Chuyện dưới đây xảy ra chiều chủ nhật cuối mùa hè năm 1855. Cả gia đình Buddenbrook ngồi trong phòng phong cảnh chờ ông tham thay quần áo ở tầng dưới. Họ đã hẹn với gia đình Kistenmaker đi đến công viên ở ngoại ô thành phố tiêu khiển ngày nghỉ hôm nay. Trừ Klara và Klothilde (vì chiều chủ nhật nào, hai cô cũng phải đến nhà một người bạn may bít tất giúp trẻ con da đen), cả nhà định uống cà phê ở công viên, nếu đẹp trời họ còn định bơi thuyền trên dòng sông nhỏ bé...

— Ba cứ làm cho mọi người sốt ruột điên người lên được! - Tony nói, cô có thói quen thích dùng những từ gay gắt - Có bao giờ ba sửa soạn được đúng giờ đâu? Lúc nào cũng ngồi vào bàn giấy, không làm xong việc này thì cũng làm xong việc kia đã... Trời ơi! Hình như những việc đó quan trọng lắm hay sao ấy, con biết làm sao được! Con không tin là ba bỏ bút xuống sớm mười lăm phút thì nhà ta sẽ tuyên bố phá sản! Thôi được rồi, chờ mười phút nữa. Ông cụ bỗng sực nhớ lời hẹn, nhất định là vội vã lên gác, một bước lên hai bậc cầu thang, tuy chính ông cụ cũng biết rằng bước như vậy thế nào cũng đau đầu, chóng mặt... Lần nào có khách đến, lần nào trước khi đi đâu cũng diễn lại vở kịch ấy! Chả nhẽ ông cụ không thu xếp thì giờ trước được hay sao? Chả nhẽ ông cụ không thể gác công việc lại, thong thả đi lên hay sao?

Thật chả ra thế nào cả. Nếu mà là nhà con thì con sẽ nói cho một trận phải biết! Me...

Tony mặc bộ quần áo xa-tanh, óng ánh, rất “mốt” ngồi trên xôpha cạnh bà tham. Bà tham cũng mặt bộ quần áo xa-tanh, màu ghi, hoa nổi, viền đăng-ten đen, đội chiếc mũ mềm, thắt nơ con bướm phía dưới cằm, giây mũ buông thõng trước ngực. Mái tóc chải bóng của bà vẫn giữ được màu vàng óng như xưa. Hai bàn tay trắng nõn, có những đường gân xanh lúc ẩn lúc hiện, xách cái ví đầm. Tom ngả người trên ghế xích đu cạnh bà, hút thuốc, Klara và Klothilde ngồi đối diện nhau bên cửa sổ, Klothilde đáng thương hại kia ngày nào cũng được ăn những thứ ngon lành nhiều chất bổ nhưng không ăn thua gì, thật không sao hiểu nổi! Nó ngày một gầy còm, bất cứ bộ quần áo đen nào, may kiểu gì cũng không thể che giấu nổi sự thật đó. Khuôn mặt hốc hác, xám xịt, cái mũi củ hành, sống mũi không thẳng, đầu mũi có rất nhiều lỗ li ti...

— Cả nhà đoán xem trời có mưa không nào?

Klara nói. Con bé có tật là khi hỏi ai điều gì thì hỏi thỏ thẻ nhưng nét mặt lại nghiêm nghị và nhìn chằm chằm vào mặt người ta. Nó mặc bộ quần áo màu nâu, chỉ cái cổ lật là màu trắng, và hai ống tay cũng màu trắng. Nó ngồi thẳng người, hai tay bắt tréo trên đầu gối. Bọn đầy tớ trong nhà sợ Klara nhất. Gần đây, việc cầu nguyện vào buổi sáng hay buổi tối đều do nó đảm đương hết, bởi vì lần nào ông tham đọc kinh cũng nhức đầu, chóng mặt.

— Chiều nay, chị có trùm khăn mới không đấy, hả chị Tony? - Klara hỏi - Mưa ướt thì tiếc lắm! Em cho tốt nhất là hôm sau cả nhà hẵng đi...

— Không được! - Tom nói - gia đình Kistenmaker cũng đi. Không hề gì. Khí áp biểu bỗng tụt xuống... Chỉ là mưa rào thôi mà! Một lát tạnh ngay. Không mưa lâu đâu! Ba chưa chuẩn bị xong, chúng ta cứ bình tĩnh ngồi một lát, chờ cho mưa tạnh.

Bà tham đưa tay ra như đẩy cái gì, nói:

— Con đoán trời sắp nổi cơn giông, hở Tom! Me sợ trời giông lắm đấy!

— Không hề gì đâu! - Tom nói - Sáng nay, con nói chuyện với ông thuyền trưởng Kloot, ông ta đoán thời tiết thì không sai tí nào. Chỉ mưa rào thôi, không có gió mạnh.

Đã bước sang tuần thứ hai của tháng chín mà trời vẫn oi. Gió đông nam suốt ngày, còn nóng nực hơn cả tháng bảy. Trên nóc nhà, nền trời xanh khác thường, ở chân trời xa xa, hắt lên màu trắng đục như trên sa mạc. Mặt trời lặn rồi, nhà cửa và vỉa hè ở những phố ngõ chật hẹp, nóng bỏng như trong lò lửa. Trời bỗng nổi gió tây, cột thủy ngân trong khí áp biểu bỗng hạ xuống... Còn một mảng trời xanh biếc, nhưng từng đám mây xám như những tấm nệm bằng lông chim đang từ từ kéo đến.

Tom nói thêm:

— Con cho mưa như thế này là rất đúng lúc. Giá thời tiết này mà đi ngoài đường, thế nào cũng mệt nhừ người. Trời oi khác thường! Hồi ở Pau, con chưa thấy trời như thế này bao giờ!...

Họ vừa chuyện trò đến đây, thì chị Jungmann dắt bé Erika vào nhà. Nó mặc bộ quần áo hoa mới hồ cứng nhắc, thoang thoảng mùi xà phòng, phấn thơm, trông như hề, mắt và gò má đỏ ửng y hệt Grünlich, nhưng môi trên thì lại giống Tony.

Mái tóc trên đầu chị Jungmann hiền lành đã ngả sang màu xám, thậm chí có thể nói là đã hoa râm, tuy chị mới ngoài bốn mươi. Người trong họ chị đều như thế cả. Chị có ông chú chết vì tắt thở, ba mươi tuổi đầu, tóc đã bạc trắng. Đôi mắt nâu ti hí của chị vẫn lanh lợi như trước, trông sắc sảo lắm, mà lại trung thành. Chị đã ở trong gia đình Buddenbrook hai mươi năm trời nay, chị thường tự hào mình là người không thể thiếu được ở đây. Chị trông coi nhà bếp và kho lương thực, trông coi tủ quần áo và tủ đựng các loại đồ dùng bằng sứ. Chị đọc sách cho Erika nghe, may quần áo búp bê cho nó, lại còn làm bài, học bài với nó nữa. Buổi trưa, chị mang túi bánh mì pho-mát đến trường đón Erika rồi cùng đi dạo đến “đê nhà máy xay”. Bất cứ bà nào gặp bà tham hay con gái bà tham cũng đều nói: “Bà bạn thân mến, chị vú em nhà bà được việc lắm nhỉ! Trời ơi, tôi nói với bà, người như thế đổi vàng cũng không có đâu! Hai mươi năm!... Chị ấy mà đến sáu mươi vẫn khỏe mạnh như thế này thôi! Người thật là chắc chắn... xem đôi mắt, trung hậu lắm. Tôi thèm lắm đấy, bà bạn thân mến ạ!”. Nhưng chị Jungmann cũng rất biết điều, chị biết thân phận của chị. Có lúc ở trên “đê nhà máy xay”, nếu có người đầy tớ nhà bình thường nào đó đưa trẻ con đi theo, đến ngồi cùng ghế với chị, lân la chuyện trò, thì chị liền nói: “Erika, đây gió to lắm”, nói xong, bỏ đi chỗ khác.

Tony kéo Erika vào người mình, hôn lên khuôn mặt xinh xắn, hồng hào của con một cái; bà tham cũng cười, chìa tay ra cho cháu, tuy vẻ mặt bà vẫn có vẻ bồn chồn không yên... Lúc ấy, bà đang nhìn bầu trời mỗi lúc một tối sầm lại. Những ngón tay phải của bà gõ nhịp xuống đệm xô-pha, đôi mắt sáng sủa đưa đi đưa lại nhìn ra cửa sổ bên cạnh.

Bé Erika ngồi cạnh bà ngoại, chị Ida ngồi thẳng người trên chiếc ghế thấp phía trước, bắt đầu đan len. Mọi người lặng lẽ như vậy hồi lâu, chờ ông tham. Không khí oi bức. Mảng trời xanh cuối cùng bên ngoài đã bị che kín. Bầu trời xám xịt, nặng nề sà thấp xuống. Các loại màu sắc trong nhà cũng trở nên ảm đạm. Những bức tranh trên tấm thảm tường, đồ đạc trong nhà và cột màn cũng xám lại. Bộ quần áo xa-tanh của Tony không còn óng ánh nữa. Mắt mọi người trở nên âm u. Gió tây vừa đùa giỡn trên ngọn cây cạnh nhà thờ Sankt Marien, và cuốn bụi mù mịt ngoài đường phố ảm đạm, lúc này cũng đã lặng. Trong nháy mắt, vạn vật trên trái đất bắt đầu yên tĩnh. Sự vắng lặng đột ngột trong khoảnh khắc đó làm cho người ta phải khiếp sợ. Không khí tựa hồ như oi hơn. Trong giây phút áp suất không khí lên rất cao. Đầu óc nặng chình chịch, ngột ngạt, khó thở... Một con chim én sà thấp xuống mặt đường, cánh như chạm đất... Sức ép không thể trốn tránh được đó, sự căng thẳng đó, cái ngột ngạt cứ tăng lên rất nhanh đó, quả thật không chịu nổi, nếu kéo dài thêm một giây lát ngắn ngủi nữa, nếu như sau khi đã đạt đến đỉnh cao một cách nhanh chóng rồi mà không chịu dịu đi, hòa hoãn đi! Không biết ở chỗ nào đó, đã lặng lẽ xuất hiện một lỗ nhỏ. Hình như người ta đã tìm thấy ngay cái lỗ đó... và hình như vừa vặn lúc đó, trời đổ mưa như trút nước. Trước đó, không hề có một giọt mưa báo hiệu. Trong chốc lát, nước cống chảy ồ ồ, tràn lan mênh mông.

Vì mắc bệnh kinh niên, Thomas đã biết chú ý đến sự phản ứng mạnh mẽ của thần kinh mình. Trong mấy phút thời tiết khác thường đó, anh cúi người, buông thõng đầu, vứt điếu thuốc trong miệng đi, nhìn hết những người có mặt xem xem có ai cảm thấy như mình không. Anh thấy bà tham có vẻ khang khác, còn những người kia thì hình như không sao cả. Lúc đó, bà tham đang nhìn màn mưa dày đặc ngoài cửa sổ. Nhà thờ Sankt Marien đã bị che kín. Bà thở dài nói:

— Cảm ơn Thượng đế!

— Hay lắm! - Tom nói - Trong hai phút, trời mát mẻ ngay thôi mà! Chốc nữa ngoài trời mưa sẽ đọng lại trên cây, chúng ta có thể ra ban công uống cà phê. Thilda! Mở cửa sổ ra.

Tiếng mưa bỗng tràn vào nhà rầm rầm. Bên ngoài thật là điếc tai váng óc. Đâu đâu cũng nghe lao xao, phần phật, vi vu. Nước tung tóe. Gió lại nổi lên, đang ra oai trong màn mưa dày đặc, lúc thì xé toạc nó ra, lúc thì dồn dập xô đẩy. Quả nhiên, không khí mỗi lúc một dịu dần.

Bỗng chị đầy tớ gái Line vội vã chạy qua phòng cột tròn, đâm sầm vào chỗ cả nhà đang ngồi. Chị Ida Jungmann không kìm được, mắng:

— Trời ơi! Làm cái gì thế?

Đôi mắt xanh của Line mở to, đờ đẫn, hai hàm răng run cầm cập, mãi vẫn không nói được tiếng nào...

— Bẩm... bẩm bà.. nhanh lên!... Chao ôi! Trời ơi, con sợ quá!

— Thôi! - Tony nói - Lại đánh vỡ cái gì rồi! Chắc là đồ sứ quý thôi!

Me xem người làm của me đấy!

Nhưng con bé sợ quá mặt tái mét, gào to:

— Không phải, cô ạ! Nếu vậy thì đã may... Bẩm... ông con... con đang lấy ủng cho ông con, bỗng ông con ngồi đờ ra ghế không nói được cứ thở phì phì. Con biết chuyện chẳng lành rồi! Ông con mặt vàng như nghệ...

— Đi mời bác sĩ Grabow lại đây, nhanh lên!

Thomas vừa nói vừa chạy ra cửa.

— Trời ơi! Trời ơi!

Bà tham gào lên, hai tay ôm mặt rồi cũng chạy ra ngoài.

— Đi mời ông Grabow... đánh xe ngựa đi... Nhanh lên!

Tony thở hổn hển nói.

Như ong vỡ tổ, mọi người chạy xuống cầu thang qua phòng ăn sáng, vào phòng ngủ.

Nhưng ông Johann Buddenbrook đã mãi mãi từ giã cõi đời.