KHI DESPEREAUX TỈNH DẬY, chú đang nằm gọn trong một bàn tay khum khum to lớn, chai sần của một con người và đang chăm chú nhìn ngọn lửa trên một que diêm, và bên kia que diêm có một con mắt to, tối đen đang nhìn thẳng vào chú.

“Một con chuột nhắt với sợi chỉ đỏ,” giọng nói oang oang lên. “Ồ, đúng rồi, Gregory biết cái trò của chuột nhắt và chuột cống mà. Gregory biết mà. Và Gregory cũng có sợi chỉ của mình, để đánh dấu hắn chứ. Nhìn xem, chuột nhắt.” Và que diêm được đưa đến một cây nến, ngọn nến lập bập bừng sống dậy và Despereaux trông thấy một sợi dây thừng quấn quanh cổ chân người đàn ông. “Đây là điểm khác biệt giữa chúng ta: sợi dây thừng của Gregory cứu hắn. Còn sợi chỉ của ngươi sẽ là cái chết của ngươi.” Người đàn ông thổi tắt ngọn nến, bóng tối phủ xuống, bàn tay người đàn ông khép chặt lại quanh Despereaux và Despereaux cảm thấy trái tim bị chèn ép của chú bắt đầu đập một nhịp sợ hãi điên cuồng.

“Ông là ai?” chú thì thầm.

“Câu trả lời cho câu hỏi ấy, chuột nhắt ạ, là Gregory. Ngươi đang nói chuyện với Gregory lão cai ngục, kẻ đã bị chôn ở đây, trông nom cái ngục tối này hàng thập kỷ, hàng thế kỷ, vĩnh viễn. Mãi mãi. Ngươi đang nói chuyện với Gregory lão cai ngục, là kẻ, theo cách nói mỉa mai nhất, không gì hơn một tên tù nhân ở nơi này.”

“Ôi,” Despereaux nói. “Ừm, cho cháu xuống được không, ông Gregory?”

“Con chuột nhắt muốn biết liệu Gregory lão cai ngục có thả nó ra không. Hãy nghe Gregory đây, chuột nhắt. Ngươi không muốn được thả đâu. Ở đây, trong ngục tối này, là ngươi đang nằm trong trái tim đen tối và xảo trá của thế giới. Và nếu Gregory phải thả ngươi, những ngoắt ngoéo và cong queo và ngõ cụt của nơi này sẽ nuốt chửng ngươi mãi mãi.

“Chỉ có Gregory và lũ chuột cống có thể tìm được đường ra khỏi cái mê cung này. Lũ chuột cống là bởi vì chúng biết, bởi vì đường đi của nơi này phản chiếu chính những trái tim đen tối của chúng. Còn Gregory thì bởi vì sợi dây thừng đã thắt vào cổ chân hắn mãi mãi để dẫn lối cho hắn trở về nơi bắt đầu. Gregory sẽ thả ngươi ra, nhưng ngươi rồi sẽ chỉ nài xin hắn nhặt ngươi lại nữa mà thôi. Lũ chuột cống đang tới tìm ngươi đấy, thấy không.”

“Thật ư?”

“Nghe đây,” Gregory nói. “Ngươi có thể nghe thấy tiếng đuôi của bọn chúng kéo lê qua bùn nhớt và rác rưởi. Ngươi có thể nghe thấy chúng giũa mài các móng vuốt và bộ răng. Chúng đang đến tìm ngươi đấy. Chúng đến để xé xác ngươi ra từng mảnh.”

Despereaux lắng nghe và chú tin chắc rằng chú nghe thấy tiếng móng vuốt và những bộ răng của chuột cống, tiếng động của những thứ sắc nhọn đang được làm cho nhọn sắc hơn nữa.

“Chúng sẽ lột tuột bộ lông của chú mày ra khỏi lớp da và rồi toàn bộ da thịt ra khỏi bộ xương của chú mày. Khi chúng xong xuôi, sẽ chẳng còn lại gì ngoài sợi chỉ đỏ cả. Sợi chỉ đỏ và những khúc xương. Gregory đã trông thấy cảnh ấy nhiều lắm, cái kết cục bi thảm của một con chuột nhắt.”

“Nhưng cháu cần phải sống,” Despereaux nói. “Cháu không thể chết được.”

“Chú mày không thể chết được. À, dễ thương đấy. Nó nói là nó không thể chết được!” Gregory khum chặt bàn tay quanh Despereaux hơn. “Và tại sao lại thế được hả chuột nhắt? Tại sao chú mày lại không thể chết được?”

“Vì cháu đang yêu. Cháu yêu một người và nhiệm vụ của cháu là phải bảo vệ nàng.”

“Yêu,” Gregory nói. “Yêu. Nghe đây chú mày, ta sẽ cho chú mày thấy những kết quả kỳ dị của tình yêu.” Một que diêm khác được đánh lên; ngọn nến lại được thắp, và Gregory giơ nó cao lên để ánh lửa của nó chiếu sáng rõ cái đống lẫn lộn những thìa và nồi đun và bát ăn xúp được chất thành tháp chỉ chực đổ sụp xuống.

“Nhìn kia kìa, chuột nhắt,” Gregory nói. “Đấy là cái tượng đài về sự ngu ngốc của tình yêu.”

“Cái gì thế ạ?” Despereaux hỏi. Chú nhìn chăm chú cái tháp to lớn cao, cao, cao mãi lên rồi chìm vào trong bóng tối.

“Là cái trước mắt chú mày đấy thôi. Những thìa. Những bát xúp. Những nồi. Tất cả chúng bị đem về đây là cái bằng chứng đanh thép về nỗi đau khi đem lòng yêu một sinh vật. Nhà vua yêu hoàng hậu và hoàng hậu chết; cái thứ khổng lồ, cái đống sắt vụn này là kết quả của tình yêu.”

“Cháu không hiểu,” Despereaux nói.

“Và chú mày sẽ không thể hiểu được cho đến khi nào chú mày đánh mất thứ chú mày đem lòng yêu. Nhưng về tình yêu thế là đủ rồi,” Gregory nói. Lão thổi tắt ngọn nến. “Thay vào đó chúng ta sẽ nói về cuộc đời của chú mày. Và làm cách nào Gregory sẽ cứu lấy cuộc đời ấy, nếu chú mày muốn thế.”

“Tại sao ông lại cứu cháu?” Despereaux hỏi. “Ông đã cứu một con chuột nhắt nào khác bao giờ chưa?”

“Chưa bao giờ,” Gregory nói, “chưa một con nào.”

“Vậy tại sao ông lại cứu cháu?”

“Bởi vì chú mày, chuột nhắt ạ, có thể kể cho Gregory một câu chuyện. Những câu chuyện là ánh sáng. Ánh sáng rất quý giá trong một thế giới tăm tối. Bắt đầu từ đoạn đầu tiên đi. Hãy kể cho Gregory một câu chuyện. Mang đến chút ánh sáng đi nào.”

Và bởi vì Despereaux rất muốn được sống, chú nói, “Ngày xửa ngày xưa...”

“Phải đấy,” Gregory nói đầy hạnh phúc. Lão giơ cao bàn tay mãi cho tới khi những sợi râu của Despereaux cọ vào cái tai lông lá và già nua của lão. “Tiếp đi nào, chuột con,” Gregory nói. “Kể cho Gregory một câu chuyện đi nào.”

Và chính bằng cách này Despereaux trở thành con chuột nhắt duy nhất bị đem xuống ngục tối mà lũ chuột cống không thể biến thành một đống xương và một mẩu chỉ đỏ được.

Chính bằng cách này Despereaux đã được cứu sống.

Hỡi độc giả, nếu người không phiền, thì đó là chỗ chúng ta sẽ tạm rời chú chuột nhắt bé nhỏ của chúng ta: trong bóng tối của ngục tối, trong bàn tay của lão cai ngục già, kể một câu chuyện để tự cứu mình.

Đã đến lúc chúng ta hướng sự chú ý đến một nơi khác, đã đến lúc, thưa độc giả, để nói về lũ chuột cống, và về một con chuột cống cụ thể.