết quả vẫn như thế thôi, em không thay đổi ý định của em được. Nếu như thế thì cứ để cho hắn ta lấy số tiền ấy... Trong đời có cái còn quý hơn tiền nhiều! Dù thế nào, hắn ta cũng đừng hòng nhìn lại mặt em nữa!

Nói đến đó, Tony lại ho khan mấy tiếng. Cô xuống giường bước tới đi văng ngồi xuống, để cùi tay lên ghế, chống cằm, môi dưới đặt vào bốn ngón tay quặp lại, nửa người trên nghiêng sang một bên, hai con mắt đỏ mọng, chăm chú nhìn ra ngoài cửa sổ.

Ông tham đi đi lại lại trong phòng, thỉnh thoảng, thở dài một cái, lắc đầu nhún vai. Cuối cùng ông nắm chặt hai tay, đứng lại trước mặt Tony.

— Cô trẻ con lắm, Tony ạ! - Giọng ông rụt rè có vẻ như cầu xin - cô nói câu nào là trẻ con câu ấy. Tôi van cô, cô có thể hứa để cho tôi xem xét việc này bằng con mắt người lớn, dù chỉ một phút thôi! Chả nhẽ cô không thấy hay sao? Qua lời nói, cử chỉ của cô, giống như là cô gặp phải chuyện gì ức ghê lắm, giống như là chồng cô đã tàn nhẫn lừa dối cô, lăng nhục cô trước mặt mọi người! Nhưng cô cũng nên nghĩ kỹ xem. Chưa hề xảy ra việc như thế! Còn như câu chuyện ngu xuẩn xảy ra trên gác nhà cô ở phố Kaufinger, không một người nào biết cả! Nếu cô lặng lẽ trở về với Permaneder thì cô cũng không làm cho bản thân cô và cả gia đình ta bẽ mặt tí nào hết. Tất nhiên lúc trở về, cô có thể vẫn kiêu hãnh như thường. Trái lại, nếu cô không làm thế thì chúng ta mới bẽ mặt, bởi vì như thế là một việc nhỏ không đâu vào đâu mà cô làm ầm ĩ lên khắp thành phố ai cũng biết!

Tony cất tay khỏi cằm, nhìn chằm chằm vào mặt ông tham:

— Anh Thomas, anh đừng nói nữa! Bây giờ để em nói. Anh nghe đây nhé! Thế nào, chỉ khi làm ầm ĩ lên, chuyện vào tai người khác thì mới là nhục nhã bỉ ổi hay sao? Không phải như thế. Đáng sợ nhất là cứ để cho nó âm thầm giày vò lương tâm mình, xói mòn lòng tự trọng của mình. Chả nhẽ những người trong gia đình Buddenbrook chúng ta lại chỉ cần “bề ngoài hơn đời” như người ở ta vẫn nói là được rồi, còn ở trong nhà, giữa bốn bức tường thì cứ chịu đựng ngậm đắng nuốt cay hay sao? Anh Tom, anh nghĩ như thế kia, em lấy làm lạ lắm! Anh thử tưởng tượng xem, nếu ba còn sống thì ba sẽ xử lý việc này như thế nào. Anh nên làm theo như ý ba muốn. Không, nguyên tắc của chúng ta là trong sạch và thẳng thắn. Bất cứ lúc nào anh cũng có thể đưa sổ sách của anh cho bất cứ người nào đó, và nói với họ rằng: “Hãy xem đi!”. Vậy thì người khác trong gia đình ta cũng phải làm như thế. Trời sinh em ra tính tình như thế nào, em biết. Em không sợ gì hết! Con Julchen Möllendorpf đi qua người em mà không chào hỏi gì, thì kệ thây nó! Ngày thứ năm, chị Pfiffi đến đây, có lẽ sẽ lắc đầu thở dài thích thú và nói rằng: “Khổ thật! Lần này là lần thứ hai đấy. Tất nhiên cả hai lần đều là người đàn ông sai lầm!”. Các chị ấy thích nói thế thì để cho các chị ấy nói. Những chuyện đó, em bất chấp, anh Thomas ạ, bất chấp hết! Em chỉ biết là em đã làm một việc mà em cho là phải làm. Nhưng, sợ con Julchen và chị Pfiffi chế giễu, rồi mình tự bắt mình phải chịu lăng nhục vì câu nói đểu cáng của một thằng mất dạy, học được ở quán rượu, và sẽ phải mãi mãi sống với hắn ở cái thành phố dã man như thế...! Nên nhớ là ở đấy thì phải làm quen với cái trò bỉ ổi đã diễn ra ở trên cầu thang, phải nghe quen cái câu đã nghe ở trên cầu thang, phải quên mình đi, quên gia đình mình đi, quên sự giáo dục mà mình đã tiếp thu được đi! Nói tóm lại, vì muốn làm ra vẻ mình được hạnh phúc, mình biết an phận thủ thường mà phải bỏ tất cả những cái gì mình có. Em cho như thế mới là mất thể diện, như thế mới có tiếng dữ đồn xa...!

Bỗng cô làm thinh, lại để cằm vào lòng bàn tay, rồi nhìn chằm chằm ra cửa sổ kính. Ông tham đứng trước mặt em gái, chân bắt tréo, tay đút túi quần. Mắt ông nhìn em gái nhưng vẫn không để ý. Ông đang suy nghĩ điều gì và thong thả lắc đầu.

— Tony, những điều cô nói đều thật lòng cả. Cái đó anh biết từ lâu rồi. Nhưng mấy câu cuối cùng cô nói đã bộc lộ chân tình của cô ra. Chuyện không phải tự chú ấy mà là tự cô. Thiếu sót không phải ở cái trò bỉ ổi đã diễn trên cầu thang mà là do nhiều cái gộp lại. Cô không thích ứng được với hoàn cảnh ở đấy, cô cứ thành thực nhận điều đó đi xem nào!

— Anh Thomas, anh nói đúng đấy!

Tony gào to. Thậm chí cô còn đứng phắt dậy, đưa tay ra, hình như đã chạm vào mặt ông tham. Mặt cô đỏ tía như người sắp đánh nhau, một tay nắm ghế, tay kia vung vẩy, miệng nói liên hồi, sôi nổi, xúc động. Ông tham ngạc nhiên nhìn em gái. Hình như Tony không kịp dừng lại mà thở nữa, nói câu này tiếp câu khác như một tràng pháo dây. Phải, cô đã tìm ra lời. Cô nói hết những gì chứa chất trong lòng cô mấy năm nay. Cô nói không sắp đặt, hơi lung tung, nhưng vẫn nói được hết ý. Đó là tình cảm chân thực bộc lộ một cách tuyệt vọng. Những điều từ miệng cô thốt ra không ai cãi được, giống như sức mạnh tự nhiên thô bạo, chống lại chỉ vô ích mà thôi!

— Anh Thomas, anh nói đúng đấy! Anh nói lại một lần nữa đi! À, em nói rõ cho anh nghe, em không còn là đồ ngốc nữa. Em biết em có thể được cái gì trong cuộc sống. Khi em thấy không phải cái gì trong cuộc sống cũng trong sạch cả thì em không sợ đến chết khiếp đi nữa! Em rút ra bài học ở mục sư Trieschke “nước mắt lưng tròng”, em đã kết hôn với Grünlich, và cũng đã biết các chàng công tử trong thành phố chúng ta đây là những nhân vật như thế nào! Em có thể nói với anh rằng em không còn là một người nhà quê đần độn nữa. Nếu chỉ có mỗi chuyện của Babette thì em cũng chẳng về đây làm gì. Anh có thể tin lời em. Chỉ là, có thêm chuyện đó thì nước trong bát tràn ra thôi, anh Thomas ạ! Không cần nhiều, bát đầy lắm rồi! Đầy từ lâu rồi!... Tràn ra đến miệng rồi! Thêm mấy giọt nữa là tràn ra ngoài thôi! Làm sao có thể chịu đựng thêm được chuyện đó nữa! Làm sao có thể chịu đựng để cho hắn ta diễn lại trước mắt em cái trò ấy một lần nữa? Ngay về mặt ấy, Permaneder cũng không tin cậy được. Sự thể đã đến chỗ cùng cực rồi, chuyện đã vỡ toang hoác ra rồi, bắt em phải lập tức đi khỏi Munich. Nói thực thì từ lâu em định bụng như thế rồi, vì em không thể sống ở đấy được. Em đã thề trước Chúa và các vị thánh rồi, em không thể ở đấy được nữa! Em bất hạnh đến mức độ nào, anh không thể biết được, anh Thomas ạ! Lần anh đến thăm em, em cố giấu không cho anh biết gì hết. Em là người biết điều, em không muốn kêu ca với ai cả để người ta sinh ghét. Em không phải có gì trong bụng là bộc lộ ra hết. Xưa nay em vẫn kín đáo như thế. Nhưng anh Tom, em khổ quá rồi, chịu đựng nhiều quá rồi!

Em như một thân cây, anh cho phép em ví dụ như thế, một cành hoa, đưa đến trồng đất lạ. Có lẽ anh thấy cái ví dụ ấy không hợp, vì em xấu..., nhưng quả thật em cảm thấy đối với em, không nơi nào xa lạ bằng nơi ấy! Thà em sang Thổ Nhĩ Kỳ còn hơn! Ồ, người chúng ta đây xưa nay không quen bỏ đất đi nơi khác. Chúng ta nên ở lại trong cái eo biển của chúng ta mà an cư lạc nghiệp... Có lúc mọi người trong nhà mỉa em cứ thích bám lấy cái tư cách quý tộc của mình. Đúng, mấy năm gần đây, em thường nghĩ đến câu mà cách đây rất lâu, một người, một người rất thông minh đã nói với em: “Cô có cảm tình với giai cấp quý tộc chứ gì? Cô muốn tôi nói rõ vì sao không? Vì chính cô cũng là quý tộc! Ông cụ thân sinh cô là một người giàu có, sang trọng, cô là một nàng công chúa. Giữa cô và những người như chúng tôi, có một hố sâu, chúng tôi không phải là người trong tầng lớp thống trị như cô!... Đúng như thế đấy, anh Tom ạ! Chúng ta cảm thấy chúng ta là quý tộc, cảm thấy giữa chúng ta và người khác có một khoảng cách. Nơi nào người khác không hiểu được chúng ta, không biết tôn trọng chúng ta thì chúng ta không nên sống ở đấy, vì ở những nơi như thế, chúng ta chỉ có thể bị người khác làm nhục, còn người khác thì chỉ có thể cảm thấy chúng ta kiêu ngạo, kiêu ngạo đến buồn cười. Đúng như thế, tất cả mọi người đều cảm thấy em kiêu ngạo đến buồn cười. Người ta không nói thẳng vào mặt em nhưng bản thân em lúc nào cũng cảm thấy như thế, và rất lấy làm đau khổ. Hừ, ở một nơi như vậy, nơi mà người ta dùng dao ăn bánh ga-tô, nơi mà công tước nói tiếng Đức cũng sai văn phạm, và ông nào nhặt cho bà nào cái quạt, người ta cho là tỏ tình yêu, thì ở đó rất dễ bị người ta cho là kiêu ngạo, không khiêm tốn, anh Tom ạ! Thích ứng với hoàn cảnh ư? Không được. Sống với những người không tự trọng, thiếu đạo đức, không có tham vọng, không có lòng cao quý, không có tinh thần nghiêm túc, sống với những người lười biếng, đã thiếu lễ độ lại không trong sạch, sống với những người đã nhốn nháo lại nhẹ dạ, đã ngu dốt lại nông cạn..., sống với những người như thế thì em không làm sao thích ứng được. Cũng giống như sẽ mãi không bao giờ em đổi khác, không phải là em gái anh nữa. Eva Ewers đã làm được như thế... Khá lắm! Với lại nó lấy được anh chồng còn ra hồn một tí. Nhưng hoàn cảnh em thì sao? Anh Thomas, anh thử nhớ lại từ đầu mà xem! Em xuất thân từ cái gia đình này, từ cái gia đình được người khác tôn trọng, ai nấy đều cần cù chăm chỉ, có mục đích rõ ràng, nhưng em lấy phải Permaneder, hắn ta cầm được của hồi môn của em trong tay là bỏ không buôn bán gì nữa!... Hừ, bản tính hắn ta như thế, đặc điểm hắn ta như thế. Nhưng như thế còn là điều đáng mừng. Sau này, thế nào? Một đứa bé ra đời! Em vô cùng sung sướng! Đứa bé có thể làm tiêu tan mọi nỗi đau khổ của em! Nhưng rồi xảy ra chuyện gì? Đứa bé chết yểu. Cái đó cũng không phải là do Permaneder sai sót, em không hề trách gì hắn ta cả. Hắn ta đã hết sức chạy chữa, thậm chí hai ba hôm hắn ta không đến quán rượu. Đó là tình cảm chân thực của hắn ta. Nhưng điều đó không thay đổi được tính chất của sự việc. Anh Thomas, điều đó không thể làm cho em hạnh phúc hơn. Em đã phải chịu đựng, không oán trách một lời, anh có thể tưởng tượng mà biết được. Em rất cô đơn, người ta không thông cảm với em lại còn cho em là kiêu kỳ ngạo mạn. Nhưng em đã tự nhủ thầm: “Mình đã trao cả cuộc đời mình cho hắn ta rồi cơ mà! Hắn ta chậm chạp, lười biếng, hắn ta đã phụ lòng mong mỏi của mình, nhưng hắn ta là người lương thiện, trong sạch”!. Nhưng rồi không ngờ em bắt gặp chuyện kia, nhìn thấy được bộ mặt ghê tởm của hắn ta. Bây giờ em mới biết rằng hắn ta cũng như người khác, không hiểu em tí nào cả, và cũng chẳng tôn trọng em tí nào cả. Hắn ta mắng đuổi theo một câu, mà ngay cả bọn phu khuân vác ở kho hàng của anh cũng không ai dùng để mắng một con chó! Bấy giờ em thấy rõ, không có gì ràng buộc em nữa. Nếu còn ở lại thì quả không biết nhục là gì nữa! Em về đến đây, khi ngồi xe ngựa đi từ ga về qua phố Holstein, anh phu khuân vác Nielsen thấy em cũng bỏ mũ xuống cúi đầu chào, em chào lại chứ không kiêu ngạo tí nào, giống hệt như ba giơ tay cho những người khác bắt mà thôi. Bây giờ em đã về đây rồi, dù anh có gióng mười hai con ngựa vào xe cũng không thể kéo em về Munich được nữa! Ngày mai em sẽ đi tìm ông Gieseke!

Tony nói một thôi một hồi như vậy. Nói xong, cô ngả người xuống ghế, mệt nhoài, rồi lại để cằm vào lòng bàn tay nhìn chằm chằm ra cửa sổ kính.

Ông tham ngơ ngác, sợ hãi. Có thể nói là ông đã đứng đực người trước mặt Tony, không thốt ra được lời nào cả. Một lát sau, ông mới thở dài một cái, đưa hai tay lên ngang vai rồi lại bỏ xuống, vỗ vào đùi:

— Thôi, thế là không còn cách nào nữa! - ông khẽ nói, rồi thong thả quay người đi ra cửa.

Ông bĩu môi nhìn Tony, vẻ đau khổ như khi mới bước vào.

— Anh Tom! - Tony hỏi - Anh giận em phải không?

Ông một tay nắm quả đấm cửa hình bầu dục, tay kia xua xua, mệt mỏi:

— À, không... không mà!

Cô chìa tay ra phía anh, đầu nghẹo sang một bên.

— Anh lại đây, anh Tom... Số em anh chả ra gì! Em anh không gặp được những chuyện như ý muốn... Hiện giờ em anh không có người nào thông cảm...

Ông tham quay lại, nắm tay Tony vẻ lạnh nhạt, mệt mỏi. Ông đứng cạnh cô, mắt nhìn đi nơi khác.

Bỗng môi trên cô bắt đầu run run:

— Bây giờ anh đành lo liệu một mình vậy - Tony nói - Không trông mong gì ở anh Christian, còn em thì bây giờ thế là thôi! Em hết sạch rồi, em không thể làm gì được nữa!... Bây giờ thì anh chị nuôi báo cô thôi! Em già rồi, trở nên vô dụng rồi. Thật ra, em cũng muốn giúp anh một tay, anh Tom ạ! Em không ngờ là em thất bại thảm hại như thế này! Liệu những người trong gia đình Buddenbrook chúng ta có thể giữ được thanh danh, địa vị của chúng ta hay không? Từ nay chỉ trông vào mỗi mình anh nữa mà thôi!... Cầu mong Thượng đế phù hộ cho anh!

Hai giọt nước mắt to tướng trong vắt như của trẻ con từ trên gò má cô lăn xuống. Da mặt cô đã bắt đầu có những nếp nhăn chứng tỏ cô già thật rồi!