Theo hiến pháp quy định, nếu nghị viện khuyết ghế nào thì trong vòng bốn tuần lễ, sẽ bầu người mới thay. Cụ James Möllendorpf tạ thế đã được ba tuần lễ rồi, cuối cùng ngày bầu cử đã đến. Hôm ấy là một ngày cuối tháng hai, tuyết bắt đầu tan.

Khoảng một giờ chiều, người đứng chật phía trước tòa thị chính ở phố Breiten. Mặt chính tòa nhà này xây gạch pha lê có xuyên lỗ, trên mái là những cái lầu nóc nhọn, hoặc lớn hoặc bé, chỉ thẳng lên nền trời màu trắng đục. Cầu thang có mái che xây trên những cột đá phía ngoài. Từ cái cửa vòm nhọn phía trước có thể nhìn thấy chợ và vòi nước phun ngược... Những đống tuyết ngoài phố bị chân giày xéo đã tan thành vũng nước bẩn, nhưng người ta vẫn đứng đấy. Trừ những lúc thỉnh thoảng đưa mắt nhìn nhau trong chốc lát, họ cứ vươn cổ chăm chú nhìn phía trước. Vì lúc đó trước mặt họ, trong tòa nghị viện ở phía sau cổng lớn, ban bầu cử do đại biểu nghị viện và đại biểu thị dân cử ra, đang ngồi trên mười bốn chiếc ghế quây thành nửa vòng tròn, chờ danh sách các vị trúng cử ở phòng bầu cử đưa ra.

Thời gian kéo dài lâu lắm rồi. Cuộc tranh luận trong phòng bầu cử hầu như không chịu chấm dứt, mà đang gay go lắm. Mãi đến bây giờ vẫn chưa nhất trí đưa ra được một cái tên mà mọi người đồng ý chuyển cho ban bầu cử. Bằng không ngài thị trưởng sẽ tuyên bố người nào đó trúng cử thôi!... Thật là quái lạ! Không ai biết tin đồn từ đâu đến, và đã được dựng lên như thế nào, nhưng quả thực từ trong cổng lớn truyền ra ngoài phố, hơn nữa truyền đi khắp mọi nơi. Phải chăng là từ miệng ông Kaspersen, người lớn tuổi nhất trong hai người làm nhiệm vụ truyền tin của tòa thị chính, lúc nào cũng tự xưng là “đầy tớ nhân dân”, đang đứng ở phía trong cổng, nghiến chặt răng, mắt liếc nhìn một bên, truyền những tin nghe được ra ngoài? Mọi người đều nói, ba phòng bầu cử đã truyền tên người trúng cử sang ban bầu cử rồi, có điều là mỗi phòng đưa ra một vị khác nhau: Hagenström, Buddenbrook, Kistenmaker! Lạy Chúa, mong cho thông qua cách bỏ phiếu kín, có thể có một vị chiếm được đa số tuyệt đối! Những người không mặc áo ấm và không đi ủng, thì không chịu đựng được nữa rồi, cứ dẫm lên dẫm xuống, vì chân họ đã rét cóng!

Đủ các loại người đứng đấy chờ tin tức. Có người là thủy thủ, cổ áo thêu hoa văn, hai tay đút túi quần vừa rộng vừa dài; có người là phu bốc vác ở kho lương thực, mặc áo sơ-mi quần đùi vải bao bố nhuộm, mặt trung hậu, thật thà. Anh em xà ích trèo lên những bao lương thực cao ngất xếp trên xe, tay cầm roi, cũng chờ kết quả bầu cử. Các chị hầu gái quấn khăn, choàng tạp dề, quần áo kẻ sọc, cái mũ trắng bé tí chụp đằng sau gáy, tay trần xách làn. Cũng có những chị hàng rau hàng cá đi giày rơm, thậm chí có cả các cô gái làm cỏ ở công viên, đội mũ mềm, kiểu Hà Lan, mặc áo ngắn, cánh tay dài màu trắng, có những nếp gấp phồng phồng thêu hoa... Tất nhiên trong đám ấy, có một số thị dân có địa vị, các ông chủ hiệu buôn ở gần đấy, những người tập sự trẻ tuổi trong các hiệu buôn của cha anh họ hay trong các hiệu buôn của bạn bè cha anh họ v.v... Các ông chủ thì đầu trần chạy ra, trao đổi ý kiến với nhau, bọn tập sự trẻ tuổi thì ăn mặc chỉnh tề, diêm dúa... ngoài ra còn có một số học sinh đeo cặp sau lưng, hoặc kẹp ở nách...

Một người phụ nữ đứng sau hai anh công nhân để bộ râu thủy thủ, miệng ngậm thuốc lá. Bà ta đang cao hứng đưa đầu sang phải lại đưa đầu sang trái, nhìn tòa thị chính qua khe hở của hai cái vai vạm vỡ. Bà ta khoác măng-tô nâu, cổ da, hai tay túm chặt vạt áo trong khuôn mặt bị cái mạng màu nâu che kín, đôi ủng cao su dưới chân luôn luôn dịch qua dịch lại trong vũng nước tuyết.

— Ồ! Ông Kurz, chủ các anh, lần này vẫn không trúng đâu! - Một anh công nhân nói với người kia.

— Lại không ư! Đồ ngốc, ông ấy làm sao trúng được cơ chứ! Bây giờ họ chỉ chọn một trong ba người là ông Hagenström, ông Kistenmaker và ông Buddenbrook.

— Đúng, vấn đề bây giờ là, ba người ấy, người nào có thể đánh đổ được hai người kia.

— Ừ, thử đoán xem ai đánh đổ được ai nào?

— Tớ ấy à? Tớ cho rằng thế nào họ cũng bầu ông Hagenström cho mà xem!

— Thôi, đừng làm ra vẻ thông minh vặt nữa... Không nên nói bậy. - Anh ta vứt điếu thuốc lá xuống phía trước chân, vì lúc đó người rất đông, không sao vứt xa được. Anh ta đưa hai tay kéo thắt lưng, nói tiếp - Ông Hagenström ấy à? Ông ta là một cái thùng đựng cơm, béo đến nỗi không thở bằng mũi được...! Không được, nếu ông Kurz của chúng ta không hy vọng gì, thì tôi tán thành ông Buddenbrook. Ông ấy thông minh...

— Ừ, cứ cho là anh nói đúng đi, nhưng chẳng phải là ông Hagenström giàu hơn cơ mà?...

— Bầu cử có liên quan gì đến chuyện tiền của. Vấn đề không phải ở chỗ đó. Nhưng ông Buddenbrook lúc nào cũng ăn diện trông lác cả mắt, áo sơ mi trắng, cà vạt lụa, râu bôi sáp... cậu đã trông thấy ông ta đi ngoài đường chưa nhỉ? Cứ nhảy y như là chim ấy...

— Hừ, đồ ngốc, cái đó thì dính gì đến chuyện bầu cử?

— Nghe nói ông ấy có bà em gái bỏ hai đời chồng rồi phải không?

Người phụ nữ mặc áo măng-tô buổi tối giật mình đánh thót...

— Hừ, nghe nói như thế. Nhưng chuyện đầu đuôi thế nào, không rõ. Với lại cũng không thể bắt ông tham phải chịu trách nhiệm về chuyện ấy được.

“Đúng như thế, sao lại có thể bắt ông tham chịu trách nhiệm được!” - Người phụ nữ mặt che mạng nói thầm, hai bàn tay nắm chặt vạt áo - “Đúng như thế thật! Lạy Chúa!”

— Với lại - Người ủng hộ ông tham Buddenbrook nói thêm - với lại chả phải là ngài thị trưởng Överdieck của chúng ta nhận làm bố đỡ đầu cho con ông ấy rồi đấy ư? Điều đó mới quan trọng chứ! Cứ thử nghĩ kỹ mà xem...

— Đúng như thế!

— Ừ, cứ cho là anh nói đúng đi, nhưng ông Hagenström giàu hơn cơ mà?...

“Đúng như thế” - người phụ nữ nói thầm - “Lạy Chúa, cái đó cũng có góp phần vào việc này đấy...”

Bà rùng mình một cái. Lại có một tin từ trong đưa ra, rồi truyền qua đám đông lọt vào tai bà. Chưa biết kết quả ra sao cả. Số phiếu được quá ít, nên ông Eduard Kistenmaker đã bị gạch đi rồi. Cuộc đấu tranh giữa hai ông Hagenström và ông Buddenbrook vẫn chưa phân thắng bại. Một người nói, giọng đứng đắn, “nếu phiếu vẫn bằng nhau, thì phải cử ra một “ủy ban năm người” biểu quyết...” Bỗng ở gần cổng có tiếng gào to:

— Haine Seehas trúng cử rồi!

Haine Seehas nói đây là một con ma rượu say bí tỉ suốt ngày, hôm nào cũng đẩy cái xe đi khắp các phố bán bánh mì nóng. Ai nấy cười ồ lên, kiễng chân xem người nào nói đùa câu đó. Ngay cả bà che mạng cũng không nín nhịn được cứ cười hì hì, hai vai đưa lên đưa xuống một lúc! Nhưng bà liền xua xua tay, ý muốn nói: “chả nhẽ bây giờ là lúc nói đùa hay sao?”. Chỉ thấy bà sốt ruột trấn tĩnh lại rồi chăm chú nhìn vào tòa thị chính qua khe hở giữa hai người công nhân. Nhưng ngay trong lúc đó, hai tay bà buông thõng, cái áo lễ buổi tối phanh ra, bà đứng đấy, hai vai rũ xuống, ỉu xìu như người mất hồn.

Hagenström! Không một ai biết tin ấy truyền đến đây bằng cách nào, như từ dưới đất đưa lên, hoặc từ trên trời đưa xuống, trong chốc lát, truyền đi khắp nơi, không ai bàn cãi nữa. Sự việc đã quyết định như vậy rồi. Hagenström! - Đúng, đúng, rốt cục là ông ta. Không còn hy vọng gì nữa. Lẽ ra người phụ nữ che mạng, phải lường trước được kết quả đó. Chuyện đời bao giờ cũng thế. Bây giờ chỉ còn về nhà, không có việc gì đáng làm nữa. Bà thấy nước mắt trào ra...

Tình hình đó xảy ra chưa đầy một tích tắc đồng hồ bỗng cả đám người xôn xao hẳn lên, người đứng phía trước lùi ra, ngả vào người đứng phía sau. Cùng lúc, cổng trước tòa thị chính có một vật đỏ chói lóe lên... đó là màu áo của hai người truyền tin, của tòa thị chính. Kaspersen và Uhlefeldt, cả hai mặc lễ phục, mũ ba góc, quần cưỡi ngựa trắng, ủng cao cổ viền vàng, đeo thanh bảo kiếm dùng để trang sức, sóng đôi đi ra, xuyên qua đám đông đang lùi về phía sau nhường chỗ.

Dáng đi của hai người cũng giống như số phận của họ hóa thân, nghiêm nghị, trầm mặc, không nói một lời, mắt nhìn thẳng, mi trên sập xuống... Kết quả bầu cử đã được thông báo với họ, với cái vẻ mặt sắt vô tư, họ đi theo hướng kết quả đó quy định. Nhưng họ không đi đến phố Sand mà rẽ sang phải, về phố Breiten!

Người phụ nữ che mạng không dám tin mắt mình nữa. Nhưng những người xung quanh bà cùng nhìn thấy những điều bà nhìn thấy. Người ta chen chúc nhau theo hai người truyền tin tòa thị chính đi về hướng ấy:

— Ô, Ô, ông Buddenbrook, chứ không phải ông Hagenström!...

Lúc đó, các nhân vật quan trọng, ăn mặc đủ các kiểu, cười cười nói nói, từ trong cổng chính đi ra. Họ rẽ nhanh về đến phố Breiten, ai cũng muốn mình là người đến chúc mừng đầu tiên.

Người phụ nữ túm chặt áo măng-tô, co chân chạy, không còn dáng điệu con nhà khuê các nữa. Cái mạng che mặt của bà rơi xuống, để lộ khuôn mặt ửng đỏ, nhưng bà không nghĩ đến chuyện đó. Mặc dù một chiếc ủng da cứ nện xuống tuyết phành phạch, rất vướng chân, bà vượt trước mọi người. Bà là người đầu tiên chạy đến ngôi nhà ở đường Xưởng Bánh mì rẽ vào, rồi giật chuông y như cháy nhà hay bị cướp - bà nói to với người hầu gái ra mở cổng:

— Họ đến đấy, Kathrin! Họ đến đấy!

Bà cứ hai ba bậc một, bước lên thềm, rồi chạy thẳng vào phòng khách. Anh trai bà lúc này đang ngồi trong đó. Sắc mặt ông hơi nhợt nhạt. Trông thấy em gái, ông để tờ báo sang bên cạnh, rồi khẽ xua tay như có vẻ từ chối... Bà ôm chầm lấy anh trai, nói đi nói lại hai ba lần. - Họ đến đấy, anh Tom ạ! Họ đến đấy: Anh trúng cử rồi, ông Hermann Hagenström bị loại rồi!

Hôm ấy là ngày thứ sáu, ngày hôm sau, ông nghị Buddenbrook đã đứng trước chỗ ngồi của cụ James Möllendorpf trong phòng họp tòa thị chính làm lễ tuyên thệ trước ngài thị trưởng và các vị ủy viên thành phố.

Thề rằng: “Tôi sẽ trung thành với chức trách của mình, đem hết khả năng ra làm những chuyện ích lợi cho thành phố. Tôi sẽ trung thành với hiến pháp nhà nước, một lòng phục vụ nhân dân. Khi thừa hành chức vụ và tham gia các cuộc bầu cử, tôi sẽ không bao giờ cân nhắc quyền lợi cá nhân và cũng không vì nể bạn bè. Tôi sẽ tuân theo mọi điều khoản trong luật pháp nhà nước; đối với tất cả mọi người bất cứ giàu hay nghèo, tôi cũng sẽ giữ vững công lý. Với những việc cần giữ bí mật, tôi sẽ giữ bí mật, càng sẽ không tiết lộ những việc mà tôi được lệnh giữ bí mật. Mong Chúa phù hộ!”