XXIII

Tôi bất giác thấy mình còn đứng trên ban công, mắt vẫn nhìn về Bonn, đầu gối tôi đau và tôi bám vào lan can, phân vân về số phận đồng mác mà tôi đã vứt qua cửa sổ. Tôi rất muốn lấy lại nó nhưng lúc này không dám đi tìm nó, Léo có thể đến trong chốc lát. Các vị này rồi cũng cứ phải kết thúc với món mận đánh kem và đọc kinh Tạ Ơn sau bữa ăn. Không có cách nào ở trên cao với khoảng cách từ tầng năm nhìn xuống có thể phát hiện ra được nó nằm ở chỗ nào trên mặt đường, chỉ có trong các chuyện hoang tưởng những đồng tiền mới đủ lóng lánh để người ta có thể nhận ra được chúng từ xa. Đây đúng là lần đầu tiên tôi thấy tiếc một cái gì thuộc về tiền bạc. Đồng tiền vứt qua cửa sổ ấy, là mười hai điếu thuốc lá, hai chuyến xe điện hoặc một chiếc bánh sandwich kẹp xúc xích. Không còn có sự tiếc rẻ, nhưng với một nỗi u uất tôi nghĩ đến số lớn vé phụ chúng tôi đã bỏ tiền ra trả cho các bà mẹ vùng Basse Saxe, nỗi u uất có thể so sánh với nỗi u uất của một người đương suy nghĩ về những cái hôn tặng cho một người thiếu nữ rút cục đã đi với người khác. Tất nhiên là không nên đặt quá nhiều hi vọng vào Léo. Nó có một ý nghĩ kì cục về tiền bạc, gần như là ý nghĩ của một bà sơ thực sự về chuyện “tình yêu vợ chồng”.

Không có cái gì lóe sáng ở dưới mặt đường, mặc dù ngoài đường rực rỡ ánh sáng. Các xe hơi, các chuyến xe điện, các xe khách và các công dân của Bonn, chấm hết. Có thể - tôi còn đi đến hi vọng - đồng mác đã nằm trên nóc toa xe điện và một ai đó ở kho để xe sẽ nhặt được nó.

Dĩ nhiên tôi có thể xông vào giữa lòng một nhà thờ cải cách. Nhưng riêng cái từ “lòng” đã làm tôi rùng mình, buông mình vào cánh tay của Luther, có thể được, cùng ra cũng đành vậy, nhưng vào “lòng một nhà thờ cải cách”... thì không. Nếu tôi phải đóng kịch, ít ra tôi cũng phải tìm thấy được một sự vui thích nào đó. Tôi sẽ rất thích thú đóng kịch người quy đạo Cơ Đốc: trong sáu tháng liền, tôi sẽ tránh mọi biểu hiện không thích hợp, rồi bắt đầu dự các buổi thuyết giáo buổi tối của Sommerwild cho đến một ngày tôi tuôn ra đầy rẫy các catholon, cũng nhiều vi trùng như ở một vết thương mưng mủ. Nhưng trường hợp này tôi sẽ phải từ bỏ mọi hi vọng dành được ân huệ của bố tôi, sẽ có ngày trong một phòng làm việc than linhít ông kí cho tôi một tấm séc gạch chéo... Có thể mẹ tôi sẽ đưa tôi vào làm việc ở ủy ban Trung ương, do đó làm tôi có dịp bảo vệ những lí thuyết về chủng tộc của tôi. Tôi sẽ sang Mĩ làm một loạt cuộc nói chuyện trong các câu lạc bộ phụ nữ, nêu gương sống về lòng hối hận của thanh niên Đức. Chỉ có là, vì tôi không có gì để hối hận, tôi sẽ phải đóng kịch người hối hận. Tất nhiên tôi có thể kể với họ là tôi đã ném xỉ than vào mặt Herbert Kalick, là tôi đã bị giam trong lán để dụng cụ đi săn và cuối cùng là tôi đã bị đưa ra xét xử trước một tòa án gồm có Kalick, Brỹhl và Lovenich. Chỉ riêng việc kể ra chuyện đó đã là một hài kịch. Khó mà miêu tả được những khoảnh khắc họ bám vào cổ anh như một huy chương. Mỗi người tự đeo vào cổ và trên ngực mình những huy chương và những khoảnh khắc anh hùng. Bám vào quá khứ chỉ vì một việc là không có ai đã được sống những khoảnh khắc nổi tiếng ấy: như khoảnh khắc Henriette, ngồi trên toa xe điện, đầu đội mũ màu xanh, đi Leverkusen để bảo vệ đất nước Đức Chí Thánh chống lại bọn Do thái - Yăngki.

Không, vở hài kịch chắc chắn nhất, hơn nữa vở hài kịch có thể đem lại cho tôi sự hứng thú nhiều nhất, sẽ là “chơi con bài Cơ Đốc giáo”, mỗi lần tôi đều sẽ thắng cuộc.

Qua các nóc trường đại học, xa xưa, tôi nhìn vào những lùm cây của Hofgarten: chính đấy, trên những đồi nhỏ giữa Bonn và Goderberg, là nơi Marie sẽ ở... Tốt hơn hết là tôi nên đến ở gần nơi đó. Tôi sẽ không làm cho công việc của em dễ dàng bằng cách làm cho em tưởng là tôi vẫn liên miên đi biểu diễn. Ngược lại em phải tính đến nguy cơ sẽ có một cuộc gặp gỡ, và mỗi cuộc gặp gỡ sẽ làm em đỏ mặt vì hổ thẹn với ý nghĩ là em đương sống một cuộc sống ngoại tình và thông dâm. Và khi gặp em với các con của em khoác áo đi mưa, áo anorak hoặc áo choàng len, đột nhiên em có cảm giác là các con em trần truồng.

Thưa bà kính mến, trong thành phố người ta đương xì xào với nhau là bà để các con của bà chạy rông trần truồng. Thật quá lắm. Và, thưa bà kính mến, bà đã quên mất một từ “của tôi”, khi quyết đoán bà đã phải trả lời là bà chỉ yêu có một người... bởi vì đáng lẽ không phải là nói “một” mà đúng ra phải nói là “của tôi”. Người ta cũng xì xào với nhau về việc bà cười mỉm trước sự hằn thù ngấm ngầm của mỗi người ở đây đối với người họ gọi là ông bạn thân mến, tiếc là bà lại thấy tất cả bọn họ giống hệt ông ta. Tóm lại, theo bà, họ cũng tự cho mình là không thể thay thế được và họ cũng đọc tiểu thuyết trinh thám. Tất nhiên là bìa của các cuốn tiểu thuyết trinh thám không đúng với tinh thần nội dung các cuốn tiểu thuyết. Những người Đan Mạch đã quên mở rộng phong cách của họ trong việc trình bày bìa các cuốn tiểu thuyết trinh thám. Những người Phần Lan, họ tất nhiên có lẽ khá khôn ngoan trong việc áp dụng cách trình bày bìa các cuốn tiểu thuyết trinh thám vào các đồ dùng như ghế tựa, ghế bành, mặt kính và bình, chậu. Chính Blothert cũng luôn luôn để vương vãi các cuốn tiểu thuyết trinh thám ở khắp nơi. Hắn đã không biết ngượng để giấu chúng đi vào buổi chiều cái hôm hắn mời chúng ta đến xem nhà hắn ở.

Thưa bà kính mến, bà trải qua những giờ ngồi trong bóng tối, ở rạp chiếu phim, ở nhà thờ, hoặc trong phòng khách để nghe nhạc nhà thờ. Bà ngại ánh sáng ở các sân quần vợt. Người ta không ngớt xì xào. Người ta nói là bà ở phòng xưng tội từ ba mươi đến bốn mươi phút. Đằng sau bà là cái nhìn phẫn nộ không buồn giấu giếm của một người đàn bà khác đương chờ đến lượt. Trời ơi, có gì quan trọng đến thế để phải xưng tội? Bà đã chẳng có một người chồng đẹp nhất có thể có được hay sao? Một con người thật đức hạnh. Và một đứa con gái nhỏ tuyệt vời, cộng thêm hai chiếc xe hơi.

Và sau chấn song, là sự cau có pha lẫn sự sốt ruột và những lời tỉ tê muôn thuở trở đi trở lại về tình yêu, về cưới xin, về bổn phận, rồi lại về tình yêu... và cuối cùng về vấn đề: “Không có cả sự hoài nghi về tôn giáo, vậy con còn thiếu gì, con của cha?”

Em không thể bày tỏ cũng không thể nghĩ ra điều mà anh biết. Cái mà em thiếu là một diễn viên hài (tên chỉ nghề nghiệp: “nghệ sĩ hài kịch”) không chiều cống một nhà thờ nào hết.

Rời khỏi ban công, bước thấp bước cao, tôi đi vào buồng tắm định hóa trang mặt. Tôi đã mắc sai lầm chìa ra với bố tôi bộ mặt không trát phấn, nhưng nếu đấy là một sự đến thăm tôi không chờ đợi, thì sai lầm đó là thuộc về ông. Trái lại, với Léo, nó luôn luôn háo hức muốn biết tôi thật sự nghĩ gì, bộ mặt thật của tôi, con người thực của tôi, tôi sẽ phơi bày hết. Khi tôi chưa hóa trang, nó vẫn còn nghi ngờ về những “mặt nạ” của tôi, những chuyện đùa dai của tôi, tất cả những gì nó cho là “không nghiêm túc”. Chiếc va li đựng phấn bôi mặt của tôi từ Bochum còn chưa tới. Và khi tôi mở cánh cửa tủ hốc tường nhỏ màu trắng trong buồng tắm ra... Quá chậm rồi, tai hại đã xảy ra. Lẽ ra tôi phải sớm hơn nghĩ đến cái tính đa cảm chết người gắn liền với đồ vật. Về các ống và lọ của Marie, các chai và hộp, không còn một chút dấu vết trong tủ, và việc tất cả những thứ gì thuộc về Marie đều biến mất không còn phải nghi ngờ đã tác động đến tôi hết sức nặng nề cũng như bất cứ một sự hiện ra nào của một trong những ống hoặc lọ của em. Không còn gì. Có thể Monika Silvs đã có lòng tử tế đem đóng gói chúng và chở đi hết? Tôi ngắm mình trong gương: đôi mắt hoàn toàn trống rỗng. Đây là lần thứ nhất, tôi không cần phải làm cho chúng trở nên trống rỗng bằng cách tự cố định mình trong gương qua suốt nửa tiếng đồng hồ với rất nhiều động tác thể dục mặt. Đấy là bộ mặt của một người đã suy nghĩ kỹ sẵn sàng đi tự tử, và khi tôi bắt đầu hóa trang cho nó, nó trở thành bộ mặt của một người chết. Tôi trát vazơlin lên mặt, rồi mở một ống bột trắng đã bị khô một nửa, ép ra chỗ còn lại đắp tất lên mặt: không một vết đen, không một vết đỏ, chỉ là một khuôn mặt trắng đều, kể cả lông mày. Đặt trên cái mặt nạ ấy, tóc của tôi không khác gì tóc giả. Miệng tôi không hóa trang trở nên thâm sịt, gần như tím và mắt tôi (trong như trời mùa hạ) cũng trống rỗng hệt như mắt của một Giáo hoàng khi ông ta không dám thú nhận là từ lâu ông đã mất đức tin. Tôi không hề sợ sự phản chiếu của tôi trong gương. Với khuôn mặt như thế, chắc chắn là tôi thành công trong nghề, tôi còn có thể giả đò quan tâm đến sự nghiệp, mặc dầu ngu ngốc vì hão huyền, nhưng tôi còn tương đối thấy có cảm tình hơn cả: sự nghiệp mà người bạn tôi, Edgar Wieneken tin tưởng. ít ra sự nghiệp đó có cái lợi là nó không có mùi. Sự không có mùi của nó làm cho nó ít bất lương hơn mọi sự bất lương, ít sâu xa hơn một sự ít sâu xa nhất. Ngoài màu đen, màu nâu sẫm và màu xanh, tôi còn có thêm một khả năng lựa chọn nữa. Cái gọi là “màu đỏ” là một uyển ngữ và là bằng chứng của một sự lạc quan quá mức. Tốt hơn nên nói là: màu xám phớt hồng. Hầu như buồn vì một nguyên nhân buồn, ở đó có chỗ cho một diễn viên hài có thể mắc vào một tội lỗi tai hại nhất trong những tội lỗi mà một diễn viên hài có thể mắc phải: gợi lên lòng thương hại. Nhưng trong tất cả bọn, Edgar là người cuối cùng tôi có ý định lợi dụng, người cuối cùng tôi có thể đóng kịch. Tôi là người duy nhất chứng kiến anh thực sự đã chạy một trăm mét mất 10,1 giây và anh là một trong những người hiếm hoi đã luôn luôn thăm hỏi tôi và chấp nhận tôi như là tôi. Cuối cùng, anh không tin tưởng ở gì hết, trừ ở một số người, trong khi thêm vào đó có những người khác tin vào Chúa Trời, vào đồng tiền trừu tượng và vào những chuyện như Nhà nước và nước Đức. Edgar, anh không tin những chuyện đó, không phải là anh đãkhông thực sự đau lòng khi thấy tôi nhảy lên taxi để trở về Ehrenfurt hay sao? Bây giờ tôi ân hận đã không có một lời giải thích nào với anh. Tôi chỉ chịu ơn riêng anh ấy. Tôi rời khỏi tấm gương: cái mà tôi thấy ở đấy quá hợp với ý muốn của tôi. Không một khoảnh khắc nào tôi không nghĩ đấy là chính tôi mà tôi đã nhìn thấy. Đấy không phải là một anh hề, mà là một người chết giả đò chết.

Vẫn bước thấp bước cao, tôi trở về phòng ngủ nhưng ngập ngừng chưa vào, tôi sợ phải trông thấy quần áo của Marie. Chính tôi đã tặng em phần lớn các áo dài, tôi còn tranh luận với các cô thợ may về những chỗ cần phải sửa lại. Hầu hết các màu đều hợp với Marie, trừ màu đỏ và màu đen, ngay đến màu xám cũng không làm em nhợt nhạt đi. Em rất ăn với màu hồng, cả với màu xanh. Có lẽ tôi có thể thành đạt trong nghề may quần áo nữ, nhưng đối với một người theo chế độ một vợ một chồng, không có thói loạn dâm, thì đó là một sự tra tấn kinh khủng! Phần lớn các ông chồng tự bằng lòng với việc đưa cho các bà vợ những tấm séc gạch chéo, căn dặn các bà cần phục tùng “điều bức chế của thời trang”. Nếu màu tím là đúng mốt, tất cả các bà được cung cấp séc gạch chéo đều mặc áo dài màu tím. Vì vậy khi các bà “tự đánh giá mình khá cao, đồng nhất mặc áo màu tím như nhau trong một cuộc gặp mặt của giới ăn chơi thượng lưu, người ta sẽ cho đấy là một đại hội các Giám mục giống cái mới vừa được cuộc sống kích thích. Hiếm có những bà hợp với màu tím. Marie thì hợp. Hồi tôi còn ở với gia đình khi mốt áo túi được quảng cáo, tất cả các gà mái tây đáng thương ấy được các ông chồng ra lệnh phải trang phục “một cách biểu thị” để đến nhà chúng tôi vào “đúng ngày” trông như những cái túi hết sức kệch cỡm. Một số trong họ tôi thấy thật đáng thương, đặc biệt một bà to béo, nặng nề, phu nhân của một trong rất nhiều vị chủ tịch hôm đó. Tôi sẵn sàng vì lòng khoan dung ném bất cứ thứ gì lên vai bà ta - khăn bàn hoặc màn cửa - coi như là áo khoác. Đức ông chồng ngu xuẩn của bà ta không nhận thấy gì, không trông thấy gì, không nghe thấy gì, có lẽ ông ta còn có thể sai vợ đi ra chợ trong bộ quần áo ngủ màu hồng nếu có tên loạn dâm nào đó ra lệnh cho ông ta. Vào hôm sau, trước năm mươi mục sư đạo Tin Lành, cái gã thảm hại ấy đọc một bài nói chuyện về các mối quan hệ thể chất trong vấn đề hôn nhân. Hắn có thể không biết là vợ hắn đầu gối quá khoèo để có thể mặc cái áo ngắn.

Trốn khỏi hình ảnh phản chiếu của mình trong gương, tôi mở mạnh ra một cánh cửa tủ: không còn một tấm áo nào của Marie, hết nhẵn, đến cả đôi cốt giầy, đến cả một sợi dây của phụ nữ. Phảng phất còn lại mùi nước hoa của em. Tử tế ra, đáng lẽ em phải mang đi cả quần áo của tôi, đem cho ai hoặc đốt chúng đi cho xong; nhưng không, quần áo của tôi còn treo trong tủ: một chiếc quần vải màu xanh tôi không mặc bao giờ, một chiếc áo vét hàng tuýt màu đen, vài chiếc cavát, và trên mặt ván bên dưới ba đôi giày. Trong ngăn kéo tủ, còn đủ thứ, đủ thứ, các măng sét, các gọng căng cổ sơmi màu trắng, bít tất, khăn tay. Tôi đoán đúng: nếu là tài sản của người khác, các tín đồ Cơ Đốc giáo tỏ ra công bằng một cách khắc nghiệt không cần phải mở đến ngăn kéo: tất cả cái gì là của tôi sẽ còn y nguyên và tất cả những cái gì là của Marie đều đã biến mất. Em có thể nhân từ hơn nếu em chịu mang đi tất những quần áo mướp của tôi! Nhưng không, tất cả đều đã được thực hiện với sự công bằng không thể chê vào đâu được, với sự đứng đắn đến chết người. Chắc hẳn Marie đã động lòng thương, nên đã mang đi tất cả những gì có thể làm tôi nhớ đến em. Chắc là em còn khóc nữa với những giọt nước mắt hệt như, trong các phim quay cảnh li hôn, lúc người phụ nữ nói: “Không bao giờ em quên được những năm tháng sống với anh”.

Tủ áo rất sạch (có ai đó đã dùng đến giẻ lau để lau bụi), được sắp xếp ngăn nắp không chê vào đâu được, không hề có một chút lẫn lộn nào giữa đồ vật, quần áo của chúng tôi, đấy là cái tệ hại nhất Marie có thể để lại cho tôi, cứ như là người ta vừa mới thực hiện trong tủ một sự cắt bỏ phẫu thuật hết sức thành công. Không còn lại thứ gì của em, dù là một cái cúc áo của em rơi ra. Để thoát khỏi sự phản chiếu của tôi trong gương, tôi đã mở cánh cửa tủ, bước thấp bước cao đi vào bếp, lấy chai cognac nhét vào túi áo, đi ra phòng khách, ngả người trên ghế tràng kỉ và rút chân phải ra khỏi ống quần. Đầu gối tôi vẫn sưng, nhưng nằm xuống tôi thấy bớt đau. Còn bốn điếu thuốc lá trong bao, tôi đốt một điếu.

Tôi tự hỏi xem điều gì là tệ hại nhất: điều Marie bỏ lại ở đây quần áo của em hay là - như em đã làm - mang đi hết không để lại một lời âu yếm nào với tôi: “Không bao giờ em có thể quên được những năm tháng sống với anh”.

Có thể là nên như vậy. Tuy nhiên tôi vẫn muốn tìm thấy dù là một sợi nịt bụng hoặc một chiếc cúc áo rơi trên mặt gỗ bên dưới, trong tủ. Hoặc là, tốt nhất em mang đi cả chiếc tủ và đốt nó đi.