Khoảng chín giờ rưỡi tối hôm mở tiệc mừng nhân ngày lễ rửa tội, ông Christian Buddenbrook, chủ Công ty cổ phần H.C.F. Burmeester, Hamburg, tay cầm chiếc mũ màu ghi mốt mới và cái can màu vàng, phía trên có khắc tượng bán thân một bà xơ, bước vào phòng khách nhà anh trai.

— Chào anh chị! - Ông Christian nói - À, anh Thomas, tôi có việc cần lắm, muốn nói chuyện với anh... xin lỗi chị Gerda... Cần lắm, anh Thomas ạ!

Hai anh em đi ra phòng ăn tối om. Ông tham thắp cái đèn đất trên tường, nhìn em trai. Ông đoán không phải là việc tốt lành. Ông Christian vừa về chỉ mới kịp chào hỏi qua ông tham, chứ chưa có dịp nói chuyện với nhau, nhưng trong bữa tiệc mừng tối hôm nay, ông tham đã để ý theo dõi thấy ông ta có vẻ nghiêm nghị và lúng túng khác thường. Ngoài ra lúc mục sư Pringsheim rao giảng, không hiểu sao ông ta lại ra khỏi phòng ăn mấy phút. Từ ngày tạm chi cho ông Christian một vạn mark trích trong gia tài để bù vào chỗ buôn bán thua lỗ ở Hamburg đến nay, ông Thomas không hề viết cho ông một dòng chữ nào. Bấy giờ ông tham nói với em: “Nếu chú cứ thế mãi, số tiền của chú sẽ hết ngay. Còn về phần tôi thì tôi mong rằng sau này chú đừng làm gì cản đường của tôi. Mấy năm nay, chú đã lạm dụng tình cảm anh em ruột thịt của tôi đối với chú rồi đấy!”. Thế thì bây giờ ông ta đến làm gì nhỉ? Chắc lại xảy ra chuyện gì cần kíp lắm.

— Cái gì thế? - Ông tham hỏi.

— Tôi không chống chọi được nữa - ông Christian vừa trả lời vừa ghé xuống ngồi vào cái ghế lưng tựa khá cao để gần bàn ăn. Ông ta để mũ và can xuống đầu gối gầy guộc của mình.

— Chú cho tôi hỏi điều này, chú không chống chọi được chuyện gì? Chú đến đây tìm tôi có ý định gì? - Ông tham nói, mãi vẫn chưa ngồi xuống.

— Tôi không chống chọi được nữa rồi - Ông Christian lặp lại. Đầu ông ta cứ lắc qua lắc lại, vừa lo lắng bồn chồn, vừa tỏ ra rất nghiêm nghị, đôi mắt ti hí sâu lõm cứ nhìn ngược nhìn xuôi. Năm nay ông ta mới băm ba tuổi, nhưng trông mặt già hơn nhiều! Mái tóc màu hung cũng đã thưa lắm rồi, hầu như sọ dừa đã lộ hẳn ra, lưỡng quyền nhô cao trên đôi má sâu lõm, giữa nổi bật cái mũi diều hâu, không có chút thịt.

— Nếu chỉ có thế thì đã may rồi, - Ông ta vừa nói vừa đưa tay từ trên xuống dưới nửa mình phía bên trái nhưng lại không chạm vào người - Không phải là đau mà là nhức, anh ạ. Nhức liên tục, mà lại không rõ nhức ở chỗ nào cả. Thần kinh nửa phía bên này ngắn quá. Anh thử tưởng tượng xem tất cả dây thần kinh nửa người phía bên này không đủ kích thước. Thật là kỳ quái... Có lúc tôi cảm thấy nửa người phía bên này sớm muộn rồi cũng lên kinh giật, hoặc bị tê liệt, thế là bán thân bất toại suốt đời! Anh không thể tưởng tượng nổi đâu, không đêm nào tôi ngủ yên cả. Tôi hoảng hốt nhảy thót lên, vì bỗng cảm thấy tim mình ngừng đập, rồi toát mồ hôi hột... Trước khi ngủ thiếp đi được thì tình trạng ấy không phải chỉ xảy ra một lần, mà là mười lần. Tôi không biết anh có bị như thế không... Để tôi kể tỉ mỉ anh nghe. Như thế đấy!

— Thôi! - Ông tham lạnh nhạt nói - tôi nghĩ rằng không phải chú đến đây để nói chuyện đó với tôi chứ?

— Không phải, anh Thomas ạ - Nếu chỉ vì chuyện ấy thì đã may rồi, đáng tiếc, không phải chỉ riêng mỗi chuyện ấy! Chuyện buôn bán... Tôi không thể chống chọi được nữa.

— Thế nào, lại buôn thua bán lỗ rồi à? - Ông tham lơ đãng nói, thậm chí ông cũng không lên giọng, mà chỉ bình thản hỏi một câu như vậy, rồi đưa mắt nhìn chú em, thái độ lạnh nhạt, mệt mỏi.

— Không phải, anh Thomas ạ! Nói thực, hiện nay cũng chẳng khác gì trước, xưa nay tôi buôn bán có gặp may bao giờ đâu! Chắc anh biết rõ rồi chứ? Ngay một vạn mark lần trước anh đưa cho cũng chả thấm gì... Chẳng qua chỉ cứu vãn được lúc cần kíp, khỏi phải đóng cửa tức khắc mà thôi. Thực ra... sau khi cầm số tiền đó trong tay, tôi phải trả nợ hết, về khoản cà phê... Vì bị phá sản ở Antewerpen... Thực tình là như vậy. Từ dạo đó, tôi không buôn bán gì nữa, phải khoanh tay ngồi nhìn. Nhưng người ta ai cũng phải sống cả... nên bây giờ lại nợ... năm nghìn thaler... Chao ôi, anh không biết tôi đã sa lầy sâu đến thế nào? Lại thêm cái bệnh nghiệt ngã này nữa...

— Ồ, chú chỉ khoanh tay ngồi nhìn à?- Ông tham không kìm được nữa, nói thật nhanh - Chú cho cả cái xe xuống vũng bùn, còn mình thì đứng một bên để hưởng lạc! Chú tưởng tôi không biết chú sống thế nào đấy à? Suốt ngày dắt bọn con gái đốn mạt kia đến rạp hát, rạp xiếc, câu lạc bộ!...

— À, anh nói cô Aline đấy à? Phải, anh không thể hiểu nổi chuyện ấy đâu! Sở dĩ tôi bất hạnh, có lẽ chính vì tôi quá hiểu những chuyện như thế. Nếu anh nói tôi đã tiêu quá nhiều tiền vào chuyện ấy thì quả là anh đã nói đúng rồi đấy! Với lại sau này, tôi còn phải tiêu nhiều hơn nữa cơ. Tôi muốn nói với anh điều này... đây là hai anh em mình nói chuyện với nhau... Đứa con thứ ba, đứa con gái vừa sinh cách đây nửa năm... là con tôi đấy!

— Chú là một con lừa!

— Anh không nên nói thế, anh Thomas ạ. Dù anh có giận, anh cũng nên đối xử với cô ấy công bằng một tí. Ồ, tại sao đứa bé ấy lại không thể là con tôi được? Còn như cô Aline thì không đốn mạt tí nào cả. Anh không nên dùng những lời lẽ như thế mà mắng cô ấy. Cô ấy không phải hạng đàn bà đi theo bất cứ người đàn ông nào. Vì tôi mà cô ấy cắt đứt với lão tham Holm. Thực ra thì lão ta nhiều tiền hơn tôi. Cô ấy đối với tôi có tình nghĩa lắm... không, anh Thomas, anh không thể nào biết được cô ấy tuyệt diệu như thế nào! Cô ấy khỏe lắm... Khỏe lắm! - Ông Christian nhắc lại, và vừa nói vừa giơ bàn tay lên che trước mặt, y hệt trước kia mỗi lần nói đến chuyện Đây là Maria[121] và những chuyện đồi bại ở London - Lúc cô ấy cười, anh để ý nhìn hàm răng mà xem! Tôi đi hơn nửa trái đất mà chưa hề thấy hàm răng nào như thế. Ở Valparaiso không tìm thấy, ở London cũng không tìm thấy... Mãi không bao giờ tôi quên được buổi tối tôi gặp cô ấy lần đầu... Ấy là hôm ở phòng ăn sò huyết trong quán Uhlich... Lúc bấy giờ cô ấy đang ngồi với lão tham Holm, tôi nói với cô ấy vài ba câu gì đó, đối đãi với cô ấy khá dịu dàng... Sau đó thì tôi chiếm được cô ấy... Chà, anh Thomas ơi! Cảm giác của tôi lúc bấy giờ hoàn toàn khác cảm giác của anh khi anh vớ được một món hàng hời!... Anh không thích nghe những chuyện này, tôi đã thấy điều đó qua nét mặt anh. Dù sao chuyện cũng đã kết thúc rồi. Tôi sắp chia tay cô ấy, mặc dù vì đứa bé, tôi còn phải giữ mối quan hệ nào đó với cô ấy... Anh biết đấy, tôi phải trả hết các khoản nợ ở Hamburg, rồi thôi không buôn bán gì nữa. Bây giờ tôi không thể chống chọi nổi nữa. Tôi đã thưa chuyện với mẹ, mẹ bằng lòng đưa trước cho tôi năm nghìn thaler nữa, như vậy tôi có thể giải quyết mọi việc xong xuôi. Tôi nghĩ chắc anh cũng bằng lòng để tôi làm như vậy, bởi vì nghe người ta nói gọn một câu: “Christian Buddenbrook trả xong nợ nần và đã đi ra nước ngoài rồi”, còn dễ nghe hơn là bảo tôi bị phá sản. Tôi đoán anh cũng nghĩ như thế. Tôi định trở lại London, anh Thomas ạ, đến London tìm một chỗ nào đó làm ăn. Càng ngày tôi càng thấy rõ tôi là người không quen làm việc một mình, không quen gánh vác những trách nhiệm lớn... Làm một anh viên chức, buổi tối có thể về nhà thoải mái... Với lại, tôi cũng thích sống ở London... Anh có tán thành tôi làm như thế không?

Trong khi ông Christian phân trần như vậy, ông tham cứ đứng quay lưng về phía chú em, hai tay đút túi quần, chân vẽ vẽ trên sàn nhà.

— Ừ, chú cứ đi London đi!

Ông trả lời gọn một câu rồi bỏ mặc chú em đấy, trở về phòng khách, thậm chí không quay đầu lại nhìn.

Nhưng ông Christian đã đi theo sau ông Thomas. Ông ta đi đến chỗ bà Gerda đang ngồi một mình xem sách, chìa tay ra bắt.

— Chào chị Gerda! À, chị Gerda này, chả bao lâu nữa, tôi sẽ đi London. Người ta thường bị số phận ném qua ném lại như thế, thật là kỳ quặc! Bây giờ lại sắp đến chỗ mông lung, mù mịt; ở một thành phố lớn như thế, chưa đi ba bước đã có thể gặp một chuyện mạo hiểm rồi, ở đấy sẽ gặp bao nhiêu chuyện mới lạ! Thật là kỳ quặc! Chị đã từng có cảm giác này chưa nhỉ? Ở chỗ này, ngay gần dạ dày... Thật là kỳ quặc...