Mấy hôm nay, Tony đi đâu về, lúc đến chỗ rẽ giữa phố Meng và phố Breiten, bỗng gặp Grünlich. Anh ta nói:

— Tôi đến đằng nhà không gặp cô, rất lấy làm buồn! Tôi mạo muội tới thăm bà mới biết cô đi vắng, tiếc quá!... May lại được gặp ở đây, sung sướng biết ngần nào!

Grünlich nói chuyện với Tony, Tony không thể không đứng lại. Nhưng đôi mắt lim dim của cô bỗng trở nên buồn bã và cứ nhìn vào phía trái ngực anh ta. Một nụ cười mỉa mai, tàn nhẫn và vô tình hiện lên ở khóe miệng. Một thiếu nữ nhìn người mình định cự tuyệt thường như vậy... Cô mấp máy môi, biết trả lời anh ta thế nào đây! Hừ! Nhất định phải tìm một câu có thể làm cho anh chàng Bendix Grünlich này rút lui vĩnh viễn. Thanh trừ ngay... Nhưng nhất định phải là một câu hay ho, chua chát, có mức độ, một câu vừa làm anh ta đau, lại vừa làm anh ta phục.

— Đáng tiếc là không phải cả hai người đều sung sướng.

Tony nói, mắt cứ nhìn chằm chằm vào ngực Grünlich. Phóng mũi tên độc đó ra rồi, cô rất lấy làm đắc chí về câu nói cay chua của mình. Cô ngả đầu ra sau, mặt đỏ bừng, rồi vội bỏ chạy về, mặc cho anh chàng Grünlich đứng ngơ ngác một mình. Về đến nhà, cô mới biết ở nhà đã hẹn Grünlich chủ nhật tuần sau đến ăn bít-tết.

Grünlich vẫn đến. Anh ta mặc cái áo trên hẹp dưới rộng, tuy kiểu không mới lắm nhưng may rất vừa người. Bộ quần áo ấy làm cho anh ta càng ra vẻ đứng đắn, trang trọng. Mặt anh ta hồng hào, tươi cười từ đầu chí cuối; mái tóc lưa thưa chải rẽ bóng mượt; tóc mai sấy làn sóng, bôi nước hoa thơm phức. Anh ta ăn các thứ như tôm hùm, xúp, cá rán, bít-tết với khoai tây rán bơ, pudding Maraschino, bánh mì đen với pho mát nấm kiểu Pháp. Ăn món nào, anh ta cũng tìm được những lời khác nhau để khen ngợi, và có thể nói ra một cách dí dỏm. Ví dụ: khi cầm thìa lấy bánh ngọt, mắt anh ta cứ nhìn lên hình người ở bức thảm treo trên tường, nói với mình thật to: “Chúa hãy tha tội cho con! Quả thật là không còn cách nào khác. Con đã ăn một miếng to rồi nhưng món chè pudding này ngon quá thể! Nhất định phải xin bà chủ rộng lượng của chúng ta cho thêm một miếng nữa!”. Liền đó, anh ta liếc nhìn bà tham một cái, trông bộ rất buồn cười. Anh ta cùng ông tham bàn chuyện buôn bán và chính trị; lý luận của anh ta vừa chặt chẽ vừa hay ho. Với bà tham thì anh ta nói về ca kịch, xã giao và đồ trang sức. Với Tom, Christian và Klothilde đáng thương, thậm chí cả với bé Klara và chị Jungmann, anh ta cũng nói một vài câu tán tỉnh, nịnh hót. Suốt bữa ăn, Tony vẫn ngồi làm thinh, còn Grünlich thì không dám tìm cách gần gũi cô nữa, chỉ thỉnh thoảng mới nghiêng đầu đưa mắt nhìn một cái, vẻ vừa đau khổ vừa tình tứ.

Đêm hôm ấy, sau khi Grünlich cáo từ, ấn tượng anh ta để lại cho mọi người sâu sắc hơn khi đến nhà lần đầu. Bà tham khen: “Một người tốt, có giáo dục”. Ông tham cũng khen: “Một con chiên ngoan đạo, đáng kính nể”. Lần này, Christian bắt chước ngôn ngữ cử chỉ anh ta lại càng giống. Chỉ có Tony là mặt mày ủ rũ, cô chúc mọi người “ngủ ngon”, vì cô cảm thấy mơ hồ rằng, đây không phải là lần gặp mặt cuối cùng giữa cô và con người đã được lòng bố mẹ mình một cách nhanh chóng khác thường như vậy.

Đúng như đã đoán trước, một buổi chiều, sau khi đi thăm mấy người bạn gái về, quả nhiên Tony lại thấy Grünlich ngồi trong phòng phong cảnh, tự nhiên lắm. Anh ta đang đọc cuốn tiểu thuyết Waverley của Walter Scott cho bà tham nghe. Anh ta đọc rất đúng giọng, vì theo anh ta, nhờ làm ăn phát đạt mà anh ta thường được sang Anh luôn.

Tony ngồi đằng xa, tay cũng cầm một quyển sách. Grünlich khẽ hỏi:

— Cuốn truyện tôi đang đọc, cô không thích lắm phải không?

Nghe vậy, Tony vội ngẩng đầu lên, trả lời lại một câu hết sức chanh chua, đanh đá. Đại khái thế này: “Rất không thích!”.

Nhưng câu trả lời đó cũng không làm cho anh ta khó chịu. Anh ta bắt đầu kể chuyện bố mẹ anh ta chết sớm. Anh ta nói cho mọi người biết, bố anh ta là một nhà truyền giáo, một vị mục sư, một con chiên ngoan đạo, đồng thời cũng rất am hiểu nhân tình thế thái... Sau đó, Grünlich trở về Hamburg. Lúc anh ta đến chào từ biệt, Tony không có nhà.

— Chị Ida! - Tony nói với chị Jungmann; có điều gì tâm sự, cô cũng thường thổ lộ với chị. - Lão ấy cút rồi à?

Nhưng chị Jungmann lại nói:

— Cô em hãy chờ đấy mà xem!

Một tuần lễ sau, diễn ra một màn kịch ở phòng ăn sáng... Chín giờ, Tony vừa trên gác xuống đã thấy ông bố ngồi trước bàn cà phê như thường lệ, bên cạnh là bà mẹ. Cô hơi giật mình. Sau khi để bố hôn lên trán, cô vui vẻ ngồi xuống ghế. Cô lấy đường, bơ và pho-mát có lá gia vị màu xanh, ăn rất ngon lành. Mắt cô còn hơi mòng mọng vì vừa ngủ dậy.

— Hay quá, còn kịp gặp ba! - Cô vừa nói vừa lấy khăn ăn cầm quả trứng gà luộc lên, lấy thìa đập vỏ.

Ông tham nói:

— Hôm nay, ba phải chờ một người ngủ dậy muộn! - Ông hút điếu xì gà, tay cầm tờ báo cuộn tròn gõ gõ xuống bàn liên tiếp. Lúc này, bà tham đã khoan thai nhàn nhã ăn xong rồi, đang đứng tựa người vào lưng ghế xô-pha.

— Tilda bận ở dưới bếp. - Ông tham nói giọng đầy ý nghĩa - nếu ba không phải bàn với mẹ con câu chuyện liên quan đến con gái của ba mẹ thì ba đã đi làm từ lâu rồi.

Tony miệng ngậm bánh mì phết bơ, hết nhìn bố lại nhìn mẹ, vừa tò mò vừa ngạc nhiên.

Bà tham nói:

— Con hãy ăn đi đã!

Tony không nén được nữa, bỏ con dao xuống, nói to:

— Có chuyện gì thế ba, ba nói cho con biết nhanh lên!

Nhưng ông tham vẫn gõ gõ tờ báo xuống bàn, khoan thai nói:

— Con hẵng ăn đi đã!

Bây giờ, Tony ăn không thấy ngon nữa, cô vừa lặng lẽ uống cà phê, vừa nhai bánh mì với trứng gà và phó-mát màu xanh lá cây, vừa thầm đoán xem chuyện gì. Mặt cô ỉu xìu, trông có vẻ nhợt nhạt. Người nhà đưa mật ong cho cô, cô cũng từ chối. Một lát sau, cô nói khẽ là cô đã ăn xong rồi!

— Con thân yêu của ba! - Ông tham im lặng một lúc rồi mới nói tiếp - Câu chuyện ba mẹ muốn bàn với con ở cả trong bức thư này - Lúc này, ông đổi sang cầm chiếc phong bì màu xanh nhạt, gõ gõ xuống bàn, chứ không phải tờ báo nữa - Nói qua loa cho con biết nhé! Ba mẹ đều công nhận anh Bendix Grünlich là một người thành thực, đáng mến. Mới đây, anh ấy viết cho ba một bức thư, nói trong thời gian ở đây, anh ấy rất mến con. Trong thư này, anh ấy chính thức ngỏ lời cầu hôn con, vậy con gái của ba mẹ nghĩ thế nào?

Tony gục đầu xuống, hơi ngã người tựa ra lưng ghế, tay phải cầm cái vòng bạc trên khăn, thong thả lật đi lật lại. Bỗng cô ngước nhìn lên, hai con mắt trở nên buồn thảm, nước mắt lưng tròng. Giọng cô khản đặc:

— Tại sao người ta lại mến con được? Con đã làm gì mà quyến rũ được người ta nhỉ? - Cô khóc òa lên.

Ông tham đưa mắt nhìn vợ, rồi lúng túng nhìn xuống cái khay để trước mắt.

— Tony! - Bà tham ôn tồn nói - Sao con lại xúc động như vậy! Con có thể yên tâm, bao giờ ba mẹ cũng lo cho hạnh phúc của con, phải không? Ba mẹ không bao giờ có thể khuyên con từ chối một cơ hội tốt người khác đã mang lại cho con. Mẹ tin rằng cho đến bây giờ, con vẫn chưa có cảm tình gì đặc biệt đối với anh Grünlich cả, nhưng mẹ bảo đảm với con, ăn ở với nhau lâu thì sẽ có tình cảm... Trẻ người non dạ như con thì chưa thể biết rõ rút cục mình thích người như thế nào cả... Lý trí cũng như tình cảm của con còn mơ hồ lắm... Con phải để thì giờ cho tình cảm của con ổn định, con phải mở mang đầu óc ra, nghe lời những người lo lắng cho hạnh phúc của mình, nghe lời những người lịch duyệt khuyên nhủ.

— Con chưa hiểu gì về ông ấy cả... - Tony nói, giọng ấm ức, lấy chiếc khăn ăn vải lanh còn dính trứng gà, lau nước mắt - Con chỉ biết ông ấy để bộ râu quai nón vàng khè khè, và buôn bán phát tài...

Bỗng ông tham xiêu lòng, dịch cái ghế đến trước mặt Tony, mỉm cười, vuốt ve tóc con gái, nói:

— Tony của ba, con còn muốn biết thêm gì về anh ấy nữa kia chứ? Con còn trẻ con lắm, con nên biết là, dù anh ấy ở đây không phải bốn tuần lễ, mà suốt một năm, con cũng không thể hiểu anh ta hơn nữa đâu! Con là con gái, con không thể nhìn thấu cuộc đời này bằng con mắt của con được. Con phải tin vào những người quan tâm đến hạnh phúc của con...

— Con không biết! Con không biết!... - Tony thút thít khóc, ruột gan rối bời. Như một con mèo con, cô dựa đầu sát vào cánh tay ông bố đang vuốt ve. - Ông ấy đến nhà ta, với ai cũng nói một vài câu lấy lòng, rồi đi..., sau đó viết thư đến, bảo là muốn lấy con... Con không rõ... làm sao ông ta lại có thể nghĩ đến chuyện đó được? Con có gì quyến rũ ông ta đâu!?

Ông tham lại cười:

— Tony, con đã nói như vậy một lần rồi, câu nói đó chỉ chứng tỏ con còn non dại, không hiểu biết gì. Con gái của ba chớ nghĩ rằng ba ép buộc, giày vò con... Những việc như thế này phải bình tĩnh mà cân nhắc, với lại, nhất định phải bình tĩnh mà suy nghĩ, bởi vì đây là chuyện chung thân đại sự, can hệ đến cả cuộc đời mình. Ba cũng đang định viết cho anh Grünlich một bức thư, không từ chối mà cũng không nhận lời... Còn nhiều điều cần phải suy nghĩ lắm... Ồ, thế nào?

Cứ như thế nhé! Bây giờ ba phải đi làm đây! Chào Bethsy!

— Chào anh Jean thân yêu!

— Tony, con ăn ít mật ong nhé! - chờ khi trong nhà chỉ còn hai mẹ con, bà tham mới nói, còn Tony vẫn cứ ngồi gục đầu làm thinh, không nhúc nhích. - Người ta bao giờ cũng phải ăn cho thật no...

Nước mắt Tony khô dần. Đầu óc cô nóng bừng bừng, đầy những ý nghĩ vớ vẩn... Trời ơi! Thế này là thế nào nhỉ? Cố nhiên từ lâu cô vẫn biết rồi một ngày kia cô sẽ làm vợ một thương gia nào đó, sẽ cùng với một người nào đó kết tóc xe tơ bằng một cuộc hôn nhân mỹ mãn, có lợi, và người nào đó phải xứng đáng với dòng họ, và tài sản nhà mình... Thế mà đùng một cái, có người mới gặp lần đầu đã thành tâm thành ý muốn kết duyên với mình! Gặp chuyện như thế này nên đối phó như thế nào nhỉ? Mình, Antonie Buddenbrook, bây giờ đây bỗng bị tràn ngập bởi những từ ngữ quan trọng, đáng sợ, xưa nay chỉ thấy trong tiểu thuyết, nào là “bằng lòng”, nào là “cầu hôn”, nào là “chung thân đại sự”... Trời ơi! Bỗng dưng mình gặp phải cảnh ngộ ngang trái như thế này!

— Me thấy thế nào? - Cô hỏi - Me cũng khuyên con, khuyên con... bằng lòng à?

Cô chần chừ một lúc mới nói ra được hai chữ “bằng lòng” vì cô cảm thấy hai chữ này nghe nó có vẻ khoa trương, không thuận miệng tí nào cả; nhưng rút cục cô vẫn nói ra, lần đầu tiên trong đời mình, cô trịnh trọng nói ra hai chữ đó. Cô hơi xấu hổ vì vừa rồi ruột gan mình cứ rối lên như tơ vò. Cô không còn cho việc lấy Grünlich là một chuyện vớ vẩn như mười phút trước đây nữa, trái lại, trước mắt cái địa vị quan trọng của cô bắt đầu làm nảy sinh trong lòng cô một cảm giác hả hê!

Bà tham nói:

— Khuyên con lấy à? Ba khuyên con như vậy à? Ba chỉ khuyên con không từ chối thôi chứ! Nếu khuyên con từ chối, thì dù ba hay me cũng đều không làm tròn trách nhiệm. Đám này quả là tốt đẹp đủ mọi đường. Tony yêu quý của me, rồi đây về Hamburg, con sẽ được sung sướng, được hưởng một cuộc sống giàu sang phú quý...

Tony thừ người ra. Bỗng trước mắt cô lóe lên một ảo ảnh, những người hầu hạ mặc áo đoạn như cô từng trông thấy trong phòng khách ông bà ngoại... “Thưa bà Grünlich, sáng nay bà uống ca-cao chứ ạ?”.

Câu hỏi ấy quả là không thể nói ra mồm được.

— Me cũng nghĩ như ba con: con còn có thì giờ suy nghĩ kỹ. - Bà tham nói tiếp - Nhưng ba me phải nói để con biết là không phải ngày nào cũng có cơ hội để cho con được hưởng hạnh phúc như vậy - Với lại, chuyện cưới xin chính là trách nhiệm của con, mà số phận của con cũng đã được sắp xếp thỏa đáng đâu vào đấy cả rồi. Đúng thế đấy con ạ, nhất định me phải nói cho con rõ, con đường trước mắt con hôm nay chính là số phận của con xui khiến đấy, chắc bản thân con cũng đã biết...

— Vâng! - Tony nói, vẻ trầm ngâm suy nghĩ. Tất nhiên cô cũng biết rõ là mình có bổn phận đối với gia đình, với công ty, hơn nữa cô rất lấy làm tự hào về bổn phận đó. Cô Antonie Buddenbrook, người mà hễ anh cu ly Matthiesen trông thấy, là phải bỏ mũ cúi chào. Antonie Buddenbrook, người mà tư cách là con gái ông tham, được đi lại tự do trong thành phố như một nàng công chúa. Cô đã hiểu rõ lịch sử của gia đình mình như lòng bàn tay. Cô biết ông cụ tổ nhà mình là một người thợ may giàu có ở Rostock, từ thời đó, gia đình cô cứ lên như diều, càng ngày càng thịnh vượng. Cô có bổn phận phải đóng góp sức mình vào công ty Johann Buddenbrook, làm cho họ hàng nhà mình rạng rỡ, bằng cách kết hôn với một người cũng thuộc một gia đình giàu sang phú quý... Chả phải anh Tom ngồi trong phòng làm việc cũng chỉ vì mục đích đó hay sao? Đúng rồi! Đám này thích hợp lắm. Hễ cô muốn lánh xa Grünlich thì trước mắt cô lại hiện lên hình ảnh con người đó, với bộ râu quai nón vàng khè, khuôn mặt hồng hào lúc nào cũng tươi cười, và cục thịt thừa cạnh mũi, cũng như những bước đi rón rén. Cô có cảm tưởng mình đang sờ vào áo lông cừu của anh ta, nghe tiếng nói dịu dàng thỏ thẻ của anh ta.

Bà tham nói:

— Me rất biết, nếu chúng ta bình tâm suy nghĩ một tí, thì sẽ nghĩ ra ngay... chưa chắc chúng ta đã có thể quyết định xong được việc này.

— Ồ, không đâu! - Tony gào to, sau đó, cô nổi khùng - Lấy ông Grünlich à? Vớ vẩn! Trước con chỉ nói với ông ta những lời chua chát cay đắng. Quả thật là con không thể hiểu nổi làm sao ông ta lại chịu đựng những lời nói đó của con được. Ít nhiều thì người ta cũng nên có chút khí phách chứ!

Nói đến đó, cô lấy mật ong phết vào một miếng bánh mì đen.