Đúng lúc đó, ngài hầu tước d'Ajuda xuất hiện trong ô của bà Beauséant.

- Tôi đã làm vội vàng công việc chỉ để đến gặp lại bà, ôngta nói, tôi muốn nói với bà rằng đó không phải là một sự hy sinh.

Sự hân hoan hiển diện trên khuôn mặt của bà tử tước báo choEugène nhận biết rằng đấy là dấu hiệu của một tình yêu đích thực và để khôngtrộn lẫn cử chỉ ấy với những điệu bộ nhõng nhẽo của các gái điếm ở Paris. Chàng ngưỡng mộngười họ hàng của mình và im lặng thở dài khi nhường chỗ cho ngài d'Ajuda. "Ngườiphụ nữ đang yêu trông mới thanh cao và sang trọng biết bao, chàng tự nhủ. Thếmà gã lại say mê con bé khác. Sao người ta có thể làm thế được nhỉ?"

Chàng cảm thấy trái tim mình có một niềm đam mê trẻ thơ.Chàng muốn chạy với đôi chân của bà Beauséant, chàng mong ước có được quyền lựccủa quỷ thần để mang bà ta vào trong trái tim mình, như một con đại bàng tha từthảo nguyên vào trong tổ của nó một chú dê non trắng vẫn còn đang bú sữa. Chàngđã hạ mình vì ở trong bảo tàng sắc đẹp vĩ đại này không có bảng chú thích,không người hướng dẫn cho chàng. "Có một người thầy và một địa vị khá vươnggiả, chàng tự nhủ, đó chính là dấu hiệu của quyền lực!" Và, chàng nhìn bàNucingen như một kẻ bị lăng mạ đang nhìn kẻ thù của mình. Nữ nam tước quay lạiphía chàng để ý tứ gửi tới chàng ngàn lời cảm tạ bằng cái nháy mắt. Hành độngđầu tiên đã được hoàn thành.

- Ngài rất quen bà Nucingen và có thể giới thiệu ngàiRastignac với bà ấy chứ? bà Beauséant nói với ngài hầu tước d'Ajuda.

- Hẳn là cô ấy rất lấy làm hài lòng được gặp ngài,ngài hầutước nói.

Anh chàng người Bồ Đào Nha điển trai đã đứng dậy, cầm tay

chàng sinh viên và chỉ trong nháy mắt đã thấy cả hai ở ngaycạnh bà Nucingen.

- Bà nam tước, ngài hầu tước nói, tôi vinh hạnh được giớithiệu với bà ngài kỵ sĩ Eugène de Rastignac, một người họ hàng của bà tử tướcBeauséant. Bà đã gây ấn tượng mãnh liệt cho ngài đây và tôi thấy rất vui sướngkhi để ngài tiếp cận với người mà ngài ái mộ.

Những lời lẽ đó được nói với một giọng mang vẻ chế nhạonhưng xuất phát từ mồm của ngài d'Ajuda nên chẳng phụ nữ nào phật lòng. BàNucingen cười và tặng cho Eugène chỗ của chồng bà vừa bước ra ngoài.

- Tôi không dám cả gan đề nghị ngài ở lại gần tôi thưa ngài,nàng nói với chàng. Khi người ta có vinh hạnh được ở bên cạnh bà Beauséant thìthường người ta sẽ ở lại đó.

- Nhưng, Eugène nói với nàng bằng giọng trầm, thưa bà, tôicho là nếu tôi muốn làm hài lòng người họ hàng của tôi, tôi sẽ ở gần bà. Trướckhi ngài hầu tước tới, chúng tôi đã nói chuyện về bà và về sự thanh nhã củatoàn bộ con người bà, chàng nói cao giọng.

Ngài d'Ajuda rút lui.

- Thực sự, thưa ngài, bà nam tước nói, ngài sẽ ở lại với tôiư? Vậy thì chúng ta sẽ làm quen, chị Restaud đã đem đến cho tôi niềm mong muốnmãnh liệt nhất được gặp ngài.

- Vậy thì bà ấy thật dối trá, bà ấy đã chặn tôi ở cửa nhàcủa bà.

- Sao cơ?

- Thưa bà, tôi có trách nhiệm phải nói lý do với bà, nhưngtôi rất cần bà lượng thứ khi gửi gắm bà một điều bí mật như thế. Tôi là hàngxóm của cha bà. Tôi không hay biết bà Restaud là con gái ông. Tôi đã thiếu cẩn trọngkhi nói to điều này một cách vô ý và tôi đã khiến chị gái bà cùng với chồng bàấy tức giận. Bà không thể tin được bà công tước Langeais và người họ hàng củatôi đã thấy sự từ bỏ của con cái đó xấu xa đến bao nhiêu. Tôi đã kể cho họ tìnhcảnh của ông ấy và họ đã cười như những kẻ điên. Tôi so sánh giữa bà với chịbà, bà Beauséant đã nói với tôi bằng những lời rất tốt và bảo tôi bà đã đối xửtuyệt vời với người hàng xóm của tôi biết bao, với ông Goriot ấy. Thực tế thìthế nào, bà không thể không tôn thờ ông ấy? Ông ấy vô cùng yêu quí bà đến nỗimà tôi đã phải ghen tức cơ đấy. Chúng tôi đã nói về bà sáng nay trong vòng haigiờ. Rồi, tất cả toàn là những điều mà cha bà đã kể cho tôi, chiều nay trongkhi ăn tối với chị họ tôi, tôi đã nói với chị ấy rằng chị không thể đẹp bằng bàđược. Vì muốn ưu ái cho sự ngưỡng mộ nồng nhiệt đó, bà Beauséant đã đưa tôi đếnđây và nói với tôi rằng thể nào tôi cũng sẽ được gặp bà.

- Thưa ngài, vợ ông chủ ngân hàng nói, vậy thì tôi phải trảơn bà ấy thế nào đây, chắc hẳn không bao lâu nữa chúng ta sẽ trở thành bạn bèthân thiết.

- Dù sao đi nữa, khi tôi ở gần bà lẽ đương nhiên chúng ta làbạn, Rastignac nói, nhưng thực sự tôi không muốn là bạn của bà.

Những lời nói thẳng thắn mà khéo léo ấy ở một người trẻ tuổilại có vẻ gây ấn tượng mạnh cho các quý bà. Cử chỉ, giọng nói, cái nhìn của mộtchàng trai trẻ mang đến cho họ những giá trị vô biên. Bà Nucingen thấyRastignac thật dễ thương. Rồi, như mọi người phụ nữ khác không thể nói gì vớinhững câu hỏi mà chàng sinh viên vừa mới đặt ra, cô nàng trả lời theo hướng củamình.

- Phải, chị của tôi đã bị lầm lẫn bởi cách thức mà chị ấyđối xử với người cha đáng thương, cha tôi thực sự là một vị thần đối với chúngtôi. Ông Nucingen chồng tôi đã dứt khoát chỉ cho tôi gặp cha tôi vào buổi sángvà tôi không thể làm khác được Tôi đã rất day dứt vì điều đó trong một thờigian dài. Tôi đã khóc. Chính những việc bạc đãi như thế này vào thời gian saukhi cưới đã làm sứt mẻ tình cảm trong quan hệ với bố tôi. Trong con mắt mọingười, tôi là người phụ nữ hạnh phúc nhất Parisnhưng trên thực tế, tôi là người đàn bà bất hạnh. Ngài sẽ cho rằng tôi điên mớinói với ngài như vậy. Nhưng ngài đã quen biết cha tôi vậy ngài không thể làngười xa lạ đối với tôi được.

- Chắc hẳn bà chưa từng gặp người nào, Eugène nói với cônàng, một người luôn có những ý nghĩ tốt đẹp và trung thành tuyệt đối với bà.Bà tìm kiếm gì? Hạnh phúc, chàng tiếp tục bằng giọng nói đầy truyền cảm.Ô! nếuvới một người phụ nữ, hạnh phúc là được yêu, được tôn vinh, có một người bạntrai để có thể gửi gắm những ước mong, sự yêu thích, nỗi phiền muộn, niềm vui;được cất giấu trong sâu thẳm tâm hồn, với những thiếu sót đáng yêu của họ vànhững phẩm chất tốt đẹp của họ mà không sợ bị tiết lộ; hãy tin tôi, trái timtận tâm này, luôn luôn đầy nhiệt huyết này chỉ có thể gặp ở một chàng trai trẻđầy triển vọng và có thể chết trên một lời nói duy nhất của bà bởi bà trở thànhthế giới đối với chàng ta rồi. Bà hãy nhìn tôi và bà sẽ cười vì sự ngây thơ củatôi. Tôi đến từ vùng xa nhất của một tỉnh lẻ, hoàn toàn mới lạ, chỉ có thể đượcbiết đến bởi những tâm hồn cao đẹp, và tôi dự định ở lại không cần tình yêu.Nhưng tôi đã gặp chị họ của tôi người đã yêu thương tôi hết mực; bà ấy đã khiếntôi khám phá ra hàng ngàn kho báu của niềm an mê, tôi thì, như thể Sê- guy- banh,là người yêu của tất cả phụ nữ, trong khi chờ đợi, tôi có thể hy sinh cho mộtngười trong số họ. Khi nhìn thấy bà, lúc đi vào tôi đã cảm thấy bị hút về phíabà như thế lực hút của một khối nam châm. Tôi đã nghĩ thật nhiều tới bà nhưngtôi không nghĩ rằng là bà đẹp đến thế này. Bà Beauséant đã ra lệnh cho tôikhông được ngắm bà nhiều như thế. Bà ấy không biết hết sức lôi cuốn của đôi môimọng đỏ xinh tươi của bà, làn da trắng trẻo của bà, đôi mắt quá dịu dàng củabà. Tôi đang nói với bà những lời điên rồ nhưng hãy để tôi được nói ra nhữngđiều ấy.

- Không gì khiến những người phụ nữ hài lòng hơn là đượcnghe thấy những lời dịu ngọt đến thế. Cho dù là một bà sùng đạo khắc khổ nhấtcũng rất nhích nghe chúng, mặc dù không được phép nghe. Vì thế sau khi đã bắtđầu, Rastignac tuôn ra một tràng bằng một giọng có vẻ thăm dò và bà Nucingenkhích lệ chàng ta bằng những nụ cười trong lúc mắt vẫn không rời Marsay, cònchưa rời khỏi ô của quận chúa Galation. Rastignac ở lại gần bà Nucingen cho tớilúc chồng bà đến để đưa bà đi.

- Thưa bà, Eugène nói với nàng, tôi vui lòng đến gặp bàtrước buổi khiêu vũ của nữ công tước Carigliano.

- Phu nhân của tôi đã nhận giới thiệu thì chắc chắn ông sẽđược đón tiếp nhiệt tình, ngài nam tước nói với khuôn mặt tròn đặc sệt nét củangười xứ Alcsace - Đức, thông báo một sự tinh xảo đầy nguy hiểm.

Mọi việc chắc là tốt đẹp, bởi vì nàng đã không lấy làm hoảngsợ khi nghe mình nói "Bà có mở lòng với tình yêu của tôi chăng?" Vật thể đã đặtđúng chỗ. Hãy nhảy lên và ngự trị nó. Eugène tự nhủ khi đi chào bà Beauséantđang đứng dậy và ra về cùng với ngài d'Ajuda. Chàng sinh viên nghèo khổ khôngbiết rằng khi nãy bà nam tước lơ đãng, và chờ đợi một trong những điều tệ nhấttừ Marsay.

Cảm thấy rất hạnh phúc bởi những thành công hão, Eugène tiễnbà tử tước tới hàng cột mặt tiền nhà nơi mọi người đợi xe.

- Anh họ bà không còn giống với chính mình nữa. Tên người BồĐào Nha nói bằng cách mỉm cười với bà tử tước khi Eugène đã rời xa. Cậu ấy sẽlọt vào ngân hàng. Cậu ta mềm mỏng như một con cá chình và tôi tin là cậu ấy sẽtiến xa, đó là nhờ bà đã có thể lựa chọn cho cậu ấy một cách cẩn trọng, mộtngười phụ nữ đang khi cần được an ủi.

Bà Beauséant nói:

- Nhưng cần phải biết xem cô ta có còn yêu người đã từ bỏ côấy hay không.

Chàng sinh viên đi bộ về từ nhà hát Ý tới đường Neuve - Sainte - Geneviève và hình thành một dự định êm ái nhất.

Chàng đã nhận thấy rất rõ sự quan sát chăm chú của nữ bátước Restaud dành cho mình khi chàng ở ô của nữ tử tước cũng như khi ở cạnh nữnam tước Nucingen và cánh cửa nhà nữ bá tước sẽ không còn đóng lại với chàngnữa. Vậy là chàng đã có bốn mối quan hệ lớn và chàng sẽ làm vui lòng phu nhânthống chế cũng như để quan hệ tốt đẹp với giới thượng lưu. Không quá quan trọngvề phương tiện, nhưng chàng hiểu trong guồng máy đã chạy của những mối lợi lộctrong giới quí tộc này thì mình phải hãm cho được một bánh xe rồi theo đó màđặt vị trí cao của guồng máy đó. Nếu bà Nucingen quan tâm đến mình, mình sẽ dạybà ta cách lái chồng. Người chồng này kinh doanh vàng, ông ta có thể giúp mìnhgặt hái được nhanh chóng một sản nghiệp. Chàng không tự nói điều đó ra một cáchsống sượng. Chàng chưa đủ khôn ngoan để ước lượng được tình tình. Đánh giá vàtính toán: những ý kiến ấy xuất hiện phía chân trời dưới dạng những đám mây nhẹvà dù rằng chúng đã không loại trừ ý kiến của Vautrin, nếu đem chúng dung hòalại bằng lương tâm thì cũng chẳng hình thành được thành quả trong sạch. Bằngmột loạt những giao dịch loại này, con người sẽ đến với nền đạo đức dễ dãi màthời đại ngày nay đang giảng dạy, thời mà thật hiếm khi những người đàn ôngchính trực, những tấm lòng cao đẹp lại cùng gặp gỡ nhau trong một khoảng thờigian nào đó, những người không bao giờ phục tùng cho điều xấu, coi sự sai lệchnhỏ nhất của đường đời như là một tội ác, đó là hình ảnh tuyệt vời của tínhtrung thực mang lại cho chúng ta với hai kiệt tác: Alceste của Molière, rồi mớiđây nữa là Jenny Deans và cha chàng trong tác phẩm của Walter Scott. Tác phẩmcó thể được đối chiếu với bức tranh của những rắc rối mà trong đó, một người đànông của xã hội, một kẻ đầy tham vọng làm cháy ý thức của mình bằng cách thửgiao du với cái xấu để đạt đến mục đích, nhưng vẫn giữ được vẻ bề ngoài, bứctranh này không đẹp ít hơn đi và cũng không ảm đạm hơn đi.

Khi đến được ngưỡng cửa của khu nhà trọ, Rastignac đã sayđắm bà Nucingen. Bà ta có vẻ mảnh mai và nhanh nhẹn như một con én đối vớichàng, sự dịu dàng ngất ngây của đôi mắt nàng, lớp vải lụa mỏng manh và làn damịn như tơ mà chàng tưởng đâu đã thấy mạch máu đang chảy ở dưới lớp da ấy,giọng nói đầy cám dỗ của nàng, mái tóc vàng của nàng, chàng nhớ lại tất cả; làmcho dòng máu chảy mạnh trong con người chàng, khuyến khích chàng chờ đợi sựquyến rũ ấy.

Chàng sinh viên gõ nhẹ vào cánh cửa nhà lão Goriot. Ngườihàng xóm của tôi, chàng nói, tôi đã gặp bà Delphine.

- Ở đâu?

- Ở chỗ những người Ý.

- Con bé vui vẻ chứ? Hãy vào đi nào. Lão Goriot kéo lạichiếc áo sơ mi, mở cánh cửa và lại lên giường nằm ngay.

- Hãy kể về con bé cho tôi nghe! Lão đề nghị.

Eugène không khỏi ngạc nhiên khi so sánh ngôi nhà tồi tàn màlão Goriot đang ở với bộ trang phục của cô con gái lão. Cửa sổ không có ri- đô,giấy dán tường đã bị rách thành nhiều chỗ bởi ảnh hưởng của không khí ẩm vàquăn tít lại để lộ ra lớp tường đã ngả vàng vì khói. Lão nằm trên chiếc giườngcũ kỹ chỉ có một tấm chăn mỏng và một tấm đệm được làm với những mảnh vải giốngnhư cắt từ những chiếc áo dài cũ của bà Vauquer. Cửa sổ thì ẩm ướt và đầy bụibặm. Đối diện với cửa sổ có những cái tủ làm bằng gỗ tốt đã cũ với phần thânphồng lên được gắn những chiếc móc bằng đồng cong queo theo cách của những câyleo được điểm vào vài chiếc lá hay hoa. Một cái bàn cũ kỹ trên đặt một bìnhđựng nước và chứa tất cả những dụng cụ cần thiết để cạo râu. Trong góc, vàichiếc giày, ở đầu giường là lò sưởi, nơi chẳng có dấu hiệu nào của lửa, một cáibàn vuông làm bằng gỗ hồ đào mà các đường ngang của nó giúp lão Goriot biến cáitô của mình thành bạc thỏi. Một chiếc bàn nhỏ xấu xí để cái mũ của lão, một cáighế bành sẫm bằng rơm và hai ghế tựa làm cho cảnh nghèo nàn của căn phòng thêmtrọn vẹn. Trên đỉnh màn, được buộc với trần bằng một mảnh dây vải xấu xí màu kẻđỏ và trắng. Kẻ ở đợ trong quán của bà Vauquer chắc còn được bố trí khá hơn làtình cảnh của lão Goriot. Dáng vẻ của căn phòng này đưa đến sự lạnh lẽo và bópnghẹt con tim, nó giống như phòng giam thê thảm nhất của một nhà tù. May mắnthay, lão Goriot không nhận thấy thái độ của Eugène khi chàng đặt cây nến xuốngcái bàn nhỏ.

Lão quay người về phía chàng đồng thời kéo chăn che lên tớicằm.

- Ồ! Cậu yêu quý ai hơn, Restaud hay Nucingen?

- Tôi thích Delphine hơn vì cô ấy yêu quý lão nhất, chàngsinh viên trả lời.

Nghe lời lẽ nồng đượm ấy, lão chìa tay ra khỏi thường vàsiết chặt tay Eugène.

- Cảm ơn, cảm ơn, lão già cảm động trả lời. Vậy con bé cónói gì về tôi với cậu không?

Chàng sinh viên lặp lại những lời của bà tử tước nhưng đãlàm đẹp chúng hơn và lão già đã lắng nghe nó như thể lão đang nghe thấy lời nóicủa chúa.

- Con yêu quý. Phải, phải, nó rất yêu quý ta. Nhưng cậu đừngtin nó trong chuyện nó đã nói về Anastasie. Hai chị em chúng nó ghen ghét nhau,cậu có thấy thế không? Restaud cũng rất yêu quý tôi. Tôi biết thế. Một ngườicha đối với các con của mình giống như chúa đối với chúng ta vậy, người sẽ đitới tận cùng của những trái tim, và phán đoán ý định của nó. Cả hai đứa chúngnó đều rất đáng yêu. Ôi! nếu tôi có những chàng rể tốt, tôi sẽ quá là hạnhphúc. Chắc chắn là chẳng có hạnh phúc trọn vẹn hơn thế. Giá mà tôi đã được sốngở nhà của chúng, được nghe thấy giọng nói của chúng, biết được chúng đang ở đó,được thấy chúng đến, đi như khi tôi có chúng ở nhà mình. Điều đó làm rạo rựctrái tim tôi. Chúng có mặc đẹp không?

- Có, Eugène nói. Nhưng ông lão Goriot à, khi mà các cô congái của ông giàu có đến vậy thì vì lẽ nào lão lại phải trú ngụ trong một cănnhà ổ chuột như thế này?

- Niềm tin của tôi, lão nói với vẻ ngoài như không suy tưgì, cái gì có thể giúp tôi hạnh phúc hơn chứ? Tôi khó giải thích với cậu nhữngđiều ấy; tôi không biết nói hai lời như nhiều khi cần phải thế. Tất cả là ởđây, lão vừa nói vừa đập tay vào ngực mình. Cuộc sống của tôi, đối với tôi, ởngay trong hai cô con gái của tôi. Nếu chúng vui vẻ, nếu chúng hạnh phúc, ănmặc đẹp đẽ, nếu chúng chạy trên thảm, tôi có thể đắp bất cứ loại chăn nào vàngủ ở bất cứ nơi đâu! Tôi không lạnh nếu chúng đang ấm, tôi không bao giờ ưu tưnếu chúng vui cười Tôi sẽ chỉ buồn nỗi buồn của chúng thôi. Khi nào cậu là cha,khi cậu tự nhủ trong lúc thấy các con líu lo vui đùa: "Đó là sự sáng tạo củata.", thì cậu sẽ cảm thấy những đứa con yêu thương ấy như là từng giọt máu trongngười cậu và chúng thật như những bông hoa thuần khiết. Cậu sẽ mong muốn đượcsờ lên da thịt chúng; dõi theo từng bước đi của chúng. Giọng nói của chúng tôinghe thấy ở mọi nơi. Một ánh nhìn của chúng có chút buồn, sẽ khiến máu trongtôi ngưng đọng lại. Rồi một ngày cậu sẽ biết rằng người ta thực sự hạnh phúcbởi niềm vui của con cái hơn là niềm vui của riêng mình. Tôi không thể giảithích với cậu vì sao: đó là sự vận động trong lòng làm phân phát niềm vui khắpchôn. Tóm lại trong tôi có ba cuộc sống. Cậu cho là tôi nói với cậu một điều lạlùng phải không? Chao ôi! Khi tôi được làm cha, tôi mới thấy hiểu Chúa. Người ởkhắp cả mọi nơi, bởi lẽ sự sáng tạo xuất phát từ Chúa. Chàng trai ạ, tôi vớicác con tôi cũng vậy. Duy chỉ một điều, tôi yêu các con gái tôi còn nhiều hơnChúa yêu vạn vật, bởi vạn vật thì không đẹp như Chúa mà các con gái tôi thì lạiđẹp hơn tôi. Chúng gắn với tâm hồn tôi mật thiết đến độ tôi đã có ý nghĩ chắcchắn rằng cậu sẽ gặp chúng ngay tối nay. Cầu Chúa! Một người đàn ông đã mang hạnhphúc đến cho Delphine yêu dấu của ta khiến nó được yêu thương chân thành; thìtôi sẽ đánh giày cho chàng, sẽ làm theo mọi sự uỷ thác của chàng. Qua bà hầuphòng tôi biết rằng gã Marsay lùn tịt ấy là một tên chó đểu. Hắn đã khiến tôimuốn vặn cổ hắn. Hắn không biết yêu một người phụ nữ đẹp đẽ có cái giọng sơn cavà như được tạo ra bởi khuôn mẫu là sự tốt đẹp. Không hiểu vì sao chúng lạichung sống với cái giống đần độn như thế, điều mà các cô gái xinh đẹp dễ thươngđáng lẽ không phải chịu. Chẳng qua đây là những sở thích mà đáng lẽ không phảicủa các con tôi.

Lão Goriot thật cao thượng. Eugène không bao giờ có thể thấylão viển vông bởi những ngọn lửa tình yêu nồng cháy của người cha. Một điềuđược chú ý là sự truyền lan của tình cảm. Một con người dù thô lỗ đến mấy nhưngkhi biểu lộ tình yêu thắm thiết thì ở họ toát lên một điều thật đặc biệt làmkhuôn mặt thay đổi, lời nói sinh động, cử chỉ linh hoạt. Thường thì những kẻngu đần nhất đều trở thành kẻ hùng biện đại tài, khi mà có một tình yêu mãnhliệt thúc đẩy, nếu như không ở trong lời nói thì cũng ở trong ý thức và nó pháthuy cùng với những diễn đàn rực rỡ ánh sáng. Lúc này trong giọng nói và cử chỉcủa ông lão thể hiện có một sức truyền cảm mạnh mẽ của một nhà văn lớn.

- Ồ! Có lẽ ông sẽ rất vui khi được biết rằng cô ấy chắc chắnsẽ cắt đứt quan hệ với Marsay, gã công tử đó đã rời bỏ cô ấy để đến với quậnchúa Galathionne. Về phần tôi, chiều nay, tôi đã phải lòng bà Delphine.

- Hả? lão Goriot nói.

- Vâng, tôi đã không làm cô ấy phật lòng. Chúng tôi đã nóichuyện yêu đương suốt một giờ và tôi sẽ được đến gặp cô ấy vào chiều thứ bảy.

- Ôi!Tôi sẽ quý cậu biết mấy, chàng trai đáng mến của tôi,nếu cậu làm cho con bé hạnh phúc. Cậu là một chàng trai tốt, cậu sẽ không làmnó đau khổ. Nếu cậu lừa gạt nó, tôi sẽ cắt cổ cậu trước tiên. Một phụ nữ khôngcó hai tình yêu, cậu hiểu chứ? Chúa ơi! Tôi đang nói những điều ngớ ngẩn, cậuEugène à. Ở đây sẽ lạnh với cậu đấy. Lạy Chúa. Vậy thì cậu đã nghe con bé nóigì về tôi?

- Chẳng có gì cả, Eugène tự nói với chính mình. - Cô ấy nóivới tôi, chàng trai cao giọng trả lời, rằng cô ấy gửi tới ông một cái hôn thắmthiết.

- Lạy Chúa tôi, anh hàng xóm của tôi, ngủ ngon nhé, tôi cũngsẽ mơ đến những giấc mơ đẹp bởi câu nói đó của cậu đấy. Chúa sẽ phù hộ cậutrong mọi ước muốn! Chiều nay, với tôi cậu đã là một thiên thần, cậu mang đếncho tôi tình cảm của con gái tôi.

- Người đàn ông đáng thương của tôi, Eugène tự nói khi nằmngủ, đến đá cũng phải động lòng. Con gái lão chẳng hề nghĩ gì tới cha mình cả.

Từ sau cuộc chuyện trò thân mật đó, lão Goriot tìm thấy ởanh hàng xóm một người bạn tâm giao tình cờ. Giữa họ hình thành nên mối quan hệduy nhất của lão Goriot dành cho người đàn ông khác.