- Ngươi rất muốn biết ta là ai, những điều ta đã và đanglàm, Vautrin nói tiếp. Ngươi quá tò mò đấy, cậu bé ạ. Chúng ta bắt đầu nào, vàhãy bình tĩnh. Nhà ngươi sẽ phải biết nghe lời người khác! Ta đã không gặp maymắn cho lắm. Trước hết hãy nghe lời ta, rồi ngươi sẽ phải trả lời ta. Đây, cuộcđời ta chỉ có mấy từ. Ta là ai? Vautrin. Ta làm gì? Cái đó khiến ta cảm thấyhài lòng. Qua đây, ngươi rất muốn biết về con người ta phải không? Ta đối xửtốt với những người tốt với ta và ta nói về bản thân ta cho những ai thật lòngvới ta. Ở những người này tất cả đều thoải mái, họ có thể giáng cho ta những cúđá vào chân mà ta không bao giờ nói với họ: Hãy liệu chừng. Nhưng, thật đốnmạt! Ta độc ác như một con quỷ dữ với kẻ nào làm phiền ta, hoặc với những kẻkhông nhớ đến ta. Và thật tốt biết bao nếu nhà ngươi hiểu được rằng ta rất bậnlòng khi phải giết một người như ngươi. Gã nói và làm bắn cả nước bọt ra ngoài.- Cho dù phải giết người một cách tử tế, khi nhất thiết phải làm như vậy Ta làcái hạng người mà ngươi vẫn gọi là một nghệ sĩ. Ta đã đọc tác phẩm Mémoiresde Benvenuto Cellini ([5]), ta đã học ở người đànông đó, đó là một con người rất cương quyết, một người được mô phỏng nhưProvidence, kẻ yêu mến tất cả những cảnh đẹp ở khắp nơi khi hắn tới đó. Vảchăng không phải là một cuộc đấu súng đẹp mắt sao, nếu nó đem lại sự buồn tẻcho mọi người và cả sự may mắn nữa? Ta đã suy nghĩ kỹ về hoàn cảnh và địa vị xãhội của nhà ngươi hiện nay, cậu bé của ta à, cuộc đọ sức này giống như một tròtrẻ con, một việc làm thật ngu ngốc biết bao khi mà hai người đàn ông chúng tađang sống, bỗng nhiên một người kia phải chết, ngu xuẩn thì mới phó thác thânmình vào sự may rủi. Đọ sức ư; đó là nỗi đau khổ hay sự thua thảm hại? Ta nhảnăm loạt đạn một lúc từ khẩu súng ngắn của ta và đều trúng đích khi cách bamươi nhăm bước. Khi người ta được tạo hoá phú cho tài năng đó, người ta có thểtin rằng chắc chắn sẽ đánh bại đối thủ của mình. Ta đã bắn trượt một thằng nhãichỉ cách có hai mươi bước. Ngươi xem này, gã kì quặc ấy vừa nói vừa cởi bỏ áogi lê và chỉ vào bộ ngực đầy lông màu hung hung trông thật ghê tởm và hãi hùngcủa mình, bộ ngực giống như lưng của một con gấu, thằng nhãi con này đã làm tacháy xem lông, gã nói tiếp và đặt ngón tay của Rastignac lên vết sẹo còn trênngực hắn, nhưng hồi đó ta còn nhỏ bằng tuổi anh bạn bây giờ, hai mươi mốt tuổi.Khi ấy ta có niềm tin vào một điều gì đấy, tình yêu của một người phụ nữ, cóhàng đống sự ngu ngốc mà rồi ngươi sẽ thấy mình sao mà lại trở nên luống cuốngnhư thế chứ. Chúng ta đang định đánh nhau, không phải vậy sao? Nhà ngươi có thểgiết ta. Giả sử là ta phải chết đi, nhà ngươi sẽ ở đâu? Phải đi thôi, đến ThụySĩ sống bằng tiền của người cha mà ông ta thì chẳng có gì. Ta sẽ soi sáng chonhà ngươi thấy cái địa vị của mình trong lúc này, và với tư cách là một ngườiđàn ông chân chính chuyên xem xét kỹ lưỡng những điều tốt đẹp ở trần gian, thấyrằng chỉ có hai phương pháp hoặc là phục tùng một cách ngu ngốc hoặc là nổidậy. Nhưng ta chẳng phục tùng gì cả, đúng không và ngươi có biết con đường điđể tới đích thì phải mất bao nhiêu không? Một triệu và phải ngay lập tức. Vớicái đầu thiếu cân của ngươi thì có lẽ phải lang thang khắp khu Saint- Cloud đểxem có tìm được đấng cứu thế nào không. Số tiền một triệu này ta sẽ cho cậu. Gãnhìn Eugène một lát rồi tiếp. Chà! Bây giờ ngươi đón tiếp bố trẻ Vautrin nồnghậu rồi đấy. Khi ngươi nghe được một triệu ngươi giống như một cô gái trẻ đượcai đó hẹn: "Tối nay nhé" và vừa trang điểm vừa liếm mép như mèo uống sữa. Nàochúng ta thử trở về quê nhà nhé, ở đó có bố mẹ, bà dì, hai cô em (mười bảy vàmười tám), hai cậu em (mười lăm và mười tuổi) thế là tất cả rồi nhé. Bà dì thìdạy dỗ các cô em gái, còn hai cậu em thì nhờ cha xứ dạy tiếng la tinh. Trong nhàkhông mấy khi được ăn bột mì trắng. Ông bố thường mặc quần cộc còn bà mẹ chỉ cómột chiếc váy mùa đông và một cái mùa hè. Các cô gái thì tự xoay sở lấy cáimặc. Ta đã từng ở miền Namvà ta biết tất cả điều ấy. Cảnh nhà cậu, ta không lạ gì, mỗi năm lợi tức chỉ cóba nghìn phơ- răng lại phải cung đốn một ngàn hai trăm phơ- răng một năm cho cậu.Trong nhà đã có một cô đầu bếp và một gia nhân, cần phải giữ đúng nghi lễ, chalà nam tước mà. Còn ngươi, ngươi có tham vọng, ngươi có gia đình nhà Beauséantlàm đồng minh mà vẫn phải đi bộ, ngươi muốn một gia sản kếch xù nhưng lại chẳngcó nổi lấy một xu. Ngươi thường ăn những món ở quán này nhưng lại thích nhữngbuổi tối xa hoa ở Saint - Germain, ngươi ngủ trên chiếc giường tồi tàn thế màlại muốn có cả tòa nhà sang trọng. Cậu bé của tôi có quá nhiều thamvọng đấy, nhưng ta cũng hiểu được. Hãy hỏi những người phụ nữ xem; họ tìm ngườiđàn ông như thế nào? Những người có nhiều tham vọng. Những kẻ tham vọng, giàucó và thế lực mạnh nhất, có trái tim rạo rực hơn hết thảy những thằng đàn ôngkhác. Và phụ nữ sẽ trở nên hạnh phúc biết bao, xinh đẹp biết bao khi họ sungsức và họ thích nhất những người đàn ông khoẻ mạnh, họ sẵn sàng liều lĩnh cảtính mạng mình cho chàng trai họ yêu mến. Ta sẽ làm một bản liệt kê những sựham muốn của ngươi rồi hỏi ngươi mấy điều đấy. Đấy là một câu hỏi ta dành chongươi. Chúng ta đói lắm rồi, hai hàm răng run cầm cập, làm thế nào chúng ta cócái để ăn đây? Trước tiên cậu phải xơi hết cái bộ Luật đã, tất nhiên là chẳngcó vị gì nhưng vẫn phải tiêu hóa, và cậu trở thành luật sư, rồi chánh án tòaĐại hình, rồi tống cổ những tên quỉ sứ ra khỏi giấc ngủ ngon của các vị quí tộcVấn đề này đã tồn tại từ lâu rồi và chẳng có gì là hay ho. Vì phải mất hai nămchờ đợi và ngóng trông ở cái đất Paris này. Không bao giờ được nếm những thứ màmình thích, thật là mệt mỏi khi những điều mình mong muốn mà không có được. Nếubản chất là kẻ yếu đuối nhu mì thì không nói làm gì, nhưng cậu lại có cái máuhung hăng của con sư tử háu đói, có thể một ngày xảy ra hai mươi chuyện điênrồ. Nếu không được thì thật là một cực hình, mà chúng ta chỉ thấy ở dưới địangục. Ví thử cậu ngoan ngoãn vừa uống sữa và làm thơ buồn; thì sau khi chịu đủmọi thiếu thốn và buồn chán đến nỗi chó cũng nổi điên lên, cậu sẽ trở thành mộtthẩm phán đại diện cho vài kẻ nạn nào đó của một cái tỉnh lẻ và được hưởng tiềnlương, đồng tiền bóc lột của các công nhân, như một con chó hưởng những thìasúp thừa. Cậu cứ việc cắn thằng trộm, bênh vực thằng giàu và chém đầu nhữngngười tốt. Phải như vậy thôi, và nếu cậu không có người bảo trợ thì suốt đờicũng không ngóc lên được. Khoảng ba mươi tuổi nếu nhận chiếc áo thụng đen thìcậu được hưởng hai nghìn phơ- răng mỗi năm, bốn mươi tuổi cậu sẽ lấy con gái củamột ông chủ cối xay bột giàu có nào đó với lợi tức chừng sáu nghìn phơ- răng.Nếu may mắn có người bảo trợ thì ba mươi tuổi cậu được làm chứng lý tòa phúcthẩm với mức lương một ngàn ê qui mỗi năm và sẽ cưới con gái ngài thị trưởng.Nếu cậu dám làm những điều hèn hạ về chính trị chẳng hạn như trong lá phiếu bầucử, đáng lẽ đọc là Manuel lại đọc là Villèle (điều này có ý nghĩa đấy nếu lươngtâm không cắn rứt) thì năm bốn mươi tuổi cậu sẽ làm quan tổng biện lý tòa phúcthẩm cấp cao và có thể trở thành nghị sĩ nữa. Cậu bé của ta, ngươi phải lưu ýrằng, như vậy là ngươi đã gây nên những vết nhơ trong tâm hồn, đã trải qua haimươi năm buồn chán, âm thầm khốn khổ, và các em gái của ngươi đã quá thì cảrồi. Ta rất vinh hạnh khi thấy nhà ngươi ở vào địa vị của hai mươi chưởng lýtoà phúc thẩm Trung ương ở Pháp, ngươi là một trong hai mươi nghìn người đangkhao khát chức vụ này, trong đó ta thấy một số kẻ có thể bán rẻ cả gia đình họđể đạt được nó. Nếu nhà ngươi chán nghề này thì chúng ta sẽ tìm một nghề khác.

[[5]:Hồi ký của Benvenuto Cellini,một nhà điêu khắc người Ý nổi danh ở thế kỷ 16.]

Liệu có phải ngài nam tước Rastignac muốn làm một luật sư?Ôi, điều đó thật tuyệt vời. Cần phải biết chịu khổ cực trong vòng mười năm, chiphí một nghìn phơ- răng mỗi tháng, phải có một thư viện, một phòng làm việc,phải đi khắp thế giới, cố trở thành một người được uỷ nhiệm để có những vụkiện, quét sạch cung điện bằng ngôn từ. Nếu nghề này mà ngươi hoàn thành tốt,mà ta chắc chắn là ngươi làm được. Nhưng ngươi hãy thử tìm cho ta ở Paris nămluật sư ở tuổi năm mươi mà kiếm được hơn năm mươi nghìn phơ- răng mỗi năm? Mặckệ! Đừng nghĩ nhiều đến tâm hồn, bởi ta thích nhất là được làm một tên hải tặcvì ta sẽ kiếm được nhiều tiền ở nghề này chăng? Tất cả điều đó chẳng vui sướnggì. Chúng ta đã có tiền hồi môn của một phụ nữ. Ngươi muốn lấy vợ không? Điềuđó sẽ giống như một cái gông đeo vào cổ ngươi, nếu ngươi lấy vợ vì tiền thì mốiquan hệ ấy có phản ánh được cái phẩm chất cao quí của ngươi không, có cho ngươitrở nên có danh vọng không hỡi chàng quý tộc của ta? Vậy ngươi hãy bắt đầu làmcuộc nổi dậy trong ngươi đi.

Và ít ra nhà ngươi cũng tìm thấy hạnh phúc. Nhưng nhà ngươithật là bất hạnh như những hòn đá dưới cống ngầm khi phải sống cùng người phụnữ ngươi cưới về làm vợ. Thà rằng giao chiến với kẻ kình địch còn hơn là giaochiến với vợ. Đó là ngã ba của cuộc đời mà một người đàn ông trẻ phải chọn lựamột con đường cho riêng mình. Nhà ngươi đã chọn rồi đấy: ngươi đã đi đến nhàngười bà con Beauséant và ở đó ngươi thấy đấy, giàu có xa hoa. Ngươi đã đến nhàphu nhân Restaud, con gái của lão Goriot, và ngươi đã đánh hơi thấy ở đó mộtquý bà Paris. Ngày hôm đó ngươi đã trở về với một quyết tâm và ta đã đọc đượcsuy nghĩ ấy: đạt tới! Đạt tới bằng bất cứ giá nào! Ta đã nói: Hoan hô, đó làmột cậu nhóc rất hợp với ta, ngươi cần phải có tiền. Nhưng ở đâu ra? Ngươi đãrút hết tiền của các em gái ngươi. Tất cả những ông anh trai không ít thì nhiềuđều lừa gạt các cô em gái của họ. Một nghìn năm trăm phơ- răng của nhà ngươi lấyđược thì chỉ có chúa mới biết được, ở cái xứ sở người ta tìm thấy hạt dẻ nhiềuhơn là những đồng một trăm xu. Và số tiền ấy sẽ sớm đi nhanh mà thôi. Thì ngươiđã và đang thấy đấy, lao động chỉ hợp với những thằng con trai khoẻ mạnh giốngnhư Poiret ở cái quán trọ này. Giàu có nhanh chóng là cả một vấn đề mà tronglúc này năm mươi nghìn thanh niên trẻ tuổi dự định sẽ đạt được. Họ tự nhận thấymình trong cương vị của ngươi. Ngươi là một chàng trai trẻ trong số đó. Hãytưởng tượng về những cố gắng mà ngươi cần phải làm và cả sự vật lộn chiến đấunữa. Cần phải biết đấu tranh để sinh tồn, giống như những con nhện ở trong cùngmột cái bình, phải lưu ý rằng sẽ chẳng bao giờ có được năm mươi nghìn vị tríđều tất cả đâu. Ngươi phải biết người ta làm gì và làm như thế nào trên conđường mà ngươi lựa chọn chứ? Người ta phải theo ánh hào quang của các bậc anhtài hoặc sự khéo léo trong lừa lọc mua chuộc. Cần phải xâm nhập vào đám đôngnhững người đàn ông giống như một loạt đạn đại bác, hoặc len lỏi vào đó như mộtbệnh dịch. Thành thực chẳng để làm gì cả. Chúng ta phục tùng quyền lực của bậcanh tài, chúng ta căm ghét hắn, chúng ta ra sức vu khống hắn ta, bởi vì hắn takhông chia sẻ với chúng ta, nhưng chúng ta vẫn phải phục tùng vì hắn luôn tồntại. Nói tóm lại, chúng ta quỳ gối ngưỡng mộ hắn khi chúng ta không thể chônvùi hắn dưới bùn đen. Kẻ biến chất thì nhiều, tài năng thì thật hiếm hoi. Nhưvậy, kẻ thoái hoá biến chất tầm thường thì có rất nhiều và nhà ngươi sẽ cảmnhận được điều đó quanh mình. Ngươi sẽ thấy những người phụ nữ mà chồng của họchỉ có vẻn vẹn sáu nghìn franc tiền công nhưng họ lại chi vào việc trang điểmcủa họ đến hơn mười nghìn franc. Ngươi sẽ thấy những viên chức lương một nghìnhai trăm franc và mua được đất. Ngươi sẽ thấy những người phụ nữ bán mình đểđược ngồi trên những chiếc xe sang trọng của con trai quan đại thần, kẻ có thểchạy tới Long Champ trên con đường chính.

Ngươi đã trông thấy vẻ khốn khổ, ngu đần của lão Goriot,buộc phải trả tiền hối phiếu, lẽ ra nó thuộc về trách nhiệm của con gái lão màchồng cô ta có tới năm mươi nghìn phơ- răng lợi tức mỗi năm. Ta thách nhà ngươiđi được hai bước ở Paris mà không gặp những kẻ mánh khoé quỷ quyệt. Ta đánhcược cái đầu ta với ngươi là cái mớ lộn xộn mà nhà ngươi có được trong hoàncảnh gian nguy ở nhà người phụ nữ đầu tiên sẽ làm cho nhà ngươi vui lòng, phảichăng là vì cô ta giàu có xinh đẹp, trẻ trung. Chính những đạo luật đã lừaphỉnh tất cả và những người phụ nữ lại tiếp tục gây chiến với chồng họ vào bấtcứ lúc nào. Ta không thể nói hết chuyện được nếu ta phải cắt nghĩa cho cậunhững mánh khóe vì người tình, vì quần áo, công việc nội trợ, vì tính kiêu căngđôi khi cả vấn đề đạo đức nữa. Cậu cứ tin vào điều đó đi. Cũng như người quântử thù ghét cái tầm thường. Nhưng ngươi có tin mình là người quân tử không? ỞParis, một người quân tử là người im lặng, và từ chối chia sẻ.

Ta không nói về những kẻ cùng cực khốn khổ, những kẻ làmcông việc của mình mà không bao giờ được nhận một phần thưởng nào mà ta gọi tênlà kẻ hầu hạ của chúa. Chắc hẳn, đó là đức hạnh trong tất cả cái phần tinh tuýnhất của vẻ ngu đần, nhưng đó cũng là sự khốn khổ. Từ đây ta thấy vẻ nhăn nhócủa những người nhân hậu nếu như đức chúa trời chỉ đưa cho chúng ta lời nói đùaxét nét mà thiếu đi lời phán quyết cuối cùng.

Vì vậy nếu nhà ngươi muốn giàu có nhanh chóng, cần phải giàucó thực sự hoặc là phải tỏ vẻ như vậy. Để làm giàu, vấn đề là phải đánh nhữngquả lớn; nói một cách khác là lừa đảo. Nếu như trong hàng trăm nghề muốn làm,ngươi gặp mười người đàn ông chớp nhoáng trở nên giàu có thì cả mười tên đều bịcông chúng gọi là những tên kẻ cắp. Hãy rút ra bài học cho mình đi, đời là vậy!Điều đó chẳng đẹp hơn gì cái bếp bẩn thỉu bốc mùi, nếu đôi bàn tay có bị nhơbẩn bởi sự ăn vụng thì phải biết rửa sạch khi xong việc. Cái đó là một đạo lýtrong thời kỳ hiện nay.

Ta nói với người như vậy về thiên hạ, bởi thiên hạ đã dạy tanhư thế, ta rất biết điều đó. Cậu cho là ta chê trách nó phải không? Không đâu.Nó luôn luôn như vậy đó. Những nhà đạo đức học chẳng bao giờ thay đổi điều đócả. Con người là chưa hoàn thiện. Đôi khi có ít hay nhiều những kẻ đạo đức giảvà những kẻ khờ khạo nói rằng hắn theo hoặc không theo phong tục. Ta không kếttội sự giàu có là bất lợi cho dân chúng: con người lúc thì ở trên nấc thang caonhất, lúc xuống dưới đáy của xã hội, lúc lại lơ lửng ở giữa. Họ là hàng nghìnnghìn người như kiểu loài gia súc thượng đẳng sống vô tư lự, đặt mọi chuyện ởtrên đỉnh cao, kể cả luật pháp, tôi là một trong số đó. Napoléon đã gặp một vịbộ trưởng tên là Aubry, và người đã gửi ông ta đến các nước thuộc địa. Im lặngnào! Hãy nhìn xem có phải sáng nào cậu cũng thức dậy với tâm trạng như hômtrước không. Trong trường hợp này, ta sẽ đề nghị cậu làm một chuyện mà không aitừ chối cả. Hãy nghe cho rõ nhé. Ta có một ý tưởng. Ý tưởng của ta là sống mộtcuộc sống như của người tộc trưởng giữa một lãnh địa rộng hàng trăm nghìn mẫu,chẳng hạn như ở vùng Nam Mỹ, ta muốn trở thành người chủ đồn điền, có nô lệ,kiếm được nhiều tiền nhờ đàn bò, thuốc lá, gỗ, sống như một quân vương mà ở đâyngười ta chưa ý thức được, người ta sống co ro trong một hang đắp bằng thạchcao. Ta sẽ là một nhà thơ vĩ đại. Thơ ca của ta, ta không viết ra chúng màchúng được thể hiện trong hành động và tình cảm của ta. Và lúc này đây, ta cókhoảng năm mươi nghìn phơ- răng, số tiền ấy sẽ mang lại cho ta khoảng bốn mươitên nô lệ da đen. Ta cần hai trăm nghìn phơ- răng nữa, vì ta muốn có hai trămtên nô lệ để thoả mãn cuộc sống vương giả của mình. Bọn nô lệ ấy mà, cậu biếtkhông? Đó là những đứa trẻ con làm theo mệnh lệnh của ông chủ mà chẳng có lấymột tên thanh tra cảnh sát nào đến để hoạnh hoẹ cậu vì sử dụng lao động trẻ concả. Với khoản tiền đó, trong mười năm ta sẽ có ba hoặc bốn triệu. Nếu ta thànhcông, không một ai dám hỏi ta: "Mày là ai?" cả. Ta sẽ là ngài Bốntriệu, một công dân của nước Mỹ. Lúc đó ta sẽ năm mươi tuổi. Ta sẽ không còn làmột tên hư hỏng nữa, ta sẽ nghỉ ngơi theo cách của mình. Này! Nếu ta cấp chocậu một khoản tiền thừa kế trị giá một triệu cậu sẽ cho ta hai trăm nghìnphơ- răng chứ? Hai mươi phần trăm tiền hoa hồng. Được chứ? Có đắt quá không? Rồicậu sẽ yêu vợ cậu. Một khi đã làm đám cưới, cậu sẽ có nhiều chuyện để lo nghĩ,cậu sẽ cảm thấy buồn bực trong khoảng mười lăm ngày. Rồi đến một đêm, sau vàitrò khỉ, cậu sẽ chìm trong những nụ hôn, hai trăm nghìn quan tiền sẽ có lốithoát vì cậu nói với cô ta: ôi tình yêu của ta! Chuyện khôi hài này xảy ra nhưcơm bữa với những cặp vợ chồng trẻ. Một người vợ trẻ không biết từ chối khoảntiền chi cho người chồng biết nịnh cô ta đâu. Cậu có tin là cậu sẽ mất rấtnhiều tiền không? Không đâu, cậu sẽ tìm cách để kiếm được hai nghìn phơ- răngtrong một vụ làm ăn thôi.

Với tiền bạc và trí tuệ của cậu, cậu sẽ kiếm được lượng tàisản nhiều như cậu đã từng ao ước. Trong sáu tháng cậu sẽ đem lại hạnh phúc chovợ cậu, cho lão già Vautrin này, đấy là chưa kể đến gia đình cậu, những ngườiđang sống khổ cực trong mùa đông lạnh lẽo. Cậu đừng ngạc nhiên về những lời tavừa nói với cậu. Cứ sáu mươi cái đám cưới đẹp đẽ diễn ra ở Paris thì có tới bốnmươi bảy đôi có cuộc thương lượng tiền bạc. Phòng công chứng viên buộc ông...

- Tôi phải làm gì đây? Rastignac nôn nóng hỏi, cắt ngay lờiVaurin.

- Gần như chẳng làm gì cả, gã Vautrin trả lời trong khi đểlộ ra niềm vui như kiểu một người đi câu nhử được con cá cắn câu vậy. Hãy nghecho rõ đây! Trái tim một cô gái đáng thương, bất hạnh và khốn khổ giống như mộtmiếng xốp khô đang háo hức được yêu, một miếng xốp khô nhanh chóng phồng lênkhi nhỏ vào đó một giọt tình cảm. Hãy tán tỉnh một cô nàng trẻ trung đang trongtình cảnh cô đơn, thất vọng và nghèo khổ trong khi cô ta không biết mình sắpsửa được giàu sang. Đấy, quả là một điều kỳ diệu, cũng như mua xổ số mà biếtchắc là trúng giải độc đắc. Cậu sẽ xây dựng một đám cưới đẹp như mơ mà không gìcó thể thay đổi được. Hàng triệu phơ- răng sẽ đến với cô gái trẻ này, cô ấy sẽném chúng xuống dưới chân các cậu như thể đó là những viên sỏi vậy "Lấy đi. Bạnyêu quý của tôi! Lấy đi Adolphe! Lấy đi Alfred! Lấy đi Eugène! Cô ấy sẽ nói nhưthế nếu Adolphe, Alfred hay Eugène đã có thiện ý sẵn lòng hy sinh cho cô ấy.Điều mà tôi chờ đợi bởi những sự hy sinh ấy chính là bán một bộ đồ cũ để tớinhà hàng Cadran- Bleu ăn cùng với cô ta món vỏ bánh mì nhồi nấm, rồi tới nhà hátkịch Ambigu- Comique; đặt chiếc đồng hồ của anh chàng ở hiệu cầm đồ để mang đếncho cô nàng một chiếc khăn san. Tôi không nói với cậu về sự lắt léo của tìnhyêu cũng như về những chuyện nhảm nhí mà bao phụ nữ vẫn quen thể hiện, đơn cửnhư việc nhỏ ra vài giọt nước mắt lên trang giấy viết thư để ngầm nói đó lànhững giọt nước mắt khi mà người ta ở xa họ: cậu đã có vẻ nhận ra đầy đủ cảtiếng lóng của trái tim rồi đấy. Như cậu thấy đấy, Paris như một khu rừng củaTân thế giới, nơi trú ngụ hai mươi loài của các bộ tộc hoang dã, ngườiIllinois, người Huons, sống nhờ vào các chiến lợi phẩm từ các cuộc chiến đấuvới các bộ tộc khác, cậu là một tay săn bạc triệu. Để lấy được nó, cậu sử dụngbẫy, ống sáo có lưỡi gà, còi nhử. Có nhiều cách để săn: kẻ này săn của hồi môn,kẻ khác lại săn các loại hối phiếu có giá trị thanh toán; lại có kẻ câu tưtưởng của người khác hoặc ngược lại tự bán những gì mình vốn có. Những kẻ nàotrở về với cái túi đầy tiền thì sẽ được xã hội thượng lưu chào mừng, cổ vũ vàđón nhận. Chúng ta hãy mang đến sự công bằng cho mảnh đất hiếu khách này. Cậucũng có một phần trách nhiệm. Nếu những nhà quý tộc cao ngạo trên thế giới từchối một nhà triệu phú bỉ ổi vào hàng ngũ của họ, thì chính Paris sẽ chìa tayra đón nhận, sẽ ăn tối và cụng ly để chúc mừng những chiến công mà hắn đã đạtđược.

- Nhưng một cô gái như thế sẽ tìm thấy ở đâu?- Eugène nói.

- Ở ngay gần cậu, phía trước cậu đấy!

- Cô Victorine ư?

- Đúng thế!

- Hả? Thế nào?

- Cô ấy đã yêu cậu, phu nhân Rastignac nhà cậu đấy!

- Cô ấy không có lấy một xu, Eugène ngạc nhiên tiếp lời.

- À! Chúng ta đây đều biết. Chỉ cần hai từ là mọi việc sẽ rõcả thôi, Vautrin nói. Lão Taillefer là một lão đểu giả vừa giết một người bạncủa ông ta trong cuộc cách mạng. Đó là một trong những nhân vật đáng quan tâmnhất của tôi, lão này rất bảo thủ, ông ta là chủ ngân hàng và là hội viên chínhcủa hiệp hội Frédéric Taillefer và Công ty. Ông ta muốn để gia tài củamình cho đứa con trai độc nhất của ông ta. Điều đó sẽ gây thiệt hại choVictorine. Tôi thì tôi không ưa gì sự bất bình đẳng đó Tôi giống Don Quichotte,tôi thích bảo vệ cái yếu, chống lại cái mạnh. Nếu Chúa bỗng nhiên mang đứa contrai duy nhất của lão ta đi thì lão Taillefer sẽ lại dành mọi của cải cho đứacon gái; có lẽ khi đó, ông ta sẽ rất muốn nhường quyền thừa kế cho bất kỳ ai,thậm chí cả những con vật ngu si trong thiên nhiên ấy chứ. Thực ra, ông takhông thể có con được nữa, tôi biết thế. Victorine dịu dàng và tốt bụng, cô ấysẽ sớm chiếm được tình cảm của ông bố và làm ông ta phải quay như một con quaybằng sợi dây tình cảm! Cô ta có cảm tình với cậu và cậu sẽ lấy cô ấy. Tôi, tôisẽ đảm nhiệm vai trò của thiên sứ, tôi sẽ mang đến những điều tốt lành củaChúa. Tôi có một anh bạn mà tôi rất quý, anh này đã từng là đại tá quân đội sứLoire nay mới được đảm nhiệm việc bảo vệ hoàng gia. Anh ấy lắng nghe những ýkiến của tôi, rồi tự cho mình là người tuyệt đối trung thành với nền quân chủbảo hoàng. Đó không phải là một trong những kẻ ngu xuẩn giữ khư khư ý kiến đâu.Nếu tôi còn một lời khuyên dành cho cậu, thiên thần của tôi, thì đó chính làđừng giữ mãi ý kiến của mình mà hãy nói ra. Khi ai đó muốn có những ý kiến ấythì hãy bán cho họ. Một người đàn ông huênh hoang rằng chàng ta không bao giờthay đổi ý kiến và luôn đi theo lẽ phải thì luôn là một kẻ ngu ngốc tin vào sựchắc chắn của mọi việc. Không có nguyên nhân, chỉ có sự kiện; không có luậtpháp, chỉ có hoàn cảnh. Người cầm quyền sẽ kết hợp những hoàn cảnh với những sựkiện để viện dẫn chúng. Nếu luật pháp chặt chẽ thì nhân dân chẳng phải yêu cầuthay đổi luật liên tục như là người ta thay áo. Một người ít giúp ích cho nướcPháp nhất, lại là một kẻ được tôn trọng và ngưỡng mộ, nhưng bất quá hắn chỉđáng đem bày trong cái trạm bảo dưỡng giữa đám máy móc cũ rỉ. Trong khi đó mộthoàng thân bị ném đá, khạc nhổ vào mặt khi ông này có ý chê bai nhân loại vàngăn cản việc phân chia nước Pháp tại hội nghị Vienne, đáng lẽ được nhận vònghoa thì lại bị ném vào vũng bùn. Trên toàn quốc gia, người đàn ông không còntuyệt đối cống hiến như trước nữa. Ai ít phục vụ cho nước Pháp là một biểu hiệnđáng tôn trọng và luôn có được sự ngưỡng mộ, trong các trạm bảo dưỡng, cách tốtnhất để bảo vệ các máy móc là dán cho chúng một nhãn hiệu mang tên La Fayette;trong khi đó vị hoàng tử của chúng ta đã bị mỗi người ném cho một hòn đá vàomặt khi có ý chê bai nhân loại và ngăn cản việc phân chia lại nước Pháp tại hộinghị Vienne: họ phải cho ra ngoài lề, họ phải ném ngài vào ô nhục. Ồ! Tôi biết những việc làm đó. Tôi, tôi có những bí mật rất riêng của những người đàn ông!Thế là đủ. Tôi sẽ có một ý kiến không gì lay chuyển được khi nào tôi bắt gặp bacái đầu cùng đồng tình về việc sử dụng và tôi sẽ phải chờ lâu đấy! Người ta không hề thấy trong một phiên toà nào mà ba vị quan toà lại có chung ý kiến về một điều luật. Tôi trở về với gã bạn của tôi. Tôi sẽ cầu Chúa xin ngài tha tội nếu như tôi xưng tội với ngài về những điều đó. Chỉ một câu của bố trẻ Vautrin,gã ấy sẽ lập tức xử cậu con trai vì cái tội đã không gửi tiền, dù chỉ 100 xu cho cô em gái nghèo khổ của hắn... và thế... - Đến đây ông Vautrin đứng bật dậy, làm những động tác để bảo vệ con chiên của mình với uy quyền của một người cha xứ. - Và thế là mọi việc sẽ ổn thoả! Gã nói thêm.