Giếng Việt ở miền Trâu Sơn huyện Vũ Ninh. Đời vua Hùng Vương thứ

ba, nhà ân cử binh sang sâm chiếm nước Nam, đóng quân ở dưới núi

Trâu Sơn. Hùng Vương cầu cứu Long Quân, Long Quân truyền đi tìm bậc

kỳ tài trong thiên hạ thì sẽ dẹp được giặc. Sóc Thiên Vương ứng kỳ mà

sinh, cưỡi ngựa sắt đánh giặc, tướng sĩ nhà ân đều bỏ chạy. ân Vương

chết ở dưới núi, biến thành vua ở địa phụ, dân phải lập miếu thờ, lâu năm

suy dần, đền miếu bỏ hoang. Qua đời Chu, tới đời Tần, có người nước ta

là Thôi Lượng làm quan cho nhà Tần đến chức ngự sử đại phu, thường

qua vùng này, thấy cảnh suy tàn, trạnh lòng thương cảm, bèn sửa sang lại

đền miếu. Sau các tướng Nhâm Hiêu, Triệu Đà đem quân xâm chiếm

phương Nam (đời An Dương Vương) trú quân ở dưới núi, sai tu sửa lại

miếu mạo, nghiêm cẩn khấn thờ. ân Vương cảm cái đức của Lượng xưa,

muốn đền ơn, bèn sai tiên nữ Ma Cô ra ngoài cõi tìm kiếm. Khi ấy Lượng

đã chết ở đất Tần, duá có con là Vỹ hãy còn du học. Khoảng đầu tháng

giêng, dân chúng tới thăm đền này, có người cúng một đôi bình pha lê, tiên

nữ Ma Cô cầm lên tay ngắm nghía, lỡ rơi xuống đất vỡ khuyết một mảnh,

bị người ta bắt đền. Ma Cô mặc áo rách, mọi người không biết là tiên, nên

đánh đập tàn nhẫn. Thôi Vỹ thấy vậy động lòng thương, bèn cởi áo đền

cho Ma Cô được tha. Ma Cô hỏi Vỹ ở đâu, Vỹ kể lại lai lịch của cha.

Ma Cô lúc ấy mới biết là con quan Thôi ngự sử, mừng rỡ mà nói với

Vỹ rằng: "Nay ta không có gì báo đáp, sau này tất sẽ tạ ơn". Nhân đưa cho

Vỹ một bó lá ngải mà nói: "Giữ cẩn thận vật này, đừng để rời khỏi mình,

sau này thấy ai có bướu trên đầu, đem cứu cho tan tất sẽ được phú quý

to". Vỹ nhận lấy, chưa biết đó là thuốc thiên. Đi đến nhà người bạn thân là

ứng Huyền, Huyền là một vị đạo sĩ có cái bướu trên đầu, Vỹ nói: "Tôi có lá

ngải có thể trị được tật này". Huyền nhờ chữa cho. Vỹ bèn dùng lá ngải mà

cứu, bướu lập tức tan, Huyền nói: "Đó là thuốc tiên, ta nay không có vật gì

báo đáp, xin lấy ơn khác đền lại. Ta quen một vị quí nhân mắc tật này,

thường nói rằng ai chữa được thì sẽ chia sẻ gia tài mà không tiếc, ông

hãy tới đó chữa". Huyền đưa Vỹ tới nhà Nhâm Hiêu chữa, bướu tự khắc

tan. Hiêu cả mừng, nuôi Vỹ làm nghĩa tử, mở trường cho Vỹ học để chờ

khi hữu dụng. Vỹ là người thông minh, hay đọc sách, gảy đàn. Con gáiHiêu là Phương Dung thấy Vỹ thì phải lòng, bèn cùng tư thông. Con giai

Hiêu là Nhâm Phu biết chuyện, muốn giết Vỹ, đem Vỹ tế thần Xương

Cuồng, bèn dỗ rằng: "Cuối năm phải lễ thần Xương Cuồng mà chưa có

người làm đồ lễ nay không nên đi ra ngoài, e rằng bị bắt sống, phải ẩn vào

phòng kín để tránh". Vỹ vô tình nghe theo, Nhâm Phu bèn khóa cửa buồng.

Phương Dung biết ý, ngầm lấy dao đưa cho Vỹ, Vỹ đào ngạch mà ra. Ban

đêm, Vỹ lẻn đi, muốn tới nương tựa nhà ứng Huyền. Đi gấp lên trên núi,

núi có hang sâu. Vỹ lỡ chân rơi xuống hang.

Đương lúc canh một thì rơi tới đáy, Vỹ đau quá, hơn một khắc mới

ngồi dậy được. Đến lúc đúng ngọ, mặt trời chiếu thẳng xuống hang, thấy

xung quanh đều là vách đá, không có bậc lên. ở trên có một hòn đá, thạch

nhũ rủ xuống bàn đá. Có một con rắn trắng mình dài trăm trượng, mào

vàng, miệng đỏ, râu xanh, vẩy trắng, dưới cổ có cái bướu, trên trán có

dòng chữ vàng đề "Vương Kinh Tử". Rắn ra ăn thạch nhũ rồi lại chui vào

trong hang. Vỹ ở trong hang ba ngày, đói lắm phải ăn vụng thạch nhũ. Rắn

ra thấy trên bàn đá hết cả thạch nhũ, ngửng đầu thấy Vỹ thì định nuốt. Vỹ

kinh sợ, sụp lạy mà nói: "Tôi tị nạn rơi xuống dưới này, không có gì ăn, đói

dạ nên phải ăn vụng, thực là đắc tội. Nay thấy dưới cổ ngài có cái bướu

thịt, tôi có lá ngải để đã ba năm, xin khoan tha cho tôi để tôi thi thố chút tài

mọn". Rắn ngẩng đầu xin cứu. Bỗng thấy ánh lửa sáng, một mảnh than rơi

xuống hang. Vỹ lấy lửa mà cứu, bướu lập tức tiêu tan. Rắn quẫy mình tới

trước mặt Vỹ như có ý bảo Vỹ cưỡi lên lưng. Vỹ cưỡi lên, rắn bèn tức thì

đưa Vỹ ra khỏi hang. Đúng canh hai thì lên tới cửa hang, nhìn không thấy ai

qua lại, rắn bèn vẫy đuôi bảo Vỹ xuống, sau đó rắn lại trở vào trong hang.

Vỹ đi lạc đường, chợt thấy trước mặt có một tòa thành, trên cổng thành có

lầu cao lợp ngói đỏ lộng lẫy, ánh sáng mờ mờ chiếu tỏa. Trên cổng treo

biển đỏ viết chữ "ân Vương Thành" bằng vàng. Vỹ ngồi bên cạnh cổng

nhìn thấy trong sân có ao, giữa ao có sen ngũ sắc, cạnh ao có hòe, liễu

mấy hàng. Thấy đường gạch phẳng lỳ, điện ngọc cung châu, lầu cao gác

rộng. Trên điện kê giường kim qui, trải chiếu hoa bạc, có hai cây đàn cầm,

sắt, vắng lặng không thấy người. Vỹ bèn vào đánh đàn, bỗng thấy kim

đồng ngọc nữ hàng trăm người theo hầu ân hậu mở cửa mà ra. Vỹ cả

kinh, xuống điện phục lậy. Hậu cười phán rằng: "Thôi quan nhân ở đâu tới

đây?" Rồi lại mời lên điện mà nói: "Xưa kia điện ân Vương bỏ hoang đổ

nát, không người thờ cúng, nhờ có Thôi ngự sử sửa chữa, người đời mới

theo gương mà cúng thờ mãi mãi. Ta đã sai tiên nữ Ma Cô đi tìm để báoơn, không gặp ngự sử mà chỉ gặp công tử. Vẫn chưa có gì báo đáp, nay

may được trông thấy mặt công tử, nhưng hiềm vì có sắc gọi cho nên

Vương lên chầu trời hiện không ở nhà". Bèn ban tiệc rượu, chuốc cho ăn

uống no say. Xong tiệc, bỗng thấy có một người râu dài bụng to tiến lên

dâng biểu, quỳ xuống mà tâu rằng: "Ngày 13 tháng giêng, người phương

Bắc là Nhâm Hiêu đã bị thần Xương Cuồng đánh chết". Tâu xong, Hậu

bèn nói: "Dương quan nhân hãy đưa Thôi công tử trở về trần thế". Hậu

quay vào. Dương quan nhân bèn bảo Vỹ nhắm mắt ngồi lên vai mình. Hơn

một khắc sau lại xuống tới đỉnh núi. Dương quan nhân biến thành một con

dê đá mà đứng ở trong núi, nay con dê ấy còn ở sau chùa Triệu Việt

Vương trên núi Trâu Sơn. Vỹ trở về nhà ứng Huyền kể lại đầu đuôi câu

chuyện.

Đêm ngày mồng 1 tháng 8, đương lúc xế bóng, Vỹ và Huyền cùng đi

dạo bên ngoài. thấy tiên nữ Ma Cô dắt một người con gái tới cho Vỹ để

kết làm vợ chồng, lại cho cả viên ngọc Long Tụy. Vốn xưa ngọc đó có hai

viên thư, hùng, suốt từ đời vua Hoàng Đế tới triều nhà ân vẫn được lưu

truyền là vật quí ở đời. Trong cuộc chiến trận ở Trâu Sơn, vua ân đeo ngọc

đó mà chết, ngọc bị vùi xuống đất mà hào quang của nó vẫn chiếu tỏa đến

tận trời. Thời binh hỏa đời Tần, báu ngọc đều cháy hết, người ta xem linh

khí mà biết rằng viên ngọc quí Long Tụy vẫn còn ở nước Nam, mới từ xa

tới tìm. Đến nay ân Vương lấy ngọc qúi này báo đáp ơn Vỹ. Người thời ấy

đem vàng bạc lụa là đáng giá trăm nghìn quan tới mua, Vỹ do đó mà giàu

lớn. Sau tiên nữ Ma Cô tới đón vợ chồng Vỹ đi đâu không biết, có lẽ đã

hóa thành tiên vậy. Nay giếng đã lở thành cái huyệt rộng, gọi là Việt Tỉnh

Cương.