Thần vốn là vị thổ thần ở nước Nam ta. Năm Thần võ thứ nhất đời

Thánh Tông, vua đi chinh phạt nước Chiêm Thành, tới cửa bể Hoàn Hải,

bỗng nhiên trời nổi mưa to gió lớn, sóng dâng cuồn cuộn, xa nhìn như núi,

ngự thuyền và chiến thuyền đều không thể qua bến được, bèn phải cắm

thuyền ở bờ biển. Đêm ấy, mộng thấy có người con gái mặc đồ trắng,

quần đỏ, trang điểm sơ sài, phong tư yểu điệu bước lên thuyền ngự mà

nói rằng: "Thiếp là tinh đất ở nước này, hồn đậu ở trên cây đã lâu. Nay gặp

lúc minh quân xuất chinh, nguyện xin cùng đi theo để lập chiến công". Rứt

lời không thấy đâu nữa. Vua bèn tỉnh dậy triệu tập tả hữu và các bậc kỳ túc

kể lại chuyện. Có vị tăng thống là Huệ Sinh tâu rằng: "Thần đã nói là đậu

nhờ ở trên cây, vậy nên cầu khẩn tất được yên". Bèn sai thân nhân tìm

khắp các núi trên bờ, ngẫu nhiên thấy một cái cây ngọn như hình người,

giống hệt vị thần trong mộng, bèn đặt trên thuyền ngự, thắp hương cầu

đảo, đặt hiệu là Hậu thổ phu nhân. Trong khoảng khắc, gió yên sóng lặng,

hành quân vượt biển thuận lợi, không lo ngại vì sóng gió nữa. Vua bèn lập

thần từ, phút chốc sóng gió lại nổi cuồn cuộn như trước. Huệ Sinh tâu

rằng: "ý thần không muốn ở lại bên bờ". Bèn về kinh xin âm dương để cầu

cho sóng bể được yên. Kíp khi về tới kinh, xây đền thờ ở làng An Lãng...

Tới đời Trần Anh Tông, gặp hạn hán, vua sai lập đàn để cầu đảo. Thần

bèn thác mộng cho vua, nói: "Đền này có vua Câu Mang, có phép làm

mưa". Vua tỉnh dậy, sai quân dâng lễ, quả nhiên được buổi mưa to gió

lớn. Vua bèn sách phong cho thần làm Hậu thổ đại phu nhân, đời đời gia

phong vì nghĩ thần có công với dân. Triều Trần lại phong làm ứng thiên hậu

thổ thần kỳ nguyên quân. Phàm tiết lập xuân đều mang thổ ngưu nộp ở

dưới đền, tới nay đã thành tục lệ.