Bãi đá cổ Stonehenge ở Xứ sở Sương mù đón tôi trong một ngày mưa rủ rỉ và mặt người chỉ còn thấy lờ mờ qua làn khói vì ai nấy đều thở mệt nhoài toàn hơi lạnh cóng.

Quạ từng đàn bay nghênh ngang như thể đây là lãnh địa bất khả xâm phạm của loài hắc vũ hiếm báo điềm lành này. Mà quả thật thì Stonehenge (cách thủ đô London chừng 150 cây số) là nơi hỏa táng và chôn cất cho dân bản xứ của thời kỳ đồ đá từ tận những năm 2.000 trước công nguyên. Hơn nữa, những trụ đá được dựng lên hệt như những giá treo cổ thời trung cổ (hình chữ U úp ngược với hai cột thẳng đứng và một cột đá vắt ngang - hoàn toàn kiên cố và tự nối chặt vào nhau không cần đến vữa hay bất kỳ chất kết dính nào khác).

Xương cốt dưới chân, tử khí trên đầu. Hỏi sao mà quạ không từng đàn như chim én trẩy hội mùa xuân. Đấy, vừa nói xong thì lại thấy đôi quạ đầu đàn lông dày đen mượt, sải cánh rộng gần bằng sải tay, liệng ngang rồi đậu lại chỉnh tề hai bên của cột đá ngay chính giữa trung tâm. Y như hai linh vật đứng chầu giữa miếu thờ ma mị. Cảnh tượng không khác gì các bộ phim phù thủy xa xưa thời người ta còn thiêu sống lẫn nhau vì sợ hãi ma thuật.

Chỉ có con người xung quanh là... không hề liên quan đến cảnh vật đang nhuốm màu u ám đó. Người ta kéo đến Stonehenge hằng ngày, hằng tháng, hằng năm, bất chấp thời tiết mưa nắng tuyết lạnh lẫn ngày đêm sáng tối. Và rất-rộn-ràng!

Họ đến đây vì một lẽ đơn giản, nơi đây chứa đựng tất cả những bí ẩn rùng rợn nhất của loài người từ thuở sơ khai. Rùng rợn vì đáng sợ hay vì ngạc nhiên trầm trồ thì tùy mỗi chúng ta đến Stonehenge sẽ định liệu. Chỉ biết là ẩn số về Stonehenge đến giờ vẫn còn là một câu hỏi khó thể tìm lời đáp nguyên vẹn.

Thử hình dung thế này. Hơn 4.000 năm trước, người xưa đã vận chuyển những tảng đá từ dãy núi cách đó ít nhất 200 cây số, rồi lắp giữ các cự thạch thành khối bền vững, không lún sâu, không nghiêng ngả, trong tận mấy thiên niên kỷ.

Họ đã làm điều đó như thế nào? Liệu có thật không sự tồn tại của những người-khổng-lồ ngay từ kỷ nguyên đồ đá mới hình thành?

Và hình dáng hoàn chỉnh của Stonehenge của thời cổ thực sự ra sao? Vì rõ ràng các dấu tích còn lại của lớp đất, của vết cỏ cho thấy nguyên vẹn di tích này chắc chắn hùng tráng hơn nhiều và các khối đá được xếp hệt như một vòng tròn đồng tâm lan tỏa.

Hơn hết, mục đích chính của bãi đá cổ này có phải chỉ nhằm để hỏa táng, chôn cất, treo cổ (theo đúng nghĩa chữ stone là đá, và hen(c)en là giá treo)? Hay còn một giả thuyết khác về tên gọi này bởi “henge” trong văn tự cổ còn có nghĩa là “nhạc cụ tra tấn”. Vì lẽ đó mà người Anh còn gọi di tích này là “đá thổi sáo” và khoa học ngày nay đã chứng minh rằng cấu trúc Stonehenge có thể mô phỏng những ảo giác âm thanh.

Thế nên trong khi đang lang thang trên bãi cự thạch đầy ẩn số này, tôi còn được nghe kể về một truyền thuyết xa xưa. Rằng có gã mục đồng ma mị nào đó đã xây nên Stonehenge để thổi nên những khúc sáo dụ dỗ trinh nữ trong làng đến nhảy múa dưới trăng. Và khi trăng vẫn đang tỏa ánh bạc mơ màng, hắn đã biến các cô gái thành những cột đá trắng toát với ngàn năm.

Thực hư câu chuyện ấy giờ đã trơ trơ lặng thinh cùng đá cuội sống đời im bặt. Hậu thế mỗi người tự đeo mang cho mình một niềm tin khác nhau để ướm ghép lên từng tảng cự thạch Stonehenge. Riêng tôi, giữa mưa trời xứ sở sương mù và gió rít qua vai từ sau lạnh cóng, mới thấy phận người nhỏ bé như bụi trần so với ngổn ngang đá tảng. Thế nên dẫu đã ngàn năm, dòng người bao thế hệ vẫn đổ về đây như một sự hiếu kỳ, nhưng di chỉ của cổ nhân vẫn mãi là câu đố thách thức thời gian.

Chỉ những phiến đá vẫn trầm ngâm “trơ gan cùng tuế nguyệt”.

Chỉ những phiến cỏ vẫn xanh rì nhẫn nại mỗi ngày mọc lên.

Còn chúng ta, hữu hạn vô cùng, chưa tới trăm năm. Vậy sao cứ còn phí hoài những phút sống không thật sự trọn vẹn? Bởi, mình chẳng dư dả vĩnh hằng như cự thạch để trơ trơ còn lại với ngàn năm.

Biết trần gian tựa cõi tạm, biết sống chỉ là cuộc lữ hành, biết thân xác này chẳng qua như quán trọ... biết tất cả rồi cũng về với sắc sắc không không. Biết vậy rồi để dặn lòng thở thật sâu, sống thật tốt, để không phí hoài phước phần được ở lại chốn tạm trần ai này.

Ngoài trời rụng chiếc lá xanh

Vô Thường rụng xuống hóa thành trần gian

Tránh sao được những hợp-tan?

Còn nhau xin sống đường hoàng vì nhau

Thiên đàng dẫu có rụng mau

Thì ta vẫn có tay nhau để cầm...