- Thật kinh khủng. Eugène nói, ông muốn đùa đấy à, ôngVautrin?

- Nào, nào, bình tĩnh - người đàn ông đó lại tiếp tục - đừngtrẻ con thế. Tuy nhiên, nếu điều đó có thể làm cậu thích thì cậu có thể bánnhững thông tin ấy đi! Cậu mang đi! Cậu hãy nói rằng, tôi là một người thô lỗ,đểu giả, một tên trộm cắp nhưng đừng gọi tôi là kẻ lừa đảo hay gián điệp! Nàohãy nói đi, hãy buông ra tất cả những lời lẽ của cậu! Tôi sẽ cảm thông cho cậu,ở tuổi của cậu thì điều ấy cũng tự nhiên thôi! Tôi cũng đã từng như thế. Chỉ cóđiều, hãy suy nghĩ lại. Vài ngày nữa, cậu sẽ bước chân đến nhà các quý bà xinhđẹp để ve vãn họ và cậu sẽ được tiền. Cậu hẳn đã nghĩ tới điều đó. Bởi, cậu sẽthành công như thế nào nếu cậu không nhờ vào tình yêu của cậu? Chàng sinh viênyêu quý của tôi, cậu chẳng cần ý thức được đạo đức có hay không có. Người tanói chúng ta phải đền tội cho những lỗi lầm của mình. Còn một điều thật dễthương nữa là người ta lấy việc làm nhân đạo, có đạo đức để biện minh cho mộttội ác. Quyến rũ một phụ nữ để có thể tiến thân, gieo rắc sự chia rẽ giữa nhữngđứa con trong gia đình, tất cả những hành động bỉ ổi ấy cuối cùng sẽ được thiêucháy hay nói cách khác, được dùng vào mục đích mua vui hoặc cho lợi ích cánhân, cậu có tin rằng, đó là hành động của đức tin, của hy vọng và của lòng bácái? Vì sao chỉ có hai tháng tù với một vị công tử trong nửa đêm đã tước đi nửagia tài của một đứa trẻ, còn tại sao một kẻ nghèo khổ lại trở thành tội phạmkhổ sai vì ăn cắp một tờ một nghìn phơ- răng với những tình tiết tăng tội? Đấylà luật pháp của cậu đấy! Đó không phải là luật vì nó quá phi lý. Kẻ giết ngườiđã trở thành một kẻ tôn xưng giám mục: tất cả tội ác sẽ lùi vào bóng tối. Giữaviệc tôi đề nghị cậu và việc cậu định làm, hãy cân nhắc. Hãy bỏ qua con ngườivà hãy nhìn tấm lưới xem qua đó người ta có lọt ra khỏi Bộ luật được không. Bímật của những tài sản lớn không có nguyên nhân rõ rệt chính là một tội ác đãđược quên đi bởi lẽ nó không để lại dấu vết gì.

- Nào, thưa ông, tôi không muốn nghe thêm về điều đó nữa,ông sẽ khiến tôi nghi ngờ về chính mình mất. Vào thời gian này tình cảm là toànbộ sự nhận biết của tôi.

- Tuỳ ý cậu, chàng trai đáng mến. Tôi đặt nhiều niềm tin ởcậu, Vautrin nói, tôi sẽ không nói nữa. Tuy vậy, còn một lời cuối. Ông ta nhìnxoáy sâu vào chàng sinh viên: Cậu đang nắm bí mật của tôi.

- Một thanh niên khi biết khước từ hẳn sẽ biết cách quên nóđi.

- Cậu cũng đã nói câu ấy rồi, và nó khiến tôi hài lòng.Ngoài ra cậu thấy đấy, cậu vẫn còn một chút do dự. Nên nhớ điều mà tôi muốn làmcho cậu Tôi cho cậu mười lăm ngày đấy. Cậu phải quyết định đi.

- Quả là một người đàn ông có cái đầu sắt đá!

Rastignac nhủ thầm khi nhìn Vautrin và lẳng lặng ra đi vớicái gậy trong tay. Ông ta đã nói với mình một cách trắng trợn điều mà bàBeauséant đã ẩn ý nói với mình. Ông ta đã xé nát trái tim mình với những chiếcmóng vuốt cứng như sắt. Tại sao mình lại muốn đến nhà quý bà Nucingen? Ông tađã đoán ra ý định của mình ngay khi mình vừa nghĩ ra nó. Bằng vài lời, ông tađã phơi bày nhiều điều về phẩm hạnh hơn tất cả những gì mà trước đây mình từngnghe từng đọc. Nếu nhân phẩm không chấp nhận sự hèn nhát nào thì hóa ra mình đãăn cắp của người thân sao? Chàng vừa nói thầm vừa ném cái túi lên bàn. Chàngngồi xuống, và thừ người ra trong một vẻ đăm chiêu kỳ lạ. - Tôi! Trời! Tất cảmọi người tin vào đạo đức nhưng ai đại diện cho đạo đức? Những dân tộc đã có tựdo để tôn sùng; nhưng nơi đâu trên trái đất có một dân tộc tự do? Thời thanhxuân của mình vẫn còn xanh trong như bầu trời không một gợn mây, mong muốn đượctrở nên vĩ đại và giàu có, thế mà phải dối trá, phục tùng, luồn cúi, gắnggượng, nịnh bợ, che giấu ư? Vì thế mà chấp nhận tự trở thành đầy tớ của nhữngkẻ dối trá, xu nịnh và luồn cúi ư?

Trước khi trở thành đồng bọn của chúng thì phải phục tùngchúng. Thật lầm lạc. Không. Mình muốn làm công việc thanh cao, trong sạch; mìnhmuốn làm việc cả ngày lẫn đêm, chỉ để tạo ra cơ đồ bằng chính nghề nghiệp củamình. Đó sẽ là cách tạo lập cơ nghiệp chậm chạp nhất, nhưng mỗi ngày, đầu mìnhsẽ được đặt trên chiếc gối mà không mảy may một ý xấu xa nào. Có gì đẹp hơn làlặng ngắm cuộc đời mình và thấy nó thanh khiết như một bông hoa bách hợp? Mìnhvà cuộc đời mình như thể là chàng trai trẻ và vị hôn thê tương lai. Vautrin đãgiúp mình thấy được điều gì sẽ đến sau 10 năm... Quỷ thật! Cái đầu của mình đãlầm lạc mất rồi. Mình không muốn nghĩ tới điều gì nữa, trái tim mình sẽ biết điđúng hướng.

Giọng nói của Sylvie đã kéo Eugène ra khỏi cơn mộng mị, côta bảo bác thợ may đã tới. Chàng bèn xuống gặp bác ta với hai túi bạc trên tay.Khi thử vận những trang phục cho buổi chiều, chàng mặc lại bộ trang phục mới đãmặc buổi sáng, bộ trang phục ấy đã biến đổi hoàn toàn chàng. - Tôi, tôi có giátrị lắm đấy ngài Trailles, chàng ta tự nhủ. Cuối cùng tôi cũng có vẻ của mộtngười đàn ông lịch lãm.

- Này cậu, lão Goriot nói khi bước vào nhà Eugène, cậu đãhỏi tôi có đúng là tôi biết những ngôi nhà mà bà Nucingen hay đến phải không?

- Vâng, đúng vậy.

- Thế hả! Quý bà ấy sẽ tới buổi khiêu vũ của ngài thống chếCarigliano. Nếu cậu có thể tới đó, cậu hãy nói cho tôi xem có phải hai cô congái của tôi đang rất hạnh phúc hay không, chúng ăn mặc như thế nào, vậy thôi.

- Làm sao lão biết những điều đó, lão Goriot của tôi?

- Người hầu phòng ở đó đã cho tôi biết. Eugène giúp lão ngồixuống bên cạnh lò sưởi của mình. Nhờ Thérèse và Costance mà tôi biết tất cảnhững gì chúng làm. Ông lão lấy lại vẻ vui mừng, lão giống như một người trẻtuổi đang yêu hạnh phúc vì một mưu mẹo để có thể giúp lão gặp gỡ với tình nhâncủa mình mà không bị nghi ngờ gì cả. - Cậu sẽ thấy chúng, cậu ạ! Lão nói mộtcách tự nhiên, bộc lộ một mong muốn đơn giản.

- Tôi không biết nữa, Eugène trả lời. Tôi sẽ đến nhà bàBeauséant để nhờ bà ấy xem bà ấy có thể giới thiệu tôi với vị phu nhân củathống chế trong buổi khiêu vũ đó hay không.

Eugène đã nghĩ tới một niềm vui sâu xa của mình với vị tửtước phu nhân khi chàng xuất hiện với bộ quần áo mới, thật sự nó đã giúp chàngta trở nên sang trọng. Cái mà những nhà tư tưởng học gọi là những bi kịch củatrái tim con người cũng chỉ là những ý nghĩ chán nản, thất vọng, những hànhđộng không tự nguyện, chỉ vì lợi ích cá nhân. Những sự đột biến ấy, chủ đề củabao sự khiếu nại, sự thay đổi bất ngờ là những sự tính toán được thực hiện nhằmmục đích mua vui của chúng ta.

Cảm thấy đã mặc đẹp, đi găng vừa vặn, đôi ủng phù hợp, Rastignacđã quên mất sự hoàn thiện nhân cách cho mình. Những người trẻ tuổi không dám tựchất vấn mình, khi họ rơi vào sự bất công, trong khi người đứng tuổi lại ý thứcđược điều đó. Chính điều đó làm nên toàn bộ sự khác biệt giữa hai thế hệ sống.Thế mà hai người hàng xóm Eugène và lão Goriot, từ lúc nào đã trở thành bạntốt. Tình bạn thiêng liêng của họ được xây dựng trên cơ sở tâm lý đối lập hẳnvới thứ tình cảm giữa Vautrin và chàng sinh viên. Nhà triết gia mạnh dạn nào đãtừng phê phán những thứ tình cảm xấu xa của chúng ta sẽ không ngại ngùng mà chorằng đó là những biểu hiện của các loài động vật. Liệu có một nhà xem tướng nàocó thể đoán được một con chó sẽ phản hồi lại một người lạ như thế nào khi chưabiết người này có quý nó hay không? Người ta khi cảm thấy được yêu mến, nhữngtình cảm được in dấu vào mọi thứ và trải vào không gian. Một lá thư là một tâmhồn, là nơi phản ánh chân thực nhất những tâm tư tình cảm mà những con ngườithông minh rất hay để ý đến và xem đó như là một báu vật của tình yêu. LãoGoriot, người luôn để tình cảm vượt ra khỏi ý chí, đã được soi sáng bởi lòngtrắc ẩn, sự cảm thông mà chàng sinh viên trẻ tuổi đã dành cho mình. Tuy thế, sựgắn kết vừa mới được hình thành ấy vẫn chưa dẫn tới một sự trao gửi tâm sự nào.Nếu Eugène tỏ ý muốn gặp quý bà Nucingen, thì đó không phải là vì chàng tintưởng vào lão để được lão dẫn đến nhà cô ta; mà là chàng tính đến việc qua ônglão biết thêm được nhiều thông tin có lợi cho mình. Và lão Goriot đã nói nhiềuvề hai cô con gái cưng:

- Chàng trai yêu quý của tôi, lão nói với chàng vào ngày hômsau, làm thế nào mà cậu có thể tin rằng bà Restaud giận cậu khi cậu nhắc têntôi? Hai cô con gái của tôi rất yêu quý tôi. Tôi là một người cha hạnh phúc.Duy chỉ có hai thằng con rể của tôi là cư xử tệ với tôi. Tôi không muốn làm đaulòng những đứa con yêu quý chỉ vì những bất hoà của tôi với chồng của chúng, vàtôi thích bí mật nhìn ngắm chúng. Điều bí ẩn này đã mang đến cho tôi hàng ngànnỗi sướng vui mà những người cha khác không hiểu được bởi họ có thể gặp con gáihọ khi nào họ muốn. Tôi, tôi không thể làm được điều đó, cậu hiểu được không?Thế là khi nào đẹp trời, tôi sẽ đến quảng trường Champs- Élysées, sau khi đãhỏi các bà hầu phòng xem là các cô con gái của tôi có đi dạo hay không. Tôi đợichúng ở lối đi nhỏ, trái tim tôi đập mạnh khi những chiếc xe của chúng đến, tôingắm nhìn chúng trong các bộ trang phục, chúng đi ngang qua và ném cho tôi mộtnụ cười ý nhị làm sáng rực cả không gian quanh tôi như thể có những tia nắng ấmáp soi rọi vào. Và tôi ở lại để ngắm chúng lúc chúng trở về. Tôi vẫn còn có thểnhìn ngắm chúng! Những lần đi chơi làm cho con gái tôi trở về với khuôn mặthồng rạng rỡ hạnh phúc. Tôi nghe thấy những lá bàn tán xung quanh: "Thật là mộtphụ nữ xinh đẹp.". Điều đó đem lại cho tôi niềm hân hoan. Đó chẳng phải là giọtmáu của tôi đó sao? Tôi yêu những con ngựa chúng cưỡi. Tôi mong muốn được làchú chó nhỏ được chúng ôm vào lòng. Tôi sống vì niềm vui của các con gái. Mỗingười có một cách để yêu thương, cách của tôi không gây phiền luỵ cho ai. Tạisao mọi người lại bận lòng tới tôi? Tôi hạnh phúc với cách của riêng mình. Luậtpháp nào chống lại tôi khi tôi muốn nhìn các con tôi ra khỏi nhà để đi khiêu vũvào buổi tối? Đáng buồn biết bao nếu tôi đến muộn, và người ta sẽ nói với tôi:Bà ấy đã đi rồi. Có một buổi tối tôi đã chờ tới tận ba giờ sáng để được nhìnngắm Nasie, mà đã hai ngày rồi tôi chưa trông thấy. Khi được nhìn thấy nó tôisuýt ngất vì vui sướng. Tôi chỉ cần nói chuyện của tôi thôi thì cậu cũng đãhiểu rằng các cô con gái của tôi tốt đến độ nào. Chúng muốn làm vui lòng tôibằng đủ các loại quà tặng; tôi đã ngăn chúng, tôi nói: "Hãy giữ tiền của cáccon. Các con muốn ta làm gì với chúng đây? Ta chẳng cần gì cả!". Quả thực,chàng trai yêu quý của ta, ta là gì chứ? Một người đã chết mà tâm hồn còn lảngvảng khắp những nơi nào mà các con ta đến. Khi nào cậu đã gặp quý bà Nucingen,cậu nhớ nói cho tôi biết xem cậu thích ai hơn trong hai đứa nó nhé, lão nói saumột lúc im lặng khi nhìn Eugène chuẩn bị đi dạo tại Tuileries trong lúc chờ đợiđến giờ được gặp bà Beauséant.

Cuộc dạo chơi này sẽ mở ra nhiều điều tốt đẹp cho chàng sinhviên. Một vài phụ nữ sẽ để ý đến chàng. Chàng quá điển trai, quá trẻ và có sựlịch lãm của người đàn ông thời nay. Cảm nhận được mình đang là đối tượng củamột sự chú ý gần như là ngưỡng mộ, chàng chẳng hề nghĩ đến các em của mình cũngnhư tới bà dì đã rời bỏ, kể cả đến sự ghê tởm về nhân phẩm của mình. Chàng đãthấy một con quỷ đi ngang qua trên đầu mà thật dễ dàng để nhầm lẫn với mộtthiên thần, tên quỷ này với đôi cánh hỗn sắc đã rắc những viên hồng ngọc, buôngnhững tấm mành vàng của nó vào trước cửa của dinh thự, khoác bộ xiêm y đỏ chocác phụ nữ đang mơ ước đến một vinh hoa, phủ hào quang lên vàng vốn có nguồngốc thô sơ; chàng đã nghe theo lời của cái danh vọng hão huyền ấy mà những viênngọc giả làm cho chúng ta tưởng đâu là một biếu tượng của quyền lực. Lời nóicủa Vautrin, dù cho nó có tệ đến thế nào thì vẫn trú ngụ trong trái tim chàngnhư trong ký ức của một trinh nữ, luôn khắc sâu hình ảnh mụ chủ lầu xanh khi mụnói với cô này: "Vàng và tình yêu đều dồi dào." Sau khi đi dạo đã thấm mệt, đếnkhoảng năm giờ, Eugène có mặt tại nhà của bà Beauséant, chàng nhận được ở đómột cú sốc tâm lý khủng khiếp mà thường những chàng trai trẻ lại không đủ dũngkhí để chống chọi với nó. Trước đây, chàng đã thấy bà tử tước với đầy đủ vẻ taonhã, lịch thiệp cùng một sự ban ơn ngọt ngào được tạo ra bởi nền giáo dục quýtộc và rất hoàn mĩ nếu được xuất phát từ trái tim.

Khi chàng vào trong nhà, bà Beauséant đã có một cử chỉ lạnh nhạtvà nói với chàng bằng một giọng cộc cằn:

- Cậu Rastignac, tôi không thể gặp cậu lúc này, cho dù cóthế nào đi nữa, tôi còn phải thương lượng...

Đối với một người biết quan sát và phán đoán và Rastignac đãnhanh chóng trở nên người như thế thì câu nói ấy, cử chỉ, ánh mắt, sự uốn giọngấy mang tính cách và của thói quen giữ đặc quyền. Chàng nhận ra bàn tay sắtdưới đôi găng nhung, bản tính ích kỷ dưới những kiểu cách: như bản chất của gỗđược che đậy bằng lớp sơn bóng láng. Eugène hình dung thấy chữ "ta là vua" hiệnra trên trán của kẻ chí tôn và nét mặt vinh quang của gã quí tộc hạng thấp.Eugène quên ngay giọng nói cộc cằn lúc nãy một cách dễ dàng vì tin vào sự thanhcao của quý bà. Chàng đã ký một hiệp ước tốt đẹp gắn liền với một ân nhân bấtkhả kháng, điều khoản dành cho hai trái tim vĩ đại ấy là một sự bình đẳng. Sựquảng đại đã gắn kết hai cơ thể sống vào làm một, là một sự đam mê thần diệuvừa không thể hiểu hết được vừa hiếm hoi như một tình yêu thực thụ. Cả hai đềulà sự lãng phí của tâm hồn cao đẹp. Rastignac muốn tới buổi khiêu vũ của bàcông tước Carigliano, và chàng không thể vì lí do gì mà không đến được nơi ấy.

- Thưa bà, chàng nói bằng một giọng xúc động, nếu vấn đềkhông quan trọng, tôi không đến để quấy rầy bà. Xin bà hãy mở tấm lòng rộnglượng lịch thiệp vốn có để cho phép tôi được gặp bà sau, tôi sẽ chờ.

- Thôi được. Hãy đến dùng bữa tối với tôi, bà ta nói vớigiọng có vẻ hơi ân hận: bởi người phụ nữ này thực sự tốt như một nữ quý tộc vốnthế.

Mặc dù rất cảm động bởi sự bất ngờ đó, Eugène tự nhủ trongkhi quay trở ra: "Hãy nhún nhịn, chịu đựng tất cả. Rồi sẽ ra sao đây nếu mộtthời gian sau người phụ nữ tốt nhất quên đi lời hứa của tình thân hữu để quẳngcậu ở đó như một cái giày cũ? Vậy ai có phận người ấy ư? Thật sự thì nhà bà tacũng chẳng phải là một cửa hàng và quả là mình đã nhầm vì đã cần bà ta. NhưVautrin nói, cần phải tàn nhẫn."

Suy nghĩ cay đắng của chàng sinh viên sớm bị tiêu tan bởi sựhài lòng, chàng tự hứa sẽ đến dùng bữa tối ở nhà bà tử tước. Định mệnh vớinhững biến cố nhỏ trong cuộc đời đã góp phần đẩy chàng vào con đường mà ở đó sựsoi mói của những nữ quái thần dán trên tường nhà Vauquer cứ đeo bám, như trênchiến trường, chàng giết để không bị giết, lừa để không bị lừa; ở đó chàng luônphải đứng ở ngưỡng cửa của ý thức chí và, trái tim của mình. Chàng phải đeo mặtnạ, tự đóng vai người đàn ông ở Lacédémone, cao thượng và hiếu chiến nắm lấyvận mệnh của mình để không bị phát hiện, để đạt được quyền lợi.

Khi chàng lại trở lại nhà bà tử tước, chàng đã thấy bà tađối với chàng đầy vẻ nhân ái và ân cần. Cả hai bước vào phòng ăn, một căn phòngsang trọng với bộ bàn ghế xếp thời phục hưng bóng nhoáng, ở đó ngài tử tướcđang đợi phu nhân của mình. Và ai cũng biết rằng căn phòng này được xếp vàoloại hàng xa xỉ nhất. Ngài Beauséant có vẻ giống với nhiều kẻ chán ngắt khôngcòn niềm vui nào khác hơn là những thú vui rẻ tiền; thực ra ông ta là một tênphát xít của đế chế Louis 18 và của công tước Escars. Vậy thì chiếc bàn của ôngta còn được tăng đôi giá trị, sự sang trọng của vẻ bề ngoài và chất liệu bêntrong. Đôi mắt của Eugène không còn cử động được nữa, như khi chàng đóng kịchvì lần đầu tiên chàng ăn tối trong số những ngôi nhà sang trọng do những ngườigiàu có thừa kế cho nhau. Bây giờ người ta đã không còn dùng bữa đêm sau các buổikhiêu vũ đã tồn tại từ thời đế chế, vì thời ấy các vị tướng lĩnh thường lấy lạisức chuẩn bị cho cuộc chiến đang chờ họ cả bên ngoài lẫn bên trong. Eugène cònchưa được tham dự những buổi vũ hội ấy. Sự tự tin tác động đến chàng một cáchsiêu phàm, đến độ chàng đã bắt đầu dùng bữa, ngăn để không ngạc nhiên một cáchngớ ngẩn. Nhưng bằng cách nhìn những đồ ăn bằng bạc được chạm khắc và hàng ngànnét cầu kỳ của một chiếc bàn lộng lẫy, bằng cách ngưỡng vọng cho lần đầu tiênđược một sự phục vụ không một tiếng động, thật khó với một anh chàng giàu trítưởng tượng để không thích cuộc sống luôn luôn phong nhã này hơn là cuộc sốngnghèo túng mà chàng muốn đốt cháy. Ý nghĩ ấy đã làm chàng thoáng nghĩ tới cănphòng chung cư của mình ban sáng. Chàng đã ghê tởm nó đến độ mà chàng thề rờibỏ nó vào tháng giêng, cũng là ở trong một ngôi nhà sạch đẹp để lánh xa Vautrinmà chàng cảm thấy như một gánh nặng trên vai. Nếu người ta vừa nghĩ tới hàngngàn hình thức tham nhũng đang diễn ra ở Paris,được công bố hay rơi vào quên lãng, một người đàn ông thông minh sẽ tự hỏirằng: đâu là sai lệch của nhà nước khi đặt những ngôi trường, những con ngườitrẻ tuổi vào đây? Những người phụ nữ được tôn trọng như thế nào? Tại sao nhữngngười đổi tiền không bao giờ bị mất một tí nào mà họ hay phô trương từ nhữngbát vàng của mình? Nhưng ngay cả khi người ta ít nghĩ đến những tội ác điểnhình do một thanh niên gây nên thì liệu rằng người ta có còn tôn trọng nữakhông những kẻ Tantales đã kiên trì chiến đấu chống lại họ? Nếu được miêu tả cuộcchiến giữa chàng và Paris,chàng sinh viên nghèo sẽ cung cấp cho chúng ta một trong những chủ đề bi hàinhất của nền văn minh hiện đại. Bà Beauséant lãnh đạm nhìn Eugène như để giụcchàng nói, chàng chẳng muốn nói gì khi có mặt ngài tử tước.

- Anh có thể đưa em tới chỗ những người Ý tối nay không? Tửtước phu nhân hỏi chồng.

- Anh rất vui khi được phục tùng em, ông ta trả lời vợ vớimột vẻ ân cần, lịch lãm như là để chế giễu sự có mặt của Eugène, nhưng anh sẽphải tiếp người của nhà Variéstés.

- Vợ của ông ta chứ gì, nàng tự nói.

- Thế Ajuda không đi với em tối nay sao? tử tước hỏi.

- Không ạ! Bà ta nhăn nhó trả lời.

- Ồ! Nếu em thực sự cần một người đi cùng thì hãy đi vớingài Rastignac này cũng được chứ sao.

Bà tử tước nhìn Eugène mỉm cười.

- Điều đó sẽ làm phiền cho cậu, bà ta nói.

- Người Pháp thích mạo hiểm bởi họ tìm thấy trong đó niềmvinh quang, ngài Chateaubriand đã nói thế - Rastignac trả lời bằng cử chỉ gậpngười xuống.

Một lát sau, chàng được đi cùng bà Beauséant tới nhà háthiện đại trên một chiếc xe ngựa hai chỗ ngồi và bị hút vào cảnh bài trí của nhàhát, chàng càng hiểu rõ hơn vì sao các bà tử tước mang theo ống nhòm, các bà ấyăn mặc thật là đẹp, chàng bay bổng từ sự quyến rũ này đến sự quyến rũ khác.

- Cậu có điều gì để nói với tôi - bà Beauséant hỏi. À này,quý bà Nucingen ngồi cách chúng ta ba ô. Chị gái cô ấy và ngài Trailles thì ở ôbên cạnh.

Vừa nói, bà tử tước vừa nhìn ô có cô Rochefide và không thấycó ngài d'Ajuda ở đó, vẻ mặt bà trở nên tươi sáng lạ thường.

- Cô ấy thật đẹp, Eugène nói sau khi đã nhìn bà Nucingen.

- Cô ấy có đôi lông mi vàng ệch ra ấy mà!

- Phải, nhưng dáng dấp mảnh dẻ của cô ấy mới tuyệt làm sao.

- Thật chẳng cân đối chút nào.

- Nhưng đôi mắt thì tuyệt đẹp!

- Cô ta có khuôn mặt dài ngoẵng.

- Nhưng đấy mới là nét đặc biệt.

- Hãy xem cách cô ấy nâng ống nhòm kìa. Mọi cử động của côta giống hệt như lão Goriot. - bà tử tước nói làm Eugène vô cùng ngạc nhiên.

Thực tế, bà Beauséant đã nhòm trộm căn phòng và luôn chú ýtới bà Nucingen, tuy nhiên lại giả vờ như không làm gì cả. Tất cả đẹp một cáchtao nhã. Delphin de Nucingen ít chú ý tới người họ hàng trẻ đẹp và lịch lãm củabà Beauséant, trong khi chàng thì chỉ nhìn mỗi nàng.

- Nếu cậu cứ tiếp tục nhìn cô ấy như nam châm như thế thìcậu sẽ gây tai tiếng đấy, cậu Rastignac. Cậu sẽ chẳng đạt được gì đâu nếu cậubị rơi vào sự đàm tiếu của mọi người.

- Người họ hàng quý mến của tôi, Eugène nói, bà đã bảo vệtôi thật tốt, nếu bà muốn hoàn thành công việc ấy của bà, tôi chỉ yêu cầu bà làhãy cho tôi được nhờ vả bà đôi chút. Điều ấy sẽ đem lại một chút phiền hà chobà nhưng lại là lợi ích lớn cho tôi, tôi đã thỉnh cầu bà như thế đấy. Đó, tôiđã bắt đầu ngây ngất rồi đó.

- Đã ư?

- Vâng.

- Người phụ nữ đó?

- Vậy những nguyện vọng của tôi đã được nghe thấy ở đâu khácrồi ư? Chàng nói bằng cách chiếu cặp mắt vào người họ hàng. Bà công tướcCarigliano đã gắn bó với bà công tước Berry, chàng lại tiếp tục sau một hồingừng lại, xin phu nhân hãy gặp bà ấy, hãy nhân từ mà giới thiệu tôi tại nhà bàấy và dẫn tôi đến buổi khiêu vũ mà bà ấy tổ chức vào thứ hai. Tôi sẽ gặp bàNucingen ở đó, và tôi sẽ vào cuộc.

- Sẵn lòng, bà ta nói. Nếu cậu cảm thấy đã thích thú cô ấy.Công việc của trái tim cậu sẽ tiến triển tốt đẹp. Kia là Marsay ở ô của quậnchúa Galathionne. Bà Nucingen đang có điều khổ tâm mà bà ta tự chuốc lấy. Chẳngcó thời kỳ nào tốt hơn lúc này để tiếp cận với một phụ nữ nhất là một phụ nữ cóchồng là chủ ngân hàng. Những quý cô xứ Chaussée - d’Antin thích mọi sự trảthù.

- Vậy bà sẽ làm gì trong trường hợp ấy, theo bà?

- Tôi à, ta âm thầm chịu đựng.